MIMI. 31 Fysieke kopieën na m De gemeenteraadsled eden. 18 Digitale kopieën naar: College van BenW, Secr, Directie, Griffier, BCA, Concernleden

Transcriptie

1 WW w IN gemeente O o s t e r h o u t MIMI GEMEENTE OOST ERHOUT class.nr. zaaknr. 2 8 OKT ter ben. yrfpp streefdatum kopie Aan de gemeenteraad 31 Fysieke kopieën na m De gemeenteraadsled eden 18 Digitale kopieën naar: College van BenW, Secr, Directie, Griffier, BCA, Concernleden 7.9- (oio Datum Uw kenmerk Ons kenmerk In behandeling bij WIZ/BO/TK t.kortlever@oosterhout.nl (0162) Onderwerp Uitvoering Wet werk en bijstand Geachte Raad, De economische crisis leidt ertoe dat het aantal personen dat een beroep op de gemeente doet voor een uitkering sterk toeneemt. In het verlengde hiervan wordt ook de groep personen waarvoor reintegratiemiddelen moeten worden ingezet groter. Deze ontwikkelingen hebben negatieve financiële consequenties voor de gemeente: wij verwachten voor 2010 een tekort van 3,8 miljoen op het reintegratiebudget. De omstandigheden zijn inmiddels anders dan bij de behandeling van de herijking van het re-integratiebeleid op 13 juli jl. door uw raad. De economische crisis heeft geleid tot een toenemende werkloosheid. In 2009 steeg het aantal niet werkende werkzoekenden in Oosterhout met bijna 50%. Deze stijgende werkloosheid heeft ook effect gehad op het beroep dat op de gemeente is gedaan. Uw raad heeft destijds voor het uitgangspunt gekozen dat iedereen die in staat is om te werken ook een werkaanbod moet krijgen. Het college heeft uitvoering gegeven aan dit beleid door inzet van Work First, gesubsidieerde arbeid en loonkostensubsidies. Door dit beleid hebben we tot medio 2010 een stijging van het uitkeringsvolume kunnen voorkomen. Het gevolg is echter wel geweest dat de kosten van re-integratie fors zijn gestegen. In de eerste concernrapportage hebben wij u geïnformeerd over de financiële consequenties van het re-integratiebeleid in deze crisistijd. Hierbij hebben wij aangegeven dat voortzetting van dit beleid tot een tekort van 3,5 miljoen op het re-integratiebudget zou leiden. Tegenover dit tekort op het reintegratiebudget werd in de eerste concernrapportage een overschot verwacht van ongeveer 1,7 miljoen op het uitkeringsbudget. postadres Postbus 10150, 4900 GB Oosterhout bezoekadres Slotjesveld 1 Oosterhout telefoon (0162U fax (0162) stadhuis@oosterhout.nl internet

2 dat de re-integratiebudgetten de komende jaren verder verlaagd zullen worden. Op basis van de voorstellen die wij zullen doen, zal uw raad nieuwe keuzes dienen te maken over het reintegratiebeleid. In de bijlage geven wij u een uitgebreidere toelichting over de financiële ontwikkelingen ten aanzien van het re-integratiebeleid en de uitkeringsverstrekking. Hoogachtend, BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN OOSTERHOUT, burgemeester u.secretaris

