Ernst de Boer en Albert Kleinjan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ernst de Boer en Albert Kleinjan"

Transcriptie

1 archiecuur verzekeringen Inernaionale afsemming archiecuur noodzakelijk Archiecuurimpac van rends in de verzekeringswereld In de voorbije jaren is archiecuur vaak synoniem geworden aan beheersing : conroleren of zaken wel volgens de sandaarden gaan. De aueurs hebben gerach bij Foris Verzekeringen Nederland (FVNL) een andere balans aan e brengen. Daarbij is he proces zeker zo belangrijk als de inhoud. Erns de Boer en Alber Kleinjan Verzekeringsbranche De verzekeringswereld is op e delen in wee disribuieypen, e ween de direc wriers en de inermediairverzekeraars. Deze wee ypen verzekeraars hebben een andere focus als he gaa om klanbenadering. Direc wriers doen rechsreeks zaken me hun klanen (consumenen), erwijl inermediairverzekeraars als Foris di alijd via de inermediair (assuranieussenpersoon) doen. Verzekeringsproducen zijn verder in e delen in de drie hoofdcaegorieën leven, schade en zorg, die alle hun eigen karakerisieken hebben. De verzekeringsmark bevind zich in Nederland in een consolidaiefase: er zijn veel fusies en overnames gewees en de veranderingen in de mark zijn nog nie en einde. De branche is serk in beweging. Veranderingen in onder andere we- en regelgeving, consolidaie en globalisering en ook zeker de opkoms van inerne hebben een groe impac. Enkele voorbeelden van aan inerne gerelaeerde veranderingen zijn de opkoms van vergelijkingssies, fora, direcer klanconac, open zijn buien kanoorijden, de inze van meerdere media voor dezelfde funcies (elefonie naas naas websies). Een verdere beweging van producgeoriëneerd naar klangeoriëneerd denken en handelen is daarbij ook zichbaar. Archiecuur moe aan deze onwikkelingen zijn bijdrage leveren en he maken van (juise) keuzes onderseunen. Veranderingen in de branche Archiecuuruidagingen me inermediairs en andere parners Inermediairverzekeraars hadden voorheen hun eigen sofware om berekeningen e maken en disribueerden deze sofware en updaes via cdroms. Door de opkoms van inerne is da aspec een suk eenvoudiger geworden: de verzekeraars hebben exraneen geopend waar inermediairs producen kunnen afsluien en wijzigingen kunnen doorgeven, waarbij men real-ime inzich heef in de saus van he afhandelingsproces. Al sinds enige ijd is de communicaie ussen inermediairs en verzekeraars gesandaardiseerd. Denk hierbij aan he Assuranie Daa Newerk (ADN), waarbinnen verzekeraars en inermediairs op een geüniformeerde wijze geauomaiseerd gegevens me elkaar konden uiwisselen. Di is laer opgevolgd door vier sandaarden: een procesalas, een gegevenssandaard, een ransaciesandaard en een presenaiesandaard. He beheer van deze sandaarden is door de branche belegd bij de Siching Sandaardisaie Insiuu voor Verzekeringen in de Inermediairbranche 64

2 Samenvaing De verzekeringsbranche heef e maken me veranderingen in we- en regelgeving, consolidaie en globalisering en de opkoms van inerne. Om die dynamiek e onderseunen zijn aanpassingen in de archiecuur en in he archiecuurproces nodig. Binnen Foris Verzekeringen Nederland werken business en IT nauw samen in di proces, in de vorm van sraegische en acisch inhoudelijke archiecuuroverleggen. (SIVI). Naas deze branchebrede samenwerking is ook he iniiaief Meeingpoin opgerich. Meeingpoin is een poral die ervoor zorg da een inermediair voor een aanal ransacies nie meer de verschillende exraneen van de verzekeraars apar hoef e bezoeken. Meeingpoin houd zich aan de SIVI-sandaarden. Er zijn echer ook markparijen die zich nie wensen e houden aan deze sandaarden, om welke reden dan ook. Om commerciële redenen is he soms och gewens me zo n parij elekronische koppelingen aan e gaan. He ideaal is dan om inern nies e hoeven aanpassen om di e kunnen realiseren. Daarvoor word dan onder andere een berichveralingsservice ingeze die alle veralingen op de organisaiegrens voor zijn rekening neem. Moch de organisaiegrens veranderen door in- of uibeseding van werkzaamheden, dan kan deze service meeschuiven. Een andere uidaging lig in de verdere onderseuning van de inermediairs ook deze groep wil graag inerne opimaal gebruiken, bijvoorbeeld voor he laen doorgeven van muaies of he afsluien van eenvoudige verzekeringen door de klan zelf (selfservice). Wij willen de inermediairs daarin graag facilieren door kan-en-klare Foris Verzekeringen Nederland en Foris Foris Verzekeringen Nederland N.V. omva de Nederlandse verzekeraars van Foris: Ardana, De Amersfoorse, De Europeesche, Falcon Leven en Foris ASR. Me een gemiddeld markaandeel van ruim 10 procen is deze groep de derde verzekeraar van Nederland. Foris Verzekeringen Nederland N.V. maak deel ui van Foris, een inernaionale financiële diensverlener op he gebied van bankieren en verzekeren. Foris heef drie kernacivieien: reail banking (pariculieren, zelfsandigen, vrije beroepen en kleine bedrijven), merchan & privae banking (groe inernaionale bedrijven en insiuionele klanen, middelgroe bedrijven en ondernemers, en privae-bankingklanen) en verzekeren. Foris heef ongeveer medewerkers (sepember 2007). modules aan e bieden die ze op hun websie kunnen plaasen, en dan liefs in de huissijl van die inermediair. De echnische sandaarden op di errein zijn echer nog nie dusdanig volwassen da di eenvoudig mogelijk is. Uieindelijk is hier voorlopig gekozen voor zelfbouw, waarbij de inerne applicaiearchiecuur zo goed mogelijk is voorbereid op de aansaande sandaarden. Voor he samenwerken me de andere parners die berokken zijn bij verzekeringen, zoals arbodiensverleners en (auo)schadehersellers, zijn nog geen sandaarden gedefinieerd. He onderseunen van die samenwerking me IT-middelen is daardoor nog erg bewerkelijk. Er word op di errein nog veel gebruikgemaak van en exraneen. Archiecuuruidagingen binnen de muren van een verzekeraar De huidige mark vereis da nieuwe producen sneller op de mark kunnen worden gebrach dan voorheen. Ook acies zijn korer van evoren bekend en arieven veranderen vaker. He is nie meer mogelijk om daarbij de radiionele werkwijze e blijven volgen waarin de wijzigingen releasemaig worden doorgevoerd in de sysemen, simpelweg omda da e lang duur. Aangezien vervanging van ons gehele landschap op kore ermijn geen realisische opie is, zullen we dus moeen zorgen voor een aanal onkoppelpunen en voor paramerisering. Snelheid en services Was he o voor kor normaal en geaccepeerd da een aanvraag voor een verzekering op papier moes worden gedaan, dan verwerk en minimaal een week laer in de brievenbus lag, die ijd is voor de meese ypen verzekeringen voorbij. Als je nu als consumen wil ween wa een auoverzekering kos, kijk je op inerne op een vergelijkingssie, de sie van je ussenpersoon of die van een paar verzekeringsmaaschappijen. En als je 65

