De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing"

Transcriptie

1 De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum

2 Overzicht Achtergrond Onderzoek PatiëntCoach Conclusies PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 2

3 Chronische zorg? PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 3

4 Ondersteuning van zelfmanagement PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 4

5 Zelfmanagement: co-creatie PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 5

6 Gezondheid en zorgbehoefte Kaiser Permanente / Achmea PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 6

7 Zelfmanagement bij astma Educatie Doelen stellen Zelfmonitoring Actieplan Communicatie Global Initiative for Asthma 2010 minder SEH / opnames minder ongeplande bezoeken minder werkverzuim minder klachten betere kwaliteit van leven Gibson et al. JACI 2000 Gibson et al. Cochrane Database Syst Rev 2000 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 7

8 Zelfmonitoring 1.0 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 8

9 Papieren behandelplannen PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 9

10 Gezondheid 2.0 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 10

11 e-health COPD (NL) PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 11

12 Digitale ondersteuning van zelfmanagement PHR EMR Individueel zorgplan Zelfmonitoring Automatisch feedback Communicatie Herinneringen Van Gaalen et al., Curr Opin Allergy Clin Immunol 2012 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 12

13 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 13

14 Onderzoek PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 14

15 SMASHING: Self-Management of Asthma Supported by Hospitals, ICT, Nurses and General practitioners Lung function and diary Asthma Control Questionnaire Show results Monitor Private messages Forum Frequently asked questions News Information Poll Van der Meer et al. Ann Intern Med 2009 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 15

16 Asthma control: adjustment treatment-step Van der Meer et al. Ann Intern Med 2009 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 16

17 SMASHING studie volwassenen (18-50 jr) Eligible (N = 930) Randomised (N = 200) No informed consent (N = 730) Usual care (N = 99) IBSM (N = 101) Educational sessions (N = 87) N = 7 3 months (N = 85) 12 months (N = 92) 30 months (N = 60) 3 months (N = 95) 12 months (N = 91) 30 months (N = 41) N = 10 Van der Meer et al. Ann Intern Med 2009 Van Gaalen et al. submitted PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 17

18 Astma gerelateerde kwaliteit van leven AQLQ-score p=0.03 Internet-based self-management Usual care Maand follow-up Van der Meer et al. Ann Intern Med 2009 PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 18 Van Gaalen et al. submitted

19 Astma gerelateerde kwaliteit van leven Baseline: Well Controlled asthma p=0.017 Baseline: partly & uncontrolled asthma PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 19

20 Astma Controle (long-term) Baseline: Well Controlled asthma Baseline: partly & uncontrolled asthma p=0.03 Van Gaalen et al. submitted PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 20

21 Patiëntervaringen I Het was mooi dat de computer bij het invullen van de gegevens automatisch met een advies kwam. En dat je contact kon opnemen met je astmaverpleegkundige. Het programma heeft me vooral een aantal dingen geleerd over mijn astma. Ik heb een nauwkeuriger beeld gekregen van de ziekte en weet nu beter hoe ik met sommige dingen om moet gaan. Zo is het voor mij altijd moeilijk op bezoek te gaan met iemand met katten. Nu weet ik hoe ik mijn medicijngebruik daarop kan afstemmen. PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 21

22 Patiëntervaringen II Ik vond het prettig dat er een stappenplan was. Dan wist je vooraf al beter wat je moest doen als het slechter ging. Ook griep en verkoudheid spelen mij vaak parten. Bij griep wordt mijn longfunctie altijd minder. Dit soort dingen heb ik nu meer onder controle. Alles bij elkaar ben ik minder bang geworden voor de aandoening. Ik heb het niet gemist dat de internetpagina na een jaar ophield te bestaan. Ik kan mijn astma heel goed zelf onder controle houden. Maar ik ben wel blij dat ik aan het project heb meegedaan. PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 22

23 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 23

24 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 24

25 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 25

26 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 26

27 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 27

28 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 28

29 PatiëntCoach astma controle PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 29

30 PatiëntCoach PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 30

31 PRACTISS: Pulmonary Rehabilitation of Asthma and COPD: a Trial of sustained Internet-based Self-management Support Aim: to assess the (cost-)effectiveness of sustaining selfmanagement support via an internet-based service in addition to usual care after pulmonary rehabilitation Subjects: asthma (Merem), COPD (RRC) Design: 2x RCT Outcomes: disease related quality of life activities lung function self-management costs PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 31