3 Herijking re-integratiebeleid Het verwachte tekort op het re-integratiebudget is voor het college aanleiding geweest om actie te ondernemen. Dit heeft er toe geleid dat u in de raadsvergadering van 13 juli 2010 de nota herijking re-integratiebeleid heeft vastgesteld. In de nota herijking re-integratiebeleid hebben wij op basis van een viertal scenario's de financiële effecten voor zowel het re-integratie- als het uitkeringsbudget voor de jaren 2010 tot en met 2012 aangegeven. In het meest negatieve scenario zou het verwachte tekort op het re-integratiebudget voor 2010 uitkomen op 4 miljoen. Dit negatieve scenario lijkt ook werkelijkheid te worden. In dat scenario zou er wel sprake zijn van een overschot op het uitkeringsbudget en per saldo zou er sprake zijn van een tekort van 2 miljoen. Dat overschot is er echter niet. Wij hebben de uitvoering van de aanpassing van het re-integratiebeleid voortvarend ter hand genomen. Het aantal Work First trajecten is inmiddels gedaald en er worden geen overbruggingsbanen en opstapbanen meer gestart. Zoals we in de nota herijking re-integratiebeleid hebben aangegeven zullen de effecten van deze aanpassing in 2010 echter slechts beperkt merkbaar zijn. Op basis van de huidige stand van zaken verwachten wij voor 2010 een tekort op het re-integratiebudget van 3,8 miljoen. Ontwikkeling uitkeringsbudget Een grote wijziging van de huidige situatie ten opzichte van de situatie tijdens de eerste concernrapportage en de situatie tijdens de nota herijking re-integratiebeleid is de ontwikkeling van het uitkeringsbudget. Op basis van de huidige situatie verwachten wij dat er vrijwel geen sprake meer zal zijn van een overschot op het uitkeringsbudget. Dit betekent dat een gedeeltelijke compensatie van het tekort op het re-integratiebudget met het overschot op het uitkeringsbudget niet meer mogelijk is. Er zijn twee reden waarom deze situatie is gewijzigd. De ene reden is dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het uitkeringsbudget voor 2010 met 0,8 miljoen heeft verlaagd. De andere reden is de forse stijging van het aantal uitkeringen. Het aantal uitkeringen ligt nu ongeveer 17% hoger dan eind juni 2010 en er is nog steeds sprake van een stijgende lijn. Door deze ontwikkeling van het uitkeringsvolume verwachten wij dat de uitkeringslasten in ,9 miljoen hoger zullen liggen dan de lasten waarvan we bij de eerste concernrapportage uitgegaan zijn. Niet alleen de gemeente Oosterhout wordt geconfronteerd met deze problematiek. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft becijferd dat de gemeenten naast het in het bestuursakkoord afgesproken eigen risico van 169,3 miljoen geconfronteerd worden met een extra tekort op het inkomensbudget van 176,7 miljoen. In totaal gaat het dus om een bedrag van 346 miljoen. Vanwege het feit dat in Oosterhout jarenlang een actief re-integratiebeleid is gevoerd, zal er naar verwachting in 2010 nog geen sprake zijn van een tekort op het uitkeringsbudget. Dit reintegratiebeleid heeft echter wel geleid tot het tekort op het re-integratiebudget. Toekomstige maatregelen Ondanks het feit dat de nota herijking re-integratiebeleid pas op 13 juli 2010 door u is vastgesteld, zijn wij van mening dat het noodzakelijk is om verdere maatregelen te nemen om het tekort op het re-integratiebudget verder terug te dringen. Wij zullen dan ook op korte termijn met aanvullende voorstellen komen om de re-integratie-uitgaven in balans te brengen met het budget dat wij hiervoor van het Rijk ontvangen. De noodzaak hiertoe wordt nog verstrekt door de aankondiging van het Rijk