3 archiecuur dan op Ja klik, verwach je meeen anwoord of he in orde is, en eigenlijk ook direc de polis op je scherm. De sysemen van de verzekeraars zijn nooi voorbereid gewees op die werkwijze: voor direce afhandeling is een ransaciegeoriëneerde gegevensverwerking nodig, erwijl alles op efficiëne baches gerich was. Door hier enkele services e realiseren voor premieberekening, auomaische conroles, accepaie en documenproducie is he mogelijk geworden aan deze verwaching e voldoen zonder he hele backoffice e hoeven reorganiseren. Di kon alleen door he proces vanaf aanvraag o polis en alle relevane applicaies in samenhang e beschouwen. Producmodellen en produc-engines Verzekeringsproducen hebben de kenmerken van mass cusomizaion. Ieder produc is in essenie hezelfde, maar is specifiek ingerich per klan en heef daardoor een eigen kosen- en serviceniveau. Di vraag veel flexibiliei in he gehele proces en van de sysemen. Tradiionele conracadminisraies bevaen ook de verzekeringsproducen, wa de flexibiliei belemmer. Me de inze van zogenaamde produc-engines of configuraors word he mogelijk de producdefiniies ui de conracadminisraies e halen, een esseniële voorwaarde om he aanbod van verzekeringsproducen flexibel en beheersbaar e kunnen afsemmen op de behoefen van verschillende klanen. In de producengine kan een produc worden gemodelleerd, gesimuleerd en doorgerekend en kan de definiie worden aangeboden aan de conracadminisraie. De conracadminisraies herbergen dan zelf geen specifieke produckenmerken meer maar gebruiken die ui de produc-engine. Hiermee word een onkoppeling bereik van producbeheer en conracbeheer. De produc-engine sel de business daarmee in saa relaief snel nieuwe producen op de mark e zeen, me de spreekwoordelijke druk op de knop, zonder aanpassingen e hoeven doorvoeren in de conracadminisraie. Een goed producmodel voorzie in een reeks parameerinselllingen die per doelgroep verschillend benu kunnen worden. Daarnaas scheid een goed producmodel verzekeringsechniek van commercie, zoda de prijs lossaa van he verzekeringsechnische produc en ook hier flexibiliei word bereik. Produc-engines zijn al enige ijd bekend binnen de verzekeringsbranche voor beheer van he producmodel, maar er is een rend da deze engines goede onderseuning gaan bieden voor de gehele produclifecycle. De funcionaliei word daarmee uigebreid o producdesign, esing (inclusief he esen van scenario s) en prijs- en accepaieregels, waarbij deze funcies beschikbaar komen in andere domeinen, zoals markeing. Business rules engines/business process managemen Behalve op he exernaliseren van producgegevens word er ook ingeze op he exernaliseren van bedrijfsregels. Di is eenzelfde benadering als bij de produc-engines. De rules vallen uieen in wee gebieden, e ween business rules en process rules. Alhoewel er veel experise en onderzoek op di errein is en de rules in heorie goed e scheiden zijn, is de prakijk weerbarsiger en zien we overlap, wa bij onzorgvuldige invulling juis leid o oenemende complexiei en daarmee o he lasiger doorvoeren van wijzigingen en hogere kosen. Om de mogelijke winsen van deze exernalisaies e verzilveren is he nauurlijk van groo belang da bijvoorbeeld ook de webapplicaies gebruikmaken van deze engines: als er alsnog schermen handmaig moeen worden aangepas, is er nog weinig gewonnen. In principe worden schermen dus in real ime opgebouwd op basis van gegevens (services) in he backoffice. Op di pun onsaan conflicerende eisen: voor opimale gebruikersineracie is een zeer goede performance van groo belang, liefs door logica ín he scherm e bouwen; voor beschikbaarheid is he preig als he aanal componenen waarvan de applicaie afhankelijk is, IT Foris Verzekeringen NL Archiecuuroverleg Cenraal Archiecenoverleg Archiecure Board Figuur 1. WOA-governance business sraegisch acisch operaioneel 66

4 Figuur 2. Archimae oegepas Offering Reques Adm. inermediary accep/ offer Supply Documens Accepance/ Offer Muaions Adminisr. adminiser paymen company Paymen Invesmen & Savings Adm. DNB Repor Producion Reporing repor Foris Bank Basel II Daa De archiecuurdiscipline professionaliseren me Archimae In onze jaarlijkse archiecuurvolwassenheidsmeingen kwam naar voren da wij verder zouden kunnen professionaliseren door he gebruik van eenduidige modellen. Daarom hebben we in 2006 Archimae gekozen als sandaardrepresenaieaal voor archiecuur. He holisische model (processen, services, applicaies en infrasrucuur) sloo naadloos aan bij onze behoefe. Om he doel van verdere professionalisering e bereiken is voor een evoluionaire aanpak gekozen. In eerse insanie hebben wij al onze archiecen laen kennismaken me Archimae. Vervolgens is er een Archimae-cookbook opgeseld waarin handreikingen en afspraken saan om op een eenduidige manier me de symbolen en views om e gaan. Vervolgens hebben we Archimae gebruik om de verschillende bedrijfsonderdelen e modelleren proces, applicaies en infrasrucuur in samenhang. De aanpak was erg pragmaisch, me Visio- en Archimae-sencils. He eindresulaa is zeer succesvol en de Archimae-views worden inmiddels ook gebruik in projecsararchiecuren. Me di als basis word nu de volgende sap geze door he implemeneren van een enerprisearchiecure-ool me Archimaeonderseuning. Hierdoor is he mogelijk processen of sysemen in meer deail e beschrijven en di consisen e houden. invesmen/saving adminisr. invesmens & savings repor invesmen/ saving daa processing pseries Oracle zseries DB2 pseries Oracle WinXP beperk blijf; en voor he doorvoeren van veranderingen is he ideaal om zaken maar op één plek e definiëren of zoveel mogelijk onkoppelpunen e hebben. Hier zijn de communicaieve vaardigheden van de archiec van groo belang. Daarnaas is he van belang da aanpassingen in de manier van werken van de organisaie gelijk op gaan me de coninue sroom van nieuwe echnische mogelijkheden. Archiecuurproces binnen Foris De organisaie Foris Verzekeringen Nederland is, zoals veel andere groe verzekeraars, onsaan ui meerdere fusies. Archiecuur was binnen die samensellende delen ook op meerdere manieren ingevuld. Door de bes pracices samen e voegen is de huidige manier van Werken onder Archiecuur (WOA) onsaan. Specifiek hierin is de nauwe samenwerking ussen business en IT 1, en gezien alle veranderingen is di ook noodzakelijk. Deze samenwerking kom o uiing in verschillen- 1. Foris ken de afdelingen IS (Informaion Sysems, applicaieonwikkeling en beheer) en IT (Informaion Technology, infrasrucuur) die gezamenlijk IST vormen. In di arikel word di onderscheid nie gemaak en word de gezamenlijke IST-organisaie IT genoemd. 67

