De essenties van drie jaar NK ICT Architectuur

Transcriptie

1 Trends in de inzendingen De essenies van drie jaar NK ICT Archiecuur He Nederlands Kampioenschap ICT Archiecuur is voor he eers georganiseerd in 2004 en heef o nu oe geleid o 25 archiecuurbeschrijvingen. Wa zijn de belangrijkse observaies over deze verzameling en wa beekenen die voor nieuwe beschrijvingen? Jan Turk en Ger Florijn Doel en moivaie De iniiaiefnemers van he NK ICT Archiecuur zien i-archiecuur als een belangrijk middel voor de verdere onwikkeling van he effecieve gebruik van ICT. He doel van he NK is he bevorderen van open en effecieve communicaie over i-archiecuur zoda we beer van elkaars prakijkervaringen kunnen leren. De vorm is een compeiie ussen concree archiecuurbeschrijvingen van eche sysemen. Een breed samengeselde jury beoordeel de inzendingen en bepaal dus ook de eisen waaraan inzendingen moeen voldoen. Inspiraie voor de iniiaiefnemers is een uispraak van Alber Einsein: Seing an example is no he main means of influencing anoher, i is he only means. Overigens zijn de iniiaiefnemers overuigd van he nu van goede heorievorming over i-archiecuur, maar di val buien de conex van he NK. Eisen Al me al worden er aan de deelnemers weinig eisen geseld (zie kader De eisen van de jury ) en da bied ruime voor diversiei. De aard van de objecen is bijvoorbeeld vrij. Zo zijn er inzendingen gewees bereffende een daawarehouse van Alber Heijn, een familie elekronenmicroscopen van FEI, de beheervoorziening voor he burgerservicenummer, een produciesyseem voor weenschappelijke uigaven van Elsevier, de gehele informaiehuishouding van Saasbosbeheer en de sysemen van de Nederlandse Algemene Keuringsdiens voor zaaizaad en poogoed van landbouwgewassen (NAK). Verder is he gehaneerde syseembegrip in de definiie van objec vrij. Zo kan een syseem ook een groep van sysemen zijn, of alle sysemen van een organisaie, of (een verzameling van) sysemen van een omvangrijke secor zoals de Nederlandse gezondheidszorg. De kern van de beoordeling is da de jury besaa ui circa ach ervaren professionals me een eigen invalshoek. Voor de daadwerkelijke beoordelingen van de inzendingen en de daarbij gehaneerde crieria verwijzen we naar de drie juryrapporen op de websie van he NK ICT Archiecuur (www. nkicarchiecuur.nl). We richen ons hier op de highlighs van de eerse drie NK s. Highlighs ui 2004 In he eerse jaar was er een e eenzijdige focus op sofwareonwikkeling, ofwel op de applicaiearchiecuur in de archiecuurschijf van vijf (zie kader). De invalshoeken van de beheerder, gebruiker en opdrachgever onbraken vaak. Bij de genomineerde inzendingen was juis de brede blik een serk pun. 76

2 Samenvaing Sinds 2004 word he Nederlands Kampioenschap ICT Archiecuur gehouden. He doel is he bevorderen van open en effecieve communicaie over i-archiecuur, een belangrijk middel voor de verdere onwikkeling van he effecieve gebruik van ICT, zoda men beer van elkaars prakijkervaringen kan leren. Ui he NK zijn 25 openbaar oegankelijke archiecuurbeschrijvingen van eche, ineressane objecen voorgekomen. Een weede verbeerpun was de overmaa aan srucuur en he gebrek aan essenie. Sommige inzendingen gebruiken soms wel de helf van de omvang voor de uileg van de srucuur van de beschrijving. Als he objec zelf dan och aan bod kwam, waren er vaak e veel algemeenheden en e weinig kenmerkende feien. Da is een verbeerpun, immers: God is in he deails, and he devil, oo. De selecie van voor de archiecuur relevane deails onderscheid de goede van de middelmaige archiecuurbeschrijving. De eisen van de jury De inzendingen voor he NK worden beoordeeld door een jury. De jury sel, gezien de doelselling van he NK, vier eisen aan inzendingen. De eerse en belangrijkse eis is da de