PDB. Antwoordenboek. berekeningen. Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie

Transcriptie

1 PDB Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen Antwoordenboek

2 PDB Praktijkdiploma boekhouden Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen Antwoordenboek drs. H.H. Hamers drs. W.J.M. de Reuver

3 Dit antwoordenboek behoort bij het studieboek PDB Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen, ISBN Lay-out en opmaak Studio Karmel, Middelburg 2 e druk, december e druk, november 2012 ISBN , Educatief bv, Leiden Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

4 Inhoud 1 Interest Renten en annuïteiten Effecten Activiteitskengetallen Rentabiliteit Liquiditeit en solvabiliteit De liquiditeits- en de resultatenbegroting Indexcijfers Statistiek Cases Antwoordenboek III

5 IV PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

6 1 Interest 1-1 Als niet binnen de gestelde termijn wordt betaald, betaal je bij kredietbeperkingstoeslag een hoger bedrag dan het factuurbedrag. Bij korting voor contant betaal je een kleiner bedrag dan het factuurbedrag als je wel op tijd betaalt. 1-2 Als je niet op tijd betaalt, betaal je meer (om de klant te bewegen op tijd te betalen). 1-3 Aan de debetkant van de balans; er is sprake van een vordering (op lange termijn). 1-4 Bij enkelvoudige interest is 2% per half jaar gelijk aan 4% per jaar. Bij rente over rente (samengestelde interest) is 2% per half jaar meer dan 4% per jaar. 1-5 Uit de rekening Debiteuren. 1-6 a. aantal dagen: = = 725, b. aantal dagen: = = 728, aantal maanden = 6 I = = Ter beschikking: = Antwoordenboek 1

7 D = 330, D = 205 dagen 1-9 a = , b. interest: = aflossing: c = d. interest: = aflossing: a = b = , = , = , Eindwaarde op 31 december 2020: ,08 11 = , = ,19 Eindwaarde op 31 december 2014: ,08 5 = , = 7.346,64 De gekweekte interest bedraagt: , ,64 = 4.311, ,07 4 1,075 5 = , , = 3.763, a , = , = ,48 2 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

8 b. eindwaarde na 7 jaar (84 maanden): ,01 84 = , = ,91 eindwaarde na 4 jaar (48 maanden): ,01 48 = , = ,04 - gekweekte interest: , a ,057 5 = , = , ,77 5,7 90 = 940, De eindwaarde bedraagt: , ,07 = ,84. b. 90 dagen = 90 = ¼ jaar. Eindwaarde na 5¼ jaar = ,0575,25 = , = , Begin 2013 is het bedrag van aangegroeid tot: ,08 7 = , = ,21 De interest over 2013 bedraagt: 8% ,21 = 6.855, E = ,07 n = ,84 dus ,07 n = ,84 1,07 n = ,84 = 3, Met behulp van trial and error (bijvoorbeeld): 1,07 10 = 1,967 n > 10 1,07 25 = 5,427 n < 25 1,07 20 = 3, n = E = (1 + i) 12 = ,80 = ,80 (1 + i) 12 = ,80 = 2, Antwoordenboek 3

9 Met behulp van trial and error (bijvoorbeeld): 1,05 12 = 1,795 p > 5 1,07 12 = 2,252 p > 7 1,08 12 = 2,518 p < 8 1, = 2, p = 7½% of (1 + i) 12 = 2,38178 Voor en achter het =-teken vermenigvuldigen met ( 1/12 ): (1 + i) 12 1/12 = 2, /12 = 2, , = 1,075 dus 1 + i = 1,075 i = 0,075 p = 7½% 1-19 E = K ,38 = K 1,08 15 K ,38 = K 3, Trekken we links en rechts van het =-teken K af, dan houden we over: ,38 = K 2, K = ,38 = , ,05-40 = , = 6.818, , ,06-8 = , , = , % = 9,65% ,5% = 15,8% 98,5 5 4 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

10 2 Renten en annuïteiten 2-1 Bij postnumerando-rente vervallen de termijnen aan het eind van de perioden; bij prenumerando-rente vervallen de termijnen aan het begin van de perioden. 2-2 In de beginjaren van de lening is de schuld groot en wordt er veel rente betaald. Hierdoor blijft er weinig over om af te lossen. Naarmate er meer wordt afgelost, neemt de jaarlijkse rente af waardoor de aflossingsbedragen van jaar tot jaar toenemen. 2-3 De geldnemer geeft hypotheek op het onroerend goed (hij geeft de geldgever het recht het onroerend goed in het openbaar te verkopen als de geldnemer niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen). De geldnemer is hypotheekgever en de geldgever is hypotheekhouder. 2-4 De snelste manier voor het berekenen van de schuldrest is: Schuldrest = contante waarde van de nog komende annuïteiten = annuïteit [(1 + i) -1 + ( 1 + i) (1 + i) -n ] 2-5 Voordeel: over de gehele looptijd heeft de geldnemers maximale renteaftrek; en wordt immers tussentijds niets afgelost. Nadeel: aan het eind van de looptijd moet de geldnemer geld hebben om de lening ineens af te lossen. 2-6 E = , , E = ,085 1, = 0, , = , In totaal zijn er 16 stortingen. Over de eerste storting wordt 15 jaar interest vergoed. Over de laatste storting wordt geen interest vergoed (deze storting vindt plaats op de datum van berekening). E = , ,09 15 E = , = ,99 0,09 Antwoordenboek 5

