Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie"

Transcriptie

1 Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te gebruiken. Emoties laat je eerst ventileren, alvorens erop in te spelen, anders loop je tegen de muur aan. Let op met wat je uit door je emoties gymnasten zien alles. Geduld is een vaardigheid, vaardigheden kan je trainen. Tips voor de turn(st)er: Jouw emoties kunnen je verwarren. Probeer zelf te ontdekken wat die emoties met je doen en je laten doen. Emoties van anderen kunnen je sterker raken dan je zelf wil, maar laat ze de emoties van die andere blijven. Rustiger en meer vanuit je buik ademen helpt je om te gaan met je emoties. Angst kan een waardevol gevoel zijn: het maakt je scherp voor actie. Campagne van de GymnastiekFederatie Vlaanderen vzw met de steun van de Vlaamse overheid. Fiche mei pag. 1 van 5

2 1. Emoties: het uitzenden en ontvangen van boodschappen in een sausje van emotie 1.1. Wat is het doel? Iedereen beleeft zijn eigen emoties. Soms is het heel moeilijk onder woorden te brengen wat men precies voelt. Ook bij andere mensen zien we vaak dingen op hun gezicht en in hun gedrag waarover we veronderstellingen maken rond wat ze precies denken en voelen. Zoals in het beginschema aangegeven zijn het gedrag, het gevoel en de gedachten heel sterk met elkaar gelinkt en beïnvloeden ze elkaar in twee richtingen. Emoties zijn vaak het moeilijkst te vatten en te begrijpen en te beïnvloeden, maar het is voor veel mensen vaak wel de motor van hun denken en doen. Daarom is het ook belangrijk dat je als trainer ook goed zicht hebt op de emotionele ontwikkeling van de kinderen waar je mee werkt Wat zegt de theorie? Er zijn 6 universele basisemoties af te leiden uit gezichtsuitdrukking: Dit zijn de primaire emoties: Vreugde Verdriet Boosheid Angst Verbazing Afschuw Secundaire emoties: zijn complexer en aangeleerd. Dit komt door een associatie die gelegd werd in het verleden tussen een situatie en een gevoel die een specifieke situatie opriep wat er voor zorgt dat we die willen herhalen of vermijden vb. opluchting, schaamte soms zijn dat soort emoties ook niet expliciet te benoemen. Door aan die situatie te denken kun je de emotie weer oproepen ook (cfr. de mogelijkheden voor positieve visualisatie in sport). Dit proces komt pas verder op gang, geleidelijk aan vanaf de leeftijd van 12 à 13 jaar maar verloopt bij de een als sneller dan bij de ander. Bevindingen over de emotionele ontwikkeling in de adolescentenperiode: Het controlesysteem in de hersenen (rationele deel van hersenen de cortex) rijpt langzamer dan het emotionele systeem (limbische systeem). Emotiegedeelte van de hersenen van adolescenten is overactief onder emotioneel prikkelende situaties. Fiche mei pag. 2 van 5