beschrijving gaa over eche objecen. Da wil zeggen, een werkend syseem of een syseem waarvoor een eche onwikkeling plaasvind. De weede eis is da de eigenaar van he objec dan wel opdrachgever van de onwikkeling de inzending erken. De derde eis is da oesemming gegeven word voor publicaie van de inzending op de websie van he NK. De laase eis is da de inzending door elk jurylid in wee uur kan worden beoordeeld. De inzender mag overigens kiezen hoe hij of zij (de eerse winnaar was een vrouw) me deze eis omgaa. Een innovaieve vorm word sinds 2006 gesimuleerd. Als gekozen word voor een klassiek eksdocumen, dan is de suggesie maximaal winig pagina s. He moe dus gaan om een archiecuuroverzich (zie Muller, 2006) en nie om een volledige archiecuurbeschrijving van honderden pagina s. Een aanvullende suggesie is dan ook om de gees van de archiecuursandaard IEEE 1471 oe e passen. Da beeken da alle relevane invalshoeken voor he objec passend beschreven zijn. Een beschrijving me alleen de procesarchiecuur of alleen de echnische archiecuur zal nie hoog scoren. He gaa om volledigheid op archiecuraal niveau. Wa goed bleek e werken was de opname van facs and figures. Of he nu gaa om aanallen gebruikers, omvang van opslag, aanallen ransacies of responsijden, deze geallen geven een concree beeld van de grooe en complexiei. Ook de opname van moivaies van gemaake keuzes (de raionale van de archiecuur, in IEEE 1471-ermen) maak een beschrijving levend. Door markonwikkelingen en klan-/gebruikersbehoefes e veralen naar concree syseemdoelen en kwalieiseisen onsaa bovendien begrip en inzich. Een derde serk pun bleek visualisaie, zeg maar een goed gekozen sches van (een perspecief op) he objec. De jury concludeerde ook da een belangrijke bae van een archiecuurbeschrijving is da er een gemeenschappelijk beeld onsaa van een complex verschijnsel (he objec van de archiecuurbeschrijving), en da er daardoor meer focus in een onwikkelprojec of zelfs in de gebruikende organisaie onsaa. Highlighs ui 2005 Een van de belangrijke observaies van de jury was da de complexiei van he objec van de beschrijving onvoldoende asbaar werd gemaak, mede door een gebrek aan kwanificering. Di is een belangrijke observaie: er word weliswaar vaak gesproken en geschreven over de complexiei van de inze van ICT, maar he blijk lasig die complexiei duidelijk ( asbaar ) e beschrijven. Een belangrijke eigenschap van een archiec is om wezenlijke zaken e explicieren, wan iedereen wee wel van alles, maar niemand schrijf he op. Als je he begin op e schrijven, blijk vaak da er nog veel relevans is wa nog niemand wee. Da is de waarde van he opschrijven. Een aanal van de observaies ui 2004 kwam in een ies andere vorm opnieuw naar boven. Er waren meer visualisaies, maar de visualisaies konden nog beer. De breede van de beschrijving was gemiddeld al beer, maar nog nie goed 77

3 genoeg. Kwanificering bleef een verbeerpun. Een ander ineressan verbeerpun was da he objec van de beschrijving soms explicieer moes. Een opmerkelijk fei in de jurydiscussie bij een van de inzendingen was da de juryleden nie konden zeggen wa nu he objec was waar de beschrijving over ging. De schrijvers van archiecuurbeschrijvingen leken er e vaak van ui e gaan da de lezer wel wee waar he over gaa. Da is dus nie zo, serker nog, de lezer kom he op zijn bes pas e ween na lezing. Een serk pun bij sommige inzendingen was he gebruik van goed gekozen voorbeelden en scenario s. He moo van he NK ( voorbeelden werken ) speel hier op een lager niveau. De archiecuurschijf van vijf He i-archiecuurbegrip kan op diverse manier opgedeeld worden. Een ervan onderscheid vijf perspecieven: de organisaie in haar omgeving, de werkprocessen zoals die door medewerkers (en klanen en relaies) worden