11 2-8 a. E = , ,08 19 E = ,08 1, = 0, , = ,89 b. E = , ,08 18 E = ,08 1, = ,79 0,08 of ,89 = ,79 1, CW = , , CW = , , = = 1, , , = , E = , , E = , , = 0, ,95 31, = , CW = , , CW = , , = 1, ,523-0, = -0, ,523 7, = , E = , = , = E = , , = , , = 0, , , = , ,68 6 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

12 2-13 Eindwaarde van de stortingen: E = , , ,08 5 1, = 0, ,328 37, = ,69 Eindwaarde van de opnamen: , ,08 4 E = ,08 1,084-1 = 0, , = , , a. E = , ,09 11 E = ,09 1, = 0, , = ,60 gestort: = gekweekte interest: ,60 b. 9% ,60 = 8.613, a ,06 5 1,05 4 1,04 12 = , , , = 2.604,27 b. Aantal perioden: 12 4 = 48 CW = ,01-48 = , = ,51 c. E = 480 1, ,065 6 = 480 1,065 1, = 0,65 511,50 7, = 3.610,98 premie: 10% 3.610,98 = 361, ,08 d. Op 1 januari 2016 wordt op de spaarrekening gestort: 2.604, , ,08 = ,86 Contante waarde van de opnamen per 1 januari 2016: X 1, X 1,065-5 Antwoordenboek 7

13 CW = X 1, , = 1, X 0, , = X 4, ,86 = X 4, X = ,86 = 5.313,90 4, a. aflossing: interest: 9% van = b. aflossing: interest: 9% van = c. r 1 = 9% = en a 1 = = d. a 10 = a 1 (1 + i) 9 = ,09 9 = , = 7.147,70 en r 10 = Ann - a 10 = ,70 = 643, a. interest: 8% van = aflossing: b. interest: 8% van = aflossing: c. annuïteit: 7.451,50 interest: 8% van = r 1 = a 1 = 3.451,50 8 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

14 d. a 10 = 3.451,50 1,08 9 = 3.451,50 1, = 6.899,56 r 10 = 7.451, ,56 = 551, De annuïteit bedraagt ,38105 = ,50 jaar schuldrest annuïteit interest aflossing schuldrest einde jaar , , , , , , , , , , , ,17 0, a. De annuïteit is ,25709 = 7.712,70 jaar schuldrest annuïteit interest aflossing schuldrest einde jaar , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,70 636, ,83 0,45 b. De som van de vijf aflossingen is ,55. Dit is gelijk aan het bedrag van de lening (behoudens het afrondingsverschil van 0,45) a. a 3 = Ann - r 3 = , ,93 = 6.474,67 a 3 = a 1 (1 + i) 2 a 1 = 6.474,67 = 5.449,60 1,1881 b. r 1 = Ann - a 1 = , ,60 = c. r 1 = 9% K, dus = 9% K; K = = d. Lening = contante waarde van de 15 annuïteiten = ,60 1, ,60 1, ,60 1, Antwoordenboek 9

15 Met behulp van de somformule: a rn - 1 r - 1 Lening = ,60 1,09-1 1, , = ,64 8, = ,42 e. a 11 = a 1 1,09 10 = , = ,19 f ,60 1,09-1 1, = , = ,02 1, g. schuldrest na 10 jaar: ,02 aflossing 11 e jaar (zie antwoord e): ,19 schuldrest na 11 jaar: ,83 of ,60 1,09-1 1, = ,64 3, = ,14 1, a. r 1 + a 1 = ,40 = ,40 b. 9% van K = K = = en K = a 1 t/m a 10 = 7.898, ,48 + 0,14 = c. a 8 = a 1 1,09 7 = 7.898,40 1, = ,58 d. a 8 = a 4 1,09 4 = ,66 1, = ,59 e ,40 1,09-1 1, = ,50 1, = ,57 1, PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

