Rechtbank Amsterdam Zitting d.d. 16 december 2014 Rlnummer 13/553686 PLEITNOTA Van mr. W.M. Schnewille Inzake: mr. Rutger Jan Schimmelpenninck en mr. Bernardus Franciscus Maria Knüppe in hun hedanigheid van curatren van de naamlze venntschap DSB Bank N.V. ('Curatren'), eisers in cnventie, verweerders in vrwaardelijke recnventie, advcaten: mr. V.H. Affurtit en mr. A.C. Beijering-Beck de vereniging met vlledige rechtsbevegdheid Vereniging DSBspaarder.nl, statutair gevestigd te Lemmer ('DSBspaarder.nl'), eiseres in cnventie, advcaat: mr. W.M. Schnewille de vereniging met vlledige rechtsbevegdheid DSBdepsits.nl, statutair gevestigd te Amsterdam, eiseres in cnventie, advcaat: mr. K. Rutten de stichting Stichting Belangen Rechtsbi jstandverzekerden DSB, statutair gevestigd te Amsterdam, eiseres in cnventie, advcaat: J.H. Lemstra tegen: de naamlze venntschap De Nederlandsche Bank N.V., statutair gevestigd te Amsterdam, gedaagde in cnventie, eiseres in vrwaardelijke recnventie, advcaten: mr. D.F. Lunsingh Scheurleer en mr. A.J. Haasjes
Edelachtbaar Cllege, Een schrpien staat aan de kant van de rivier. Hij wil naar de verkant, maar kan niet zwemmen. Tevallig zwemt er p dat mment een kikker vrbij. "Wil jij mij helpen?", vraagt de schrpien aan de kikker. "Als ik p je rug kan zitten, kun jij mij naar de verkant brengen." "Ben je gek", antwrdt de kikker. "Je zal me nderweg steken en dan ga ik dd." "Lieve kikker", lacht de schrpien. "Dat zu tch niet lgisch zijn. Als ik zu steken, dan ga jij dd en verdrinken we allebei." "Okee dan", zegt de kikker. "Spring er maar p." De schrpien klimt p de rug van de kikker. De kikker is halverwege de vertcht als hij peens een scherpe steek in zijn nek velt. Terwijl de wereld m hem heen wazig wrdt zegt de kikker: 'Wat de je nu? Je zei zelf dat het niet lgisch is wanneer je me zu stekenl" "Lgica staat hierbuiten", zegt de spartelende schrpien. "Het zit in mijn karakter." De verhuding tussen DNB en DSB Bank vertnt met deze parabel grte vereenkmsten. En natuurlijk, er zijn k verschillen. Op de verschillen km ik terug. Eerst de parallellen. DSB Bank geeft p 19 maart 2004 in een gesprek met DNB aan dat zij vlwassen gewrden is. Vlgens haar is het daarm lgisch 1 dat de DSB-grep een bankvergunning krijgt. Die bankvergunning is de rivier die met wrden vergestken m als bank in Nederland actief te mgen zijn. En dat is niet vr niets. Primair is het de verantwrdelijkheid is van banken m te zrgen dat ze niet in de prblemen raken. Maar het publieke belang (de stabiliteit van de financiële markten en in het belang van de crediteuren van de bank, waarnder de spaarders) is veel te grt m dat aan de private verantwrdelijkheid van banken ver te laten. Dus is er tezicht en dus is er een vergunningsplicht. Znder DNB - die als tezichthuder deze vergunning met afgeven - kan DSB Bank deze rivier niet versteken. Het gesprek van 19 maart 2004 leidt tt intensief verleg aan de waterkant. DNB sputtert een beetje. Er zijn strafrechtelijke antecedenten van de heren Scheringa en Van Dijk. Het interne Expertise Centrum Integriteit adviseert de betruwbaarheid van beide heren niet buiten twijfel te stellen", Ok is er wat DNB betreft aanleiding vr een "scherp gesprek". DNB cnstateert dat de aandacht van DSB Bank vr de administratieve rganisatie duidelijk te lieht is, de Interne Accunts Dienst (lad) ng in pbuw is en dat met betrekking tt Cmpliance sprake is van een rmmelige situatie. DNB drukt DSB Bank ngmaals p het hart he belangrijk het is dat bankbestuurders zich netjes gedragen en geen dingen den die afbreuk kunnen den aan hun reputatie". Tch haalt DNB uiteindelijk bakzeil: DSB Bank mag p de rug van DNB 1 Rapprt Cmmissie Scheltema, pagina 40. 2 De betruwbaarheid van de heer Van Gr wrdt gelet p zijn krte dienstverband niet in twijfel getrkken. 3 Rapprt Cmmissie Scheltema, pagina 42. Pagina 2 van 7