uigevoerd, de gegevens die daarbij van belang zijn en de applicaies die da onderseunen en de echnische infrasrucuur die di alles onderseun. Zoals figuur 1 laa zien door middel van de cirkel, gaa he om de inegraie van deze vijf aspecen of invalshoeken, in één leesbare archiecuurbeschrijving. echnische infrasrucuur applicaies organisaie in omgeving werkprocessen gegevens Highlighs ui 2006 Er waren vier inzendingen me een innovaieve vorm: een presenaie, een websie, een inzending besaande ui meerdere documenen en een documen me een filmpje. De jury concludeerde da di nieuwe kansen maar ook nieuwe uidagingen voor overuigende inzendingen schep. Geen van de inzendingen kon de jury verleiden om de prijs voor de mees inspirerende inzending e verlenen. Misschien was de jury e sreng. Er lig hier echer ook een uidaging voor de jury en de iniiaiefnemers van he NK enerzijds en de inzenders anderzijds. He is denkbaar da de jury me de inzenders een of ander proces ingaa in verband me een innovaieve vorm (bijvoorbeeld een live presenaie), maar he doel van he NK, effecief communiceren me de inzendingen, moe nie beperk blijven o de jury. Wij hopen en voorzien da er op he gebied van nieuwe vormen de komende jaren wa gaa gebeuren. De jury kon in haar rappor wa concreer worden over de in 2005 al gemise asbare complexiei en goed gekozen voorbeelden en scenario s in de inzendingen. Bij he eerse kan he bijvoorbeeld gaan om de omvang van de (onwikkelde en gekoche) sofware, de impac op de gebruikers en de impac op klanen en parners. Bij he weede om hoe een goed gekozen applicaie de echnische infrasrucuur (onderdelen) gebruik, hoe een goed gekozen gebruiker in een goed gekozen deel van he proces een goed gekozen deel van de applicaie opdrachgever/geldsroom bewerkers Figuur 1. Vijf perspecieven van i-archiecuur elers (zaai- &poogoed) weelijke aak miniserie LNV moeder-docher NAK planenziekekundige diens handelshuizen verwerkers NAK-AGRO elers (consumpiegoed) NAK De posiie van de NAK sond onder druk. He spanningsveld ussen de informaievoorziening en de vereise procesonderseuning had een aanal gevolgen. He aanal handelshuizen da accrediaie aanvroeg om zelf e mogen keuren nam oe. Daardoor werden ook laboraoriumwerkzaamheden door andere markparijen uigevoerd. De kansen en mogelijkheden om synergie ussen NAK en NAK-AGRO e creëren namen af en hadden direc invloed op de bedrijfsresulaen. De ogenschijnlijke onmogelijheid om op kore ermijn ui deze posiie e onsnappen, maake NAK een prooi in de branche. Figuur 2. Voorbeeld van een goede beschrijving van conex en aanleiding ui de archiecuurbeschrijving van de NAK (gedeeld winnaar in 2006) 78

4 gebruik, of om een goed gekozen voorbeeld van beheeracivieien, of om hoe de relaie me de klanen of parners verander door he syseem. Conclusies na drie jaar NK ICT Archiecuur He is inderdaad mogelijk in een beperk aanal pagina s (zelfs maar ien o winig) een brede archiecuurbeschrijving van complexe sysemen op e sellen. He iniiaief van he NK werk, zij he nog op kleine schaal. Er zijn 25 openbaar oegankelijke archiecuurbeschrijvingen van eche, ineressane objecen. De inspanning om een inzending op e sellen en oesemming e krijgen om in e zenden is nie riviaal. De baen zijn subiel, maar er is een groep archiecen die de baen zien. Op de websie van he NK is een hoekje gewijd aan anwoorden op de vraag waarom men ies zou moeen inzenden. De inzenders lezen he juryrappor van he vorige jaar en pakken de daarin opgemerke verbeerpunen in hun inzending aan. In 2005 waren da me name de gees van IEEE (breede van de beschrijving), he meagehale (beschrijving van de beschrijving) en de raionale (waarom is de archiecuur zoals die is). He risico is da de jury e veel gaa suren. Om da risico e reduceren