16 of schuldrest na 8 jaar = som van de nog komende twee aflossingen = a 9 + a 10 = , ,48 = ,54 of schuldrest na 8 jaar = contante waarde van de nog komende twee annuïteiten = ,40 1, ,40 1,09-2 = , ,07 = Antwoordenboek 11

17 12 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

18 3 Effecten 3-1 Het aandelenvermogen is onderdeel van het eigen vermogen; een obligatielening van het vreemd vermogen. Een aandeelhouder is mede-eigenaar van de nv; de obligatiehouder is schuldeiser. Een aandeelhouder krijgt dividend dat afhangt van de winst; een obligatiehouder krijgt een vaste rente per jaar. Een aandeelhouder heeft stemrecht op de AVA; een obligatiehouder niet. De koers van aandelen hangt af van de winstverwachtingen van de nv; bij een obligatie hangt de koers vooral af van de marktrente. 3-2 Het bedrag dat men maximaal rood mag staan bij een bank. 3-3 Als de marktrente hoger is dan het rentepercentage van de obligatielening. 3-4 Om nieuwe investeringen te financieren. Om geld ter beschikking te krijgen om andere ondernemingen over te nemen. Om vreemd vermogen af te lossen. 3-5 Als de omstandigheden om een emissie van aandelen uit te geven voor de onderneming ongunstig zijn (bijvoorbeeld omdat de onderneming enkele slechte jaren achter de rug heeft). 3-6 a. Het geplaatste aandelenkapitaal stijgt met = De agioreserve neemt niet toe. De aandelen zijn a pari geplaatst. b. Totaal zijn er = aandelen gecreëerd. Hiervan zijn er inmiddels geplaatst. Er kunnen er dus nog geplaatst worden met een nominale waarde van Het geplaatste aandelenkapitaal stijgt met = Deze aandelen brengen ,65 = op. De agioreserve stijgt met ,65 = Antwoordenboek 13

19 3-7 a. De agioreserve stijgt met ,50 = b. De agioreserve stijgt met ,50 = c. De aandeelhouders hebben nu hogere verwachtingen voor de toekomst met betrekking tot het aandeel. 3-8 a. De opbrengt van de emissie is 101½% van = b. Het agio is 1½% van = of = c. De jaarlijkse rente voor aflossing is 5½% = a. De opbrengst van de plaatsing van de obligaties is: 98% van = b. Het disagio is: 2% van = of = -/ c. De obligaties worden beneden pari geplaatst als de rente van de obligaties lager is dan de marktrente a. De dividenduitkering per aandeel over 2012 is = 3,71 afgerond 3, b. Adriaan zal voor een aandeel Bartels nv ten hoogste willen betalen: 100 3,70 = 30, a. maatschappelijk aandelenkapitaal: aandelen in portefeuille: statutaire reserve: overige reserves: winst: eigen vermogen: PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

20 Intrinsieke waarde per aandeel: = 27, b = aandelen a. De intrinsieke waarde van de nv is: = De intrinsieke waarde van een aandeel is / = 52,45. b. nominale waarde per aandeel: 25 agio per aandeel: 25 emissiekoers: 50 c = aandelen a. De intrinsieke waarde bedraagt: [ ( )] = Het aantal geplaatste aandelen is / 25 = stuks. De intrinsieke waarde per aandeel is / = 149,73. b = 150 c = aandelen a = 31, b. De contante waarde = , , = 1, ,82 10, = ,21 Rentabiliteitswaarde per aandeel = ,21 = 26, Antwoordenboek 15

21 c. De jaarlijkse winsten zijn relatief laag te noemen. De intrinsieke waarde per aandeel is namelijk groter dan de rentabiliteitswaarde per aandeel. d. 5,5% van de rentabiliteitswaarde = De rentabiliteitswaarde = = ,55 5, a = b = 26,90 50 c. 60% = Dit zijn = obligaties. 500 Per twee obligaties worden 50 aandelen uitgegeven dus per obligaties: = aandelen. d. Per 2 obligaties wordt 345 ontvangen. Per obligaties: x 345 = e. stijging aandelenkapitaal: = stijging van de agioreserve: ( 26,90-10) = of: ( ) = totaal aflossingspremie: 5,5% 40% = ,5% = stijging eigen vermogen: a = b. Per geconverteerde obligatie worden 10 aandelen uitgegeven. Per obligaties worden aandelen uitgegeven. toename geplaatst aandelenkapitaal: = toename agioreserve: = toename eigen vermogen: PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

22 c. aantal aandelen intrinsieke waarde oud aandelen à 175 = conversie aandelen à 150 = aandelen: Intrinsieke waarde per aandeel = = 170, a = 138,24 17 b. verkoop van 10 converteerbare obligaties à 1.240: lopende interest: 97, ,78 kosten en provisie: 224,50 - opbrengst: ,28 c. verkoop van 85 aandelen à 168,60: te betalen bij conversie: = kosten en provisie: opbrengst: Antwoordenboek 17