5 archiecuur de overlegvormen me ieder een eigen doelselling en wisselende leden, maar elkens me veregenwoordiging vanui de business en IT. Er is een sraegisch archiecuuroverleg da word bijgewoond door berokken informaiemanagers en veregenwoordigers vanui IT. Hierin worden beslissingen genomen om bijvoorbeeld proacief een onderzoek e saren naar de mogelijke inze van business rule engines, de inze van CRM of he over meerdere labels gebruiken van eenzelfde poralplaform. Een weede overleg is acisch inhoudelijk ussen businessarchiecen en IT-archiecen. Hierin worden de laase onwikkelingen besproken, worden onderwerpen inhoudelijk doorgenomen en word advies gegeven aan he sraegische overleg. Operaioneel is een archiecure board geïnsalleerd die wekelijks alle nieuwe projecsararchiecuren beoordeel. Projecsararchiecuren Voor elk projec me archiecuurimpac word een projecsararchiecuur (PSA) opgeseld waarin een samenhangend geheel word gesches van de (wijzigingen in) relevane processen, organisaieonderdelen, applicaies en infrasrucuur. De PSA word opgeseld door een projecarchiec, veelal door enkele workshops e organiseren me archiecen van berokken domeinen. De PSA is voor ons een belangrijk insrumen waarin archiecuur daadwerkelijk o leven kom. Tijdens he opsellen van een PSA komen alle visies en refereniearchiecuren bij elkaar, zoda een gemeenschappelijk beeld onsaa van de e realiseren oplossing. De PSA word gevalideerd door de archiecure board me leden vanui business en IT, om de voorgeselde oplossingsriching in een breder kader dan he projec, op bedrijfskundige aspecen en IT-aspecen e beoordelen. De archiecure board is e kenmerken als een operaioneel archiecuuroverleg, essenieel voor een goed werkende archiecure governance. Door de nauwe samenwerking ussen business en IT is he mogelijk in een vroegijdig sadium projecen bij e suren of evenueel af e blazen. Wij vinden de inegrale visie op archiecuur erg belangrijk daarom hebben wij ook voor Archimae gekozen (zie kader). He is mogelijk da iedere specialis bepaalde onderdelen verder uiwerk, zelfs in een domeinspecifieke aal, maar he geheel moe wel als één oplossing worden gerealiseerd. Communicaie is een zeer belangrijk aspec voor archiecen. He gebruik van één gemeenschappelijke aal verhoog onze communicaiekrach. Nieuwe medewerkers hebben daarnaas snel inzich in he domein en bij voorgeselde veranderingen zijn de consequenies inzichelijk. Foris Insurance ken als wereldwijde organisaie he moo speed up locally by sharing globally. Een belangrijk doel is he verder bereiken van synergie over de landsgrenzen heen. Archiecuur is daarbij een uisekend hulpmiddel om e zien wa de overeenkomsen en verschillen zijn ussen de verschillende organisaies, zowel op applicaief gebied als op he gebied van organisaie- en procesinriching. Raamwerken en gedeelde principes en refereniemodellen worden daardoor seeds belangrijker om e voorkomen da appels me peren vergeleken worden. Door de lokale siuaie in e brengen in de recen geïnroduceerde gedeelde enerprise-archiecure-ool en door de inernaionale afsemming van de archiecuurprocessen kunnen we he volgende archiecuurvolwassenheidsniveau bereiken. De verzekeringswereld is een dynamische wereld waaraan we als archiecen veel kunnen bijdragen. Links (voor een voorbeeld van de combinaie inermediairverzekeraar en online afsluien) Erns de Boer is senior archiec op de afdeling Archiecure, Securiy and Innovaion van FVNL Informaion Sysems. erns. de.boer@nl.foris.com. Alber Kleinjan is hoofd van deze afdeling. alber.kleinjan@nl.foris. com. 68

haarlemmerolie van de IT? Tobias Kuipers en Per John

haarlemmerolie van de IT? Tobias Kuipers en Per John Complexiei onder conrole, kosen inzichelijk? Naar een diensbare Gezien de populariei van is he goed eens erug e gaan naar de basis en e kijken naar wa SOA eigenlijk is, wa de redenen zijn om he in e voeren,

Nadere informatie

Master data management

Master data management meadaa Maser daa Aanpak voor opzeen van maserdaa-programma De kwaliei van de oenemende hoeveelheid daa in ondernemingen is van groo belang. Om die kwaliei e waarborgen kan maser daa worden oegepas. De

Nadere informatie

Transparantie: van bedreiging tot businessmodel

Transparantie: van bedreiging tot businessmodel rends Impac op organisaie en informaievoorziening Transparanie: van bedreiging o businessmodel Transparanie is een rend die zowel in he bedrijfsleven als in de publieke secor langzaam maar zeker in krach

Nadere informatie

Outsourcing. in control. kracht geworden. Ad Buckens en Dennis Houtekamer

Outsourcing. in control. kracht geworden. Ad Buckens en Dennis Houtekamer IT-audi & Ousourcing in conrol Leveranciersmanagemen en hird pary reporing Via ousourcing van sandaardprocessen proberen veel organisaies hun diensverlening aan de klan e verbeeren. Om in conrol e blijven

Nadere informatie

Hoe goed bent u in control over de robuustheid van uw ICT-keten?

Hoe goed bent u in control over de robuustheid van uw ICT-keten? IT-audi & Hoe goed ben u in conrol over de robuusheid van uw ICT-keen? Mehodiek voor bepalen van mae van beheersing van robuusheid in ICT-keens ICT-keens worden enerzijds seeds complexer en anderzijds

Nadere informatie

Efficiënter zakendoen en innoveren met mobiele communicatie

Efficiënter zakendoen en innoveren met mobiele communicatie Whiepaper One Ne Efficiëner zakendoen en innoveren me mobiele communicaie One Ne is een complee oplossing voor hosed elefonie die kosen helder en beheersbaar maak, zorg voor eenvoud en de bereikbaarheid

Nadere informatie

Testen aan de voorkant

Testen aan de voorkant esen als kriische Tesen aan de voorkan Opimaal rendemen halen ui s De meese organisaies zien esen als noodzakelijke en effecieve maaregel om de kwaliei van sysemen e bepalen en fouen erui e halen voorda

Nadere informatie

Er zijn deeloplossingen voor de verschillende architectuurterreinen beschikbaar, zoals de Unified Modeling Language (UML) voor softwaremodellering

Er zijn deeloplossingen voor de verschillende architectuurterreinen beschikbaar, zoals de Unified Modeling Language (UML) voor softwaremodellering business alignmen case Overkoepelende aal en echnieken ArchiMae-mehode verbind archiecuurdomeinen In juli 2002 sare een aanal Nederlandse insiuen en bedrijven he projec ArchiMae. He doel is een aal voor

Nadere informatie

Privacy en cloud computing

Privacy en cloud computing legale kaders Privacy en cloud compuing Beveiliging van persoonsgegevens in de cloud E-mail leen zich goed als cloudservice. He voordeel is da de ICT-afdeling geen eigen mailserver hoef op e zeen, wa efficiëner

Nadere informatie

Cloud computing: waar begin je aan?

