Chronisch obstructief longlijden (COPD)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Chronisch obstructief longlijden (COPD)"

Transcriptie

1 Chronisch obstructief longlijden (COPD) Handleiding bij het organiseren van een evaluatie van uw medische praktijk 1 Voorbereiding voor een ICHO praktijk project & Master na master 1 Laatste bijwerking:

2 Deze tekst is bestemd als handleiding bij het organiseren van een zelfevaluatie van uw medische praktijk in het kader van een ICHO praktijkproject/master na master.² We bieden ondersteuning bij de registratie en de rapportage. De gegevens van de registratie dienen ter analyse van uw specifieke praktijk. Bovendien dient dit tot aanzet voor het schrijven van een actie die de kwaliteit van zorg in deze praktijk verbetert. Een praktijkproject en de Master na master is echter meer. Literatuur en diepere achtergrond van het project zijn een taak die deze registratie voorafgaan. U kan er zich in verdiepen aan de hand van de referenties op het einde. Door deze studie en de discussies met uw praktijkopleider kunnen bijkomende indicatoren gedefinieerd worden. Het is belangrijk om na te gaan in hoeverre deze indicatoren het aspect van kwaliteit dat U wil onderzoeken, helpen analyseren. Bekijk zorgvuldig de planning van het project. Mits een contract garanderen we U een tijdige feedback. Voor informatie i.v.m. dit contract kan je terecht op de website. Deze evaluatie is gebaseerd op een internationale studie van de indicatoren COPD anno Wij wensen u veel succes toe. Eddy Springael Luc Seuntjens Voor vragen kan u terecht op het secretariaat van Domus Medica, St.-Hubertusstraat 58, 2600 Berchem. Vragen naar Lieselot Van Cauter. Tel 03/ , of via lieselot.vancauter@domusmedica.be ² Met dank voor de expertencommentaar van Johan Buffels 2

3 INHOUD 1. INLEIDING 2. INVALSHOEK 3. INDICATOREN VERANTWOORDING 4. UITVOEREN VAN DE ZELFEVALUATIE 5. REFERENTIES 6. NUTTIGE ADRESSEN 3

4 1. INLEIDING COPD (Cronisch Obstructief longlijden) is een onderschat probleem: de prevalentie ervan neemt wereldwijd alsmaar toe. De meest recente systematische review schat de prevalentie van COPD internationaal op 7,6% en bij personen boven de 40 tussen de 9 en 10%. 2 (Halbert R.J., e.a., 2006) Voor België zijn tot op heden geen precieze prevalentiecijfers beschikbaar. Chronisch hoesten, opgeven van sputum en dyspneu zijn de kenmerkende symptomen van COPD. In vroege stadia van de aandoening ontbreken vaak deze klachten, terwijl reeds belangrijk verlies van de longfunctie kan optreden. (Buffels J., e.a., 2004.) Bovendien worden deze symptomen door rokers als normaal beschouwd. Daarbij komt nog dat ademnood in een vroegtijdig stadium zich slechts bij belangrijke inspanningen voordoet. COPD heeft als voornaamste kenmerk obstructie van de luchtstroom. Deze obstructie verloopt gewoonlijk progressief in de tijd, is niet volledig reversiebel, is vrijwel continu aanwezig en verslecht bij inspanning. De voornaamste risicofactor in onze streken is roken (minstens 10 pakjaren). Bij tot 80 tot 90 % van de COPD-patiënten ligt roken aan de basis. Niet alle rokers ontwikkelen echter COPD: men schat 15 à 20 %. Genetische factoren spelen ook mee. Hoe vroeger de diagnose en de start van een behandeling, waarbij rookstop een prioriteit is, hoe groter het verschil in lijden en ongemak voor de patiënt. Het meten van de longfunctie door spirometrie is noodzakelijk om een klinisch vermoeden van COPD te bevestigen. Het meten van de reversibiliteit van de luchtwegobstructie is daarbij essentieel (Starfield B., e.a., 2003.) De huisarts kan deze spirometrie in eigen beheer uitvoeren, ofwel verwijzen. 3 Onderstaand kader somt de belangrijkste argumenten op voor een medische zelfevaluatie van het klinisch handelen bij COPD in de huisartsenpraktijk. Argumenten pro zelfevaluatie COPD een belangrijk aantal patiënten -mannen èn vrouwen - ontwikkelt COPD; de prevalentie van COPD neemt gestaag toe diagnose en zorg kunnen in belangrijke mate in een huisartsenpraktijk gebeuren er bestaan aanwijzingen voor belangrijke onderdiagnose, en tekorten in zorg er bestaan efficiënte hulpmiddelen een snelle diagnose en een goede opvolging (verbetering van zorg) maakt een belangrijk verschil in lijden voor de patiënt 2 Voor cijfers in verband met mortaliteit zie: Lopez et al., Meer en meer huisartsen in Vlaanderen doen nu zelf aan spirometrie. (Van der Stighelen V., e.a., 2006) 4

