HYPERTENSIE Introductie 1
HYPERTENSIE bloeddruk: niet zo maar een getal PRESENTATIE DOOR MARTIE DE GROOT VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST VASCULAIRE GENEESKUNDE IKAZIA ZIEKENHUIS
MEER OVER HYPERTENSIE HYPERTENSIE VASCULAIRE RISICOFACTOR HYPERTENSIE IN RELATIE TOT CNS EN DM DIAGNOSTIEK WANNEER BEHANDELEN WAARMEE BEHANDELEN WANNEER VERWIJZEN NAAR DE 2 E LIJN? 3
HYPERTENSIE (HT) Elke bloeddruk die na meerdere metingen op verschillende dagen gemeten gemiddeld hoger is dan 140/90 mm Hg 5
PREVALENTIE: tot 30 jaar: 4% > 80 jaar: 45% risicogroepen: hogere prevalentie (bv DM2: >70%) 1 op de 5 HT patiënten heeft microalbuminurie 5
CHRONISCHE NIERSCHADE (CNS) DIABETES MELLITUS (DM) CNS: LANGER DAN 3 MND BESTAANDE NIERSCHADE EN/OF VERMINDERDE NIERFUNCTIE DM: STOFWISSELINGSZIEKTE t.g.v. INSULINE TEKORT OF RESISTENTIE (m.a.g. HYPERGLYKEMIE) 6
HYPERTENSIE EEN PROGRESSIEFACTOR Atherosclerose CNS DM: toename vaatschade door hyperglykemie > toenemende schade aan het endotheel alle bloedvaten 7
HYPERTENSIE EEN RISICOFACTOR HART EN VAATZIEKTEN (HVZ): CVA, TIA, AP, coronaire hartziekten, perifeer vaatlijden, aneurysma, retinale veneuze occlusie (RVO) EOS = eindorgaanschade : LVH (hartfalen), nefropathie - macroalbuminurie, (diabetische) retinopathie 8
DE PRAKTIJK: 1. Man, buschauffeur, 53 jr., VG blanco, RR 167/94 mm Hg, n.gluc. 8,1,BMI 33 2. Man, 85 jr, vitaal, egfr 49, kreat 112, RR 149-66 mm Hg, VG TIA, DMII GAARNE UW ADVIES 9
DIAGNOSTIEK 1. vaststellen hypertensie essentieel of secundair? 2. identificeren secundaire oorzaken 3. risicofactoren 4. eind orgaanschade 5. comorbiditeit 10
ANAMNESE -1- KLACHTEN? Hoofdpijn, visusklachten, pijn op de borst, hartkloppingen, benauwdheid, dikke voeten, duizeligheid, pijn bij lopen, koude voeten/handen? Aanwijzingen secundaire oorzaak: aanvalsgewijs wit zien, transpireren, palpitaties, angst of perioden spierzwakte of tetanie (bij hyperaldosteronisme) VRAAG NAAR: duur, beloop hypertensie, eerdere medicatie in voorgeschiedenis VRAAG NAAR: DM HVZ FH - RA - (bij)schilklierziekten, bij vrouwen HT tijdens zwangerschap 11
ANAMNESE -2 FAMILIE ANAMNESE: (atherosclerotische) HVZ, nierziekten (bv cystenieren in de familie), hoog cholesterol INTOXICATIES EN LEEFSTIJL Roken, alcoholgebruik, beweging, type werk, dieetgewoonten, drop, zout, zoethoutthee, salmiak Medicatie- en middelengebruik (anticonceptiepil, cocaïne, erytropoëtine, cyclosporine, dextro- en ander pepmiddelen (efedrine in afslankmiddelen e.a.) Stress of nervositas Allergieën 12
BLOEDDRUKVERHOGENDE MIDDELEN NSAID s (inclusief aspirine en selectieve COX-2-remmers) sympathicomimetica (zo als salbutamol bij astma), decongestiva (anti allergiemiddel bij zwelling neusslijmvlies) orale anticonceptiva alcohol, tabak, cocaine, koffie glycirrhizine = zoethoutwortelextract in o.a. drop, zoethout en sommige kauwgums erytropoetine cyclosporine prednison stimulantia bv dextro- of (met)amfetamine, modafinil sommige (stimulerende kruiden (efedra(niet meer te koop), ma huang = efedrine soms in afslankpillen bijv.) 13
HOE METEN? Spreekkamer: na 2-5 minuten rust, minimaal 2 x meten, linker en rechter bovenarm, spreken of niet spreken, juiste maat manchet, medicatie ingenomen? 24- uurs of ambulante bloeddrukmeting Thuismeting: 5 7 dagen 14
NORMAALWAARDEN Spreekkamer Zelfmeting <140/90 mmhg <135/85 mmhg 24 uurs ambulant 24 uur <130/80 mmhg dag <135/85 mmhg nacht <120/70 mmhg 15
Definitie en classificatie Categorie Systolisch Diastolisch Optimaal <120 <80 Normaal <130 <85 Hoog-normaal 130-139 85-89 Hypertensie Graad 1: mild 140-159 90-99 Subgroep: Borderline 140-149 90-94 Graad 2: matig 160-179 100-109 Graad 3: ernstig 180 110 Geisoleerde 140 < 90 Systolische hypertensie Subgroep: Borderline 140-149 < 90 16