vragen we sinds 2006 explicie om innovaieve inzendingen. He word duidelijker da i-archiecuur relevan is voor managers en besuurders. Zoals in Muller (2006) saa: een archiecuuroverzich is voor alle berokkenen oegankelijk en is daarom nuig voor communicaie, discussie, besluivorming en verificaie. Tips voor nieuwe archiecuuroverzichen In de juryrapporen van 2005 en 2006 geef de juryvoorzier ips. Hierna volgen de ips van Een goed archiecuuroverzich: is bedoeld voor een relaief brede doelgroep; is goed leesbaar en begrijpelijk; heef meerdere invalshoeken; gaa van buien naar binnen; beseed aandach aan de diverse belanghebbenden; leg de conex en aanleiding ui (zie figuur 2); laa de complexiei o leven komen; geef concree, goed gekozen voorbeelden; geef inzich in de essenies van de oplossing in meerdere aspecen (bedrijf, keens, werkprocessen, gegevens, applicaies, infrasrucuur, beveiliging en beheer,...); geef inzich in de raionale acher de benoemde keuzes; heef een laag meagehale, da wil zeggen beschrijf zichzelf nie e veel; SSL Offloader en Loadbalancer Een hardwaremaige SSL Offloader kan veel sneller he SSL-proocol afhandelen in vergelijking o een sofwaremaige oplossing. Een Loadbalancer zorg ervoor da he syseem schaalbaar en fouoleran word. Er is een apparaa gekozen da deze wee funcies combineer: de Aleon 2424-SSL applicaion swich van de leverancier Norel. Een dergelijk syseem bezi Mbpooren en kan SSL-sessies per seconde afhandelen. Een relevane karakerisiek voor di syseem is he exerne newerkverkeer. In piekbelasing is da 15Mbps, hegeen voor een enkel exemplaar van di syseem geen enkel probleem is. Zolang he aanal webservers (zie hieronder) beneden de 22 blijf voldoe één exemplaar van de voorgeselde SSL Offloader en Loadbalancer. Vanwege de n+1-eis zijn er voor de producieomgeving dus wee componenen aangeschaf. Webservers Omda vrij veel servers nodig zijn, is er gekozen voor blade servers; die zijn bij groere aanallen (meer dan 10) gemakkelijker e onderhouden en nemen minder ruime in. Gekozen is voor HP-hardware waarin 4x 1Gb-newerkkaaren zijn opgenomen. De webservers zijn derhalve nie nework bound ; één newerkkaar zou (inclusief allerlei overhead die veelal op een newerk word gevonden) he hele gevraagde newerkverkeer van de BV BSN bij piekbelasing ( Mb) kunnen afhandelen. Figuur 3. Goed voorbeeld van he gebruik van relevane cijfers en geallen ui de archiecuurbeschrijving van de beheervoorziening BurgerServiceNummer (gedeeld winnaar in 2006) 79

5 beva enkele samenhangende figuren die de essenies illusreren; bied inzich in de relevane cijfers en geallen (zie figuur 3); geef waar nodig een doorkijkje naar de uiwerking; beva lessons learned. To slo He maken van een archiecuuroverzich, zeker in he geval van een syseem in onwikkeling in de vroege projecfasen, heef rekjes van he onmogelijke. Er zijn veel egensellingen en daarin moeen keuzes worden gemaak. Daar is ook creaiviei en moed voor nodig. Daarom geven we een egenhanger van he eerdergenoemde moo van he NK ICT Archiecuur, een ciaa van Mark Twain: Few hings are harder o pu up wih han he annoyance of a good example. Delen van de inhoud van di arikel zijn gepreseneerd ijdens een sudiedag van de afdeling Archiecuur van he NGI op 24 januari Lierauur Muller, G. (2006). Archiecuuroverzich krachig managemeninsrumen. Auomaisering Gids 40, p. 19. NK ICT Archiecuur ( ). 25 archiecuurbeschrijvingen en drie juryrapporen ui 2004, 2005 en 2006, op www. nkicarchiecuur.nl. NK ICT Archiecuur (2007). Argumenen voor deelname, /2007/waarom.hm. Link Jan Turk is managemenconsulan, gespecialiseerd in IT, bij ITsucces e Den Haag. urk@isucces.nl. Ger Florijn is managingconsulan ICT- en informaiemanagemen bij DNV-CIBIT e Bilhoven. ger.florijn@dnv.com. 80