Cloud computing: waar begin je aan? cloud compuing Cloud compuing: waar begin je aan? Succesfacoren voor cloud compuing Cloud compuing is er en gaa nie meer weg. In 2010 sond he helemaal bovenaan in Garners hype cycle. Da geef aan da er

Nadere informatie

software Architectuur en dynamiek van productsoftware Architectuur productsoftware ontwikkelt evolutionair architectuur

software Architectuur en dynamiek van productsoftware Architectuur productsoftware ontwikkelt evolutionair architectuur archiecuur sofware Archiecuur producsofware onwikkel evoluionair Archiecuur en dynamiek van producsofware Producsofwareonwikkeling ken een voorgeschreven dynamiek waarin produc- en procesverbeeringen een

Nadere informatie

Zeven stappen naar succesvolle offshore uitbesteding

Zeven stappen naar succesvolle offshore uitbesteding globalisaie Zeven sappen naar succesvolle offshore uibeseding Een beheers proces voorkom eleursellingen Offshore uibeseding is een complexe manier van werken en er zijn veel verschillende onderwerpen die

Nadere informatie

Wie is er bang voor zijn pensioen? Pleidooi voor een vraaggerichte aanpak van pensioenvoorlichting

Wie is er bang voor zijn pensioen? Pleidooi voor een vraaggerichte aanpak van pensioenvoorlichting Wie is er bang voor zijn pensioen? Pleidooi voor een vraaggeriche aanpak van pensioenvoorliching ERIK VAN DER SPEK De laase jaren is pensioenvoorliching vaak negaief in he nieuws gewees. Ui verschillende

Nadere informatie

Evolueren met portfoliomonitoring

Evolueren met portfoliomonitoring sofware-engineering Evolueren me porfoliomonioring Toolki analyseer en visualiseer sofwaresysemen Door gebrek aan inzich beschouwen bedrijven hun sofwareporfolio vaak als weerbarsige en onbeheersbare doos

Nadere informatie

De essenties van drie jaar NK ICT Architectuur

De essenties van drie jaar NK ICT Architectuur Trends in de inzendingen De essenies van drie jaar NK ICT Archiecuur He Nederlands Kampioenschap ICT Archiecuur is voor he eers georganiseerd in 2004 en heef o nu oe geleid o 25 archiecuurbeschrijvingen.

Nadere informatie

De Knaakbaak. Het begrotingsprogramma van Het Digitale Huis

De Knaakbaak. Het begrotingsprogramma van Het Digitale Huis De Knaakbaak He begroingsprogramma van He Digiale Huis De Knaakbaak - gemaak door De Twee Snoeken Auomaisering - is een nieuwkomer in begroingsland, waarvan he markaandeel gesaag begin e groeien. He programma

Nadere informatie

De Woordpoort. De besteksverwerker van Het Digitale Huis

De Woordpoort. De besteksverwerker van Het Digitale Huis De Woordpoor De beseksverwerker van He Digiale Huis Een STABU-beseksverwerker zonder weerga. Verfrissend eenvoudig en och me meer mogelijkheden dan welke andere beseksverwerker ook. Zeer uigebreide mogelijkheden

Nadere informatie

Testgedreven projectvoering

Testgedreven projectvoering esen Tesgedreven projecvoering Uiloop en budgeoverschrijding voorkomen In veel i-projecen worden fouen in requiremens en documenaie pas bij de esvoorbereiding ondek. Di is duur omda de fouen pas laa in

Nadere informatie

Tuinstijlen. Tuinstijlen. Het ontstaan van tuinstijlen. Formele tuinstijl. Informele tuinstijl. Moderne tijd

Tuinstijlen. Tuinstijlen. Het ontstaan van tuinstijlen. Formele tuinstijl. Informele tuinstijl. Moderne tijd Tuinsijlen Tuinsijlen He aanleggen van een uin word voorafgegaan door he maken van een uinonwerp. Om de uin o een geheel e maken moe u in he onwerp rekening houden me een bepaalde uinsijl. Door allerlei

Nadere informatie

case Gelaagde berichtenuitwisseling strafrechtsketen Respect voor verschillen en uiteenlopende bevoegdheden xml/integratie Brian Dommisse

case Gelaagde berichtenuitwisseling strafrechtsketen Respect voor verschillen en uiteenlopende bevoegdheden xml/integratie Brian Dommisse xml/inegraie Respec voor verschillen en uieenlopende bevoegdheden Gelaagde berichenuiwisseling in de srafrechskeen He programma epv houd zich bezig me elekronische berichenuiwisseling in de srafrechskeen.

Nadere informatie

Softwarearcheologie als basis voor strategie

Softwarearcheologie als basis voor strategie sofware legacy Besuurlijke grip op sofware Sofwarearcheologie als basis voor sraegie Als he managemen grip wil krijgen op de sofware binnen de organisaie, kan onderzoek door onafhankelijke expers uikoms

Nadere informatie

Multidisciplinair veranderen

Multidisciplinair veranderen archiecuur Innovaief simuleer he verandervermogen Mulidisciplinair veranderen Zorgverzekeraars hebben voordurend e maken me veranderingen in regelgeving en producen. Di vereis een goede afsemming ussen

Nadere informatie

Een risico- en kostengedreven aanpak voor architectuur

Een risico- en kostengedreven aanpak voor architectuur Een risico- en kosengedreven aanpak voor archiecuur Risico- en kosenmanagemen als primair businessdoel Archiecuur is e beschouwen als een discipline die gedreven word door risico s en kosen. Risico- en

Nadere informatie

Maatschappelijk verantwoorde

Maatschappelijk verantwoorde groene IT MVO Meer dan alleen maar groene IT Maaschappelijk veranwoorde informaievoorziening en IT Organisaies zijn seeds meer bezig me duurzaamheid en maaschappelijk veranwoord ondernemen (mvo). De aueurs

Nadere informatie

Manu De Backer en Carlos De Backer

Manu De Backer en Carlos De Backer service-oriened archiecure Inleiding in BPMN Karakerisieken en mogelijkheden van de modelleringsaal Bedrijfsprocessen kunnen beschreven worden aan de hand van de gesandaardiseerde grafische noaie Business

Nadere informatie

Voorkom onzichtbare verspilling: energiebehoefte

Voorkom onzichtbare verspilling: energiebehoefte Voorkom onzichbare verspilling: energiebehoefe van sofware Energie besparen dankzij zuinigere sofware De afgelopen jaren is de energie-efficiënie van ICT-sysemen al serk oegenomen als gevolg van de behoefe

Nadere informatie

Fibbe Advocaten. Wilhelminastraat 66. 2011 VP Haarlem

Fibbe Advocaten. Wilhelminastraat 66. 2011 VP Haarlem Fibbe Advocaen Wilhelminasraa 66 2011 VP Haarlem Wij, Fibbe Advocaen e Haarlem, doen ons bes om u zoveel mogelijk van diens e zijn. Daarom willen wij u vragen mee e werken aan een klanevredenheidsonderzoek.

Nadere informatie

Een methodische aanpak voor legacy

Een methodische aanpak voor legacy Een mehodische aanpak voor legacy Assessmens resuleren in vier mogelijke sraegieën Legacysysemen vormen een acuu probleem als onderhoud onmogelijk word door verdwijnende kennis of beëindigde onderseuning

Nadere informatie

STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM. Protocol Collegiale Visitaties

STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM. Protocol Collegiale Visitaties 1 STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM Proocol Collegiale Visiaies Inleiding Aanleiding projec collegiale visiaie De gymnasia van de SHZG werken seeds inensiever samen aan de kwaliei van de gymnasiumopleiding,

Nadere informatie

Door middel van deze memo informeren wij u over de stand van zaken met betrekking tot het dossier hoogspanningslijnen.