32 Conclusies PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 32

33 PatiëntCoach Digitale ondersteuning van zelfmanagement Patiënt zelfmanagement in samenspel met zorgverlener dossier eigenaar Zorgverlener patiënt beter in beeld generiek systeem voor meerdere aandoeningen Goede integratie met de reguliere processen in de zorg Opschaalbaar naar andere aandoeningen / settings Training van patiënt en professional nodig Kosten-effectief? (bij astma positief) Integratie met wetenschappelijk onderzoek Business-case PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 33

34 Met dank aan: PatiëntCoach / ondersteuning van zelfmanagement 34

Op weg naar een generiek web- based zelfmanagement platform

Op weg naar een generiek web- based zelfmanagement platform Op weg naar een generiek web- based zelfmanagement platform Dr Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum j.k.sont@lumc.nl Symposium zelfmanagement

Nadere informatie

Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan.

Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan. Ervaringen met verwijstraject COPD in de 2e lijn met patiëntprofiel via NCSI en een digitaal individueel zorgplan. Jiska Snoeck-Stroband & Jacob Sont Kwaliteit van Zorg Instituut / Medische Besliskunde

Nadere informatie

Johanna van Gaalen, arts-onderzoeker Afdeling Medische Besliskunde 9 juni 2010

Johanna van Gaalen, arts-onderzoeker Afdeling Medische Besliskunde 9 juni 2010 Implementatie van internet-based zelfmanagement: wat werkt het beste? Johanna van Gaalen, arts-onderzoeker Afdeling Medische Besliskunde 9 juni 2010 Implementatie internet-based asthma selfmanagement (IBSM)

Nadere informatie

Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal

Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde

Nadere informatie

ehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van?

ehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van? ehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van? Bart Brandenburg 21 maart 2013 Wat is ehealth? en hoe worden we daar beter van? Er zijn 51 definities van ehealth Supporting Health by technology

Nadere informatie

Implementatie PersoonsGebondenDossier

Implementatie PersoonsGebondenDossier Implementatie PersoonsGebondenDossier Implementatie PGD Havenziekenhuis & Sint Franciscus Gasthuis Platform: Curavista ehealth Bianka Mennema, longarts Havenziekenhuis Disclosure belangen Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Nurse versus physician-led care for the management of asthma

Nurse versus physician-led care for the management of asthma TRAM onderzoek Nurse versus physician-led care for the management of asthma Maarten C Kuethe1, Anja A P H Vaessen-Verberne1, Roy G Elbers2, Wim MC Van Aalderen3 1. Paediatrics, AMPHIA Hospital, Breda,

Nadere informatie

ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer

ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer 1 Introductie Saskia Timmer Changinghealthcare Academy (online) opleiden voor (e)health #ehealth #Socialemedia #CHCacademy 2 Kijkje in de digitale

Nadere informatie

Het Individueel Zorgplan

Het Individueel Zorgplan Het Individueel Zorgplan Bedreiging of Gezamenlijke Kans? Hans in t Veen, longarts STZ Expertise Centrum Astma & COPD h.intveen@sfg.nl Wat is een IZP? Het IZP is de dynamische set van afspraken van de

Nadere informatie

Workshop -onderzoek. Zelfmanagementondersteuning vraagt om een recept op maat. Daphne Jansen & Lieke van Houtum NIVEL 24-04-2012

Workshop -onderzoek. Zelfmanagementondersteuning vraagt om een recept op maat. Daphne Jansen & Lieke van Houtum NIVEL 24-04-2012 Workshop -onderzoek Zelfmanagementondersteuning vraagt om een recept op maat Daphne Jansen & Lieke van Houtum NIVEL 24-04-2012 Centrale vragen Workshop: Hoe kunnen hulpbehoeften van mensen met een chronische

Nadere informatie

Conflict van belangen

Conflict van belangen Steroïden en luchtwegverwijders: aparte inhalers of één langwerkend combinatiepreparaat? - een studieprotocol - Baretta H.J. 1, Metting E.I. 1, van Boven J.F. 1, Flokstra-de Blok B.M.J. 1, van der Molen

Nadere informatie

Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012

Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012 Zelfmanagement, gedeelde zorg of ontzorgen. Congres Chronische zorg Jacques Loomans (ZB NH) Jeanny Engels (Vilans) 29 juni 2012 Programma Inleiding Inleefoefening zelfmanagement met nabespreking Rol patiëntenverenigingen

