Test je kennis van het brein!

Transcriptie

1 Wat kun je als schoolpsycholoog met kennis over het brein? Dr. Sanne Dekker Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam & Het ABC Schoolpsychologencongres, 13 maart 2015 Over het brein Test je kennis van het brein! Onderzoek naar het brein Magnetic Resonance Imaging Sanne Dekker 1

2 Bouwstenen van het brein Signaaloverdracht Neuron (zenuwcel) Wat is leren? Maar uiteindelijk gaat het om het begrijpen van het gedrag De hersenen zijn het orgaan dat de mens in staat stelt om Informatie te verwerken Zich aan te passen aan een veranderende omgeving Versterken of verzwakken van contact tussen cellen Ervaringen bepalen hoe het brein eruit ziet Hersenontwikkeling Veranderingen in het aantal cellen en verbindingen De hersenen zijn plastisch Opbouwen, snoeien (pruning) en versterken van verbindingen 2

3 Het brein wordt steeds efficiënter De hersenen ontwikkelen zich tot na het 20 e levensjaar Niet alle gebieden ontwikkelen even snel! opbouwen snoeien versterken Levenslang leren! Gogtay et al., 2004 Cognitieve functies ontwikkelen mee Met name executieve functies ontwikkelen laat Niet alle functies ontwikkelen even snel Doorlopende ontwikkeling tot late adolescentie Weerstand bieden tegen afleiding Impulscontrole Overzien van consequenties Plannen en organiseren Zelf evaluatie Doelgericht gedrag Anderson, 2002 Verschillende systemen in het brein Meisjes ontwikkelen zich sneller dan jongens Totaal hersenvolume Cognitieve controle systeem: bevindt zich in de prefrontale cortex, betrokken bij inhibitie, regulatie van emotie Sociaal emotionele systeem: bevindt zich in limbische/ subcorticale gebieden, rol in emoties, motivatie en gevoeligheid voor beloning Leeftijd Lenroot & Giedd, 2010 Blauw: Jongens Rood: Meisjes Crone & Dahl,

4 Oefenen breinontwikkeling De kracht van gedachten Intelligentie staat vast versus Intelligentie is veranderbaar Fixed mindset Growth mindset Antwoorden Wat kan een schoolpsycholoog met deze kennis? 1. Waar 2. Waar 3. Onwaar 4. Waar 5. Onwaar 6. Onwaar 7. Waar 8. Onwaar Verwachtingen Ontwikkeling: aandacht, inhibitie, planning Individuele verschillen Voorwaarden voor leren: slaap, stress, voeding. Mindset Accepteren vs stimuleren Zet in op doorzettingsvermogen Het ligt niet vast: groeimogelijkheden. Wat kan een schoolpsycholoog met deze kennis? Aanpak Geef psychoeducatie aan leerkracht en leerlingen Geef vertrouwen en verantwoordelijkheid Geef sturing, doe voor Stimuleer verschillende manieren van leren Breng afwisseling in werkvorm, gebruik energizers Leer omgaan met afleiding.... 4

5 Definitie neuromythe Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van wetenschappelijke feiten Definitie neuromythe Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van wetenschappelijke feiten Definitie neuromythe Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd We gebruiken slechts 10% van ons brein interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van wetenschappelijke feiten We gebruiken slechts 10% van ons brein Leerlingen met een dominante linkerhersenhelft zijn sterk in logica en taal Leerlingen met een dominante rechterhersenhelft zijn creatief 5

6 Ruim 85% gelooft in links/rechts brein denken Leerlingen met een dominante linkerhersenhelft zijn sterk in logica en taal Leerlingen met een dominante rechterhersenhelft zijn creatief WAAR: Er is een functionele indeling MAAR: Dit is geen geïsoleerde activiteit: het hele brein is actief! Geen implicaties voor het onderwijs! Het overslaan van ontbijt heeft gevolgen voor schoolprestaties Het overslaan van ontbijt heeft gevolgen voor schoolprestaties Effect op schoolcijfers, weliswaar klein effect Intensieve lichamelijke inspanning kan het mentaal functioneren bevorderen Intensieve lichamelijke inspanning kan het mentaal functioneren bevorderen 6

7 Kinderen hebben vaak een voorkeursleerstijl waarin zij willen onderwezen worden (bv door te horen, te zien, of te doen) Kinderen hebben vaak een voorkeursleerstijl waarin zij willen onderwezen worden (bv door te horen, te zien, of te doen) Kinderen leren beter wanneer zij les krijgen op een manier die past bij de leerstijl die hun voorkeur heeft (bijvoorbeeld visueel, auditief) Kinderen leren beter wanneer zij les krijgen op een manier die past bij de leerstijl die hun voorkeur heeft (bijvoorbeeld visueel, auditief) Ruim 90% gelooft in verschillende leerstijlen WAAR: Verschillende soorten informatie wordt in verschillende hersengebieden verwerkt MAAR: er is interconnectiviteit en hersengebieden voor hogere orde wordt op zelfde manier actief bij verschillende soorten informatie Als leerlingen onvoldoende water drinken (= minder dan 6 8 glazen per dag), krimpen hun hersenen Lesgeven in voorkeursstijl leidt niet tot betere schoolprestaties! 7

8 Als leerlingen onvoldoende water drinken (= minder dan 6 8 glazen per dag), krimpen hun hersenen Docenten geloofden gemiddeld 50% van de mythen Voorspellers van geloof in mythen? KENNIS! Voorspeller van kennis? Lezen van populair wetenschappelijke tijdschriften Dekker et al., 2012 Brein in de media Neuroscience onderzoek is geloofwaardig Gebrek aan kritische blik en gedetailleerde beschrijving onderzoek Kwaliteitskranten meest kritisch en nauwkeurig Over belang van hersenonderzoek voor onderwijs werd optimistischer geschreven dan voor rechtspraak of beveiliging Van Atteveldt, Van Aalderen Smeets, Jacobi & Ruigrok, 2014 Weisberg et al., 2007 Hype hope curve Bespreek met degene naast je: Wat kun jij als schoolpsycholoog ondernemen om neuromythen te voorkomen? Gartner s hype hope curve 8

9 Samenwerking en dialoog is essentieel What to do? SCHOOLPSYCHOLOOG? Wees je ervan bewust dat er vele neuromythen actief in omloop zijn Wees je bewust van de (valse) overtuigingskracht die neurowetenschappelijke verklaringen en afbeeldingen kunnen hebben Selecteer informatiebronnen zorgvuldig Wees alert op oversimplificatie en overgeneralisatie: zoek de originele bron Laat je bij nieuwe onderwijsmethodes niet direct overtuigen door het label brainbased Pas op voor de zgn. confirmation bias Wees je ervan bewust dat wetenschappelijke kennis altijd in ontwikkeling is. Feiten van vandaag zijn mogelijk de mythen van morgen! Onderzoek! Sanne Dekker 9