Door middel van deze memo informeren wij u over de stand van zaken met betrekking tot het dossier hoogspanningslijnen. Gemeene Ede Memo Aan : Gemeeneraad Van : College van burgemeeser en wehouders Daum : 5 okober 203 Zaaknummer : 594 Opgeseld door : Rikker Sniselaar, Adviseur geluid, luchkwaliei en exerne veiligheid Bijlagen

Nadere informatie

Uw auto in 3 simpele stappen

Uw auto in 3 simpele stappen Uw auo in 3 simpele sappen 1 Als financieringsmaaschappij van Fia Group Auomobiles SA is Fia Financial Soluions als geen ander op de hooge van he Ialiaanse auoaanbod. Daarnaas beschik Fia Financial Soluions

Nadere informatie

De Droomstroom. Het project/document-beheerprogramma van Het Digitale Huis

De Droomstroom. Het project/document-beheerprogramma van Het Digitale Huis De Droomsroom He projec/documen-beheerprogramma van He Digiale Huis In he bouwvoorbereidingsproces spelen seeds meer gegevens een rol. We produceren als bezeenen informaie me een keur aan compuerprogramma

Nadere informatie

stand van zaken. Guido Bayens

stand van zaken. Guido Bayens archiecuur overheid Gecompliceerde pas de deux De elekronische overheid word onder archiecuur gebouwd De overheid saa voor de groe uidaging haar elekronische diensverlening ui e breiden en e opimaliseren.

Nadere informatie

Gebouwautomatisering. Science Park. Drie gebouwen, één systeem, of toch niet?

Gebouwautomatisering. Science Park. Drie gebouwen, één systeem, of toch niet? Gebouwauomaisering WKO Amserdam Science Park Drie gebouwen, één syseem, o och nie? B+U 2 2014 33 In de bouw is men gewend e wheelen en e dealen binnen besaande siuaies. Zo ook was he geval bij de realisaie

Nadere informatie

Etagevloeren. Ruimte creëren doe je met Nolte Opslag Systemen. www.nolteopslagsystemen.nl

Etagevloeren. Ruimte creëren doe je met Nolte Opslag Systemen. www.nolteopslagsystemen.nl Eagevloeren Ruime creëre g Sysemen g Sysemen is gespecialiseerd in de producie en levering van Eagevloeren. Een eagevloer ook wel enresol, mezzanine, ussenvloer, verdiepingsvloer of bordes genoemd, is

Nadere informatie

Juli 2003. Canonpercentages Het vaststellen van canonpercentages bij de herziening van erfpachtcontracten

Juli 2003. Canonpercentages Het vaststellen van canonpercentages bij de herziening van erfpachtcontracten Canonpercenages He vassellen van canonpercenages bij de herziening van erfpachconracen Juli 23 SBV School of Real Esae Drs. L.B. Uienbogaard Drs. J.P. Traudes Inhoud Blz. 1. Inleiding... 3 2. Toeliching

Nadere informatie

Informatiebeveiliging. in de mobiele wereld. Risico s van mobiel werken. devices on the go. Willem Kossen

Informatiebeveiliging. in de mobiele wereld. Risico s van mobiel werken. devices on the go. Willem Kossen devices on he go Risico s van mobiel werken Informaie beveiliging in de mobiele wereld Mobiel werken is al lang geen hype meer. Inmiddels is he zakelijk gebruik van mobiele apparauur vrijwel volledig ingeburgerd.

Nadere informatie

Wat is een training? Het doel van een trainingssessie is om met het team en de spelers vastgestelde doelstellingen te bereiken.

Wat is een training? Het doel van een trainingssessie is om met het team en de spelers vastgestelde doelstellingen te bereiken. Wa is een raining? He doel van een rainingssessie is om me he eam en de spelers vasgeselde doelsellingen e bereiken. De doelselling van de raining bepaal de inhoud van de rainingssessie. De keuze van de

Nadere informatie

Werkboek. meer. check! Geluk. in 3Weken! Marjan van de Bult

Werkboek. meer. check! Geluk. in 3Weken! Marjan van de Bult Werkboek meer Geluk J check! in 3Weken! Marjan van de Bul www.gelukfabriek.nl Unlock your Luck vormgeving www.somehingilse.nl Alsjeblief! Hier is jouw eigen werkboek voor meer geluk in 3 weken. Misschien

Nadere informatie

Simulatiestudie naar Methodebreuken in het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland

Simulatiestudie naar Methodebreuken in het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland Simulaiesudie naar Mehodebreuken in he Onderzoek Verplaasingen in Nederland Bianca Wouers Cenraal Bureau voor de Saisiek bias@cbs.nl Jan van den Brakel Cenraal Bureau voor de Saisiek jbrl@cbs.nl Bijdrage

Nadere informatie

Studiekosten of andere scholingsuitgaven

Studiekosten of andere scholingsuitgaven Bij voorlopige aanslag inkomsenbelasing 2013 IB 275-1T31FD Volg u in 2013 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVC-procedure (Erkenning Verworven Compeenies)?

Nadere informatie

Financiële hulpaanvragen, hoe gaat u er mee om? Keuzewaaier: Handleiding voor de diaconie, ZWO- of zendingscommissie

Financiële hulpaanvragen, hoe gaat u er mee om? Keuzewaaier: Handleiding voor de diaconie, ZWO- of zendingscommissie Financiële hulpaanvragen, hoe gaa u er mee om? Keuzewaaier: Handleiding voor de diaconie, ZWO- of zendingscommissie Ieder jaar word in uw gemeene een collecerooser vasgeseld. Daarin is plaas voor projecen

Nadere informatie

Uitwerkingen Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2

Uitwerkingen Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2 Uiwerkingen Toes IEEE, Modules en Daum: 9 sepember 007 Tijd: 0.40.0 (90 minuen) Opgave I) Di is een warmmakerje. In woorden is V is de serieschakeling van, en (de parallelschakeling van 3 en 4) of V =

Nadere informatie

In dít artike] wordt ingegaan op ontwikkelingen in de informatie technologie (IT) en de consequenties die dit heeft voor

In dít artike] wordt ingegaan op ontwikkelingen in de informatie technologie (IT) en de consequenties die dit heeft voor Sae of he ar van securiy echnologie nvloed van veranderingen in de infornøie eclnologie op beveiliging Àueur: ir. Paul Overbeek Fysisch en Elekronísch Laboraoriu n - TNO Posbus 96864, 2509,JG Den Haag

Nadere informatie

Van metadata naar kennis

Van metadata naar kennis meadaa Een onologie creëren me Topic Maps Van meadaa naar kennis Soms zijn meadaa e beperk om een documen gemakkelijk erug e vinden en zouden de meadaa eigenlijk me meer kennis verrijk moeen worden. Me

Nadere informatie

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Wiskunde B (nieuwe sijl) Examen VW Voorbereidend Weenschappelijk nderwijs Tijdvak Donderdag 22 mei 3.30 6.30 uur 20 03 Voor di examen zijn maximaal 83 punen e behalen; he examen besaa ui 20 vragen. Voor

Nadere informatie

Van grijs naar groen. Richtlijnen voor energiebesparingen in het rekencentrum. groene IT MVO. Esther Molenwijk