Nadere informatie

Reductie van de vraag naar spoedzorg, daar gaat het om

Reductie van de vraag naar spoedzorg, daar gaat het om Reductie van de vraag naar spoedzorg, daar gaat het om Lezing op donderdag 21 november 2013 op het dertiende spoedzorgcongres van de Julius Academy te Zeist Vorig jaar: preventie van spoedzorg Letselpreventie

Nadere informatie

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland? Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen

Nadere informatie

Invalshoek Waarde voor professionals

Invalshoek Waarde voor professionals Invalshoek Waarde voor professionals serie Uitwerking Invalshoeken PGD Kader 2020 Versie 2.0 (juni 2015) 2a. Waarde voor professionals Passende zorg leveren Tijd nuttiger besteden Inzicht in context cliënt

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Relatie tussen patiëntkenmerken en inhalatietechniek bij astma en COPD patiënten CAHAG conferentie 19 januari 2017 M.T. Lieshout, E.I. Metting, P. Hagedoorn, S. Schokker, E. Van Heijst, T. Klemmeier, M.R.

Nadere informatie

Conflict van belangen

Conflict van belangen Validering van de 1-week papierenversie en 1-week smartphoneapplicatie van de Control of Allergic Rhinitis and Asthma Test (CARAT) de Jong C. 1, Baretta H. 1, van der Molen T. 1, de Kroon J. 1, van Heijst

Nadere informatie

Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen

Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen Therapietrouw bij chronisch zieke kinderen Sibyl Geelen/ Paul Brand Wilhelmina Kinderziekenhuis, Utrecht Amalia kinderafdeling Isala klinieken, Zwolle Leerdoelen Na deze workshop Kun je verschillende vormen

Nadere informatie

Online astmazorg voor kinderen en jongeren.

Online astmazorg voor kinderen en jongeren. Online astmazorg voor kinderen en jongeren Lara.vandenWijngaart@radboudumc.nl Jolt.Roukema@radboudumc.nl Peter.Merkus@radboudumc.nl Astma bij kinderen Astma: meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen

Nadere informatie

Patient Empowerment. Prof. dr. W.H. van Harten, mei 2009

Patient Empowerment. Prof. dr. W.H. van Harten, mei 2009 Patient Empowerment Prof. dr. W.H. van Harten, mei 2009 Trends in Zorgstelsel Prestatie bekostiging/competitie. Technologische vernieuwing & personalised medicine. Investeringen vragen grootschaligheid

Nadere informatie

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Wat zijn uw ervaringen? Informatie voor mantelzorgers Wat houdt het onderzoek in? Er kan nog veel verbeteren

Nadere informatie

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven

Nadere informatie

Workshop Zelfmanagement

Workshop Zelfmanagement Workshop Zelfmanagement Maaike van der Linden, ervaringsdeskundige Josine van Hamersveld, ADF Stichting, Werkgroep Zelfmanagement Depressie Hanke Timmermans, Kwaliteitsinstituut CBO, Zelfmanagementprogramma

Nadere informatie

Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen

Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen Verschillendedesigns beantwoorden verschillende vragen Zelf echo s uitvoeren bij IVF Hoe betrouwbaar zijn de beelden? Hoe vaak worden vrouwen zwanger? Hoe voelende koppelszicherbij? Watkosthet? 1 Hoe betrouwbaar

Nadere informatie

Achtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en?

Achtergrond Waarom een zorgstandaard naast richtlijnen en protocol en? Achtergrond Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een groeiend gezondheids(zorg)probleem. Vooral voor de patiënt zelf is COPD een grote last die in toenemende mate de kwaliteit van leven beperkt.

Nadere informatie

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society Historische context Nomenclatuur van longfunctie onderzoek onder vuur Geen evidentie dat weerstandsmeting nuttig is in de diagnostiek

Nadere informatie

WEBINAR. Consultvoorbereiding door de patiënt. 19 mei 2015. Stephan Hulsbergen Mijn Gezondheidsplatform. Elmar Brantjes Manager Kenniscentrum

WEBINAR. Consultvoorbereiding door de patiënt. 19 mei 2015. Stephan Hulsbergen Mijn Gezondheidsplatform. Elmar Brantjes Manager Kenniscentrum WEBINAR 19 mei 2015 Consultvoorbereiding door de patiënt Elmar Brantjes Manager Kenniscentrum Stephan Hulsbergen Mijn Gezondheidsplatform Techniek, gedurende gehele webinar kan je vragen stellen via de

Nadere informatie

ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van?

ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van? Medicinfo Kennisrapport ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van? Mensen die zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid en welzijn maken de beste keuzes. november 2012 Specialist

Nadere informatie

3 FASEN MODEL. Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement

3 FASEN MODEL. Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement 3 FASEN MODEL Inhoud: - Introductie - Fase 1 - Fase 2 - Fase 3 - Verbeteren Zelfmanagement INTRODUCTIE Het aanmoedigen van chronisch zieke patiënten door zorgverleners in het nemen van dagelijkse beslissingen,

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2013. TRENDS XXIII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2013 TRENDS XXIII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Ervaring met Gezondheidsmeter PGO. Simone van der Sluijs Verpleegkundig specialist i.o.

Ervaring met Gezondheidsmeter PGO. Simone van der Sluijs Verpleegkundig specialist i.o. Ervaring met Gezondheidsmeter PGO Simone van der Sluijs Verpleegkundig specialist i.o. Plaats Gezondheidsmeter PGO zelf meten ontvangen delen Curavista 2016 Stelling 1 De patiënt heeft recht op een eigen

Nadere informatie

Eigen regie in de palliatieve fase

Eigen regie in de palliatieve fase Verwante begrippen Eigen regie in de palliatieve fase zelfmanagement Hanke Timmermans Opdracht film ZM Er volgt zo meteen een korte film van ca. 6 minuten, waarin zes mensen met een chronische ziekte aan

Nadere informatie

17-1-2013. De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme / computer programma Het onderzoek

17-1-2013. De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme / computer programma Het onderzoek Patiënt-empowerment; het individueel zorgplan en de ziektelastmeter bij COPD Onno van Schayck CAHAG 7e conferentie Utrecht, 24 januari 2013 Inhoud De ontwikkeling van de ziektelastmeter Behandelalgoritme

Nadere informatie

Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg

Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg 1 Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg Een beschrijving van de astma/copd dienst in Groningen, de patiënten populatie en crosssectionele verschillen 1 Metting EI, 1 Riemersma RA 1, Boetje

Nadere informatie

Ondersteuning bij implementatie zelfmanagement

Ondersteuning bij implementatie zelfmanagement Ondersteuning bij implementatie zelfmanagement Implementatie ondersteunde zelfzorg opschalen Chronische zieke mensen helpen aan hun eigen gezondheid te werken, ondersteund door de zorgverlener, ehealth,

Nadere informatie

Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson

Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson Blijven werken Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson Nanette Nab, ergotherapeute Radboudumc Yvonne Veenhuizen, Msc ergotherapeute/onderzoeker Radboudumc Parkinson en werk Ervaringen

Nadere informatie

Doorsudderen of klaarstomen?

Doorsudderen of klaarstomen? Workshop Doorsudderen of klaarstomen? Zelfmanagementondersteuning in de opleiding tot zorgverlener (ontwerpsessie) 2-5-2012 Doorsudderen of klaarstomen? 1 Doel workshop Ingrediënten verzamelen om de opleiding

Nadere informatie

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Landelijk transmuraal zorgpad COPD

Landelijk transmuraal zorgpad COPD Landelijk transmuraal zorgpad COPD Prof. Huib Kerstjens Hoofd Afd. Longziekten en Tuberculose Universitair Medisch Centrum Groningen Co-voorzitter Landelijk Transmuraal Zorgpad COPD Symposium Van wens

Nadere informatie

Zelfmanagement Programma NPCF - CBO 2008-2012

Zelfmanagement Programma NPCF - CBO 2008-2012 Zelfmanagement Programma NPCF - CBO 2008-2012 Jeroen Havers CBO j.havers@cbo.nl Zelfmanagement Programma NPCF CBO Financiering: VWS Opdrachtgevers: NPCF & patiëntenorganisaties Uitvoering: CBO, looptijd

Nadere informatie

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt

Pijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt Pijnrevalidatie: De stand van zaken Jeanine Verbunt Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Financiering onderzoek Bedrijfsnamen ZonMW