23 18 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

24 4 Activiteitskengetallen 4-1 Een kengetal krijgt pas betekenis in vergelijking met kengetallen van deze onderneming met voorgaande perioden. Ook krijgt een kengetal pas betekenis in vergelijking met kengetallen van soortgelijke ondernemingen van deze periode. 4-2 Naarmate de krediettermijn van debiteuren lager is, is er minder vermogen nodig om de vorderingen op debiteuren te financieren. 4-3 Als de eindvoorraad gelijk is aan de beginvoorraad, dus als er geen voorraadmutatie is. 4-4 Naarmate de voorraad sneller wordt verkocht, neemt de tijd dat de voorraad opgeslagen is, af. ( Bij een omzetsnelheid van 9 per jaar is de opslagduur 40 dagen 360 ). Bij een omzetsnelheid 9 ( van 18 per jaar is de opslagduur 20 dagen 360 ). Dus als de één toeneemt, neemt de ander af Teller en noemer moeten gebaseerd zijn op inkoopprijzen of op verkoopprijzen. Het is fout als de teller gebaseerd is op verkoopprijzen en de noemer op inkoopprijzen (en omgekeerd). 4-6 Het gemiddeld debiteurensaldo bedraagt: ½ ½ = krediettermijn: dagen = 51 dagen a. Het gemiddeld crediteurensaldo bedraagt: = krediettermijn: 80% van dagen = 90 dagen b. op rekening werd gekocht 80% van = toename crediteurensaldo betaald aan crediteuren Antwoordenboek 19

25 = 45 y 45y = y = a. y 360 = y = y = b = 90 y 90y = y = (omzet op rekening) De omzet bedraagt dan: = , Inkoopwaarde van de omzet = = = 5 gemiddelde voorraad gemiddelde voorraad = = a dagen = 36 dagen b dagen = 45 dagen c = 8 gemiddelde voorraad 20 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

26 gemiddelde voorraad = = d. opslagduur: dagen = 45 dagen a dagen = 28 dagen b dagen = 43 dagen c. goederenvoorraad op 1 januari: inkopen 1 januari - 31 december: inkoopwaarde van de omzet 1 januari - 31 december:... goederenvoorraad op 31 december: De inkoopwaarde van de omzet bedraagt dus: : = 6, d dagen = 53 dagen 6,8 e. De brutowinst is: % = 29% (29,17%) f. Gemiddeld totaal vermogen: = Omloopsnelheid van het gemiddeld totaal vermogen: = 2, g. Omloopsnelheid van het gemiddeld eigen vermogen: = 3, Antwoordenboek 21

27 4-13 a dagen = 30 dagen b % = 10% c. 10% van het gemiddeld crediteurensaldo is Het gemiddeld crediteurensaldo moet dan worden. d dagen = 18 dagen a. ½ ½ = kg 4 b = kg c dagen = 46 dagen d dagen = 21 dagen e = f = a. voorraad op 1 januari: inkopen over 2012: inkoopwaarde van de omzet: over 2012: voorraad op 31 december: De inkopen over 2012 bedroegen = PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

28 b dagen = 13 dagen c dagen = 17 dagen d = e dagen = 36 dagen 10 f = 5, g = 3, h % = 12,5% dagen 4-16 a. De opslagduur = 90 dagen = dus de omzetsnelheid is 4. omzetsnelheid b. omzetsnelheid = 4 = inkoopwaarde van de omzet inkoopwaarde omzet = gemiddelde voorraad Inkoopwaarde van de omzet: = = 80% van de omzet. De omzet: = De omzet op rekening bedraagt: 75% = c. inkoopwaarde van de omzet: toename van de voorraad: = inkopen in 2012: Inkopen op rekening: 90% = Antwoordenboek 23

29 of voorraad 1 januari 2012: inkopen in 2012:.. inkoopwaarde van de omzet in 2012: voorraad 31 december 201: Inkopen in 2012: = Inkopen op rekening: 90% = d. gemiddeld crediteurensaldo (X) 360 dagen = 40 dagen X = = Dus X = = Y (schuld per 31 december) gemiddeld crediteurensaldo = = Y = = Dus Y = = Schuld aan crediteuren per 31 december 2012: e (zie vraag d) = f. gemiddeld debiteurensaldo 360 dagen = dagen = 60 dagen omzet op rekening g. = = 0, h = 1, PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