4 Toelichting bij tweede concernrapportaqe We hebben in 2010 te maken met een tekort op het re-integratiebudget van bijna 4 miljoen. In de laatste berekeningen komt de prognose uit op een tekort van 3,8 miljoen. In de eerste concernrapportage was de prognose dat we in 2010 een te kort van 3,5 miljoen zouden hebben. Hierbij was er nog van uitgegaan dat er 1,7 miljoen van dit tekort gecompenseerd kon worden door een overschot op het inkomensdeel. Volgens de huidige prognose zal er echter geen sprake meer zijn van een overschot op het inkomensdeel. In deze notitie worden de ontwikkelingen bij uitkeringsverstrekking en re-integratie toegelicht. Algemeen Er moet rekening mee worden gehouden dat sociale zekerheidsregelingen open eind regelingen zijn. Het Rijk heeft de financiële verantwoordelijkheid voor de WWB, de WIJ, de IOAW en de IOAZ bij de gemeente neergelegd. Ook de verantwoordelijkheid voor re-integratie ligt bij de gemeente. Hierbij heeft de gemeente niet alleen de verantwoordelijkheid voor personen met een WWB, WIJ, IOAW of IOAZ uitkering maar ook voor personen met een Anw-uitkering en Nuggers (nietuitkeringsgerechtigden). Voor jongeren (< 27 jaar) die werkloos zijn, heeft de gemeente de wettelijke plicht om een leerwerkaanbod te doen. Voor de andere doelgroepen geldt dat men met een beroep op de wet aanspraak kan maken op ondersteuning bij re-integratie. De gemeente is overigens wel vrij in de wijze waarop deze ondersteuning wordt geboden. Het gemeentelijk re-integratiebeleid is door de gemeenteraad vastgesteld. Uitgangspunt is hierbij altijd geweest dat iedereen die in staat is om te werken ook aan het werk is. Dit is destijds de reden geweest om Work First te starten. Daarnaast zijn ook andere instrumenten ingezet om uitkeringsgerechtigden direct aan het werk te helpen, zoals gesubsidieerde arbeid en loonkostensubsidie. Als gekeken wordt naar de ontwikkeling van het uitkeringsbestand mag ook vastgesteld worden dat dit re-integratiebeleid resultaat heeft gehad. In de periode van 2006 tot en met 2009 had Oosterhout het hoogste percentage daling van het uitkeringsvolume in de categorie middelgrote gemeenten. 0 e 10 sterkste dakrs in ; Ge meenten me 1: OOO in wooers I I '"""""" ' I 1: Oostjerhout(-23%).... ~~1 2: Temeuzen (-22%) I 3: Dwdstein (-22%) : "% 4: Utrechtse Heuvelrug (-20%) 3 5: Bergen (NH.) (-19%,) 3 6: Den Helder (-19%) 3 7: veghel (-19%) 3 8: Heusden (-19%) 3 9: Castricum (-17%) 3 10: De Bilt (-17%) Nederland (-8%) 3 Grote gemeenten (-9%) 3 Middelgrote gemeenten (-4%) 3 Kleine gemeenten (-3%) Ontwikkeling 1/1/2007 tfm 31/12/2009 APE 2010

5 Een groot deel van de ingezette instrumenten leidt ook direct tot werk en beëindiging van de uitkering of het voorkomen van de start van de uitkering. Het aanbieden van een Work First aanbod betekent dat de cliënt geen uitkering krijgt maar direct een arbeidsovereenkomst. Hierbij speelt ook een rol dat een Work First aanpak een sterke preventieve werking heeft. Van de personen die zich melden voor uitkering komt een deel niet terug als men hoort dat men een Work First dienstverband krijgt. Het toekennen van een loonkostensubsidie betekent dat de persoon ten behoeve waarvan de subsidie wordt verstrekt een arbeidscontract krijgt bij een werkgever. Dit betekent dus dat de uitkering of het Work First dienstverband kan worden beëindigd. De inzet van deze re-integratie-instrumenten leidt direct tot een besparing op de uitkeringslasten. Het niet toepassen van deze instrumenten heeft tot gevolg dat het aantal uitkeringen zal stijgen. Dit is ook in het derde kwartaal van 2010 goed zichtbaar geweest. Het beperken van de instroom in Work First, het beperken van de loonkostensubsidie en het stoppen met zorgcontracten heeft tot een forse stijging van het aantal uitkeringen geleid. Als de direct werk instrumenten (Work First, zorgcontracten, loonkostensubsidie, opstapbaan, overbruggingsbaan) niet zouden zijn ingezet in 2010 dan zou het aantal uitkeringen fors hoger zijn. We zouden dan geconfronteerd zijn met een zeer groot tekort op het inkomensdeel. Een globale berekening laat zien dat we in die situatie een tekort op het inkomensdeel zouden hebben gehad van tussen 3 en 4 miljoen. Hier tegenover zou dan een overschot op het (geoormerkte) reintegratiebudget staan van ongeveer 1 miljoen. Bij een groot tekort op het uitkeringsbudget bestaat de mogelijkheid om een aanvullende uitkering van het rijk te ontvangen. Indien de gemeente hiervoor een verzoek doet, wordt door het rijk onderzoek gedaan naar de reden van het tekort. Alleen indien dit tekort te wijten is aan bijzondere objectief vast te stellen omstandigheden zal een extra uitkering worden verstrekt. Het onderzoek zal zich hierbij ook richten op welke wijze de gemeente uitvoering geeft aan re-integratie van uitkeringsgerechtigden. Er is geen sprake van een tekort op het uitkeringsbudget, waardoor wij hiervoor ook geen verzoek kunnen indienen bij het rijk. Wel zullen wij over de specifieke omstandigheden van de gemeente Oosterhout en de uitvoering van de re-integratie van onze uitkeringsgerechtigden een brief aan het rijk schrijven. Ontwikkelingen 2010 en 2011 De gemeenteraad heeft in juli 2010 de herijking van het re-integratiebeleid vastgesteld. Inmiddels is ook goed waarneembaar dat de kosten van loonkostensubsidie / gesubsidieerde arbeid / Work First beginnen te dalen. De prognose is dat deze daling in 2011 door zal zetten. Dit is in de onderstaande grafiek te zien. De grafiek laat niet alle re-integratiekosten zien, doch enkel de kosten van de direct werk instrumenten.