Van grijs naar groen. Richtlijnen voor energiebesparingen in het rekencentrum. groene IT MVO. Esther Molenwijk Van grijs naar groen Richlijnen voor energiebesparingen in he rekencenrum Ook binnen de ICT-branche word men zich seeds bewuser van de invloed van hun acivieien op he klimaa. Seeds meer ICT-managers houden

Nadere informatie

CONVE NANT KI N DEROPVANG EN ONDERWIJS

CONVE NANT KI N DEROPVANG EN ONDERWIJS CONVE NANT K N DEROPVANG EN ONDERWJS { ( ì 'h!\ irl Ëf \- 'v 1, û \ e a i '.* L(l. ìli-, \ i, ù. * qr 'L,i /,! 2. \ al> - ç Di convenan beschrijf de samenwerkingsafspraken ussen de aanbieders van Kinderopvang

Nadere informatie

Pda s in de organisatie

Pda s in de organisatie mobiel werken Handvaen voor mobiel beleid Pda s in de organisaie He gebruik van pda s in organisaies is aanrekkelijk omda werknemers daarmee alijd en overal over de laase informaie kunnen beschikken. De

Nadere informatie

Al het goede van melk Aankoop Manager

Al het goede van melk Aankoop Manager Al he oede van melk Aankoop Manaer Funcie Je ben veranwoordelijk voor he onwikkelen en voeren van een aankoopbeleid waarbij zo unsi moelijk word aanekoch rekenin houdend me prijs, kwaliei, evenwichi assorimen

Nadere informatie

Studiekosten of andere scholingsuitgaven

Studiekosten of andere scholingsuitgaven 12345 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing IB 266-1T02FD (2464) Sudiekosen of andere scholingsuigaven Volgde u in een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Dan mag u de uigaven

Nadere informatie

Blok 1 - Vaardigheden

Blok 1 - Vaardigheden 6 Blok - Vaardigheden Blok - Vaardigheden Exra oefening - Basis B-a Bij abel A zijn de facoren achereenvolgens 8 : = 6 ; 08 : 8 = 6 en 68 : 08 = 6. Bij abel A is sprake van exponeniële groei. Bij abel

Nadere informatie

Studiekosten of andere scholingsuitgaven

Studiekosten of andere scholingsuitgaven 12345 20 Aanvullende oeliching Bij voorlopige aanslag inkomsenbelasing 20 Volg u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Dan mag u de uigaven hiervoor, zoals lesgeld en de uigaven

Nadere informatie

Onderzoek naar waarschuwingsniveaus voor de dekkingsgraad op marktwaardebasis

Onderzoek naar waarschuwingsniveaus voor de dekkingsgraad op marktwaardebasis Onderzoek naar waarschuwingsniveaus voor de dekkingsgraad op markwaardebasis Jasper Holke Klein Juni 2009 Vrije Universiei Faculei der Exace Weenschappen Sudieriching Bedrijfswiskunde en Informaica De

Nadere informatie

GEBRUIKSAANWIJZING. Binnenunit voor lucht-waterwarmtepompsysteem EKHBRD011ABV1 EKHBRD014ABV1 EKHBRD016ABV1 EKHBRD011ABY1 EKHBRD014ABY1 EKHBRD016ABY1

GEBRUIKSAANWIJZING. Binnenunit voor lucht-waterwarmtepompsysteem EKHBRD011ABV1 EKHBRD014ABV1 EKHBRD016ABV1 EKHBRD011ABY1 EKHBRD014ABY1 EKHBRD016ABY1 GEBRUIKSAANWIJZING Binnenuni voor luch-waerwarmepompsyseem en opies EKHBRD011ABV1 EKHBRD014ABV1 EKHBRD016ABV1 EKHBRD011ABY1 EKHBRD014ABY1 EKHBRD016ABY1 EKHBRD011ACV1 EKHBRD014ACV1 EKHBRD016ACV1 EKHBRD011ACY1

Nadere informatie

wiskunde A bezem havo 2017-I

wiskunde A bezem havo 2017-I Disribuieriem Een disribuieriem is een geribbelde riem die in een moderne verbrandingsmoor van een auo zi. Zo n riem heef en opziche van een keing voordelen: hij maak minder lawaai en er is geen smering

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Exponentiële functies

Hoofdstuk 3 Exponentiële functies Havo B deel Uiwerkingen Moderne wiskunde Hoofdsuk Eponeniële funies ladzijde 6 V-a Door zih in weeën e delen vermenigvuldig he aanal aeriën per ijdseenheid zih seeds me een faor is de eginhoeveelheid,

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2015

Correctievoorschrift VWO 2015 Correcievoorschrif VWO 205 ijdvak wiskunde C (pilo) He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor

Nadere informatie

Voorwoord. editie juli 2014

Voorwoord. editie juli 2014 ediie juli 2014 Voorwoord Graag vraag ik uw aandach voor deze nieuwsbrief. Opnieuw zoals u van ons gewend ben een nieuwsbrief vol lezenwaardige zaken. Ook een nieuwsbrief die op een bijzonder momen uikom.

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO

Correctievoorschrift VWO Correcievoorschrif VWO 009 ijdvak wiskunde A, He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling

Nadere informatie

Overzicht. Inleiding. Classificatie. NP compleetheid. Algoritme van Johnson. Oplossing via TSP. Netwerkalgoritme. Job shop scheduling 1

Overzicht. Inleiding. Classificatie. NP compleetheid. Algoritme van Johnson. Oplossing via TSP. Netwerkalgoritme. Job shop scheduling 1 Overzich Inleiding Classificaie NP compleeheid Algorime van Johnson Oplossing via TSP Newerkalgorime Job shop scheduling 1 Inleiding Gegeven zijn Machines: M 1,,..., M m Taken: T 1, T 2,... T n Per aak

Nadere informatie

t Ik bekijk de plaatjes, de titel en de tussenkopjes.

t Ik bekijk de plaatjes, de titel en de tussenkopjes. 2.1 LWB 7A-20 Les: Geen vis INFORMATIE Leeseks Teks 1: informaieve eks over walvissen. Teks 1: oud AVI 9; nieuw AVI M6. Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Teks inerpreeren: je bedenk de hoofdvraag

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B1 havo 2004-II

Eindexamen wiskunde B1 havo 2004-II Bacerieculuur De groei van he aanal baceriën van een bacerieculuur hang onder andere af van he voedingsparoon, de emperauur en de beliching. Ui onderzoek blijk da he aanal baceriën van een bepaalde bacerieculuur

Nadere informatie

Studiekosten of andere scholings uitgaven

Studiekosten of andere scholings uitgaven 20 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing 20 Sudiekosen of andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVCprocedure

Nadere informatie

Gemeente Geertruidenberg

Gemeente Geertruidenberg Z22DÖ\B Erfgoedinspecie.a.v. drs. J.R.M. Magdelijns Posbus 16478 2500 BL Den Haag Raamsdonksveer, 0 % m m Uw brief : 28 juni 2010 Uw kenmerk : EGI/219387 Onderwerp : Besuurlijke reacie op rappor van de

Nadere informatie

Gebruiksvriendelijke compiler voor het onderwijs

Gebruiksvriendelijke compiler voor het onderwijs Helium moe funcioneel programmeren onderseunen Gebruiksvriendelijke compiler voor he onderwijs Foumeldingen van compilers zijn vaak moeilijk e inerpreeren. Om he programmeeronderwijs e verbeeren word aan

Nadere informatie

Stappenplan. Winning Aardwarmte voor Glastuinbouw. Ammerlaan Grond & Hydrocultuur VOF. Voor een krachtige klimaatneutrale glastuinbouw.