30 i. Omdat pas eind 2012 werd afgelost bedraagt de schuld over Rente: 5% = j. ⁹ ₁₂ ³ ₁₂ = = k. Rente: 8% = of rente 1 januari - 1 oktober: 8% ⁹ 12 = rente 1 oktober tot 31 december: 8% = rente over 2012: a. De verkoopprijs = 1, = 175 inkoopwaarde omzet = 100/116 ⅔ = = 5 gemiddelde voorraad omzet = = = 5 gemiddelde voorraad tegen verkoopprijs omzet in hoeveelheden (afzet) = / 175 = = 5 gemiddelde voorraad in hoeveelheden b. eindvoorraad: stuks afzet: stuks stuks beginvoorraad: stuks productie: stuks c = eenheden 8 d = of = = Antwoordenboek 25

31 e. Productie op basis van verkoopprijzen = = Productie: = eenheden. 175 f. Nodig zijn: = 6 werknemers. Overbodig worden 2 werknemers Gemiddeld aantal arbeiders: = 12 2 Op basis van verkoopprijzen: PR: = PS: ,50 = ,75 = = , a. Omzet 2012: = Arbeidsproductiviteit: = = ½ b. omzet = ; de omzet wordt omzetstijging: 100% = 5% c. Nodig zijn: = 35 fulltime werknemers Overbodig zijn 5 werknemers met een volledige weektaak of 10 werknemers met een halve weektaak of een combinatie van werknemers met een volledige weektaak en werknemers met een parttime baan. 26 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

32 5 Rentabiliteit 5-1 Als REV vb > RTV 5-2 Als IVV < RTV 5-3 De winst kan lager uitvallen dan verwacht, maar aan de verplichtingen met betrekking tot het vreemd vermogen (rente en aflossing) moeten worden voldaan. Om voor een nieuwe lening in aanmerking te komen, stelt de bank nogal eens de eis dat het vreemd vermogen niet te groot mag zijn t.o.v. het eigen vermogen. Naarmate de verhouding VV/EV groter is, eisen de verschaffers van een nieuwe lening een hogere interestvergoeding. 5-4 Met het winstsaldo kan worden gemanipuleerd: in een jaar met een bescheiden winst kan besloten worden minder af te schrijven om de winst een beter aanzien te geven. Deze handelwijze is niet mogelijk met de cashflow, omdat deze bestaat uit de winst na belasting + de afschrijvingen. 5-5 ROI is een maatstaf die wel gebruikt wordt om de prestaties van afdelingen/divisies van een onderneming te beoordelen (gekeken wordt naar de winst van de afzonderlijke afdelingen t.o.v. het in de afdelingen geïnvesteerde vermogen). RTV geeft de mate aan waarin de onderneming in staat is een opbrengst te geven aan de verschaffers van het geïnvesteerde (eigen en vreemd) vermogen. RTV is dus een maatstaf om te beoordelen hoe de onderneming in zijn geheel heeft gepresteerd. ROI = winst van een bepaalde divisie geïnvesteerd vermogen in de divisie 100%; RTV = winst + rente geïnvesteerd totaal vermogen 100% 5-6 a. REV nb = % = 10% Antwoordenboek 27

33 b. REV vb = % = 13,3% c. RTV = %= 11,6% d. De banklening is erg duur ten opzichte van RTV. De onderneming zal moeten proberen deze lening te vervangen door een goedkopere lening of door eigen vermogen. De hoge interest die over deze lening betaald moet worden, gaat ten koste van de winst. e. Gunstig. f. REV vb > RTV. g. IVV < RTV (NB: IVV = (zie vraag c) 100% = 7,58%) a. winst voor belasting + interest: 16% van = interest: 12% van = winst voor belasting: b. REV vb = % = 22% c. Bij een gunstig hefboomeffect wordt op het vreemd vermogen verdiend. Dit komt ten gunste van de winst en daarmee van REV. d. REV vb = 16% + (16% - 12%) 3 = 22% 2 e. De verplichtingen aan de verschaffers van vreemd vermogen (interest en aflossing) moeten altijd nagekomen worden ook bij tegenvallende resultaten. Voor het verkrijgen van een nieuwe lening stelt de bank nogal eens de eis dat het vreemd vermogen niet te groot mag zijn t.o.v. het eigen vermogen. Vaak eisen verschaffers van vreemd vermogen een hogere interestvergoeding naarmate de verhouding VV/EV hoger is. 28 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

34 eigen vermogen 5-8 a. Intrinsieke waarde per aandeel = = aantal geplaatste aandelen = = 17, b. het geplaatste aandelenkapitaal steeg met: de agioreserve nam toe met: de opbrengst van de emissie bedraagt: Er werden: = aandelen geplaatst. 10 De uitgiftekoers per aandeel: = c. Bij de winstdeling over het boekjaar 2012 werd toegevoegd aan de algemene reserve. Deze steeg van naar d. EV 31/12/11: (zie a) EV 31/12/12: = e = f = g. REV vb = % = 23,6% h. interest hypothecaire lening: 8% = interest obligatielening: 7% = kosten leverancierskrediet van: = overige schulden op korte termijn: = RTV = % = % = 16,3% Antwoordenboek 29