6 Totaal Zorgcontracten Totaal WSW-LKS Totaal WIW D Totaal WF-LKS D Totaal Pilot Cardan Totaal LKS-opstapbanen Totaal LKS-ov IJ gl De beperking van het re-integratiebeleid heeft een negatief effect op de kosten van uitkeringsverstrekking. Het uitkeringsvolume zal toenemen en hiermee de uitkeringslasten. Mogelijkheden bijsturing Maatregelen die genomen worden om de re-integratieactiviteiten te beperken hebben een directe invloed op de ontwikkeling van het aantal uitkeringen. Verder worden de mogelijkheden beperkt omdat de gemeente verplichtingen heeft als het gaat om ondersteuning bij re-integratie. Het is dus niet mogelijk om alle re-integratieactiviteiten te staken op het moment dat het budget is uitgeput. Uiteraard dient er bij de inzet van re-integratiemiddelen wel sprake te zijn van kostenbewustzijn. Gelet op de beperkte middelen moeten re-integratie-instrumenten op een zo effectief en efficiënt mogelijke manier worden ingezet. Probleem hierbij is natuurlijk dat pas achteraf vastgesteld kan worden of het ingezette instrument effectief is. Voor uitkeringen geldt uiteraard dat hierbij sprake is van een open eind regeling. De persoon die niet over middelen beschikt om in de bestaanskosten te voorzien heeft aanspraak op een uitkering. Uiteraard komen hierbij handhavingsaspecten wel aan de orde. Er moet voor worden zorggedragen dat uitkeringen alleen terechtkomen bij personen waarvoor dit is bedoeld. Voor de ontwikkeling van het uitkeringsvolume zijn we in belangrijke mate afhankelijk van economische ontwikkelingen en dan met name de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Voor zover dit mogelijk is moeten we proberen om op deze ontwikkelingen te anticiperen, zodat we bij het aantrekken van de arbeidsmarkt uitkeringsgerechtigden weer kunnen plaatsen.