5 2. INVALSHOEK Deze handleiding is bestemd om u te begeleiden bij het uitvoeren van een zelfevaluatie van diagnose en zorg bij patiënten met COPD. Bij elke patiënt met chronische hoest en sputumproductie en met in de antecedenten blootstelling aan risicofactoren zoals roken of beroepsmatig contact met toxische stoffen (schilders, chauffeurs, kappers, bakkers, werknemers in een omgeving met veel stof van bijvoorbeeld steen, metaal, graan,.) dient COPD uitgesloten te worden. Ook al heeft de patiënt geen dyspneu! De gouden standaard hiervoor is spirometrie (Geijer R.M.M., e.a., 2003). De belangrijkste differentiaal diagnose vormt astma. Gezondheidsopvoeding, niet farmacologische middelen en farmacologische middelen helpen samen om een goede aanpak van COPD te realiseren. 4 Gelukkig is de FEV 1 niet de enige uitskomstmaat inzake zorg voor COPD.) Reductie van de risicofactoren roken (!!!) - komt eerst INDICATOREN VERANTWOORDING Kernaspecten van het klinisch handelen bij COPD zijn accurate diagnose (eraan denken, ook bij vrouwen!, spirometrie ), vermijden van risicofactoren ( rookstop!), behandelen van opstoten met adekwate medicatie (niet noodzakelijk antibiotica), juiste ondersteunende farmacologische en niet-farmacologische maatregelen, en follow-up van de evolutie. (Geijer R.M.M., e.a., 2003) Het nagaan van de geleverde kwaliteit gebeurt op basis van indicatoren. De hier gebrachte indicatoren zijn gebaseerd op richtlijnen en consensus, uit binnen- en buitenland. De indicatoren kunnen gerangschikt worden volgens diagnose, niet-farmacologische en farmacologische therapie. Onderstaand kader geeft een overzicht van de geselecteerde indicatoren. Tussen twee haakjes staat aangegeven om welk type van indicator het gaat. Daarna volgt een summiere verantwoording per indicator. OVERZICHT INDICATOREN ZELFEVALUATIE bij COPD Indicator 1.1. Indicator 1.2. Indicator 1.3. Indicator 1.4. Indicator 1.5. Indicator 1.6. De praktijk bezit een register van patiënten met COPD (structuurindicator) In de urgentietrousse is salbutamol beschikbaar (structuurindicator) In de urgentietrousse is Medrol A 32, of Solu-Medrol of een vergelijkbaar product beschikbaar (structuurindicator) In de urgentietrousse is een voorzetkamer beschikbaar (structuurindicator) In de consultatiekamer is salbutamol beschikbaar (structuurindicator) In de consultatiekamer is Medrol A 32, of Solu-Medrol of een vergelijkbaar product beschikbaar (structuurindicator) 4 De enige interventie die hard bewezen heeft om het verval van longfunctie te vertragen is stoppen met roken (Anthonisen N.R., e.a., 1994.). 5 Bij COPD is een lichaamsgewicht onder BMI 20 een prognostisch slechte factor. 5

6 Indicator 1.7 In de consultatiekamer is een voorzetkamer beschikbaar (structuurindicator) Indicator 1.8 De praktijk beschikt over een call-recall systeem voor COPD patiënten 6 (structuurindicator) Indicator 1.9. De praktijk beschikt over informatie- en documentatiemateriaal inzake COPD ten behoeve van patiënten. 7 (structuurindicator) Indicator 2.1. De diagnose COPD bij deze patiënt wordt ondersteund door een spirometrie (procesindicator) Indicator 2.2. De diagnose COPD bij deze patiënt wordt ondersteund door een spirometrie met reversibiliteitstest (procesindicator) Indicator 2.3. Ik noteerde een FEV 1 in het dossier van deze patiënt in de voorbije 27 maanden (structuurindicator) Indicator 2.4. Ik heb het rookgedrag van deze COPD-patiënt in het dossier genoteerd in de voorbije 15 maanden (structuurindicator) Indicator 2.5. Als deze COPD-patiënt rookt, heb ik in het dossier genoteerd of hij advies of een verwijzing kreeg voor rookstop in de voorbije 15 maanden (structuurindicator) Indicator 2.6. Indien van toepassing, noteerde ik in het dossier van deze patiënt of hij/zij in de voorbije 27 maanden uitleg kreeg over de techniek van het inhaleren (structuurindicator) Indicator 2.7. Deze patiënt met COPD ontving een griepvaccinatie in de laatste winterperiode (procesindicator) Indicator 2.8. Bij een acute opstoot van COPD schreef ik voor deze patiënt een sterkere bronchodilatatie voor dan zijn basistherapie (procesindicator) Indicator 2.9 Deze COPD patiënt kreeg de jongste 12 maanden een evaluatie van zijn hoeveelheid lichaamsbeweging. (procesindicator) Indicator 2.10 Deze COPD patiënt kreeg tijdens de jongste 12 maanden een individueel trainingsschema aangeboden. 8 (procesindicator) Indicator 2.11 Bij deze COPD patiënt werd nagegaan of toediening van inhalatiecorticosteroiden (ICS) aangewezen is. 9 (procesindicator) Indicator 2.12 Indien deze COPD patiënt chronisch systemische steroïden neemt is een poging ondernomen tot afbouw. 10 (procesindicator) 11 6 Nishiyama O,. e.a., Worth H., Griffiths T.L., e.a, Het is aangetoond dat in de Belgische praktijk te vaak ICS worden voorgeschreven voor COPD. Decramer M., e.a., GOLD, Volgende indicatoren kunnen, voor wie het interesseert, ook nog van pas komen: - beschikbaarheid in de praktijk van een farmacologisch step-up schema voor COPD - know-how aanwezig in de praktijk inzake chronische zuurstoftherapie - functionele band met palliatief zorgenteam voor COPD patiënten in de eindfase 6