Stappenplan. Winning Aardwarmte voor Glastuinbouw. Ammerlaan Grond & Hydrocultuur VOF. Voor een krachtige klimaatneutrale glastuinbouw. December 2013 Sappenplan Winning Aardwarme voor Glasuinbouw Rik van den Bosch: Ben Flipse: Radboud Vorage: Vleesomaenbedrijf A+G van den Bosch Ammerlaan Grond & Hydroculuur VOF GreenhouseGeoPower 1 Voor

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 - Formules voor groei

Hoofdstuk 2 - Formules voor groei Moderne wiskunde 9e ediie Havo A deel Uiwerkingen Hoofdsuk - Formules voor groei bladzijde 00 V-a = 08, ; 870 08, ; 70 0, 8; 60 00 00 870 70 08,, gemiddeld 0,8 b De beginhoeveelheid is 00 en de groeifacor

Nadere informatie

Studiekosten en andere scholings uitgaven

Studiekosten en andere scholings uitgaven 20 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing 20 IB 266-1T12FD (2576) Sudiekosen en andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen

Nadere informatie

Uitslagen voorspellen

Uitslagen voorspellen Eindexamen vwo wiskunde A pilo 04-I Vraag Anwoord Scores Uislagen voorspellen maximumscore 3 De afsand ussen Wilders en Thieme is 4 De conclusie: nie meer dan wee maal zo groo maximumscore 3 Bij gelijke

Nadere informatie

2 Les- en leerstofopbouw

2 Les- en leerstofopbouw 2 Les- en leersofopbouw 2.7 Didacische benaderingen 2.7.7 Acierende werkormen Peer Dekkers & Wim Sonneeld Inleiding Toen u he in de klas uilegde snape ik he helemaal, maar oen ik he huis zelf ging proberen

Nadere informatie

Dit document beschrijft de methode voor de waarneming van de Dienstenprijzen; commerciële dienstverlening (Dienstenprijzenindex, DPI).

Dit document beschrijft de methode voor de waarneming van de Dienstenprijzen; commerciële dienstverlening (Dienstenprijzenindex, DPI). 1. nleiding Di documen beschrijf de mehode voor de waarneming van de Diensenprijzen; commerciële diensverlening (Diensenprijzenindex, DP). 2. Doel De DP heef als doel om de gemiddelde prijsonwikkeling

Nadere informatie

Aandacht voor allochtone studenten in het hoger onderwijs

Aandacht voor allochtone studenten in het hoger onderwijs Aandach voor allochone sudenen in he hoger onderwijs Inhoudsopgave Samenvaing en conclusies 5 1 Inleiding 15 1.1 Achergrond van he onderzoek 15 1.2 Opze van he onderzoek 16 1.3 Analyse van de nonrespons

Nadere informatie

Toelichting Hoe gebruikt u deze toelichting? Correspondentieadres Wat is een schenking? Voor meer ontvangers samen aangifte doen

Toelichting Hoe gebruikt u deze toelichting? Correspondentieadres Wat is een schenking? Voor meer ontvangers samen aangifte doen 2011 Toeliching Aangife schenkbelasing Di is een oeliching bij he formulier Aangife schenkbelasing. Deze oeliching besaa ui vier onderdelen: A Algemene informaie over de schenkbelasing B Uileg bij de vragen

Nadere informatie

ADOBE ACROBAT 9-PRODUCTREEKS

ADOBE ACROBAT 9-PRODUCTREEKS ACROBAT 9-DUCTREEKS DUCTVERGELIJKING Me Acroba 9 kun u beer dan ooi communiceren me PDF, de sandaard voor de uiwisseling van elekronische documenen. Aan de hand van di vergelijkend overzich kun u bepalen

Nadere informatie

Het wiskunde B1,2-examen

Het wiskunde B1,2-examen Ger Koole, Alex van den Brandhof He wiskunde B,2 examen NAW 5/4 nr. 2 juni 2003 65 Ger Koole Faculei der Exace Weenschappen, Afdeling Wiskunde, Vrije Universiei, De Boelelaan 08 a, 08 HV Amserdam koole@cs.vu.nl

Nadere informatie

Rekenen banken te veel voor een hypotheek?

Rekenen banken te veel voor een hypotheek? Rekenen banken e veel voor een hypoheek? J.P.A.M. Jacobs en L.A. Toolsema Me enige regelmaa word door consumenen en belangenorganisaies gesuggereerd da banken de hypoheekrene onmiddellijk naar boven aanpassen

Nadere informatie

Impressie bijeenkomst provinciaal netwerk d.d

Impressie bijeenkomst provinciaal netwerk d.d Impressie bijeenkoms provinciaal newerk d.d. 11-11-16 Op 11 november jl. was he provinciale newerk bewonersiniiaieven op he gebied van wonen, welzijn en zorg e gas bij Luneen Wil Wel. Cenraal hema was

Nadere informatie

Studiekosten en andere scholings uitgaven

Studiekosten en andere scholings uitgaven bij aangife inkomsenbelasing 20 IB 266-1TFD (2576) Sudiekosen en andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVCprocedure (Erkenning

Nadere informatie

Wind en water in de Westerschelde. Behorende bij de Bacheloropdracht HS

Wind en water in de Westerschelde. Behorende bij de Bacheloropdracht HS Behorende bij de Bacheloropdrach HS Door: Julia Berkhou Lena Jezuia Sephen Willink Begeleider: Prof.dr. A.A. Soorvogel Daum: 17 juni 2013 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Achergrondinformaie 3 2.1 He geij.................................

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis wiskunde

Deel 2. Basiskennis wiskunde Deel 2. Basiskennis wiskunde Vraag 26 Definieer de funcie f : R R : 7 cos(2 ). Bepaal de afgeleide van de funcie f in he pun 2π/2. (A) f 0 ( 2π/2) = π (B) f 0 ( 2π/2) = 2π (C) f 0 ( 2π/2) = 2π (D) f 0

Nadere informatie

Tentamen Golven en Optica

Tentamen Golven en Optica Tenamen Golven en Opica woensdag 9 juni 011, 15.00-18.00 uur Maak elke opgave op een apar vel voorzien van uw naam en sudennummer. Gebruik van een (grafische) rekenmachine is oegesaan. Verdeel uw ijd opimaal

Nadere informatie

Horeca Starterskrant

Horeca Starterskrant Horeca Sarerskran 04 Als leerbedrijf zelf uw personeel opleiden 06 Succes zi in de ondernemer in regels, vergunningen en subsidies 08 Wegwijs maak u een goede kans bij de bank 16 Zó een uigave van 02 SVH

Nadere informatie

Lean IT: hype of volgend niveau?