naar de andere kant van de rivier. Ze krijgt de gewenste vergunning. DSB Bank zal tch niet in prblemen willen kmen dr eigen teden? Dat is tch niet lgisch? Tch: zittend p de rug van DNB gaat het mis. DSB Bank nttrekt geld aan de nderneming. Veel geld. Vr de sprtieve en museale hbby's van de directeur-grt aandeelhuder van DSB Bank. Die zijn zeggenschap gebruikt m dividenden uit keren en leningen te verstrekken m die hbby's te financieren. Te veel leningen. Leningen k die samenhangen met transacties bedeld m de prudentiële regels te mzeilen. Als DNB haar testemming weigert vr de vername van een aantal bemiddelingsbedrijven dr DSB Bank, kiest DSB Bank ervr de vernames tch te laten plaatsvinden. Weliswaar frmeel dr DSB Bank Beheer, maar DSB Bank financiert de vlledige vernamesm. En het business mdel van DSB Bank, waarver DNB zich al langer zrgen maakt (en k met maken) vanwege de prudentiële risic's, leidt tt steeds meer klachten van klanten. Het wrdt duidelijk dat de zrgplicht ten pzichte van een grt aantal klanten is geschnden. Met grte financiële meilijkheden vr deze klanten tt gevlg. Klachten die DSB Bank niet p prfessinele wijze ppakt. Maar klachten die wel leiden tt een steeds heviger wrdende strm aan negatieve publiciteit. Dat negatieve mediabeeld en het achterwege blijven van een plssing vr de klachten van klanten blijken bvendien belemmeringen bij het zeken naar mgelijkheden m de bank te redden. Ptentiële redders zijn bang vr besmetting met de negatieve beeldvrming. En weten k niet welke bedragen vr het plssen van de klachten ndig zu zijn. Het einde van het spartelende DSB Bank dat uiteindelijk p 19 ktber 2009 vlgt, is dan niet meer te vermijden. Maar ik zei al: er zijn k verschillen. In het verhaal van de kikker en de schrpien gaan beiden ten nder, znder dat iemand de kikker ervan zal beschuldigen schuldig te zijn aan de verdrinkingsdd van de schrpien. Dat is hier cmpleet anders. DSB Bank is niet meer. Maar DNB is springlevend en ng steeds belast met het tezicht p financiële instellingen. Wel vl in de ntkenning van haar aandeel in het leed dat hier is geschied, maar springlevend. Bvendien blijven in de parabel de gevlgen beperkt tt fatale gevlgen vr de kikker en de schrpien. Maar in het geval van DSB Bank zijn nder meer heel veelnschuldige spaarders de dupe. Mijn cliënt, de Vereniging DSBspaarder.nl, vertegenwrdigt maar liefst 7.045 ud-rekeninghuders. Zij hadden (na de uitkering uit het depsit garantiesteisei) ng vrderingen p DSB Bank van 111 miljen. Daarvan is vandaag, ruim vijf jaar na het faillissement, 39% betaald. Er is een betaling van ng Pagina 3 van 7
eens 35% aangekndigd. Maar wel met de zekerheid dat er daarna vijf jaar lang geen uitkering meer vlgt! Zij verkeren in drlpende nzekerheid heveel ng zal wrden betaald van de resterende 29 miljen. En wanneer wrdt die betaald? Op z'n vregst ver vijf jaar is er weer ruimte m rnd de 3% per halfjaar te betalen. En f zij it al hun geld terugzien? En dan is er ng een rentevrdering! In de parabel kmt de steek van de schrpien uit het niets. De kikker was er bang vr, maar de steek zelf kmt uit het niets. Dat is in het geval van DSB Bank allerminst het geval. Er was al zveel aan de hand, dat DNB DSB Bank nit naar de verkant had mgen brengen. In de wrden van de Cmmissie Scheltema: Terugkijkend p de ervaringen bij DSB Bank, meent de Cmmissie dat het belang van de inrichting van de bestuursstructuur en de rganisatie van DSB Bank sterk is nderschat. Bij de verlening van de bankvergunning waren deze vr een bank zdanig gebrekkig, dat de vergunning niet verleend had behren te wrden. Dit gebrek heeft een stempel gedrukt p het beleid van