7 Indicator 1.1. De praktijk kan een register voorleggen van patiënten met COPD COPD is een onderschat probleem. Daarom is het belangrijk om er aan te denken en te zorgen dat je weet wie de ziekte heeft. Temeer wanneer patiënten transmuraal gevolgd worden en een overzicht van de diverse aspecten van zorg nodig is. Indicator 1.2. Indicator 1.3. Indicator 1.4. In de urgentietrousse is salbutamol beschikbaar In de urgentietrousse is Medrol A 32, of Solu-Medrol of een vergelijkbaar product beschikbaar In de urgentietrousse is een voorzetkamer beschikbaar Eén van de belangrijkste randvoorwaarden voor het begeleiden van urgenties bij COPDpatiënten door de huisarts is, naast voldoende kennis, het juiste materiaal bij de hand te hebben en het zorgvuldig up-to-date houden ervan. (Heirman P., e.a., 2002) Indicator 1.5. Indicator 1.6. Indicator In de consultatiekamer is salbutamol beschikbaar In de consultatiekamer is Medrol A 32, of Solu-Medrol of een vergelijk baar product beschikbaar In de consultatiekamer is een voorzetkamer beschikbaar Eén van de belangrijkste randvoorwaarden voor het begeleiden van urgenties bij COPDpatiënten door de huisarts is naast voldoende kennis, het juiste materiaal bij de hand te hebben en het zorgvuldig up-to-date houden ervan. (Heirman P., e.a., 2002) Indicator 2.1. De diagnose COPD bij deze patiënt wordt ondersteund door een spirometrie De diagnose van COPD wordt gesteld bij patiënten met vrijwel voortdurend dezelfde klachten van dyspneu en/ of hoesten al dan niet met slijm gecombineerd met luchtwegenobstructie : 1. die weinig of niet reversiebel is na toedienen van bronchusverwijders; 2 én zonder terugkeer naar normale longfunctie ook na een diagnostische steroïd-test. (Geijer R.M.M., e.a., 2003). De diagnose kan gebeuren door een gespecialiseerde dienst of, afhankelijk van de plaatselijke mogelijkheden en deskundigheid, door de huisarts zelf. (Geijer R.M.M., e.a., 2003) Indicator 2.2. De diagnose COPD bij deze patiënt wordt ondersteund door een spirometrie met reversibiliteitstest Zoals in indicator 2.1. vermeld kan de diagnose gebeuren door een gespecialiseerde dienst of, afhankelijk van de plaatselijke mogelijkheden en deskundigheid, door de huisarts zelf. (Geijer R.M.M., e.a., 2003). De reversibiliteitstest helpt om het onderscheid te maken met astma. 7

8 Indicator Ik heb het rookgedrag van deze COPD-patiënt in het dossier genoteerd in de voorbije 15 maanden Stoppen met roken is de hoeksteen van de behandeling van COPD. Alle patiënten met COPD zouden, telkens de gelegenheid zich hier voor aandient, patiëntgericht moeten aangemoedigd worden om te stoppen (NICE, 2004), alsook patiëntgericht ondersteuning hiervoor krijgen. Patiëntgericht advies houdt in dat je als arts weet wat het rookgedrag van je patiënt is en hoe hij er tegen aan kijkt. Indicator 2.4. Als deze COPD-patiënt rookt, heb ik in het dossier genoteerd of hij advies of een verwijzing kreeg voor rookstop in de voorbije 15 maanden Stoppen met roken is de hoeksteen van de behandeling van COPD. Alle patiënten met COPD zouden, telkens de gelegenheid zich hier voor aandient, patiëntgericht moeten aangemoedigd worden om te stoppen (NICE 2004), alsook patiëntgericht ondersteuning hiervoor krijgen. Patiëntgericht advies houdt in dat je als arts weet wat het rookgedrag van je patiënt is en hoe hij er tegen aan kijkt. Indicator 2.5. Ik noteerde een FEV 1 in het dossier van deze patiënt in de voorbije 27 maanden Het is belangrijk om de ernst van COPD bij patiënten te evalueren omwille van de belangrijke implicaties voor therapie en prognose (NICE, 2004). FEV 1 zegt iets over de graad van luchtwegobstructie (NICE 2004) en het te volgen beleid volgens GOLD! Ernst Matige luchtwegenobstructie Ernstige luchtwegenobstructie Zeer ernstige luchtwegenobstructie FEV % van de voorspelde waarde % van de voorspelde waarde < 30 % van de voorspelde waarde Indicator 2.6. Indien van toepassing, noteerde ik in het dossier van deze patiënt of hij/zij in de voorbije 24 maanden uitleg kreeg over de techniek van het inhaleren Veelal, ook bij ernstige dyspneu, kan bij de behandeling van COPD volstaan worden met dosisaërosol met inhalatiekamer. Op voorwaarde natuurlijk dat een correcte inhalatietechniek gebruikt wordt. Bij patiënten die uitgeput zijn, bij zeer ernstige obstructie of bij patiënten die een dosisaërosol met inhalatiekamer niet kunnen hanteren, verdient een vernevelaar de voorkeur. (Geijer R.M.M., e.a., 2003) Ook hier is een correcte techniek belangrijk Indicator 2.7. Ik schreef voor deze patiënt een griepvaccinatie voor in de laatste winter periode 25 % van de oversterfte door influenza vindt plaats bij patiënten met een chronische longziekte. De oorzaak daarvan is niet opgehelderd. Influenza-vaccinatie bij patiënten met COPD wordt sterk aangeraden (Folia Farmacotherapeutica, 2005) 8

9 Indicator Bij een acute opstoot van COPD schreef ik voor deze patiënt een sterkere bronchodilatatie voor dan zijn basistherapie Bronchodilatatie speelt een belangrijke rol in de behandeling va COPD. De voornaamste bronchodilatoren zijn: β-2 agonisten, anticholinergica en theophylline. Ze worden afzonderlijk of in combinatie gebruikt. Bij exacerbatie van COPD is het opdrijven van de bronchodilatatie systematisch aangewezen. 4. HET UITVOEREN VAN EEN ZELFEVALUATIE 4.1. PLANNEN VAN EEN ZELFEVALUATIE Vooraleer een zelfevaluatie te starten is het volgende belangrijk: Zorg ervoor: dat je weet wie er mee doet aan de evaluatie dat je de instructies grondig doorneemt dat je weet op welke manier de bevindingen in een rapport komen dat je een tijdschema in stelt voor: 1. het verzamelen van gegevens 2. het opsturen en laten verwerken van de gegevens 3. het bekijken van de resultaten (rapport) 4. opstellen van een veranderplan 5. het invoeren van veranderingen 6. het verzamelen van gegevens voor een tweede evaluatieronde 7. Het opvolgen van bovenstaande stappen zorgt er voor dat er een programma voor het monitoren en verbeteren van medisch handelen bij COPD-patiënten opgestart wordt, eerder dan een eenmalige datacollectie uit te voeren. Dit programma vormt de ruggegraat van de Master na master. Vooraleer over te gaan tot datacollectie is het ook belangrijk om te beslissen wat je met de resultaten gaat doen. Anders loop je het risico dat er niets gebeurt met de bevindingen ter verbetering van de zorg. Je zal de gegevens voorstellen in een seminarie. 9