35 i. IVV = % = 6,2% j. RTV > IVV. Op het totale vermogen wordt 16,3% verdiend, terwijl de nv over het vreemd vermogen 6,2% aan interest moet afdragen. Op het vreemd vermogen wordt dus door de nv verdiend (waardoor REV vb > RTV). k. Men kan RTV niet vergelijken met REV nb omdat RTV berekend wordt voor aftrek van belasting. Een goede vergelijking van RTV en REV is alleen mogelijk als beide vóór aftrek van belasting worden berekend. l. REV vb = 16,3% + (16,3% - 6,2%) = 23,6% a. REV nb = 100% = % = 20% ½ b. RTV = % = / % = 21,18% c. Toename van de winst: (16% - 9%) van = a. Ten behoeve van de periode vergelijking (waarbij gelijksoortige cijfers uit verschillende perioden met elkaar worden vergeleken). Ten behoeve van de bedrijfsvergelijking (waarbij gelijksoortige cijfers uit eenzelfde periode, maar afkomstig van verschillende vergelijkbare ondernemingen, met elkaar worden vergeleken). b. Eigen vermogen op 1/1: = 350 op 31/12: = 440 Gemiddeld eigen vermogen: = REV = % = 25,3% PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

36 c. Vreemd vermogen op 1/1: = 160 op 31/12: = 160 RTV = % = % = 20,7% d. IVV = % = 9, e. Gunstig: REV > RTV. f. REV = 20,7% + (20,7% - 9,4%) 160 = 25,3% 395 g. Als RTV > IVV dan wordt op het vreemd vermogen verdiend, wat ten goede komt van de winst en daarmee van REV. h. Bij een relatief groot vreemd vermogen is het denkbaar dat de verschaffers van nieuw vreemd vermogen alleen bereid zijn uit te lenen tegen een hogere interestvergoeding. Als de verhouding VV/EV te groot is, kan de verschaffer van vreemd vermogen besluiten geen nieuwe lening te sluiten. i. Een maatstaf voor de mate van winstgevendheid. De cashflow is ook een maatstaf voor de mate waarin de onderneming in staat is haar schulden op korte termijn te betalen (de mate van liquiditeit). Dit laatst komt in het volgende hoofdstuk aan de orde. j. Cashflow = = k = 4, l dagen = 28 dagen m. 365 dagen = 36 dagen NB: = Antwoordenboek 31

37 n. De gemiddelde opslagduur van de voorraad = 1 omzetsnelheid 365 dagen. o. Afname van de omzetsnelheid van de voorraad vergroot (in principe) de behoefte aan (lange termijn)vermogen. Immers de voorraden nemen toe (bij gelijkblijvende omzet). p. Omloopsnelheid van het vermogen: = 2, De omloopsnelheid van het vermogen heeft zich dus gunstig ontwikkeld ten opzichte van 2011 (de omzet is gestegen ten opzichte van het gemiddelde vermogen) a. REV vb in 2011: 100% = % = 9% REV vb in 2012: 100% = % = 5,45% REV nb in 2011: % = 6,75% REV nb in 2012: % = 4,09% RTV in 2011: = % = 9% RTV in 2012: = 100% = 8% De rentabiliteit (zowel de REV als de RTV) heeft zich in 2012 ongunstig ontwikkeld. Over 2012 zijn de rentabiliteitspercentages lager dan over PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

38 72 b. IVV in 2011: 100% = % = 9% IVV in 2012: 100% = % = 9,3% c. Om te beoordelen of er sprake is van een gunstig of ongunstig hefboomeffect moeten we REV voor aftrek van belasting (REV vb ) vergelijken met RTV. In 2012 was er sprake van een ongunstig hefboomeffect omdat REV vb < RTV. d. Oorzaak van een ongunstig hefboomeffect: IVV > RTV. e. REV vb = RTV + (RTV - IVV) VV EV = 8% + (8% - 9,3%) = 8% - 1,3% = 8% - 2,54% REV vb = 5,46% 5-12 a. Het gemiddeld eigen vermogen: ½ van = REV = % = 16,5% b. RTV = (4% ) = % = 12,2% c. IVV = % = 4,4% Antwoordenboek 33