DSB Bank. Pgingen van DNB m alsng verbetering in de inrichting van DSB Bank te brengen, hebben nvldende resultaat gehad. (...) In wezen heeft men niet de rzaak - de gebrekkige, inrichting - bestrijdt, maar de gevlgen ervan. (..) In haar ptreden is zij evenwel niet krachtdadig geneg geweest m vldende resultaten te bereiken. Dat brengt me bij een vlgend verschil. De kikker en de schrpien ntmeten elkaar vr het eerst aan de waterkant. DSB Bank en DNB hadden al wat langer ervaringen met elkaar. En die waren bepaald niet psitief. DNB heeft aan de hand van een in juli 2003 uitgeverd nderzek zelf al vastgesteld dat er grte prblemen waren met de gvernance. DNB nemt de Raad van Cmmissarissen. Die was nevenwichtig samengesteld. Twee cmmissarissen zijn niet extern en één van hen (Scheringa zelf) is naast vrzitter van de Raad van Cmmissarissen als indirect aandeelhuder k ng eens bestuurder van DSB Grep. Ok wil DNB dan al verbetering van de infrmatievrziening aan de Raad van Cmmissarissen. In de eerste helft van 2004 det DNB nderzek naar treasury bij DSB Bank. De cnclusie is dat het risicbeheer ten aanzien van treasury en balansbeheer met name als gevlg van het ntbreken van vldende functiescheiding nvldende is. Er is dan al eem incident geweest met een transactie waaraan DNB haar testemming nthield. In het najaar van 2004 wil DSB Bank een CDO investering den van 200 miljen. DNB enstateert dat de grte pstenregeling ver te bven wrdt gegaan met deze transactie en er is grte twijfel f DSB Bank vldende kennis heeft vr z'n gecmpliceerde transactie. Het mag Pagina 4 van 7
dus niet. Dan det DSB Bank alsng een andere transactie. Die leidt tt een verlies van z'n 5,2 miljen", Het gesprek aan de waterkant tussen de kikker en de schrpien was in het geval van DSB Bank k wat anders. In dit geval waren er niet alleen bedenkingen bij de kikker, maar k bij de schrpien zelf. Op 24 maart 2004 uit de directie van DSB Bank (ud), bestaande uit de heren Crnet en EI Sayed, tegenver DNB zrgen. Zrgen ver de vrgenmen plannen van DSB Grep. Zrgen in het bijznder ver het feit dat bij de nieuwe geïntegreerde DSB Bank, de cmmerciële aspecten de verhand zuden krijgen. En het blijft niet bij wrden alleen: Crnet laat zelfs weten m die reden niet tt de Raad van Bestuur van de geïntegreerde DSB Bank te willen tetreden. Dit was niet de eerste keer dat DNB alarmerende signalen van bestuurders van DSB Bank kreeg. Op 7 nvember 2003 had DNB al een signaal van deze ervaren bankman gehad ver de kwaliteit van de gvernance en het spanningsveld dat naar zijn mening bestaat tussen de grillige Scheringa (ten ng in zijn hedanigheid als Vrzitter van de Raad van Cmmissarissen) en DSB Bank. "Scheringa verdeelt en heerst, aldus Crnet in dat gesprek. Ok twijfelt Crnet aan de duurzaamheid van de winst van DSB Grep. Zelfs de accuntant waarschuwde. In het accuntsverslag naar aanleiding van de jaarrekeningcntrle van DSB Bank ver 2003 wrdt nadrukkelijk gerapprteerd ver leemten in de interne rganisatie. Oh ja, en dan is er ng die andere tezichthuder. Die zat bepaald niet stil. In 2004 legt de AFM DSB Bank twee bestuurlijke betes p naar aanleiding van een nderzek naar het DSB Bank prduct Hllands Welvaren Select II. De bete wrdt gebaseerd p het gebrekkig inwinnen van cliënteninfrmatie dr DSB Bank en ntereikende infrmatieverstrekking aan klanten. Misleiding krtgezegd. Diezelfde AFM adviseert DNB vr de vergunningverlening de betruwbaarheid van Scheringa en Van Dijk niet buiten twijfel te stellen. De AFM baseert dat p: Diverse vertreding van de Wte, respectievelijk het Bte en de Nadere Regeling tezicht effectenverkeer 2002, waarvr dr de AFM betes zijn pgelegd; Aangiftes van de AFM bij de FIOD-ECD in verband met vermedelijke vertreding van de Wck dr DSB Bank; 4 Zie paragraaf 2.3.22 van het Onderzek naar de rzaken van het faillissement van OSB Bank N.v. van de hand van curatren. Pagina 5 van 7