Nadere informatie

POH-GGZ, Jim van Os

POH-GGZ, Jim van Os Het nut van specialisatie? POH-GGZ, 02-02-2017 Jim van Os Nee het is depressie..ander zorgpad Nee het is psychose..ander zorgpad Nee het is verslaving.ander zorgpad Nee het is persoonlijkheid.ander zorgpad

Nadere informatie

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,

Nadere informatie

Position Paper #Not4Sissies

Position Paper #Not4Sissies huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Position Paper #Not4Sissies Lizette Wattel Coördinator UNO-VUmc Coördinator Onderzoekslijn Geriatrische Revalidatie Ewout Smit AIOTO Ouderengeneeskunde Programma

Nadere informatie

ZELFMANAGEMENT IN DE ZORGSTANDAARDEN

ZELFMANAGEMENT IN DE ZORGSTANDAARDEN ZELFMANAGEMENT IN DE ZORGSTANDAARDEN Sanne Niemer Anne-Margreet Strijbis Corrine Brinkman Emiel Rolink Helene Voogdt (PON) (Platform Vitale Vaten) (NDF) (LAN) (LAZ/CBO/CPZ) PROGRAMMA 1. QUIZ: wat is een

Nadere informatie

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction Obesitas Obesitas is een chronische ziekte waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico s. 1. Obesitas is een ziekte. 2. Deze ziekte

Nadere informatie

Van wens naar werkelijkheid

Van wens naar werkelijkheid Van wens naar werkelijkheid Inventarisatie lopende (zorgpad) projecten in Nederland Bart Noort Promovendus Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Economie en Bedrijfskunde Een inventarisatie: Wat gebeurt

Nadere informatie

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007 Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 27 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, NIVEL, Oktober 27). LEVEN MET COPD VRAAGT OM LEF

Nadere informatie

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Manon krabbenborg, Sandra Boersma, Marielle Beijersbergen & Judith Wolf s.boersma@elg.umcn.nl Homeless youth in the Netherlands Latest estimate:

Nadere informatie

Visie op zorg: marktwerking anno nu

Visie op zorg: marktwerking anno nu Visie op zorg: marktwerking anno nu 5 juni 2014 Stelling: Zonder samenwerking geen verandering in de zorg Agenda Visie op ziekenhuiszorg Aanpak transitie Toekomst: innovatie en preventie 2 Visie op ziekenhuiszorg

Nadere informatie

Electronisch affect monitoren met feedback-interventie in de behandeling van depressie: een randomized controlled trial

Electronisch affect monitoren met feedback-interventie in de behandeling van depressie: een randomized controlled trial Electronisch affect monitoren met feedback-interventie in de behandeling van depressie: een randomized controlled trial Ingrid Kramer ima.kramer@ggze.nl Van onderzoek naar de klinische praktijk PsyMate

Nadere informatie

Hoe kies ik een zelfzorgtool die bij mij past?

Hoe kies ik een zelfzorgtool die bij mij past? Hoe kies ik een zelfzorgtool die bij mij past? Een bijdrage van de werkgroep tooling, gebaseerd op de kennis, ervaring en feedback opgedaan tijdens de werkzaamheden van september 2013 t/m december 2014,

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van

Nadere informatie

Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC

Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Bespreekpunten Inleiding Rolverdeling binnen behandeling Zelfmanagement Verzamelen van meetgegevens Voorbeelden zelfmanagementsprojecten

Nadere informatie

klaar voor de toekomst!

klaar voor de toekomst! Jongeren met chronische aandoeningen klaar voor de toekomst! gratis Training Transitie, Zelfmanagement en Participatie voor zorgverleners Training Transitie, Zelfmanagement en Participatie voor zorgverleners

Nadere informatie

van chaos naar eenheid

van chaos naar eenheid van chaos naar eenheid Alles is aanwezig, je moet het alleen op de juiste plek zetten Carel Bakx, huisarts Doesburg Mark van der Wel Henny Peelen Wat gaat er gebeuren? Waarom een nieuw Vasculair Risico

Nadere informatie

Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT

Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT IP/08/641 Brussel, 25 april 2008 Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT De Europese Commissie heeft vandaag de resultaten bekendgemaakt van een pan-europees

Nadere informatie

Zelfzorg & zelfdiagnose. Dianne Prinsen Programmaleider ehealth& zelfmanagement

Zelfzorg & zelfdiagnose. Dianne Prinsen Programmaleider ehealth& zelfmanagement 1 Zelfzorg & zelfdiagnose Dianne Prinsen Programmaleider ehealth& zelfmanagement 2 3 Zorgt Zelfdiagnose en Zelfzorg voor eigen regie van de patiënt? Zelfzorg & zelfdiagnose kan tot (meer) eigen regie leiden

Nadere informatie

Hoe geïntegreerde zorg voor mensen met claudicatio intermittens realiseren?