10 4.2. DE ZELFEVALUATIE Identificatie van patiënten VALUATIE VAN KWALITEIT (EKWA) Als je al een lijst hebt van COPD- patiënten, dan gebruik je deze. Je vult dan Ja in op het registratieformulier. Anders moet je er eerst één opstellen (je vult dan neen op het registratieformulier). Dit kan op de volgende manier: de namen te noteren van COPD-patiënten tijdens de raadpleging of op huisbezoek. Maak er een lijst van zoek bij de voorschriften naar patiënten die voorschriften kregen van bronchodilatatoren en inhalatiesteroïden. Als je niet gecomputeriseerd bent, kruipt hier wel wat tijd in. Je kan dit eventueel bekomen bij een apotheker. genereer een lijst aan de hand van actieve probleemlijst, een antecedentenlijst, een lijst van rokers met mogelijk COPD, vraag aan eventuele praktijkmedewerkers naar de naam van patiënten met COPD. overloop de dossiers van deze patiënten, en kijk na of de diagnose en de differentieel diagnose (astma!) voldoende werd gedocumenteerd. organiseer voor de patiënten met twijfels over de diagnostiek een consult voor verdere uitklaring Het opstellen van een lijst van COPD patiënten kan de eerste fase zijn van registratie in uw thesis Gegevensverzameling 12 merk de dossiers van deze patiënten en zorg daarna voor data extractie vul de bevindingen van elke patiënt in op het daarvoor bestemde registratieformulier (Zie bijlage) voor de meeste gegevens volstaat het om een J (Ja) of N (Nee) of WN (Weet niet) aan te brengen in het voorbestemde hokje stuur het volledig gegevensbestand op naar Huisartsen evalueren hun medische praktijk, p.a. Mevr. Lieselot Van Cauter, Sint-Hubertusstraat 56, 2600 Berchem; e mail: lieselot.vancauter@domusmedica.be 4.3. PRESENTATIE VAN DE GEGEVENS Domus Medica bezorgt elke participerende praktijk de resultaten van de gegevensanalyse samen met anoniem vergelijkbaar materiaal afkomstig van andere praktijken (benchmarking). het overzicht van de analyse houdt ook een vergelijking in met de standaarden. 12 Bij deelname aan registratie wordt de werkwijze van registeren concreter begeleid. Komen dan aan bod: retroof prospectief, aantal te registeren patiënten,.(zie ook website WVVH) 10

11 4.4. ZORGEN VOOR VERANDERING De Praktijk VALUATIE VAN KWALITEIT (EKWA) Zorg dat iedere betrokkene het rapport kan inkijken. Laat het rondgaan. De resultaten worden best besproken. Zorg dus voor een overlegmoment. Kijk naar de criteria en standaarden die niet werden bereikt. Kom tot overeenstemming in verband met strategie om verandering te bewerken. Maak gebruik van onderstaande suggesties - eventueel bestaande leerprogramma s voor huisartsen / HIBOs bv een ITOL - een herziene aanpak voor COPD-patiënten - het invoeren van een gestructureerde gegevenskaart - zorg voor gecomputeriseerde gegevens - zorg voor contacten met locale consultanten, of eventueel een andere huisartsengroep - vraag steun van instellingen - Spreek een tijdstip af voor een nieuwe ronde van gegevensinzameling. Stel dit niet langer dan 12 maanden uit. Dit kan deel uitmaken van uw basisplan. Bekijk welke indicatoren in een tweede praktijk kunnen geherevalueerd worden. Een eerste registratie kan een probleem reveleren dat je verder wil uitwerken in een andere praktijk. Probeer steeds gericht te werken en de indicatoren te beperken. Hou elke verandering eenvoudig

12 5. REFERENTIES 1. Anthonisen N. R., Cornett T., Kyley J. P. et al., The Lung HealthSstudy, JAMA, 1994, 272, Bellamy D., Bouchard J., Henrichsen S., et al., International Primary Care Respiratory Group Guidelines for Management of COPD., Prim Care Resp J., 2006,15, Buffels J., Degryse J., Heyrman J., et al.,office spirometry significantly improves early detection of COPD in general practice, Chest, 2004, 125(4), Demedts M. and J.-C. Yernault, COPD en Astma., In: Van de kliniek tot de spirometrie. 2001, Leuven / Appeldoorn, Garant. 5. Europese Commissie, Indicators for monitoring COPD and Asthma in the EU.Interim report., 2004, Barcelona. 6. Folia Pharmacotherapeutica, Farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden, Folia Pharmacotherapeutica, 2005, 32, Geijer R.M.M., et al., NHG-Standaard COPD en astma bij volwassenen: behandeling Geijer R.M.M., et al., NHG-Standaard COPD en astma bij volwassenen: diagnostiek GOLD, Pocket guide to COPD diagnosis, management, and prevention. A guide for health care professionals Update 2006 beschikbaar! 10. Griffiths T. L., Burr M. L., Campbell I. A. et al., Results at 1 year of outpatient multidisciplnary pulmonary rehabilitation : a randomisec controlled trial., Lancet, 2000, 355 (9201), 362-8). 11. Halbert R. J., Natoli J. R., Gano A. et al., Eur Resp J, 2006, 28(3), Hoengenaert, J.-P., Stoppen met roken., in Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering. 2001, WVVH: Berchem. Update 2006 beschikbaar! 13. Heirman P., Seuntjens L., Aanbevelingen voor de praktijk: het gebruik van de urgentietrousse, WVVH, ICSI, Health Care Guideline: chronic obstructive pulmonary disease. (Fourth edition). 2004, Institute for clinical systems improvement. 15. Lopez et al., Eur Resp J., 2006, 27(2), McGlynn E.A., et al., COPD, in Quality of care for general medical conditions A review of the literature and quality indicators. 2000, RAND Publications, NICE, Chronic obstructive pulmonary disease.management of chronic obstructive pulmonary disease in adults in primary and secondary care. (Clinical guideline 12). 2004, National Institute for Clinical Excellence (NICE) (NHS): London. 18. Nishiyama O., Tanigushi H., Kondoh I., et al., Factors in maintaining long-term improvement in health related quality of life after pulmonary rehabilitation for COPD, Qual Life Res, 2005; 14(10), Starfield B., Lemke K., Bernhardt T. et al., Comorbidity: implications for the importance of primary care in case management., Ann Fam Med, 2003, 1(1), Van der Stighelen V., Boffin N., Paulus D., Legrand D., Van Royen P., Zijn Belgische huisartsen geïnteresseerd in spiromerie in de eigen praktijk?, Huisarts Nu, 2006, 35, 3, Worth H., Dhein Y..Does patient education modify behaviour in the management of COPD?, Patient Educ Couns, 2004, 52(3),

