Memrandum van de Hge Raad vr Vrijwilligers Nvember 2014
Memrandum van de Hge Raad vr Vrijwilligers Vrijwilligerswerk: brandend actueel In een veranderende maatschappij die een ecnmische crisis drmaakt, waarin steeds minder verheidsmiddelen beschikbaar zijn en het individualisme hgtij viert, versterkt het vrijwilligerswerk de interpersnlijke relaties, de sciale chesie en de inzet vr de slidariteitssystemen. Vrijwilligerswerk is brdndig vr nze samenleving: het cnslideert het sciaal kapitaal, het leidt tt sciale chesie, warmte en samenwerking, Vrijwilligerswerk biedt eveneens een vrij frum waar mensen elkaar kunnen ntmeten, waar ze kunnen netwerken en vlwaardig kunnen participeren aan nze samenleving en dit ngeacht hun etnische achtergrnd, pleidingsniveau, gender, sciale psitie, f religieuze/ plitieke vertuiging. Vrijwilligers erkennen dat dit engagement deugd det: ze ntwikkelen cmpetenties, maken deel uit van sciale netwerken, hun cnstructieve bijdrage aan de samenleving zrgt vr erkenning en waardering wat zwel tt fysiek als mentaal welzijn leidt. Vrijwilligerswerk heeft een meerwaarde vr het individu, vr de rganisatie en vr de maatschappij. Het versterkt het demcratisch gehalte en de diversiteit van de samenleving en zrgt zelfs vr ecnmische grei. Gemiddeld gezien draagt vrijwilligerswerk vlgens wetenschappelijk statistisch nderzek ngeveer 5% bij tt het BNP. En ja, het vrijwilligerswerk in België det het ged. Er zijn meer dan 1,6 miljen vrijwilligers actief. Dit cijfer crrespndeert met de ppulaties van de prvincies Limburg, Namen en Waals-Brabant tezamen. Vrijwilligers zetten zich dagelijks in m armede te bestrijden, nieuwkmers te helpen in hun integratieprces, vr educatieactiviteiten, zrg en welzijn, milieubehud, preventieprjecten, mbiliteit, ntwikkelingssamenwerking, jeugd- sprt en culturele activiteiten, m te werken met jngeren f uderen f persnen met een handicap, Tienduizenden rganisaties (vzw s, feitelijke verenigingen, verheidsinitiatieven) zijn en blijven actief dankzij de inzet van al die vrijwilligers. Veel vrijwilligers veren praktische taken uit, en nemen via het vervullen van bestuurstaken - k verantwrdelijkheid p. Nieuwe initiatieven ntstaan vaak dankzij pinierswerk van een grep vrijwilligers. Het spreekt vr zich dat een helebel rganisaties, verenigingen en initiatieven znder die belangelze inzet van al die vrijwilligers zuden phuden te bestaan, f hun activiteiten p een laag pitje zuden meten laten draaien. Heel wat dienstverlening zu minder f zelfs niet tegankelijk zijn f blijven mesten er geen vrijwilligers bereid zijn zich te engageren. 3
Het vrijwilligerswerk in de actualiteit De term vrijwilligerswerk duikt de laatste tijd vaak p in de pers, dikwijls in sterk verschillende cntexten: vrijwillige plitiemedewerkers, vrijwilligers bij de NMBS, vrijwillige brandweerlieden, vrijwilligers in de ntwikkelingssamenwerking en mrgen misschien werklze vrijwilligers Die trend m een berep te den p vrijwilligerswerk vr gespecialiseerde berepen in het kader van pdrachten van penbaar nut, waarbij nder de minimumbarema s wrdt verged, is gevaarlijk. Dat verstrt de bdschap en kan den gelven dat alle vrijwilligers een vergeding ntvangen. Met de vermaatschappelijking van de zrg is het duidelijk dat steeds meer berep zal wrden gedaan p de inzet van vrijwilligers. Dit leidt tt pprtuniteiten vr het vrijwilligerswerk maar het brengt k specifieke uitdagingen met zich mee (zals de druk p de definitie, de verschuiving van vrijwillige inzet naar inzet met min f meer verplichtend karakter, ) De Hge Raad vr Vrijwilligers stelt aldus een neigenlijke interpretatie van het begrip vrijwilligerswerk vast. De vrijwilligerswet biedt echter een duidelijk en afgelijnd kader, waarin de uitgangsprincipes van het vrijwilligerswerk zijn pgenmen: zwel de vrije keuze van de inzet alsk het feit dat vrijwilligerswerk per definitie nbezldigd met blijven, zijn daarbij essentieel. Het vrijwilligerswerk mag niet verstrd wrden dr nndige regelgeving. De specifieke eigen dynamiek met bewaard blijven. Het vrijwilligerswerk ndersteunen Vrijwilligerswerk is echter nit kstenvrij en gebeurt nit zmaar. Het gedijt enkel in een cntext die het engagement van de burgers aanmedigt, die de inzet van de