39 d. REV = 12,2% + (12,2% - 4,4%) = 12,2% + 4,3% = 16,5% a. REV nb = gemiddeld eigen vermogen % = gemiddeld eigen vermogen = 0,15 gemiddeld eigen vermogen: = ,15 b. REV vb = % = 20% c. RTV = 100% = gemiddeld totale vermogen gemiddeld totale vermogen = 0,16 gemiddeld totale vermogen: = , d. IVV = 100% = % = 8,19% e. REV vb = 16% + (16% - 8,19%) = 16% + 4% = 20% f. Cashflow = ( ) = a. A: 12% = B: 10% = Sector B heeft de grootste bijdrage. b. Sector A: 12% (t.o.v. 10% van sector B) a. REV nb = % = gemiddeld eigen vermogen = 0,18 gemiddeld eigen vermogen gemiddeld eigen vermogen: = ,18 34 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

40 b. Stel: gemiddeld vreemd vermogen = X RTV = % = X X = 0, = 0, ,1X = ,1X = 0,1X X = c. IVV = % = 3,25% d. REV vb = 10% + (10% - 3,25%) = 10% + 14% = 24% e. Het voordeel dat de aandeelhouders hebben m.b.t. het vreemd vermogen t.o.v. het totale vermogen (10% - 3,25% = 6,75%) wordt versterkt door de verhouding VV/EV; deze verhouding werkt als een soort hefboom waardoor het voordeel 14% wordt. f. Het winstsaldo wordt mede bepaald door de wijze van afschrijven: naarmate er meer wordt afgeschreven, is de winst kleiner en naarmate er minder wordt afgeschreven is de winst groter. Met andere woorden: het winstsaldo kan beïnvloed worden door de afschrijvingskosten. De cashflow bestaat uit winst na belasting + afschrijvingen waardoor de cashflow niet gevoelig is voor de wijze (en de hoogte) van afschrijven. g. afschrijving 2012 = cashflow - winst na belasting = = Antwoordenboek 35

41 36 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

42 6 Liquiditeit en solvabiliteit 6-1 Slechte bedrijfsresultaten, te hoge investeringen, te hoge aflossings- en interestverplichtingen, te grote voorraden. 6-2 Als er geen of weinig voorraden zijn (zoals bij dienstverlenende ondernemingen). Als de onzekerheid over de waarde van de voorraden erg groot is. 6-3 We hebben te maken met een momentopname (morgen kan de situatie anders zijn). De onderneming kan de grootte van de kengetallen beïnvloeden (door vlak voor de balansdatum bijvoorbeeld een kortlopende schuld af te lossen). De balans geeft niet aan op welke tijdstippen ontvangsten en betalingen plaatsvinden. De balans geeft niet aan wat de dispositieruimte is. 6-4 Nee, het uitgeven van aandelen valt onder externe financiering: de onderneming doet een beroep op de vermogensmarkt (het vermogen komt van buiten de onderneming). 6-5 Bedreigender is een slechte liquiditeitspositie. Als de onderneming haar direct opeisbare schulden niet meer betaalt, willen leveranciers niet meer leveren (dan alleen tegen contante betaling). Als de werknemers geen loon meer ontvangen, weigeren ze te werken enzovoort a. quick ratio = = = 0, De quick ratio is zeer klein (veel kleiner dan 1). De liquiditeit laat veel te wensen over. b. Machines behoren tot de vaste activa en staan dus los van de quick ratio. De liquiditeit verslechtert omdat de vlottende activa afnemen terwijl de schulden op korte termijn toenemen De quick ratio wordt: = = 0, Antwoordenboek 37

43 6-7 a. Balans per 31 maart 2012 ( 1.000) Vaste activa: Eigen vermogen: Gebouwen 260 (Maatschappelijk) Afschrijving gebouwen 108 Aandelenkapitaal Aandelen in portefeuille Machines 123 Reserves 200 Afschrijving Winstsaldo 10 machines Vreemd lang vermogen Inventaris 190 (Vreemd vermogen op Deelnemingen Kerndebiteuren IJzeren voorraad lange termijn): Hypothecaire lening o/g Kerncrediteuren Voorzieningen 100 Vlottende activa: 275 Grondstoffen 27 Vreemd kort vermogen Voorraad gereed (Vreemd vermogen op product 20 korte termijn): Vooruitbetaalde bedragen 25 ABN AMRO Te betalen kosten Debiteuren 17 Crediteuren 85 Effecten Rabobank 15 Kas b = 13 ( ) c. current ratio = 128 = 1, d. quick ratio = = 0,7 115 e. de emissie van aandelen brengt op: = ter financiering van de vaste activa is nodig: er resteert een bedrag van: PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