3 Dit impliceert onevenwicht dat uit zich door onvoorspelbare, overdreven, snel wisselende of moeilijk te plaatsen reacties - van een gymnast voor een observator of voor een trainer die soms helemaal niet weet van waar een bepaalde reactie komt. Het kunnen herkennen van emoties bij andere mensen is één van de basisvoorwaarden voor communicatie (en in relaties) Gezichtsuitdrukkingen zijn het belangrijkste infokanaal hiervoor! Drie stappen die nodig zijn voor het herkennen van gezichtsemoties: 1. Waarneming van gezicht 2. Emotionele reactie wordt door de observator aan het geobserveerde gezicht gekoppeld 3. Emotionele reactie wordt gekoppeld aan een situatie (een eigen uitleg wordt aan emotie gegeven door de observator) Wetenschappelijke bevindingen: 1. Tot op leeftijd 10 jaar: blijheid, boosheid en verdriet kunnen we vrij goed herkennen andere emoties interpreteren is nog erg moeilijk. In de late adolescentie (15-18 jaar) kunnen pas complexe primaire emoties echt goed gekaderd worden zoals verbazing en angst (d.w.z. ze kennen de emoties, maar bij het aflezen en interpreteren, verwarren ze dit soort emoties nog vaker dan volwassenen). 2. De emoties worden beter herkend als ze naast het gezicht ook nog de lichaamshouding als info gebruiken completer beeld van de situatie. 3. Doorheen alle ontwikkelingsstadia zijn meisjes beter in het herkennen van emoties op gezichten dan jongens. 4. Tussen 10 en 18 jaar ontwikkelt zich de vaardigheid om emoties te herkennen. Herkennen van de primaire emoties ontwikkelt zich vlotter dan de ontwikkeling van het herkennen van de secundaire emoties, want daarvoor zijn heel wat verschillende gebieden in de hersenen ook nodig die zich ook moeten ontwikkelen. 5. Bij het zien van negatieve gezichten, reageren jongens meer emotioneel dan meisjes (die kunnen al sneller een context erbij oproepen en hun reactie onder controle houden dan jongens). Jongens reageren gedurende heel de adolescentie trouwens veel gevoeliger voor negatieve gezichten dan meisjes. 6. Ook bij onzekerheid over wat jonge adolescenten (10-12 jaar) denken op gezichten af te lezen (een neutraal gezicht), reageren ze heel emotioneel. Onzekerheid over wat ze zien wordt gepercipieerd als iets negatief. Fiche mei pag. 3 van 5

4 1.3. Hoe pakken we het in de praktijk aan? GERICHTE VRAGEN STELLEN Het emotiesysteem in de adolescentiefase is overactief. Maar het rationele systeem is nog te onderontwikkeld om alles juist aan te voelen en goed te kunnen interpreteren en plaatsen. Het komt zeker voor dat de kinderen iets helemaal foutief aanvoelen en daarna foutief interpreteren wat er gaande is. Hierbij kan als trainer het stellen van gerichte vragen een handig hulpmiddel zijn als je belangrijke boodschappen geeft. Ga vooral niet uit van veronderstellingen, want anders kun je er als trainer wel eens helemaal naast zitten REAGEER DUIDELIJK IN FEEDBACK Bij de jonge gymnasten (-12 jaar) is het heel belangrijk er als trainer rekening mee te houden en te beseffen dat ze je gezichtsuitdrukking en houding maar heel ongenuanceerd kunnen begrijpen. Dat maakt het net heel belangrijk om bijkomende uitleg te geven zodat ze je beoordeling goed kunnen plaatsen. Dus zorg dat je duidelijk bent (non-verbaal ondersteund door verbaal), want anders word je zeer rap gecategoriseerd. Zelfs neutraliteit wordt door hen over het algemeen als negatief geïnterpreteerd Dus reageer gericht in je feedback RELATIVEER BEPAALD GEDRAG Bij de echte pubers heb je het feit van het complete onevenwicht tussen het rationele systeem en het emotionele systeem, en dat zorgt voor reacties die door volwassenen moeilijk of soms niet te plaatsen zijn. Dit impliceert dat je als trainer je soms ook niet te veel vragen moet stellen over jouw aandeel bij hun rare, onbegrijpbare reacties Als dit rare of onbegrijpelijke gedrag niet langer dan 14 dagen aanhoudt, heb je weinig om je zorgen over te maken, je kunt enkel checken of er iets fout zit. Maar respecteer wel de 14 dagen regel, want dit is een maatstaf waarmee je kunt zien of er daadwerkelijk iets aan de hand is GERICHTE VISUALISATIE Een visualisatietoepassing waarbij ze moeten werken met het oproepen van positieve wedstrijdsituaties en bijhorende positieve gevoelens zal pas heel efficiënt zijn als hun hersenen daarvoor voldoende rijp zijn. Het is dus aangewezen om pas vanaf de leeftijd van jaar gericht met imagery en visualisatietraining te starten. Fiche mei pag. 4 van 5