talrijke vrijwilligers en vrijwilligersrganisaties (h)erkent en die de eigen dynamiek van vrijwilligerswerk respecteert. Vrijwilligers geven tijd en energie aan de rganisatie, aan (bijzndere) delgrepen, en bij uitbreiding aan de samenleving, maar verdienen hiervr een degelijke ndersteuning in de plaats. Vrijwilligerswerk kst geld, ndanks de gratis inzet van mensen. De ntwikkeling van een kwalitatief vrijwilligersbeleid met nder andere het crrect en degelijk verzekeren van vrijwilligers, het vrzien van een fatsenlijke pleiding, de pvlging, vraagt vldende financiële middelen en lgistieke ndersteuning. Gezien de meerwaarde die vrijwilligerswerk creëert, dient elke verheid in ns land, en dus k de Federale Regering, resluut te kiezen vr het vrijwilligerswerk waarbij de ndige financiële injecties wrden vrzien. In deze tijden waarin budgettaire vrzichtigheid meer dan it aan de rde is, mgen de verschillende verheden van ns land dan k niet in de eerste plaats besparen p de financiering van de actren die het vrijwilligerswerk ndersteunen. 4
De Hge Raad vr Vrijwilligers (HRV) De Belgische regering pteerde in 2001 heel duidelijk vr de creatie en de installatie van een Hge Raad vr Vrijwilligerswerk (HRV), die een aantal taken en pdrachten tegewezen kreeg. De Hge Raad vr Vrijwilligers heeft vier kerntaken: verzamelen, systematiseren en analyseren van infrmatie ver vrijwilligers en vrijwilligerswerk; nderzeken van specifieke prblemen waarmee vrijwilligers en vrijwilligerswerk gecnfrnteerd wrden; adviezen geven en vrstellen den met betrekking tt vrijwilligers en vrijwilligerswerk; cntacten nderhuden met rganisaties, instellingen en verheden die te maken hebben met vrijwilligers en vrijwilligerswerk. He kan de nieuwe Federale Regering de werking van de HRV en het vrijwilligerswerk ptimaliseren? Dr in alle regelgevende teksten en mzendbrieven, die best in aantal beperkt blijven, g te hebben vr het faciliteren van het vrijwillig engagement. Dr een minister f staatssecretaris aan te stellen die belast is met de vraagstukken inzake vrijwilligerswerk, daarbij rekening hudend met het feit dat er raakvlakken zijn met Justitie, Werk, Fiscaliteit, Vlksgezndheid, Ontwikkelingssamenwerking en, niet te vergeten, Sciale Zaken Deze beleidsverantwrdelijke zrgt vr het waken ver de vrijwilligersdimensie in de beleidsvering, staat in vr de pvlging van aan vrijwilligerswerk gerelateerde dssiers, legt de brug tussen het eigen en andere beleidsdmeinen en staat in vr geregeld verleg met de Gemeenschappen zdat het vrijwilligerswerk gestrmlijnd kan wrden en pdat elke vrijwilliger dezelfde basisbescherming kan genieten. Dr de vrtzetting van de enquête ver het vrijwilligerswerk, die eind 2014 werd gehuden bij 10.000 persnen, m een beter inzicht te hebben in de mvang van het vrijwilligerswerk in België en m deze cijfers te kunnen vergelijken met andere Eurpese landen die dezelfde enquête rganiseren. Dr de Raad systematisch te raadplegen vr alle teksten die betrekking hebben p het vrijwilligerswerk f er een invled p hebben, k de teksten van het Parlement. Dr sneller te reageren p de adviezen en suggesties van de Raad. Dr bij de aanstelling van de nieuwe Raad tevens het klaarliggende KB ged te keuren vr de aanpassing van de regels vr de samenstelling en de werking van de Raad. 5
Het realiseren van de delstellingen van de Raad dr een verhging van de middelen vr de dagdagelijkse werking; m het vrijwilligerswerk p te vlgen (permanente studie en nderzek); m berep te kunnen den p aangestelde en/f nafhankelijke deskundigen; m vergaderingen van werkgrepen te faciliteren; m actief te participeren aan initiatieven die genmen wrden in binnen- en buitenland m kennis te vergaren, m deskundigheid te versterken; m netwerken te realiseren en gd pratices te kunnen uitwisselen; m te garanderen dat de HRV kan rekenen p een permanent secretariaat in functie van het verzekeren van de cntinuïteit van de werking en pbuw van Federale expertise. 6
Verantwrdelijke Uitgever Christian Dekeyser 2014 HOGE RAAD VOOR VRIJWILLIGERS Administratief Centrum Kruidtuin Finance Twer Kruidtuinlaan 50, bus 125 1000 Brussel Tel.: 02 528 64 68 Fax.: 02 528 69 77 E-mail: christian.dekeyser@minsc.fed.be Website: www.hgeraadvrijwilligers.belgium.be