Hoe geïntegreerde zorg voor mensen met claudicatio intermittens realiseren? Hoe geïntegreerde zorg voor mensen met claudicatio intermittens realiseren? Workshop Jaarcongres ClaudicatioNet 13 maart 2014 te Den Bosch Cor Spreeuwenberg en Henk Giessen Platform Vitale Vaten / Hart

Nadere informatie

Astma en COPD: kernpunten voor management.

Astma en COPD: kernpunten voor management. Astma en COPD: kernpunten voor management. Dr.J.Buffels, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven. Januari 2008 Inleiding Deze tekst is een zeer beknopte herhaling van kernpunten inzake

Nadere informatie

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum

Nadere informatie

Workshop. De talenten van de koks voor 5* zelfmanagement. Patiëntprofielen

Workshop. De talenten van de koks voor 5* zelfmanagement. Patiëntprofielen , Workshop De talenten van de koks voor 5* zelfmanagement Patiëntprofielen Ingrediënten van deze workshop Visie op zelfmanagement in het LAZ Talenten in kaart Mentality model Sneltest en Profiel Zelfmanagement

Nadere informatie

Zelfmanagement van astma via internet*

Zelfmanagement van astma via internet* Onderzoek Zelfmanagement van astma via internet* een gerandomiseerde studie Victor van der Meer, Moira J. Bakker, Wilbert B. van den Hout, Klaus F. Rabe, Peter J. Sterk, Job Kievit, W.J.J. (Pim) Assendelft

Nadere informatie

2-10-2013. ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer

2-10-2013. ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer Ik 2 1 Introductie Passie voor de zorg van Morgen ehealth & Sociale media in de praktijk 3 Agenda 1. Introductie 2. Inleiding:

Nadere informatie

Zelfmanagement & zelfmanagementbehoeften van COPD-patienten

Zelfmanagement & zelfmanagementbehoeften van COPD-patienten Blok 2a Hoorcollege Themaweek: Zelfmanagement, veel meer dan informeren?! Zelfmanagement & zelfmanagementbehoeften van COPD-patienten Yvonne Korpershoek RN, MSc, PhD student Verpleegkundige/verplegingswetenschapper/docent

Nadere informatie

Disclosure belangen sprekers

Disclosure belangen sprekers Disclosure belangen sprekers (potentiële) Belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven n.v.t. Centrale zorgverlener Welke rol kan zij spelen? dr. ir. Helene Voogdt

Nadere informatie

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model)

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model) WHAT IS LITTLE GEM? Quick scan method to evaluate your applied (educational) game (light validation) 1. Standardized questionnaires Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation

Nadere informatie

Grafisch werk door Roel Schenk (Nictiz) dr. Britt van Lettow (Nictiz)

Grafisch werk door Roel Schenk (Nictiz) dr. Britt van Lettow (Nictiz) Grafisch werk door Roel Schenk (Nictiz) dr. Britt van Lettow (Nictiz) lettow@nictiz.nl VRAAG Wat verstaat u onder ehealth? Het rapport Oktober 2015 Doelstellingenrapport Juni 2015 OVERZICHT VRAAG Wie heeft

Nadere informatie

!! Online& zelfmanagementondersteuning0 voor$mensen$met$een$chronische$ aandoening(gericht(op( werkbehoud!!

!! Online& zelfmanagementondersteuning0 voor$mensen$met$een$chronische$ aandoening(gericht(op( werkbehoud!! Online& zelfmanagementondersteuning0 voor$mensen$met$een$chronische$ aandoening(gericht(op( werkbehoud De#ontwikkeling#van#een#theoretische# best# practice ## # Onderzoek#uitgevoerd#met#subsidie#van#UWV#

Nadere informatie

ehealth = Health Investeringen uit het verleden belemmeren de toekomst? Chris Flim VU PICA Kenniscentrum Patiëntenlogistiek 21 03 2011

ehealth = Health Investeringen uit het verleden belemmeren de toekomst? Chris Flim VU PICA Kenniscentrum Patiëntenlogistiek 21 03 2011 ehealth = Health Investeringen uit het verleden belemmeren de toekomst? Chris Flim 1 ehealth is mensenwerk Bedrijfskundige informatica 10 jaar in Telecom & Media bij KPN (Call Centers, doelgroepmarketing,

Nadere informatie

Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee?

Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee? Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee? M A Y A S C H R O E V E R S, U N I V E R S I T A I R M E D I S C H C E N T R U M G R O N I N G E N Mindfulness

Nadere informatie

Praktijkboek zelfmanagement Astma en COPD

Praktijkboek zelfmanagement Astma en COPD Praktijkboek zelfmanagement Astma en COPD ISBN: 9789402147384 Bart Thoonen Voorwoord Dit praktijkboek over zelfmanagement heb ik geschreven voor alle zorgverleners die betrokken kunnen zijn bij de zorg

Nadere informatie

ICHOM en het belang voor de patiënt

ICHOM en het belang voor de patiënt DE PATIENT CENTRAAL Maarten de Wit Lent 12 oktober 2017 ICHOM en het belang voor de patiënt T2T Overarching principle B. The primary goal of treating patients with rheumatoid arthritis is to maximize long-term

Nadere informatie

als hulpmiddel in de mondzorg van somatische thuiswonende ouderen

als hulpmiddel in de mondzorg van somatische thuiswonende ouderen E-HEALTH als hulpmiddel in de mondzorg van somatische thuiswonende ouderen Lilian Hubeek Natascha Giessen 11 mei 2016 Inhoud 1. Introductie 2. Onderzoeksontwerp 3. Resultaten 4. Aanbevelingen De 3 Actoren

Nadere informatie

Zelfmanagement bij kanker

Zelfmanagement bij kanker Zelfmanagement bij kanker Presentatie voor de Werkgroep Fysiotherapie & Oncologie Midden- Nederland 6 november 2012 Dr. Marije van der Lee Programma Wat doet het Helen Dowling Instituut (HDI)? Wat biedt

Nadere informatie

18/03/2015. Innovatie in de mondzorg. 1. De problematiek voor de kwetsbare ouderen 2. Oplossingen voor personen met beperkingen en kwetsbare ouderen

18/03/2015. Innovatie in de mondzorg. 1. De problematiek voor de kwetsbare ouderen 2. Oplossingen voor personen met beperkingen en kwetsbare ouderen Innovatie in mondzorg voor kwetsbare groepen Maandag 16 maart 2015 Maatschappelijke Tandheelkunde Universiteit Gent- Universitair Ziekenhuis JVO & LDV - 18 maart 2015 1 Maatschappelijke Mondzorg, Vakgroep

Nadere informatie

Zelfmanagement RGF Midden Oost Brabant 19 mei 2011. Hanke Timmermans Consultant CBO, h.timmermans@cbo.nl

Zelfmanagement RGF Midden Oost Brabant 19 mei 2011. Hanke Timmermans Consultant CBO, h.timmermans@cbo.nl Zelfmanagement RGF Midden Oost Brabant 19 mei 2011 Hanke Timmermans Consultant CBO, h.timmermans@cbo.nl Agenda Landelijk Actieprogramma Zelfmanagement Zelfmanagement = Ondersteuning van zelfmanagement

Nadere informatie

Andrea van der Meulen, MDL-arts

Andrea van der Meulen, MDL-arts Andrea van der Meulen, MDL-arts IBD: Enkele cijfers 80.000 mensen met IBD in Nederland Piek leeftijd diagnose 18-25 jaar + 2.500 per jaar + 300 kinderen < 18 jaar Ontstekingen dunne en dikke darm Niet

Nadere informatie

Samen Beslissen in de laatste levensfase

Samen Beslissen in de laatste levensfase Samen de zorg beter maken Samen Beslissen in de laatste levensfase op naar meer bewustwording, betere patiënteninformatie en instrumenten ter ondersteuning 19 februari 2016 mr. H. Post drs. W. Toersen

Nadere informatie

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk Verpleegkundig oncologie symposium - 3 oktober, 2014 Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk L. Hochstenbach, MSc Dr. A. Courtens Dr. S. Zwakhalen Prof. dr. M. van Kleef Prof.

