Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen

Transcriptie

1 De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen 1. Wat is begrijpend lezen? Anne Helder 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? 3. Wat weten we over verschillen tussen kinderen? 4. Wat weten we over de hersenen? Begrijpend lezen (Begrijpend) lezen is best wel moeilijk Coherente mentale representatie van de tekst En belangrijk Om begrijpend te lezen maak je gebruik van vele cognitieve processen Cognitieve processen Cognitieve processen processen in het hoofd van een lezer zoals: -werkgeheugen -monitoren -maken van inferences (verbanden/tussen regels door lezen) Al deze processen worden verwerkt met beperkte aandachtscapaciteit -decoderen -woordherkenning -monitoren -maken van inferences

2 Belang trainen basis vaardigheden Als deze automatisch verlopen heb je daar veel minder cognitieve controle resources (bronnen) voor nodig Veel van wat volwassenen doen wanneer ze lezen is automatisch Dus heel belangrijk om op het juiste moment het juiste proces / strategie te gebruiken Automatisch of strategisch Ontwikkeling van begrijpend lezen 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? Ontwikkeling van begripsvaardigheden begint heel vroeg Relatief onafhankelijk van ontwikkeling basisvaardigheden Begripsvaardigheden in kleuterjaren voorspelt begrijpend lezen 5 jaar later (basisvaardigheden ook, maar apart) Cognitief Lees Model Nieuwe model Basiskennis klanken, letters & woorden Decoderen Begripsvaardigheden Succesvol lezen basisvaardigheden Hogere orde cognitieve processen Basisschool Basiskennis klanken, letters & woorden Decoderen Succesvol Lezen Begripsvaardigheden

3 Individuele verschillen 3. Wat weten we over verschillen tussen kinderen? Onderzoek University of Minnesota Kinderen van 9, 11, 13 jaar Goed / zwak geïdentificeerd op basis van test scores Online processen: eye tracking / think aloud Individuele verschillen Tussen goede en zwakke lezers Subgroepen zwakke lezers Twee subgroepen Twee clusters van zwakke lezers: Groep 1 (elaborators) buiten tekst, activatie achtergrond kennis Vaak irrelevant, incoherent Groep 2 (paraphrasers) binnen tekst veel fixaties binnen zelfde zin Think aloud: herhalingen/paraphrases Resultaten opvallend consistent in verschillende leeftijdsgroepen Deze groepen waren niet te onderscheiden op grond van standaard, off-line tests Voorbeeld interventie: vragen tijdens lezen Interventie A: Causale vragen Online vragen gericht op coherentie Interventie B: Algemene vragen gegeneraliseerde vragen gericht op verbanden leggen buiten direct beschikbare informatie Interventies die aansluiten bij specifieke problemen subgroepen 4. Wat weten we over de hersenen?

4 Ontwikkeling Prefrontale Cortex voorkant Ontwikkeling Prefrontale Cortex Hoe onze hersenen werken heeft invloed op wat we lezen achterkant Vooral prefrontale cortex (PFC) Gogtay, Giedd et al = Basisschool Gogtay et al., 2008 Ontwikkeling Prefrontale Cortex Voorbeeld Ontwikkeling WM = Basisschool Klingberg et al., 2005 Ontwikkeling van hersenstructuur vergelijkbaar met ontwikkeling van hardware = Basisschool Ontwikkeling van vaardigheden vergelijkbaar met ontwikkeling van software Gogtay et al., 2008 Ontwikkeling van het Brein Ontwikkeling van het Brein Ontwikkeling van structuur hardware Ontwikkeling van functie software Hier zijn we nu in het lab mee bezig > hoe functioneert het brein in de ontwikkeling van begrijpend lezen. Ontwikkeling van functie software

5 Conclusies Begrijpend lezen Coherente mentale representatie Ontwikkeling Basis- en begripsvaardigheden ontwikkelen onafhankelijk van elkaar Begripsvaardigheden ontwikkelen zich al vóór aanvang leesonderwijs Conclusies Individuele verschillen Subgroepen zwakke lezers Interventies voor elke subgroep In Nederland ook? Hersenen Structuur en functie hersenen ontwikkelt met leeftijd Link met ontwikkeling van processen bij begrijpend lezen? for updates :)