Lichamelijk onderzoek lengte, gewicht, BMI, hartfrequentie Aanwijzingen secundaire hypertensie: Cushing (volle maansgezicht) palpabele nieren, souffles (hart) Eindorgaanschade: neurologische uitval, tintelingen retina hart/longen (hartfalen, souffles) perifere arterien, oedemen 17
Lab / Aanvullend onderzoek Altijd Na, K, kreatinine, (nuchtere) glucose, lipiden, leverenzymen, urine AO (sed. \erytrocyten) + microalbuminurie BSE, bloedbeeld, Hb, Ht, TSH ECG (LVH) Op indicatie: echo nieren funduscopie echo cor urine metanefrines, cortisol renine, aldosteron MRA 18
BLOEDDRUKBEHANDELING Gezonde leefstijl, evt. zoutbeperking Medicamenteus: geleidelijk ophogen Risicoprofiel Voorgaande ervaringen, voorkeur patiënt, individuele effectiviteit/verdraagbaarheid Comorbiditeit: DM, CV ziekten, nierziekten, EOS Kostenoverwegingen 19
Aandacht voor leefstijl Caloriebeperking /koolhydraten gewichtsreductie lichaamsbeweging (minstens 30 min per dag matige inspanning) vetpercentage beperken tot maximaal 30% verzadigd vet vezels en fruit Bij CNS ook zoutbeperking tot max 5-6 gr. zout/dag en zo min mogelijk rood vlees 20
WAT KUNNEN WE GEVEN? ANTIHYPERTENSIVA: Diuretica Betablokker Calciumantagonisten ACE-remmers AII antagonisten (ARB) Overigen (alfablokkers, centraal werkend) 21
22
kenmerken voorkeursmedicatie Jonge leeftijd < 50 jr. 1. ACE-remmer of bij kriebelhoest ARB 2. Toevoegen betablokker 3. Toevoegen diureticum of calciumantagonist (Vitale) oudere > 70 jr. Diureticum, calciumantagonist en/of ACE-remmer (bij kriebelhoest ARB). Keuze op basis van comorbiditeit en comedicatie. Chronisch stabiel hartfalen 1. ACE-remmer (bij kriebelhoest ARB) 2. Toevoegen diureticum. 3. toevoegen betablokker CNS (ook bij macroalbuminurie) DM (zonder microalbuminurie) Atriumfibrilleren Astma/COPD ACE-remmer (bij kriebelhoest ARB) 1. Thiazidediureticum 2. toevoegen ACEremmer 3. toevoegen calciumantagonist betablokker diureticum Negroïde afkomst 1. Calciumantagonist of diureticum 2. Calciumantagonist en diureticum CBO richtlijnen CVRM 2011 23
NAAR DE 2 e lijn DIAGNOSTIEK (SECUNDAIRE OORZAKEN) THERAPIERESISTENTIE (ADVIES BIJ BIJWERKINGEN) NIET BEHALEN STREEFWAARDEN BIJ CNS OF DM VERSLECHTERING NF (KREATSTIJGING >20%) EN COMPLICATIES ZWANGERSCHAP OF ZWANGERSCHAPSWENS HYPERTENSIEVE CRISIS EOS (COMORBIDITEIT) (ZEER HOOG RISICO) HVZ EN BIJ DM, CNS 24
OORZAKEN THERAPIERESISTENTIE Onverwachte secundaire oorzaken Therapieontrouw - bijwerkingen Gelijktijdig gebruik RR middelen Falen leefstijlaanpassing (gewicht ) Overvulling: hoge zoutinname, nierinsufficientie, diuretica te laag gedoseerd Pseudo-hypertensie te kleine manchet witte-jassen hypertensie 25
Indicaties spoedonderzoek naar het bestaan van orgaanschade: een SBD > 200 mmhg, tenzij in het verleden reeds mee bekend een SBD 200 mmhg, maar recente objectieve sterke bloeddrukstijging hypertensie met klachten als hoofdpijn, visusstoornissen, misselijkheid of braken aanwijzingen voor cardiovasculaire complicaties, zoals dyspnoe, pijn op de borst of pijn tussen de schouderbladen aanwijzingen voor cerebrale complicaties, zoals veranderde gemoedstoestand, verlaagd bewustzijn, neurologische uitvalsverschijnselen, verwardheid of convulsies aanwijzingen voor (acuut) hartfalen graad-iii- of -IV-hypertensieve retinopathie 26
Bronnen: Literatuur en richtlijnen: Multidisciplinaire richtlijn CVRM 2011(CBO, NHG, NIV,.. ) Europese richtlijnen Ikazia richtlijnen/protocollen 27
MARTIE DE GROOT VASCULAIRVPK@IKAZIA.NL 0102975839 OF VIA POLIKLINIEK 0102975250 Vragen? 28