De jeugd van tegenwoordig

Transcriptie

1 De jeugd van tegenwoordig Alphen aan den Rijn 22 juni 2011 Aletta Smits Agenda Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Ervaringen Wetenschap Hoe kunnen wij er mee omgaan? Dilemma: aansluiten of hard zijn? 1

2 Wie zijn pubers? En wie zijn wij? Kiezen voor het leven? In de puberteit worden dingen voor altijd vastgelegd en In de puberteit hoeft niets definitief beslist 2

3 Wie zei dit? Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen. Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training jonge mensen spreken hun ouders tegen en tiranniseren hun leraren. Socrates (ca BC) 3

4 Begeleiding van pubers tijdens opleiding Wat kom je tegen? / Waar hebben zij last van? / Waar heb jij last van? Keuze is vol overgave en altijd NU: Tegenslagje is drama School/keuzes/volwassen leven stoort Hoe dring je tot ze door? Waarom volgen ze je ijzeren logica niet? Waarom hebben ze niet dezelfde zorgen als jij? Waarom helpt straffen niet? Puber/Adolescent maakt vier dingen mee Lichamelijke en seksuele ontwikkeling (puberontwikkeling) Doorontwikkeling van hersenschors (complexe vaardigheden; cognitieve ontwikkeling) Doorontwikkeling van de identiteit Sociaal-emotionele ontwikkeling (inzicht in jezelf en anderen) 4

5 Lichamelijke en seksuele ontwikkeling Vandaag Gisteren Lichamelijke en seksuele ontwikkeling Two and a half men 5

6 Melatoninehuishouding niet op orde Doorontwikkeling van cortex 6

7 Ontwikkeling van de identiteit EXACTITUDES Ari Versluis / Ellie Uyttenbroek Sociaal-emotionele ontwikkeling Respect, man! Ik word nooit zoals jij Groots en meeslepend wil ik leven Het is niet geheel zeker dat ik onsterfelijk ben (Hans van Mierlo) 7

8 Wat zie je? Wat ziet een puber? Vijf revoluties: Mens is niet het middelpunt Mens is chemisch proces Mens is wordt bepaald door erfelijkheid/ scheppen wordt mensenwerk Mens is product van evolutie Mens is niet rationeel 8

9 Opbouw van de hersen 1) We delen met amfibieen en reptielen: hersenstam en kleine hersenen 2) Ganglia en limbisch systeem: fundament van het gevoelsleven amygdala, hypothalamus, insula 3) Cortex De prefrontale cortex gebruik je voor Impulsontrole Beoordelingsvermogen Abstracte redeneringen Probleemoplossing Planning Sociaal gedrag Geheugen 9

10 De cortex groeit als laatste Achterhoofdskwab: visuele informatie en motoriek Parietele kwab: informatie via zintuigen Temporale kwab: gehoor, taalfuncties, verbaal geheugen Frontaalkwab Bewijs van motoriek en lef 10

11 Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen Door gebrek aan cortex en verbindingen: Last van hun limbisch systeem: gevoelsleven Hypothalamus: vechten, vluchten, paren, eten, slapen Amygdala: onbewuste emoties Hippocampus: helpt herinneringen opslaan, maar alleen als ze interessant zijn/context relevant is! Insula: kicks en spanning 11

12 Minder probleemoplossend vermogen Moeite met overzicht houden Vier keer puberbrein Slechtere (Nelis concentratie & van Sark 2009: 31) Ratio en emotie afwisselend overwicht Resultaat Veroorzaakt door Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygdala meer de overhand Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula) Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Geen helikopterview Veroorzaakt door Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen Ratio op achterstand Frontaalkwab in ontwikkeling minder Heftige vermogen emoties tot abstraheren Amygdala meer de overhand moeite met keuzes maken moeite Kicks met plannen en anticiperen Stijgende hormoonspiegel moeite met prioriteiten stellen (thalamus/hypothalamus/insula) 12

13 Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Veroorzaakt door emoties minder onder controle negatieve Minder emoties (efficiente) sneller verbindingen de overhand moeite tussen met de lezen hersendelen van gezichtsexpressies minder inlevingsvermogen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygdala meer de overhand Kicks Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula) Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Veroorzaakt door Geen helikopterview Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen enorme stemmingswisselingen Ratio op verhoogde Frontaalkwab roekeloosheidin ontwikkeling achterstand lagere impulscontrole minder relativeringsvermogen Heftige emoties Amygdala meer de overhand Kicks Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula) 13

14 Stukje wandelen? Zwemmen met haaien? 14

15 Begeleiding van pubers tijdens opleiding Wat kom je tegen? / Waar hebben zij last van? / Waar heb jij last van? Keuze is vol overgave en altijd NU: Tegenslagje is drama School/keuzes/volwassen leven stoort Hoe dring je tot ze door? Waarom volgen ze je ijzeren logica niet? Waarom hebben ze niet dezelfde zorgen als jij? Waarom helpt straffen niet? 15

16 Voorspeller van studiesucces: uitgesteld verlangen Reëel beroepsbeeld mogelijk? 16

17 Uit Weten wat je Wilt VMBO-lln zijn onvoldoende op de hoogte van wat er mogelijk is hebben een onvolledig beroepsbeeld weten niet in welk beroep ze het beste tot hun recht komen kunnen weinig met de nadruk op schriftelijke en verbale overdracht van informatie ze willen graag ervaringen willen meer informatie over beroepsbeelden, baankansen, carrieremogelijkheden en salaris Onderwijs Steunen met structuur betekent niet: niet meer zelf plannen Aansluiten bij hun context betrek emoties bij ratio Begrip voor echte pijn Beloningsstructuur ipv strafstructuur Slapen en wakker zijn: vroeg is heel vroeg Toon de empathie die ze zelf niet altijd kunnen tonen Ze zijn aan het leren, en wat ze leren is belangrijk, alleen niet altijd wat jij op het rooster had staan Lange termijn is lastig te overzien: be prepared to fight 17

18 U bent een prefrontale cortex! Selectie uit referenties Crone, E Het puberende brein: Over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: Bert Bakker. Nelis, H & Y. van Sark Puberbrein binnenstebuiten: wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Utrecht: Kosmos Uitgevers Paap, M Het kiezen van een MBO-opleiding. PvdA Concept-voorstellen verbetering VMBO. Tbv. PvdA congres 24 november Smits, A Checlist Studierendement. Leiden: Universiteit Leiden Traineepool Weten wat je wilt. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Van der Boom, E., R. van der Aa & G. de Bruin Goed voorbeeld doet goed volgen. Rotterdam: Ecorys. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Ministerie van OC&W. Van Grinsven, V & E. Elphick Aansluiting vmbo mbo: een gedeelde zorg. Utrecht: Adviesgroep MBO Van Reijendam, W. Het studeert niet makkelijk met euro schuld. In: Mbo Magazine, december Elk, R. van, Steeg, M. van der & Webbink, D. (2009). The effect of early tracking on participation in higher education. Den Haag: Centraal Planbureau. Kemenade, J. van. (2008). Een voorwerp van aanhoudende zorglijkheid. Rede bij zijn afscheid als hoogleraar bij de Open Universiteit. Congresmap Lustrumcongres Ruud de Moor Centrum. 18

19 Aletta Smits De Loef Training en Advies Communicatietrainingen Lezingen Workshops Onderwijsontwikkeltrajecten Docentprofessionalisering en coaching Andere lezingen van De Loef? Zie en klik op Bekijk de lijst Andere lezingen van De Loef? Zie en klik op Bekijk de lijst 19