Nadere informatie

Mindfulness voor zorgprofessionals. Barbara Doeleman van Veldhoven Hanne Verweij

Mindfulness voor zorgprofessionals. Barbara Doeleman van Veldhoven Hanne Verweij Mindfulness voor zorgprofessionals Barbara Doeleman van Veldhoven Hanne Verweij Onderzoek MFN bij zorg professionals Stress Depressieve klachten Burnout klachten Rumineren Empathie Zelfcompassie Tevredenheid

Nadere informatie

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening

Nadere informatie

Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten. Heleen Westland, RN, MSc

Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten. Heleen Westland, RN, MSc Zelfmanagement bij hart-en vaatpatiënten Heleen Westland, RN, MSc Zelfmanagement is hot! Maar Waar hebben we het eigenlijk over? Wat is zelfmanagement? Tijd voor actie Hoeymans et al. RIVM Nationaal Kompas

Nadere informatie

Landelijk Transmuraal Zorgpad COPD longaanval met ziekenhuisopname. Lidewij Sekhuis Projectleider LAN

Landelijk Transmuraal Zorgpad COPD longaanval met ziekenhuisopname. Lidewij Sekhuis Projectleider LAN Landelijk Transmuraal Zorgpad COPD longaanval met ziekenhuisopname Lidewij Sekhuis Projectleider LAN Wie is de LAN? Federatieve vereniging Bundelen van krachten Zorg voor patiënten met chronische longziekten

Nadere informatie

PROJECT E- HEALTH CAPRI

PROJECT E- HEALTH CAPRI PROJECT E- HEALTH CAPRI E-health: nieuwe mogelijkheden voor gezondheid en zorg Waar staan we? Management in de zorg Reed Business / Nyenrode 23 maart 2015 Liesbeth Meijnckens E- health voor Capri E- health

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Jaap: bedankt voor het vertrouwen en de coaching die ik heb gekregen om mij te ontwikkelen tot een allround promovendus.

Jaap: bedankt voor het vertrouwen en de coaching die ik heb gekregen om mij te ontwikkelen tot een allround promovendus. Dankwoord 127 Dankwoord Dit proefschrift is tot stand gekomen met de medewerking en steun van vele anderen. In de eerste plaats een hartelijk woord van dank aan de 297 patiënten, die hebben deelgenomen

Nadere informatie

WORKSHOP. Wat gaan we doen? WERKEN MET EEN INDIVIDUEEL ZORGPLAN COPD. Generiek IZP NHG. Individueel Zorgplan COPD

WORKSHOP. Wat gaan we doen? WERKEN MET EEN INDIVIDUEEL ZORGPLAN COPD. Generiek IZP NHG. Individueel Zorgplan COPD IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: 4 + 5 februari 2016 GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari

Nadere informatie

Altijd ziek, kan dat niet beter? Zorgpad Immunologie & el TIM studie

Altijd ziek, kan dat niet beter? Zorgpad Immunologie & el TIM studie Altijd ziek, kan dat niet beter? Zorgpad Immunologie & el TIM studie Dr. Esther de Vries, kinderarts-infectioloog/immunoloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Een verhaal voor kinderen én volwassenen

Nadere informatie

Het nieuwe patiëntenplatform voor mensen met een chronische aandoening

Het nieuwe patiëntenplatform voor mensen met een chronische aandoening Het nieuwe patiëntenplatform voor mensen met een chronische aandoening Leven met een chronische aandoening is vanuit medisch oogpunt al een belasting. Zorgen dat je de zorg krijgt die je zoekt en je weg

Nadere informatie

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc

Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Ziektelast hoe meet en bespreek ik dit? Annerika Slok, MSc Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke

Nadere informatie

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van Leven The Effects of the Kanker Nazorg Wijzer on Psychological Distress and Quality of Life Miranda H. de Haan Eerste

Nadere informatie

Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken. multi.

Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken. multi. Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken multi morbiditeit Nieuwe werkwijze voor mensen met meerdere chronische aandoeningen Werkt

Nadere informatie

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische

Nadere informatie

Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie)

Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa Zoun, Bauke Koekkoek, Henny Sinnema, Anna Muntingh,

Nadere informatie

toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte

toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners Workshop Hoe gebruik je een PROM in de prak1jk? Utrecht, 24 juni 2016 dr. A.J. (Alex) van t Hul, programmadirecteur COPDnet COPDnet: wat is het? COPDnet ontwikkelt

Nadere informatie