Hersenen in verbouwing

Transcriptie

1 Hersenen in verbouwing 23 april 2012 Sascha Roos, Gz-psycholoog / neuropsycholoog Cecile Gunning, Klinisch-psycholoog/ psychotherapeut

2

3 Programma Breinfeiten Het ontwikkelende en lerende brein Het emotionele brein Het sociale en creatieve brein Video fragment Het puberbrein in huis Het puberbrein in de klas

4 Waarom? Staan pubers zo laat op Blijft huiswerk liggen Vertonen pubers zulk risicovol gedrag Hebben pubers zulke stemmingswisselingen Hebben pubers minder respect voor ouders.

5 Is puberen nieuw? Puberen is ontwikkelingsfase Aristoteles Shakespeare Romeo & Julia

6 Breinfeiten Hersenen.. Hersenen wegen 1 tot 1 ½ kilo (is 2% van lichaamsgewicht) Gebruiken circa 20% van alle zuurstof die een mens inademt en zo n 20% van al het bloed dat het hart door het lichaam pompt Bestaan voor 80% uit water Zijn zo n 1,6 liter in volume Oppervlakte

7 Breinfeiten 1 e fase (puberteit): Aanvang rond 10 e levensjaar Duurt tot ongeveer 16 e jaar Fysieke transformatie mede o.i.v. hormonen 2 e fase (adolescentie): Loopt van einde puberteit tot ongeveer 21 e jaar Rol hormonen minder groot Nog steeds belangrijke ontwikkelingsveranderingen in de hersenen

8 Breinfeiten: Jetlag Slaaphormoon melatonine Lichaam meer slaap nodig Experiment VS

9 Het ontwikkelende brein

10 Het ontwikkelende brein Meetmethoden: EEG (electro encefalogram), > 1924 Meet wanneer hersenen actief zijn Maar niet waar

11 Het ontwikkelende brein Meetmethoden: MRI (Magnetic Resonance Imaging) >1980 Meet structuur van de hersenen

12 Het ontwikkelende brein Meetmethoden: CT-scan (computed tomography) >1970 Soortgelijk aan MRI-scan Maar dan met rontgenstraling Laat daarom botten beter zien Vult MRI aan/sluit MRI niet uit

13 Het ontwikkelende brein Meetmethoden: F-MRI (Functionele MRI) Meet activiteit van de hersenen

14 Het ontwikkelende brein Grijze stof Zenuwcellen/neuronen Waar het om gaat, werkkracht Nemen wisselend af, na 15de met p/d Witte stof Zorgt voor verbindingen Is ahw de snelweg Neemt lineair toe

15 Het ontwikkelende/lerende brein Geen helicopterview: minder verbindingen tussen hersendelen Lagere overdrachtssnelheid informatie Minder probleemoplossend vermogen Moeite met overzicht Problemen met planning, vooruitdenken, organisatie Slechtere concentratie Impulsiever, verhoogd afleidbaar

16 Het lerende brein

17 Het lerende brein Planning vraagt een goede samenwerking tussen verschillende controle functies. flexibiliteit informatie filteren geheugen multitasken feedback gebruiken werkgeheugen aandacht erbij houden

18 Het lerende brein Samengevat: Inhibitie, werkgeheugen, flexibiliteit en planning zijn tijdens adolescentie nog niet op volwassen niveau Adolescenten gebruiken nog niet de geijkte hersengebieden optimaal

19 Het lerende brein Wat gaat beter: Steeds complexere problemen oplossen Meerdere taken tegelijkertijd Toename werkgeheugen, belangrijk voor planning Abstract denken Leren beargumenteren

20 Het emotionele brein

21 Het emotionele brein Heftige emoties: amygdala meer de overhand Emoties minder onder controle Negatieve emoties sneller de overhand Moeite met lezen gezichtsexpressies en hierdoor minder inlevingsvermogen

22 Het emotionele brein Emoties zijn heftiger en extremer en wisselen elkaar in hoog tempo af. In combinatie met het nog onvolledig ontwikkeld vermogen tot beteugelen brengt jongere in gevaren zone Begrip is er alleen in rust Neiging tot keuze voor korte termijn verleiding is groter dan verstandige lange termijn keuze

23 Het emotionle brein Verschil jongens / meisjes: Emotionele systeem rijpt eerder bij meisjes, dus eerder volwassen Jongens activiteit amygdala blijvend groter Bij meisjes meer activiteit in frontale cortex(zien daardoor context beter) of minder kort lontje

24 Het emotionele brein Lange termijn vs korte termijn keuze: Jongere krijgt nog geen waarschuwing bij een gevaarlijke situatie of deze wordt overspoeld door emotionele appel Plezier centrum gaat bij jongeren al werken als er mogelijk een beloning aankomt Dus daarom steeds spannende situaties opzoeken

25 Het emotionele brein Zowel bij anticiperen op een beloning als bij het maken van keuzes waar een risico aan zit laat jongere zich sturen door plezier centrum Emoties en impulsen hebben overhand

26

27 Het emotionele brein Adolescenten: goede rationele inschatting van risico s in rust Overschatten zelfs risico s van HIV, aardbevingen, SOA Toch beoordelen zij voordelen van bv alcohol groter dan de risico s tav toekomstig drinkgedrag

28 Het emotionele brein Volwassenen: reageren direct met afkeer impuls (op basis van ervaring) Jongeren: gaan makkelijker nieuwe uitdagingen aan dan volwassenen (niet belast door waarschuwingssysteem)

29

30 Creatieve brein Creativiteit: hersenen zijn nog flexibel daardoor talenten

31 Creatieve brein Het is niet allemaal ellende: Slimme internetters Technisch en practisch Uitblinkers in sport Muzikale talenten Debatteren/discussieren (politiek)

32 Sociale brein Ontwikkelt zich gaandeweg Van besef van intentie Via give to get principe En invloed van vrienden, omgang wordt anders Naar handhaving in de maatschappij

33 Puberbrein in huis en op school Gevoelig voor positieve feedback, stimulans en bevestiging! Straffen en afkeuring helpt niet Oog hebben voor verschil in tempo j en m Oefenen helpt mits talent aanwezig

34 Puberbrein in huis en op school Houd rekening met verstoord slaapritme en moe zijn (als verklaring niet om het dan maar goed te vinden) Nieuwe lesmethoden/nieuwe leerkracht Multitasking (msn, muziek, sms, hyves) Plannen (-) Lange termijn doelen stellen (-)

35 Hoe overleef je als ouder?

36 Tips voor ouders U heeft echt invloed Blijf betrokken Bied structuur en grenzen Geef het goede voorbeeld Stimuleer zelfstandigheid Schakel over van straf op beloning Geef geen negatief oordeel waar leeftijdgenoten bij zijn

37 Tips voor ouders Geef uw kind emotionele warmte Geef complimenten Help met plannen, vooruitdenken, consequenties overzien Geef ruimte voor experimenteren, voor fouten Houd rekening met hun mening

38 Tips voor leerkrachten Bied structuur en regels Heb oog voor elke individuele leerling Straal enthousiasme uit voor het vak Geef veel complimentjes als jongeren iets goed doen

39 Tips voor leerkrachten Voorbeeldgedrag is belangrijk Geef jongeren mogelijkheden om trots op te zijn De beste adviseurs lopen op de school rond Huiswerk op teletop + mondeling

40 Links

41