13 6. NUTTIGE ADRESSEN VALUATIE VAN KWALITEIT (EKWA) Belgian Primary Care Respiratory Group: Cochrane Airways Group library, Samenvattingen van alle reviews over luchtwegen: COPD & Astma Huisartsen Advies Groep (NHG): Domus Medica EKWA: Rubriek Continue Professionele Vorming, Evaluatie van Kwaliteit Dutch Primary Care Respiratory Group: Global Initiative for COPD: International Primary Care Respiratory Group: Spirometrie: Spirometrie: achtergrondinformatie, curves, normaalwaardes, een interpretatieprogramma, etc.: Stoppen met roken: Rubriek Continue Professionele Vorming, Stoppen met roken 13

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers

Nadere informatie

Astma en COPD: kernpunten voor management.

Astma en COPD: kernpunten voor management. Astma en COPD: kernpunten voor management. Dr.J.Buffels, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven. Januari 2008 Inleiding Deze tekst is een zeer beknopte herhaling van kernpunten inzake

Nadere informatie

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive

Nadere informatie

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,

Nadere informatie

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD

Astma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten

Nadere informatie

Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts

Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts Oude situatie Referenties dateren uit de jaren 50-60 Groep mijnwerkers en staalarbeiders (ECCS) Vrouwen niet als referentie geïncludeerd (globaal

Nadere informatie

HET ZORGPAD COPD. DOELSTELLING Een betere kwaliteit van zorg organiseren door o.a. multidisciplinair samen te werken.

HET ZORGPAD COPD. DOELSTELLING Een betere kwaliteit van zorg organiseren door o.a. multidisciplinair samen te werken. HET ZORGPAD COPD INLEIDING Het LMN CWV organiseert rookstopconsultaties door een erkende tabakoloog in het Regiohuis in Izegem en in het Eerstelijnshuis Midden West-Vlaanderen. Om het zorgpad COPD op te

Nadere informatie

Evaluatie van de kwaliteit van zorg bij COPD patiënten op basis van indicatoren.

Evaluatie van de kwaliteit van zorg bij COPD patiënten op basis van indicatoren. Evaluatie van de kwaliteit van zorg bij COPD patiënten op basis van indicatoren. Dr. Anke Caluwe (HAIO) Promotor: Prof. Dr. Joke Denekens Co-promotor: Dr. Luc Seuntjens Master of Family Medicine Masterproef

Nadere informatie

COPD Pneumologie. Patiënteninformatie

COPD Pneumologie. Patiënteninformatie COPD Pneumologie Patiënteninformatie Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Definitie... 3 1.2. Klachten bij COPD... 3 1.3. Onderzoeken... 4 1.4. Behandeling... 4 2. Contact... 6 3. Notities... 7 Deze publicatie

Nadere informatie

Versie augustus Zorgprotocol COPD

Versie augustus Zorgprotocol COPD Versie augustus 2018 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...

Nadere informatie

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd: Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in

Nadere informatie

De nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw

De nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw De nieuwe standaarden astma en COPD Wat is nieuw De patiënt staat centraal Veranderingen Nieuwe definitie luchtwegobstructie Nieuwe indeling ernst astma en COPD Plaats reversibiliteitstest bij astma en

Nadere informatie

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV

Gert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV Gert verpooten Consensusrichtlijnen COPD versus Astma De onderzoeksgroep van GV ontvangt steun van Fresenius, Amgen, Roche, Novartis, Baxter en Teva. GV is Belgisch hoofdonderzoeker voor de ALTITUDE studie

Nadere informatie

DIABETES TYPE 2 - Follow-up

DIABETES TYPE 2 - Follow-up DIABETES TYPE 2 - Follow-up Handleiding bij het organiseren van een evaluatie van uw medische praktijk Updating 05-06-2007 1 Deze tekst is bestemd als handleiding bij het organiseren van een zelfevaluatie

Nadere informatie

Transmurale werkafspraken

Transmurale werkafspraken Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard

Nadere informatie

Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens

Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens Longziekten en respiratoire revalidatie Prof Dr W. Janssens Definitie Respiratoire revalidatie is gericht op patienten met chronische longaandoeningen met klachten en gereduceerde activiteiten van het

Nadere informatie

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX

DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX Wim Janssens Long- en revalidatiearts UZ Leuven BVP-SBP meeting 1 december 2018 Risk factors for COPD Smoking Passive smoking Occupational exposure airpollution

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3

Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3 Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Behandeling... 2 Beschrijving per

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3

Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3 Bijsluiter gebruik astma-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 3 Populatie... 3 Monitoring... 3 Behandeling...