5 1.4. Wat vind je in de Coole gymbox? Hoe jonger we kinderen actief kunnen stimuleren om emoties te leren kennen en ze ook te benoemen, hoe makkelijker vaak de communicatie op latere leeftijd gaat. Vandaar dat we emoties een gezichtje willen geven binnen deze campagne. De opdracht: Je kiest 1 training uit waar je de gymnasten een stickerblad geeft. Je legt kort even die emoties uit zoals ze hieronder beschreven staan (zie ook overzichtblad in map) en je kiest er 1 emotie uit die best bij hun gedrag van die voorbije training paste en zegt hem waarom je die emotie kiest, de rest kunnen ze vrij gebruiken! Emotiestickercampagne Coole emoties Uitgangspunt zijn 6 positief te gebruiken emoties: wat is nuttig aan deze emotie? Probeer als trainer je kinderen onderstaande perceptie aan te leren. Cool Blij: Blije training goeie training ;-) Cool Boos: Hé! Fouten maken je wel beter! Cool Bang: Richt je aandacht op wat je moet doen! Cool Positief Actief: zo bereik je meer Cool Bedroefd: Ok, maar niet te lang! Cool fier: Straal het uit! Fiche mei pag. 5 van 5

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.

Nadere informatie

Thema. Kernelementen. Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips

Thema. Kernelementen. Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips Thema Kernelementen Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips Tips voor de trainer: Doseer je informatie: less is more. Beoordeel wat je gymnasten doen, niet wie ze

Nadere informatie

Communicatie. Els Ronsse. april 2008

Communicatie. Els Ronsse. april 2008 Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen

Nadere informatie

Emotionele Intelligentie

Emotionele Intelligentie Emotionele Intelligentie ubeon Academy Programma Emotionele intelligentie (EQ) staat voor het vermogen om eigen en andermans gevoelens te herkennen en er op effectieve wijze mee om te gaan. 70 % van communicatie

Nadere informatie

Procesadvisering Bijeenkomst 4

Procesadvisering Bijeenkomst 4 Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Emoties. 1. De eerste stap is dat je je eigen emoties moet kunnen waarnemen. Dit doe je door veranderingen in je

Emoties. 1. De eerste stap is dat je je eigen emoties moet kunnen waarnemen. Dit doe je door veranderingen in je Emoties In deze module wordt ingegaan wat emoties zijn en op welke manier mensen met een autismespectrumstoornis emoties verwerken. Er zal worden stilgestaan bij hoe gebeurtenissen en gedachten van invloed

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Stress & Burn Out. ubeon Academy

Stress & Burn Out. ubeon Academy Stress & Burn Out ubeon Academy Programma Stress & Burn Out, twee thema s die tot voor kort taboe waren in vele werkomgevingen, vragen vandaag de dag extra aandacht. Naast opleidingen gericht op individuele

Nadere informatie

Het voelt nu anders. Veranderde emoties na hersenletsel. Niels Farenhorst Klinisch psycholoog

Het voelt nu anders. Veranderde emoties na hersenletsel. Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Het voelt nu anders Veranderde emoties na hersenletsel Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Anderen zeiden: Ik ben nu eerder emotioneel Mijn stemmingen wisselen snel Ik erger mij overal aan Ik ben onzeker

Nadere informatie

Thema. Kernelementen. Preventie van kwetsuren Omgaan met kwetsuren Reacties op kwetsuren

Thema. Kernelementen. Preventie van kwetsuren Omgaan met kwetsuren Reacties op kwetsuren Thema Kernelementen Preventie van kwetsuren Omgaan met kwetsuren Reacties op kwetsuren Tips voor de trainer: Blessurepreventie: wat is jouw actieplan? Pijnklachten zijn altijd een signaal: zoek naar de