7 Uitkeringsverstrekking Bij de eerste concernrapportage werd er nog van uitgegaan dat we op het onderdeel uitkeringsverstrekking een voordeel zouden behalen van 1,7 miljoen. Inmiddels is deze situatie gewijzigd. De huidige prognose is dat de uitgaven ongeveer gelijk zullen zijn aan het budget dat wij voor uitkeringsverstrekking van het rijk ontvangen. De gewijzigde situatie ten opzichte van de eerste concernrapportage heeft de volgende twee oorzaken. Verlaging budget Het Rijk heeft de budgetten voor uitkeringsverstrekking naar beneden bijgesteld. In de eerste concernrapportage werd nog uitgegaan van een budget van 9,1 miljoen. Dit was de voorlopige toekenning die het ministerie van SZW in december 2009 heeft gedaan. Het definitieve budget is nu vastgesteld op 8,3 miljoen. Hogere uitkeringslasten In de eerste concernrapportage werd er van uitgegaan dat het gemiddeld aantal uitkeringen (WWB, WIJ, IOAW en IOAZ) in zou bedragen. Sinds juli 2010 zien we echter, mede door de beperking van de re-integratieactiviteiten, een forse stijging van het aantal uitkeringen. Het aantal uitkeringen is nu (oktober) ongeveer 100 hoger dan eind juni. Op basis van deze ontwikkelingen gaan we nu uit van een gemiddeld aantal uitkeringen over 2010 van 611. Daarnaast zijn de kosten per uitkering hoger dan aanvankelijk was geraamd. In de begroting en de eerste concernrapportage werd nog uitgegaan van gemiddelde kosten per uitkering van Dit moet worden bijgesteld tot Door deze twee ontwikkeling liggen de uitkeringslast ongeveer 0,9 miljoen hoger dan waarvan bij de eerste concernrapportage is uitgegaan X Uitkeringslasten Uitkeringsbudget (inkomensdeel) Budget FWI t.b.v. IOAW/IOAZ Resultaat Begroting / e Corap e Corap X Uitkeringslasten Uitkeringsbudget Resultaat Begroting Prognose / Prognose /-176 Er zijn voor 2011 twee prognoses gemaakt. Prognose 1 gaat uit van de situatie waarbij er sprake is van een stagnerende arbeidsmarkt. Omdat de re-integratieactiviteiten beperkt worden zal het aantal uitkeringen stijgen. Het tekort op het inkomensbudget kan dan oplopen tot 1 miljoen. Bij prognose 2 wordt er uitgegaan van een herstellende arbeidsmarkt. Hierdoor zal de instroom in de uitkering beperkt worden en komen er meer mogelijkheden voor uitkeringsgerechtigden om weer aan het werk te komen. In die situatie zal er sprake zijn van een beperkt tekort op het inkomensbudget.

8 Het uitkeringsbudget zoals bij de prognoses is vermeld, is het budget zoals dit voorlopig is vastgesteld door het ministerie van SZW. De definitieve vaststelling vindt september 2011 plaats. De definitieve vaststelling vindt plaats op basis van de werkloosheidsontwikkeling en de prognoses van het CPB. Bij prognose 1 kan dit betekenen dat het uitkeringsbudget hoger wordt vastgesteld en bij prognose 2 kan dit lager zijn. Re-integratie In de eerste concernrapportage is aangegeven dat we te maken zouden krijgen met een tekort op het re-integratiebudget van 3,5 miljoen. Dit is inmiddels aanleiding geweest om te komen tot een herijking van het re-integratiebeleid. In financiële zin zijn de maatregelen die genomen zijn om de uitgaven te beperken nog maar beperkt zichtbaar. Alleen ten aanzien van Work First zijn de resultaten gunstiger dan waarvan werd uitgegaan bij de eerste concernrapportage. Bij een aantal andere onderdelen van het re-integratiebeleid is dit echter nog niet het geval en is er nu zelfs sprake van een minder gunstig beeld dan bij de eerste concernrapportage. Work First Bij de eerste concernrapportage werd uitgegaan van een gemiddeld aantal Work First trajecten van 135. Inmiddels bedraagt het aantal lopende Work First trajecten minder dan 100. De verwachting is dat we in 2010 op een gemiddelde van 115 Work First trajecten zullen uitkomen. De kosten zullen hierdoor ongeveer lager zijn. Op basis van de huidige ontwikkelingen van Work First wordt verwacht dat het in de nota herijking re-integratiebeleid genoemde aantal van 75 lopende Work First trajecten in het eerste kwartaal van 2011 gehaald zal zijn. Overbruqqinqsbanen In de eerste concernrapportage werd nog uitgegaan van gemiddeld 10 overbruggingsbanen. Er was hierbij echter geen rekening gehouden met een aantal overbruggingsbanen dat in het eerste half jaar gestart is. Nu moet uitgegaan worden van een gemiddeld aantal van 17. Dit betekent een nadeel van Met de herijking van het re-integratiebeleid is besloten om geen nieuwe overbruggingsbanen meer te starten. WIW Het aantal WlW-banen ligt één hoger dan de berekening bij de eerste concernrapportage. Verder is gebleken dat de kosten per WlW-baan hoger zijn. Bij de eerste concernrapportage zijn deze kosten abusievelijk berekend op basis van het minimumloon in plaats van op basis van de geldende CAO. In totaal betekent dit een nadeel van Zorqcontracten Het gemiddeld aantal lopende zorgcontracten ligt naar verwachting 10 hoger (70 in plaats van 60) dan waarvan bij de eerste concernrapportage is uitgegaan. De kosten liggen hierdoor hoger. Inmiddels worden geen nieuwe zorgcontracten meer aangeboden. Dit betekent dat het aantal zorgcontracten de komende maanden zal dalen. De laatste zorgcontracten zullen in maart 2011 aflopen.