Nadere informatie

Diabetes. D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9. D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8. D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6

Diabetes. D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9. D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8. D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6 Diabetes uw praktijk alle praktijke n D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9 D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8 D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6 D6 HbA1c bepaald 70,9 70,5 D36 HbA1c < 53 81,3

Nadere informatie

Achtergronden casusschetsen astma/ copd

Achtergronden casusschetsen astma/ copd Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een

Nadere informatie

LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen?

LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? LAN zorgstandaarden en NHG standaarden astma 2013 implementeren? Inkopen? 24-1-2013 Jean Muris, huisarts, Kaderarts astma/copd Hoofd Huisartsopleiding Maastricht jean.muris@maastrichtuniversity.nl Astma

Nadere informatie

Regionaal ketenzorg protocol COPD

Regionaal ketenzorg protocol COPD Bijlage 1. Regionaal Ketenzorgprotocol Titel Regionaal ketenzorg protocol Verwijzing naar formulier Verwijzing naar protocol Protocol case finding Kwaliteitsbeleid Zorggroep Privacyreglement Zorggroep

Nadere informatie

Introductie Boehringer Ingelheim

Introductie Boehringer Ingelheim Introductie Boehringer Ingelheim Kenmerken Boehringer Ingelheim Familiebedrijf, sinds 1885, Ingelheim am Rhein, Duitsland Niet beursgenoteerd, lange termijn strategie 145 vestigingen in 45 landen Ruim

Nadere informatie

status meting in Ketenzorgproject COPD regio Dordrecht

status meting in Ketenzorgproject COPD regio Dordrecht http://www.torito.nl/agenda/http://www.torito.nl/agenda/health status meting in Ketenzorgproject COPD regio Dordrecht Artikel Caravisie / augustus N. de Graaf, verpleegkundig specialist longziekten; R.

Nadere informatie

SANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni Scharnierconsult. Uitgangspunt

SANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni Scharnierconsult. Uitgangspunt SANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni 2012 Scharnierconsult, ziektelast en persoonlijk behandelplan Marion Teunissen en Rudy Bakker Werkgroep COPD Synchroon Scharnierconsult

Nadere informatie

Indeling presentatie

Indeling presentatie Gho-Go COPD terugkomdag COPD ketenzorg 7 oktober 2014 Norbert IJkelenstam Kaderhuisarts astma/copd 1 Indeling presentatie Aandachtspunten vanuit spiegelinformatie 2014 De nieuwe NHG COPD standaard 2015

Nadere informatie

Versie maart Zorgprotocol COPD

Versie maart Zorgprotocol COPD Versie maart 2019 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...

Nadere informatie

Conflict van belangen

Conflict van belangen Steroïden en luchtwegverwijders: aparte inhalers of één langwerkend combinatiepreparaat? - een studieprotocol - Baretta H.J. 1, Metting E.I. 1, van Boven J.F. 1, Flokstra-de Blok B.M.J. 1, van der Molen

Nadere informatie

thuiszorg in de standaardzorg voor

thuiszorg in de standaardzorg voor Tijdige integratie van palliatieve thuiszorg in de standaardzorg voor mensen met ernstige COPD Charlotte Scheerens 10 meest voorkomende doodsoorzaken 2008 Mortaliteit COPD/100 000 inwoners, 2011 België

Nadere informatie

Externe validering van een chronic obstructive pulmonary disease (COPD) diagnostische vragenlijst

Externe validering van een chronic obstructive pulmonary disease (COPD) diagnostische vragenlijst Externe validering van een chronic obstructive pulmonary disease (COPD) diagnostische vragenlijst Daniel Kotz Maastricht University Department of General Practice School for Public Health and Primary Care

Nadere informatie

De longverpleegkundige

De longverpleegkundige De longverpleegkundige Algemeen U bent door uw longarts verwezen naar de longverpleegkundige. Een longverpleegkundige is een verpleegkundige, die zich heeft gespecialiseerd in astma en COPD (chronische

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3

Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3 Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Beschrijving

Nadere informatie

DIABETES TYPE 2 - Therapie

DIABETES TYPE 2 - Therapie DIABETES TYPE 2 - Therapie Handleiding bij het organiseren van een evaluatie van uw medische praktijk Updating 05-06-2007 1 Deze tekst is bestemd als handleiding bij het organiseren van een zelfevaluatie

Nadere informatie

Zorgroep Kennemer lucht

Zorgroep Kennemer lucht Zorgroep Kennemer lucht Randvoorwaarden Knelpuntanalyse Epidemiologie Zorgstandaard Zorgprogramma Indicatoren Doelstellingen Huidige knelpunten toekomst Zorggroep Kennemer lucht HAPA HONK HZNK DM COPD-CVRM-GGZ

Nadere informatie

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen

Nadere informatie

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie mei 2016

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie mei 2016 Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.0 30 mei 2016 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt het NHG

Nadere informatie

VRAGEN OVER GESTELDE VEEL COPD

VRAGEN OVER GESTELDE VEEL COPD VEEL GESTELDE VRAGEN OVER COPD VEEL GESTELDE VRAGEN OVER COPD Assoc. Prof. Dr. N.H. Chavannes Prof.dr. P.N.R. Dekhuijzen 2013 2013 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV, Houten Alle

Nadere informatie

P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g

P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g BASED ON THE GLOBAL STR ATEGY FOR DIAGNOSIS, MANAGMENT AND P REVENTION OF COPD GLOBAL

Nadere informatie

Regien Kievits, Gerrit van Roekel Malaga, 2014

Regien Kievits, Gerrit van Roekel Malaga, 2014 Regien Kievits, Gerrit van Roekel Malaga, 2014 Dhr Terlouw, 62 jaar is sedert 1 jaar bekend met COPD, Gold 2. Rookgeschiedenis: 52 pakjaren Comorbiditeit: ACS 60 jarige leeftijd, dotter met stentplaatsing.