Nadere informatie

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan De ontwikkeling van vrouwen en meisjes in het rugby heeft de afgelopen jaren flink aan momentum gewonnen en de beslissing om zowel heren als dames uit te laten komen op het sevenstoernooi van de Olympische

Nadere informatie

Impressie verslag Korczak activiteiten in Ghana

Impressie verslag Korczak activiteiten in Ghana Impressie verslag Korczak activiteiten in Ghana In januari 2012 zijn we met 3 bestuursleden in Ghana geweest op werkbezoek. We hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om met behulp van een aantal activiteiten

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in dutch)

Samenvatting. (Summary in dutch) Samenvatting (Summary in dutch) 74 Samenvatting Soms kom je van die stelletjes tegen die alleen nog maar oog hebben voor elkaar. Ze bestellen hetzelfde ijsje, maken elkaars zinnen af en spiegelen elkaar

Nadere informatie

In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling

In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling 1. Aandachtspunten voor een gesprek met ouders i.v.m. een vermoeden van kindermishandeling: Als je je zorgen maakt over een

Nadere informatie

De meeste kinderen worden vanzelf droog zonder dat je er als ouder een inspanning voor moet leveren. Plots komen ze zeggen ik moet pipi.

De meeste kinderen worden vanzelf droog zonder dat je er als ouder een inspanning voor moet leveren. Plots komen ze zeggen ik moet pipi. 1 De meeste kinderen worden vanzelf droog zonder dat je er als ouder een inspanning voor moet leveren. Plots komen ze zeggen ik moet pipi. Je zet ze op het potje en daarna heb je nooit meer een natte broek.

Nadere informatie

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:

Nadere informatie

Smoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG

Smoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG geef haar gelijk dat zij het zwaar heeft en dat de crechemedewerkers zodat ze alles op tijd af kan krijgen. Collega zal in de slachtofferrol terecht komen en wellicht in tranen uitbarsten. voel dat ik

Nadere informatie

Arrangement: Sport en spel

Arrangement: Sport en spel Rooms-katholieke Godsdienst RKgs RKgs Openkomen voor geloofstaal, symboliek en rituelen (RKgs) liggen en een nieuw begin maakt. Ontdekken wat verrijzenis kan betekenen in het leven van mensen en mogelijk

Nadere informatie

Train-the-Trainer: agressiebeheersing. D-na voor ICOBA

Train-the-Trainer: agressiebeheersing. D-na voor ICOBA Train-the-Trainer: agressiebeheersing D-na voor ICOBA Vandaag INHOUD? Verschillende lagen Het CLIA-competence-model (prof. Decorte) Men dient te beschikken over domeinspecifieke kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereen die met het gezin in contact komt: maatschappelijk

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele

Nadere informatie

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Mogelijkheden in de (non-) verbale communicatie

Mogelijkheden in de (non-) verbale communicatie Mogelijkheden in de (non-) verbale communicatie Non verbaal werken in de AZC s Inleiding In toenemende mate krijgen we in de AZC s te maken met nieuwkomers. Bewoners die onze taal niet spreken en wij,

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits

Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Casus (1) Tracy, 13 jaar Ouders gescheiden, woont met moeder en oudere broer. Moeder is een alleenstaande

Nadere informatie

Luisteren is geen trucje

Luisteren is geen trucje Luisteren is geen trucje Luisteren is geen vaardigheid, al wordt er wel vaak zo over gesproken. Luisteren is veel meer een kwestie van houding, zelfs van zijn. Dat klinkt je wellicht zweverig in de oren,

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek

Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek De enige officiële training voor Troostbeesten. Lilian Kars, 1999 Illustraties: Rainer Harman Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden gebruikt of gedupliceerd

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Respectvol in gesprek over gewicht en leefstijl

Respectvol in gesprek over gewicht en leefstijl Introductie Respectvol in gesprek over gewicht en leefstijl 08/03/2018 SANNE NIEMER Onderzoeker kinderen en obesitas VU-projectleider LEFF 2 Waarom lastig om te bespreken? Vrees voor negatieve reacties

Nadere informatie

LUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc.

LUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc. LUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc. Twee thema s Ik, mijn ziekte en de buitenwereld Piekeren De oplossingsgerichte methode

Nadere informatie

Geheugenkliniek: Behandeling

Geheugenkliniek: Behandeling Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden

Nadere informatie

Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte

Nadere informatie

Bijlage 7.3 Praten over gedachten en gevoelens

Bijlage 7.3 Praten over gedachten en gevoelens Bijlage 7.3 Praten over gedachten en gevoelens bussum 2010 Als kinderen goed over hun gevoelens kunnen praten, zal dit zijn uitwerking hebben op hun verdere ontwikkeling. Kinderen die hun gevoelens niet

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

Ondersteuning bieden bij emotionele problemen

Ondersteuning bieden bij emotionele problemen Ondersteuning bieden bij emotionele problemen > Inhoud > Cursus: Emoties: Soms heerlijk! Soms lastig! 5 > Tekstbron: Bieden van ondersteuning bij emotionele problemen 36 > Project: Film over goed en fout

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

Oefening 3: Keuzes maken

Oefening 3: Keuzes maken Oefening 3: Keuzes maken In oefening 2 heeft u gezien dat keuzes gemaakt kunnen worden op basis van belangrijkheid en urgentie. Wat belangrijk is wordt deels extern bepaald en is deels persoonlijk. De

Nadere informatie

Het HSP brein in Beeld

Het HSP brein in Beeld HSP Brein in Beeld Diepgaande informatieverwerking Het HSP brein in Beeld Diepgaande informatieverwerking 1. Subtiele details opmerken 2. Grote geheel zien 3. Afstemming op informatie uit het lichaam 4.

Nadere informatie

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

Kind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen!

Kind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind & echtscheiding Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind in een echtscheidingssituatie Per jaar belanden ongeveer 70.000 kinderen in een echtscheiding. De gevolgen van een echtscheiding

Nadere informatie

Stap 3 De adem als anker

Stap 3 De adem als anker Stap 3 De adem als anker De verdeelde geest naar één punt brengen De adembeweging is vergelijkbaar met de beweging van de oceaan: je voelt in- en uitademing als eb en vloed, contractie en extensie, opname

Nadere informatie

Arrangement 1 De Luisterthermometer

Arrangement 1 De Luisterthermometer Arrangement 1 De Luisterthermometer DEEL 1 De manager Naam: Organisatie: Datum: Luisterprincipe 1 Luisteren begint met luisteren naar jezelf 1.1 Inventariseren van stemmen Vertel eens van een situatie

Nadere informatie

Inner Child meditatie

Inner Child meditatie De Inner Child meditatie Uit: Je Relatie Helen Een nieuwe weg naar heling van je relatievaardigheid Indra Torsten Preiss De Inner Child meditatie De Inner Child-meditatie is de meditatie bij uitstek om

Nadere informatie

OBSERVATIEFOCUS Oordeel observator

OBSERVATIEFOCUS Oordeel observator OBSERVATIEFOCUS Oordeel observator. Structuur gesprek 6. Specifieke modellen. Non-verbale. Informeren. Emoties hanteren. Verbale Geef een globaal oordeel over elke dimensie op een -puntenschaal waarbij

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Omgaan met ADHD en/of PDD-NOS

Omgaan met ADHD en/of PDD-NOS Omgaan met ADHD en/of PDD-NOS Iedere leerling maakt wel eens ruzie in de klas of op het schoolplein. Maar soms loopt dit uit de hand en wordt er gevochten, geslagen of gedreigd. Wat doe je dan? TRAffic

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM 7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Ter inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen. Nee zeggen is te leren!