9 Loonkostensubsidies De gemiddelde kosten van loonkostensubsidies liggen dit jaar op ongeveer Bij de eerste concernrapportage werd uitgegaan van gemiddelde kosten van De totale kosten zijn daardoor hoger dan het bedrag waarvan werd uitgegaan bij de eerste concernrapportage. Met de herijking van het re-integratiebeleid zijn de loonkostensubsidies beperkt. De opstapbaan met een loonkostensubsidie van 80% wordt niet meer toegepast. Bij de reguliere loonkostensubsidie van 40% wordt in het tweede halfjaar gehalveerd. De effecten van deze maatregelen zullen pas in 2011 zichtbaar worden. Belangrijk om hierbij op te merken is dat er bij een loonkostensubsidie sprake is van een baan bij een reguliere werkgever. Deze plaatsingsvorm staat het dichts bij het uiteindelijke doel van re-integratie; duurzame uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt. No-riskpolis Omdat nieuwe no-riskpolissen ingekocht moeten worden liggen de kosten ruim hoger dan waarvan bij de eerste concernrapportage is uitgegaan. Overigens levert de no-riskpolis ook voordelen op. Tot nu toe is een bedrag van ongeveer aan loonkostensubsidie terug ontvangen omdat dekking van loonkosten via de no-riskpolis plaats heeft gevonden. Activerings- en re-inteqratietraiecten De totale kosten voor activerings- en re-integratietrajecten zullen ongeveer hoger liggen dan het bedrag waarvan bij de eerste concernrapportage is uitgegaan. Zoals bij de nota herijking reintegratiebeleid is vastgesteld wordt in het tweede halfjaar terughoudend omgegaan met de inzet van met name activeringstrajecten. De effecten hiervan zullen in 2011 goed zichtbaar moeten worden. Ook met re-integratietrajecten zal terughoudend omgegaan worden. De kanttekening die hierbij wel geplaatst moet worden is dat de gemeente op grond van de Wet investeren in jongeren verplicht is op een aanbod te doen aan de persoon jonger dan 27 jaar. Voor deze categorie zullen dus veelal re-integratie-instrumenten worden ingezet X Work First Overbruggingsbanen WIW Zorgcontracten Loonkostensubsidie Diagnose No risk polis Trajecten Activering 1 e Corap e Corap Verschil 420 -/ /-150 -/ / / Totaal *) Ontvangen budget Verschil / / / /- 300 *) de totalen in de tabel zijn geen optelling van de verschillende onderdelen die in de tabel zijn vermeld. In de tabel zijn namelijk enkel de onderdelen genoemd waarbij er sprake is van een (grotere) afwijking ten opzichte van de eerste concernrapportage.

10 2011 X Work First Overbruggingsbanen WIW Zorgcontracten Loonkostensubsidie Diagnose Scholing Trajecten Activering Overige kosten Begroting Prognose Prognose Totaal Ontvangen budget Verschil / / /- 337 Met de maatregelen die inmiddels zijn genomen zal het tekort op het werkdeel in 2011 dalen, maar waarschijnlijk zal er ook in 2011 sprake zijn van een tekort. Als uitgegaan wordt van een stagnerende arbeidsmarkt (prognose 1) dan zal er in 2011 sprake zijn van een tekort tussen en Bij een herstellende arbeidsmarkt (prognose 2) zal het tekort tussen en liggen. Totale prognose 2011 X Resultaat uitkeringen Resultaat re-integratie Totaal 2011 Begroting 531 t /- 682 Prognose 1 -/ / / Prognose 2 -/-176 -/ /-513