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.4 augustus 2019

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.4 augustus 2019 Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.4 augustus 2019 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt het NHG

Nadere informatie

COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg

COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose COPD (Chronic

Nadere informatie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen Leerdoelen Kennis over: Moeilijk behandelbaar astma Wim Oomen & Regien Kievits 2017 Wat is astma nu precies? Reflectie over astma-zorg in eigen praktijk Verschil tussen moeilijk behandelbaar en ernstig

Nadere informatie

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Prestatie-indicatoren landelijke benchmark 1) % COPD patiënten in zorgprogramma met inhalatiemedicatie bij wie inhalatietechniek is gecontroleerd; 2) % COPD patiënten

Nadere informatie

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007 Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 27 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, NIVEL, Oktober 27). LEVEN MET COPD VRAAGT OM LEF

Nadere informatie

Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder?

Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder? Ketenzorg Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte COPD of Astma vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van

Nadere informatie

Zelfevaluatie hoofdstuk Huisapotheker

Zelfevaluatie hoofdstuk Huisapotheker Vragenlijst: Deze tool laat u toe om door middel van een aantal vragen een balans op te maken van de kwaliteit binnen uw apotheek, teneinde deze waar nodig te verbeteren. Kies bij elke vraag het meest

Nadere informatie

De longverpleegkundige

De longverpleegkundige De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar

Nadere informatie

Resultaten van een telefoonenquête. Methode

Resultaten van een telefoonenquête. Methode H U I S A R T S & O N D E R Z O E K Z I J N B E L G I S C H E H U I S A R T S E N G E Ï N T E R E S S E E R D I N S P I R O M E T R I E I N D E E I G E N P R A K T I J K? Resultaten van een telefoonenquête

Nadere informatie

Astma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd

Astma. Chronos, 14 juni 2016. Regien Kievits, kaderarts astma/copd Astma Chronos, 14 juni 2016 Regien Kievits, kaderarts astma/copd Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Astma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen

Astma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen Astma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen Voor: begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline januari 2010 INTERLINE

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van

Nadere informatie

11 april 2012. Pagina 1 van 5

11 april 2012. Pagina 1 van 5 Overzicht van de NHG/LHV indicatoren COPD-zorg, de subset van indicatoren vastgesteld door Bureau huisartsenzorg en de subset van indicatoren vastgesteld door Bureau Chronische Zorg 11 april 2012 Pagina

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.2 1 maart 2017 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt het NHG

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.3 16 februari 2018 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt het

Nadere informatie

Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap

Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Doelstellingen Deze procedure strekt tot doel: Om de verschillende stappen van het begeleidingsgesprek nieuwe medicatie

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

DISEASEMANAGEMENT COPD. ZonMW-project Huisartsen Monnickendam

DISEASEMANAGEMENT COPD. ZonMW-project Huisartsen Monnickendam DISEASEMANAGEMENT COPD ZonMW-project Huisartsen Monnickendam Ontwikkelingen in Monnickendam 2000: vier solo-huisartsen stappen geleidelijk over op één HIS 2003: eerste POH s, o.a. voor management 2006:

Nadere informatie

Implementatie van de CAT in de huisartspraktijk: gevolgen voor aanpak en beleid van COPD- patiënten

Implementatie van de CAT in de huisartspraktijk: gevolgen voor aanpak en beleid van COPD- patiënten Implementatie van de CAT in de huisartspraktijk: gevolgen voor aanpak en beleid van COPD- patiënten Eyckmans Liesje, Universiteit Antwerpen Promotor: Prof. Paul Van Royen, Universiteit Antwerpen Master

Nadere informatie

Kwaliteitsbevorderend praktijkproject: Vroegtijdige diagnose van COPD door middel van spirometrie

Kwaliteitsbevorderend praktijkproject: Vroegtijdige diagnose van COPD door middel van spirometrie Kwaliteitsbevorderend praktijkproject: Vroegtijdige diagnose van COPD door middel van spirometrie Aerts Joke, Katholieke Universiteit Leuven Promotor: Prof. Dr. Vandevoorde, Vrije Universiteit Brussel

Nadere informatie

NHG-standaarden Astma bij volwassenen en COPD

NHG-standaarden Astma bij volwassenen en COPD Richtlijnen NHG-standaarden Astma bij volwassenen en COPD Roeland M.M. Geijer, Mariska K. Tuut, Johannes C.C.M. in t Veen, Berna D.L. Broekhuizen, Niels H. Chavannes en Ivo J.M. Smeele* + Gerelateerd artikel

Nadere informatie

Ergotherapie voor mensen met COPD. Afdeling Ergotherapie

Ergotherapie voor mensen met COPD. Afdeling Ergotherapie Ergotherapie voor mensen met COPD Afdeling Ergotherapie Uw huisarts of behandelend arts heeft u doorverwezen naar de afdeling Ergotherapie omdat u door COPD problemen ondervindt bij het uitvoeren van dagelijkse

Nadere informatie

ASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg

ASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg ASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose ASTMA gesteld.

Nadere informatie

Ketenzorg astma en het opzetten van een astmaspreekuur

Ketenzorg astma en het opzetten van een astmaspreekuur Ketenzorg astma en het opzetten van een astmaspreekuur CAHAG cursus 22 maart en 14 april 2016 Gijs van der Bijll Jacob van Dijke Programma Leerdoelen en opzet van de workshop In gesprek aan de hand van

Nadere informatie

Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018

Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018 Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek

Nadere informatie

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen LOK-programma Domus Medica 2008 Programma Voorstelling en doelstellingen programma Warming-up Casuïstiek Overlopen GINA- en GOLDaanbevelingen Conclusies

Nadere informatie

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven Populatie Management COPD Leuven Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven COPD: definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common, preventable and treatable

Nadere informatie

Inhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat

Inhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen

Nadere informatie

adviezen hernia-operatie COPD ZorgSaam

adviezen hernia-operatie COPD ZorgSaam adviezen Bewegen na een bij hernia-operatie COPD ZorgSaam 1 RECONDITIONERING bij COPD Inleiding In deze folder informeren wij u over de klachten en behandeling door de fysiotherapeut bij COPD. Het is goed