Ter inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen. Nee zeggen is te leren! Ter inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen Nee zeggen is te leren!. 2 Nee denken en niet zeggen put je uit Nee is voor velen van ons één van de moeilijkste woordjes om uit te spreken. Waarom?

Nadere informatie

Iene miene mutte. Kinderen, ouders en (echt)scheiding

Iene miene mutte. Kinderen, ouders en (echt)scheiding Iene miene mutte Kinderen, ouders en (echt)scheiding Scheiding Herbekeken Beslissing Man/vrouw/ samen? Scheiding Toename/ afname? Verblijfsregeling? Bilocatie/ moeder/vader Inleiding - 16.000 scheidingen

Nadere informatie

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Beter leven, meer plezier

Beter leven, meer plezier Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens

Nadere informatie

Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen

Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie 2 1. Voor wie? Deze brochure geeft informatie over Dialectische Gedragstherapie (DGT).

Nadere informatie

MODULE #7 CORE PURPOSE

MODULE #7 CORE PURPOSE MODULE #7 CORE PURPOSE Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je de

Nadere informatie

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39 Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 1.1 Inleiding 19 1.2 Prepuberteit (9-12 jaar): veranderingen 21 1.2.1 Fysieke en hormonale veranderingen 21 1.2.2 Hersengroei 22 1.2.3

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch)

Samenvatting (Dutch) Samenvatting (Dutch) 162 Hier zal een korte samenvatting gegeven worden van de resultaten van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift. Affect, Gemoedstoestand en Informatieverwerking Om te overleven

Nadere informatie

Les 13: Leren en emotie (2) Controle over je gevoelens

Les 13: Leren en emotie (2) Controle over je gevoelens Les 13: Leren en emotie (2) Controle over je gevoelens Waarom moet ik controle krijgen over mijn gevoelens? Door negatieve ervaringen, gedachten of gevoelens kan het leren blokkeren. Als dit vaak gebeurt,

Nadere informatie

Over kalveren en vlinders

Over kalveren en vlinders Woord vooraf Over kalveren en vlinders Woord vooraf a Over kalveren en vlinders 9 Kalverliefde : de eerste verliefdheid, de eerste keren vlinders in de buik, de verliefdheid van de puberteit. Denk jij

Nadere informatie

Pubers. BasisBegripBlog Bundel. Advies en tips over de ontwikkeling van en omgang met Kinderen en.

Pubers. BasisBegripBlog Bundel. Advies en tips over de ontwikkeling van en omgang met Kinderen en. BasisBegripBlog Bundel Advies en tips over de ontwikkeling van en omgang met Kinderen en Pubers Editie 2, 2017 Introductie Vanuit BasisBegrip geef ik persoonlijke coaching en advies o.b.v. kennis en praktijkervaring

Nadere informatie

Worksheet EFT bij Emoties

Worksheet EFT bij Emoties Worksheet EFT bij Emoties Inleiding Ik wil af van mijn angst, dit verdriet, deze onzekerheid, die twijfel.! Zo n bekende en begrijpelijke wens, sommige gevoelens en negatieve gedachten lijken soms al zo

Nadere informatie

Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching

Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching Ik zou die studie wel willen beginnen maar Ik weet niet waarom ik in deze baan blijf hangen Ik wil mijn leven drastisch omgooien maar ik kom

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar

Nadere informatie

Gecompliceerde rouw na verlies van een dierbare. basis-ggz

Gecompliceerde rouw na verlies van een dierbare. basis-ggz Gecompliceerde rouw na verlies van een dierbare Denk biedt hulp aan mensen tussen de 18 en 75 jaar met lichte en matig-ernstige psychische klachten. Behandeling bij Denk past binnen de generalistische.