Een vergrijpbete, pgelegd dr de Belastingdienst (naheffing inclusief bete en rente) van 2 miljen. Dit advies van de AFM m de betruwbaarheid van Scheringa en Van Dijk niet buiten twijfel te stellen wrdt dr DNB's eigen Expertise Centrum Integriteit verigens vergenmen. De antecedenten p zichzelf bezien wrden niet zwaar geneg gevnden vr een negatief betruwbaarheidsrdeel ver Scheringa en Van Dijk, maar de cmbinatie en herhaling duiden vlgens ECI p een patrn van niet-integer handelen, mede verrzaakt dr een gebrekkige pzet en werking van de administratie. Maar de directie van DNB is eigenwijs en besluit uiteindelijk anders. Met alle gevlgen van dien. Het besluit van DNB m de vergunning ndanks alles wel te verlenen had nit mgen wrden genmen. Ok niet met de bril van ten. En niet alleen curatren, DSBspaarder.nl, DSBdepsits.nl en de Stichting Belangen Rechtsbijstandverzekerden DSB vinden dat. De Cmmissie Scheltema vindt dat na uitgebreid nderzek. De vrmalig president van de DNB, Nut Wellink, vindt dat in retrspectief. En bij de huidige president van DNB Knt zuden alle alarmbellen gaan rinkelen. Nu de advcaten van DNB ng. De spaarders vinden de gang van zaken nverkwikkelijk. DNB heeft in dit dssier p veel, zelfs te veel, mmenten een zichtbare hfdrl gespeeld. Een hfdrl die spaarders p het verkeerde been heeft gezet. Een hfdrl zelfs die vertruwen wekte, dat niet terecht was. Niet alleen bij de vergunningverlening. Tt p de dag van het faillissement verklaarde Wellink dat er bij DSB Bank niet zveel aan de hand was. DNB hield tezicht en de slvabiliteit en liquiditeit van DSB Bank waren in rde, aldus Wellink. Zelfs na de prep tt een bankrun van Lakeman, hield Wellink namens DNB vl dat het ged zat met DSB Bank! En peens is daar die haircut van 875 miljen, die DSB Bank definitief de das m det. Met DNB die de geldkraan dichtdraait. Nta bene vlak nadat Wellink zegt dat het ged zit! DNB kan en mag niet aan haar aansprakelijkheid ntkmen. De vrderingen van eisers liggen dan k vr tewijzing gereed. Maar met die cnstatering ben ik ng niet uitgesprken. Misschien ng wel het meest nverteerbare vr de spaarders is tch wel het feit dat DNB niet eens een begin heeft gemaakt met een plssing. DNB heeft zelfs geen begin willen maken. Een verzek tt verleg m te kijken f er wellicht een minnelijke regeling kan wrden bereikt vrafgaand aan deze prcedure: simpelweg geweigerd. Natuurlijk zitten spaarders niet te wachten p ng jaren preederen ver de aansprakelijkheid van DNB, maar als de huding van DNB er één is van "wij bewegen niet", dan is er geen enkel alternatief. Ok niet vr spaarders, die p leeftijd zijn en van wie een aanzienlijk aantal nit meer p tijd hun geld zullen terugntvangen, als het al wrdt terugntvangen. Schrijnend vind ik dat. Het zijn mensen die hun hele leven hard gespaard hebben, dat p hun ude dag nder de handen van een falende tezichthuder zien verdwijnen in een faillissement en niet Pagina 6 van 7
lang geneg zullen leven m ermee te kunnen den wat ze hadden willen den. Of dat nu uitgeven is f schenken met de warme hand: nu kmt het in te veel gevallen terecht in een kille nalatenschap. De prep van DSBspaarder.nl aan DNB is dan k: neem nu eindelijk je verantwrdelijkheid! En als dat een brug te ver is: ligt het dan niet vr de hand te kijken f bijvrbeeld mediatin een pening kan bieden? Of zu DNB gaan stellen dat z'n plssing niet past bij het karakter van een tezichthuder? Wrden de spaarders vr de tweede keer slachtffer en blijkt de kikker een gifkikker? MrW.M. Schnewille, BarentsKrans N.v., behandelt deze zaak - 070-376 06 50 - william.schnewille@barentskrans.nl Pagina 7 van 7