Nadere informatie

Van ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd

Van ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd Van ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd 15-04-2015 Wie staat er centraal? Pad van een nieuwe COPD-patiënt Diagnostiek Scharnierconsult Intensieve

Nadere informatie

Handleiding Periodieke Controles

Handleiding Periodieke Controles Handleiding Periodieke Controles Zorg voor de patiënt met COPD, geboden door de praktijkondersteuner ten behoeve van het onderzoeksproject Monitoring bij COPD Versie september 2005 1. Achtergrond Dit protocol

Nadere informatie

Individueel behandelplan COPD/Astma

Individueel behandelplan COPD/Astma Individueel behandelplan COPD/Astma Persoonlijke gegevens Naam Adres Woonplaats Telefoon E-mail Geb. datum Diagnose Diagnose gesteld op Bij ongeval waarschuwen Naam Adres Telefoon Relatie met pasdrager

Nadere informatie

De RTA COPD juni 2012. De RTA de achtergrond 6-7-2012. Uitgangspunt: de integrale gezondheidstoestand

De RTA COPD juni 2012. De RTA de achtergrond 6-7-2012. Uitgangspunt: de integrale gezondheidstoestand De RTA COPD juni 2012 Afspraken tussen huisartsen en longartsen in de regio Noord Brabant Noord Oost De RTA de achtergrond Gebaseerd op de LTA De oude RTA de versie uit 2006 De nieuwe zorgstandaard COPD

Nadere informatie

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma

Wat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling

Nadere informatie

Een case-finding onderzoek in de huisartsenpraktijk. 6-9 en case-finding 5-10. Beide methodes zijn complementair

Een case-finding onderzoek in de huisartsenpraktijk. 6-9 en case-finding 5-10. Beide methodes zijn complementair H U I S A R T S & O N D E R Z O E K V R O E G T I J D I G E D E T E C T I E V A N C O P D Een case-finding onderzoek in de huisartsenpraktijk J. VANDEVOORDE, S.VERBANCK, L.GIJSSELS, D.SCHUERMANS, D.DEVROEY,

Nadere informatie

Indeling presentatie

Indeling presentatie Gho-Go COPD ketenzorg avond 10 september 2013 Norbert IJkelenstam Kaderhuisarts astma/copd 1 Indeling presentatie Aandachtspunten vanuit spiegelinformatie 2013 Het begrip ziektelast en de COPD ziektelastmeter

Nadere informatie

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016

Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016 Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016 (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA

Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Casefinding door PA en HA Signalerende rol PA, bij: o langdurige of recidiverende luchtwegklachten ( 2 x per jaar), én o roken of

Nadere informatie

Casusschetsen astma/copd

Casusschetsen astma/copd Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende

Nadere informatie

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum j.k.sont@lumc.nl

Nadere informatie

GO COPD bv derde terugkomdag 07 10 2014 locatie Visio

GO COPD bv derde terugkomdag 07 10 2014 locatie Visio GO COPD bv derde terugkomdag 7 1 14 locatie Visio Programma 7 oktober 14 17.3 Presentatie spiegel informatie eigen zorggroep...joke Presentatie afspraken uitgifte voorzetkamers en inhalatie instructie

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie juni 2016

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie juni 2016 Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.0 8 juni 2016 Specificaties Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk)

Nadere informatie

benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen

benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen de ernst van een exacerbatie COPD kunnen benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat kunnen maken met de COPD-patiënt wat wordt er verstaan onder een (acute) exacerbatie

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.2 1 maart 2017 Specificaties Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk)

Nadere informatie

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging Praktijk voor Fysiotherapie Altijd in beweging In samenwerking met. Viola Gijzen, diëtist Mieke Verschuren/Marijke Sligchers, fysiotherapeuten Inhoud Inleiding Wat is COPD? COPD en dan? COPD en voeding

Nadere informatie

Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma

Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma Veel praktijken weten het expertteam te vinden wanneer zij specialistische vragen hebben met betrekking tot de behandeling van een patiënt met Diabetes

Nadere informatie

Samenwerkingsinitiatief. regio Tielt

Samenwerkingsinitiatief. regio Tielt 2011 Samenwerkingsinitiatief rookstop regio Tielt De huisartsenkring t Oost van West-Vlaanderen en het St. Andriesziekenhuis te Tielt slaan de handen in elkaar. De werking van het rookstopaanbod in de

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen

1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen 1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen Definitie Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) wordt in de huisartsenrichtijn COPD

Nadere informatie

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD

Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Indicatoren Kwaliteit Huisartsenzorg bij patiënten met COPD Versie 2.1 3 oktober 2016 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt het NHG

Nadere informatie

Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde

Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-

Nadere informatie

Werken met het ketenprogramma astma en COPD

Werken met het ketenprogramma astma en COPD Werken met het ketenprogramma astma en COPD Praktijkinformatie voor huisartsen en praktijkondersteuners www.onzehuisartsen.nl 1 Inhoud 1. Aan de slag met COPD en/of astma! 2 2. Ketenpartners 2 3. Wat doet

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Regionaal formularium astma / COPD

Regionaal formularium astma / COPD Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum IMPLEMENTATIE: welke weg? Prof.dr. Rob Oostendorp Dr. Michel Wensing Prof.dr. Richard Grol Implementatie Kenmerken implementatie (ZON, 1997; Gezondheidsraad, 2000). Procesmatige en planmatige invoering.

Nadere informatie

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society Historische context Nomenclatuur van longfunctie onderzoek onder vuur Geen evidentie dat weerstandsmeting nuttig is in de diagnostiek

Nadere informatie

Achtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en?

Achtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en? Achtergrond Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een groeiend gezondheids(zorg)probleem. Vooral voor de patiënt zelf is COPD een grote last die in toenemende mate de kwaliteit van leven beperkt.

Nadere informatie