Nadere informatie

2 mindfulness en omgaan met lastige gevoelens

2 mindfulness en omgaan met lastige gevoelens 2 mindfulness en omgaan met lastige gevoelens Mindfulness biedt je nieuwe mogelijkheden om met lastige gevoelens om te gaan op een manier die radicaal anders is dan je gewend bent. Allereerst vind je hierna

Nadere informatie

Mentale Kracht. De succestraining van Olympische sporters en de Nationale Politie

Mentale Kracht. De succestraining van Olympische sporters en de Nationale Politie Mentale Kracht De succestraining van Olympische sporters en de Nationale Politie Mentale Kracht De succestraining van Olympische sporters en de Nationale Politie Veel organisaties kiezen ervoor om, als

Nadere informatie

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen

Nadere informatie

Sociaal-emotionele kinderen ontwikkeling bij jonge ESM-

Sociaal-emotionele kinderen ontwikkeling bij jonge ESM- Sociaal-emotionele jonge Bernadette ESM-kinderen Vermeij ontwikkeling bij Rosanne NSDSK van Zee Inhoud Inleiding Monitor Onderzoek ontwikkeling voor sociaal bij jonge ESMkinderen emotionele met ESM Siméa

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.

1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 Opdrachtformulier Feedback geven

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de OVER EN UIT OVER EN UIT Welkom bij de e-training Over en uit. In deze training leer je beter om te gaan met je scheiding. Je leert hoe je het beste het nieuws van de scheiding aan je kind kan vertellen,

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1 Wat zijn emoties? 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Wat emoties (niet) zijn 9 1.3 Wanneer emoties ons last bezorgen 17

Inhoud. Inleiding 7. 1 Wat zijn emoties? 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Wat emoties (niet) zijn 9 1.3 Wanneer emoties ons last bezorgen 17 Inhoud Inleiding 7 1 Wat zijn emoties? 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Wat emoties (niet) zijn 9 1.3 Wanneer emoties ons last bezorgen 17 2 Emotieregulatie I: basisvaardigheden 30 2.1 Inleiding 30 2.2 De emotionele

Nadere informatie

Feedback geven en ontvangen

Feedback geven en ontvangen Feedback geven en ontvangen 1 Inleiding In het begeleiden van studenten zul je regelmatig feedback moeten geven en ontvangen: feedback is onmisbaar in de samenwerking. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen

Nadere informatie

ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger

ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger In elk mens schuilt een potentiële moordenaar! Wat als zij straks het schelmes neemt? ANGSTEN OVERWINNEN

Nadere informatie

Ik en de maatschappij. Ik en wij

Ik en de maatschappij. Ik en wij Ik en de maatschappij Ik en wij Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Edith van Poppelen Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Eindredactie: Daphne Ariaens

Nadere informatie

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl VMBO-congres, 9 november 2009 Ontwikkelende hersenen Eveline Crone Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl b l Brein en onderwijs Op welke leeftijd zijn scholieren in staat om keuzes

Nadere informatie

Luisteren, doorvragen en feedback geven

Luisteren, doorvragen en feedback geven Luisteren, doorvragen en feedback geven Rogier Guns P-GIS 23 April 2007 Doelstelling presentatie LSD methode Actief Luisteren Doorvragen Feedback geven Let op: Sommige technieken lijken (theoretisch) heel

Nadere informatie

Steekkaart: nummer 1W

Steekkaart: nummer 1W Steekkaart: nummer 1W Onderwerp Kennis maken met de eigen emoties en die van anderen Leeftijd/Doelgroep 1 e leerjaar Leergebied Wereldoriëntatie Tijdsduur 50 minuten Beschrijving In deze les leren de jonge

Nadere informatie

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover

Nadere informatie

Leerdoelen Spraaktaal Kids

Leerdoelen Spraaktaal Kids Leerdoelen Spraaktaal Kids Ik ben ik! kent eigen voor- en achternaam en namen van ouders kan benoemen hoe hij/zij eruitziet weet op welke dag in welk jaar hij/zij is geboren kan benoemen wat er in/aan

Nadere informatie