Lean IT: hype of volgend niveau? procesverbeering Op naar groere klanevredenheid me Lean IT Lean IT: hype of volgend niveau? De Lean-filosofie is succesvol gebleken in de producieindusrie en lijk op he eerse gezich ook direc oe e passen

Nadere informatie

Bij het bewerken van plaatmateriaal ontstaat vaak de situatie dat materiaal langs

Bij het bewerken van plaatmateriaal ontstaat vaak de situatie dat materiaal langs 12_DRUK_nr2_2005 19-04-2005 11:33 Pagina 12 Druk op de INLEIDING Bij he bewerken van plaamaeriaal onsaa vaak de siuaie da maeriaal langs een radius moe bewegen. Meesal heef men dan van doen me he maken

Nadere informatie

C. von Schwartzenberg 1/11

C. von Schwartzenberg 1/11 G&R havo A deel C von Schwarzenberg 1/11 1a m 18:00 uur He verbruik was oen ongeveer 1150 kwh 1b Minimaal ongeveer 7750 kwh (100%), maimaal ongeveer 1150 kwh (145,%) Een oename van ongeveer 45,% 1c 1d

Nadere informatie

Examen beeldverwerking 10/2/2006

Examen beeldverwerking 10/2/2006 Richlijnen Examen beeldverwerking 10/2/2006 Di is een gesloen boek examen. Communicaieapparauur en beschreven of bedruk papier of andere voorwerpen zijn dus nie oegelaen. Schrijf je naam op elk blad. Schrijf

Nadere informatie

Een nieuwe model van bekostigen van Shared Services

Een nieuwe model van bekostigen van Shared Services Een nieuwe model van bekosigen van Shared Services Thierry Bruyneel Harold den Heijer Agenda Inroducie Rene Burgler 5 min Inroducie B&M 5 min The sripped down problem Succes facoren Discovery our van de

Nadere informatie

BINDEND ADVIES. : A te B vs C te D : Geneeskundige zorg, MRI-onderzoek : : 12 maart 2008

BINDEND ADVIES. : A te B vs C te D : Geneeskundige zorg, MRI-onderzoek : : 12 maart 2008 BINDEND ADVIES f Parijen Zaak Zaaknummer Ziingsdaum : A e B vs C e D : Geneeskundige zorg MRI-onderzoek : 20072296 : 12 maar 2008 Posadres Posbus 291 3700 AG Zeis Bezoekadres Sparrenheuvel16 3708 E Zeis

Nadere informatie

2.4 Oppervlaktemethode

2.4 Oppervlaktemethode 2.4 Opperlakemehode Teken he --diagram an de eenparige beweging me een snelheid an 10 m/s die begin na 2 seconden en eindig na 4 seconden. De afgelegde weg is: =. (m/s) In he --diagram is de hooge an de

Nadere informatie

Eierland vroeger ennu

Eierland vroeger ennu Bij een zandsuppleie word zand vanui zee me schepen naar he land gebrach. De zee neem di zand langzaam weer erug, zoda men na een aanal/aren weer erug bij af is. In vergelijking me andere oplossingen is

Nadere informatie

i$»4: MEE Rotterdam Rijn mond wa?s -/ fs: juni 4, JJ 41 ,lfl s Transitie van de ctiëntondersteuning2013-2015 is4. ):f:t.. 4,y 441; t 1 6 A.

i$»4: MEE Rotterdam Rijn mond wa?s -/ fs: juni 4, JJ 41 ,lfl s Transitie van de ctiëntondersteuning2013-2015 is4. ):f:t.. 4,y 441; t 1 6 A. :.. r r 1 juni MEE Roerdam Rijn mond Transiie van de ciënonderseuning213-215 i$»4: HZ --, P i4,j 441; 1 is4. 1h -,,,? / II 4,y - is; ii!,i,.- ç :6 1,.iV h 1 6 A.v4 47 1â ;fr 34., Ik, 4.1 I--, I. 4 a,,;

Nadere informatie

Voorwoord. nuoktober. 1 Voorwoord voorzitter pensioenfonds. 2 Update van de financiële positie. 3 Eerste baan?

Voorwoord. nuoktober. 1 Voorwoord voorzitter pensioenfonds. 2 Update van de financiële positie. 3 Eerste baan? acuele informaie voor alle deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden van he pensioenfonds o Voorwoord nuoober Veel pensioenfondsen vereren in zwaar weer door de financiële crisis, vooral door de

Nadere informatie

Cliënt, de heer B. Kuis, wonend aan de Provincialeweg 162 (4909 AN) te Oosteind, gemeente

Cliënt, de heer B. Kuis, wonend aan de Provincialeweg 162 (4909 AN) te Oosteind, gemeente ll 10.109206 26/02/201 Tevens per e-mail: f.verseegh@ooserhou.nl en dennis.van.dongen@ooserhou.nl.9 Gemeeneraad Ooserhou NB.a.v. de heren F. Verseegh en D. van Dongen Posbus 10150 900 GB OOSTERHOUT m Ons

Nadere informatie

Analoge Elektronika 1 DE SCHMITT TRIGGER

Analoge Elektronika 1 DE SCHMITT TRIGGER Analoge Elekronika DE SCHMITT TIGGE Een Schmi rigger is een komparaor me hyseresis. Ne zoals bij een komparaor is de ingang een analoog signaal, erwijl de uigang een digiaal signaal is. De uigangsspanning

Nadere informatie

Horeca Starterskrant

Horeca Starterskrant Horeca Sarerskran 04 Als leerbedrijf zelf uw personeel opleiden 06 Succes zi in de ondernemer in regels, vergunningen en subsidies 08 Wegwijs maak u een goede kans bij de bank 16 Zó een uigave van 02 SVH

Nadere informatie

Gemeentenieuws. Ontwikkelingen centrum Varsseveld

Gemeentenieuws. Ontwikkelingen centrum Varsseveld Gemeenenieuws Nieuwbouw Kindcenrum Ulf Noord feeselijk van sar Dankzij gezamenlijke inze kan de nieuwbouw voor he Kindcenrum Ulf Noord nu van sar, vlnr. Peer van de Ward (wehouder), Ferdy Wissing (direceur

Nadere informatie

nr. 833 OMBOUWSET NS 2530 De Bisschop

nr. 833 OMBOUWSET NS 2530 De Bisschop Deze bouwse beva beselnr. - 55 cabine NS 2530-5556 huif NS 2530-5558 bufferbalk open (2x) - 5559 bufferbalk dich; virine (2x) - 5560 vacuüm gevormde cabine ramen - 5561 geës rooser.b.v. venilaor op huif

Nadere informatie

Openbaar. Ontwerp-bestemmingsplan Nijmegen Midden 2015

Openbaar. Ontwerp-bestemmingsplan Nijmegen Midden 2015 Collegevoorsel Openbaar Onderwerp Onwerp-besemmingsplan Nijmegen Midden 0 Programma Sedelijke onwikkeling Porefeuillehouder B. Velhuis Samenvaing He laase (geacualiseerde) besemmingsplan voor Nijmegen

Nadere informatie

Lans Bovenberg, Roel Mehlkopf en Theo Nijman Techniek achter persoonlijke pensioenrekeningen in de uitkeringsfase. Netspar OCCASIONAL PAPERS

Lans Bovenberg, Roel Mehlkopf en Theo Nijman Techniek achter persoonlijke pensioenrekeningen in de uitkeringsfase. Netspar OCCASIONAL PAPERS Nespar OCCASIONAL PAPERS Lans Bovenberg, Roel Mehlkopf en Theo Nijman Techniek acher persoonlijke pensioenrekeningen in de uikeringsfase Techniek acher persoonlijke pensioenrekeningen in de uikeringsfase

Nadere informatie