44 De schuld aan de ABN AMRO van slaat om in een vordering op de bank van Hierdoor wordt de liquiditeit beter. De current ratio wordt: = 1, en de quick ratio: = 0, a % = 56,25% b. 100% - 56,25% = 43,75% of % = 43,75% c = d. Er wordt ontvangen uit de aandelenemissie. Het eigen vermogen wordt groter. Het vreemd vermogen wordt kleiner. Het totaal vermogen blijft ongewijzigd. De solvabiliteitspercentages worden: eigen vermogen 100% = % = 71,25%. totaal vermogen en de debt ratio: % = 28,75% e. De solvabiliteit is verbeterd omdat de schulden zijn afgenomen en het eigen vermogen toegenomen is. Dit blijkt ook uit de solvabiliteitspercentages die bij a, b en d berekend zijn. f. De opbrengst wordt gebruikt om de hypothecaire lening af te lossen. De vlottende activa, de liquide middelen en de schulden op korte termijn ondergaan geen verandering. De liquiditeit verandert dan ook niet. (Op termijn zal er wel minder interest verschuldigd zijn.) Antwoordenboek 39

45 6-9 a. 10% van = b. 2011: = 0, : = 0, De solvabiliteit is beter geworden. c = d. 2011: current ratio: = 2, : = 2, e. De liquiditeit is slechter geworden (de current ratio is kleiner geworden). f. aandelenkapitaal is toegenomen met: agioreserve is toegenomen met: opbrengst: Het aantal geplaatste aandelen is: = koers: = g = h. Winst na belasting: = Winst voor belasting: = PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

46 6-10 a. 20% van = b = of vaste activa eind 2011: afschrijving: vaste activa eind 2012: investering in vaste activa: c. vaste activa eind 2011: aanschaf machines: afschrijving 20%: vaste activa eind 2012: aanschafprijs vrachtauto: of (antwoord van vraag b) (investering machines) = d. Het netto werkkapitaal is op 1 januari 2012 gelijk aan: ( ) = Op 31 december 2012 is het netto werkkapitaal gelijk aan: ( ) = Het netto werkkapitaal is gestegen met Op 1 januari 2012 was de liquiditeitspositie al redelijk goed te noemen en de liquiditeit is in 2012 verder verbeterd. e. Debt ratio op 1 januari 2012: of % = 38,46% = 0, Antwoordenboek 41

47 Op 31 december is de debt ratio: % = 36,33% of = 0, De solvabiliteit was op 1 januari 2012 al erg goed en is in 2012 nog iets beter geworden (de schulden zijn een nog kleiner deel gaan uitmaken van het totale vermogen). f. Cashflow: 75% = a. Behalve door het inhouden van winst, kan er reserve ontstaan door: het plaatsen van aandelen boven de nominale waarde (agioreserve); het boeken van waardevermeerderingen van activa zoals gebouwen en machines (herwaarderingsreserve). b. geplaatst aandelenvermogen: = reserves: toevoeging uit de winst: 40% = reserves na winstverdeling: eigen vermogen na winstverdeling: c. voorzieningen op lange termijn: = %-onderhandse lening: lang vreemd vermogen: d. voorzieningen op korte termijn: = bank: crediteuren: dividend: 60% = kort vreemd vermogen: e. eigen vermogen = = 0,54 (54%) totaal vermogen PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

48 f. Solvabiliteit. g. De solvabiliteit is gunstig. Het eigen vermogen is groter dan het vreemd vermogen. h. IVV = vergoeding vreemd vermogen 100% gemiddeld vreemd vermogen = % = 8,1% i. REV vb = winst voor vennootschapsbelasting 100% gemiddeld eigen vermogen = % = 12,6% j. RTV = winst voor vennootschapsbelasting + rente vreemd vermogen 100% gemiddeld totale vermogen = % = 10,5% k. Gunstig hefboomeffect: REV vb > RTV (oorzaak: IVV < RTV). l. REV vb = 10,5% + (10,5% - 8,1%) 6,4 = 10,5% + 2,1% = 12,6% 7,2 m. Cashflow = (10% ) = n. De cashflow geeft informatie over de rentabiliteit en de liquiditeit. De winst na belasting en de afschrijvingskosten zeggen iets over de mate van winstgevendheid en over de geldstroom die gedurende een bepaalde periode per saldo de onderneming binnenkomst (dus de liquiditeit) a. Vergelijking mogelijk (in de tijd of met andere bedrijven). b. (2.200 / 4.000) 100% = 55% c. Het is gebaseerd op een momentopname. Antwoordenboek 43

49 d. (1.800 / ) 365 = 55 dagen of omzetsnelheid: 75% = = 6, Gemiddelde opslagduur = 365 = 55 dagen. 6,67 e. (1.700 / ) 365 = 39 dagen f. (1.900 / 9.500) 365 = 73 dagen g. Solvabiliteit blijft onveranderd want er komt geen wijziging in de omvang van het vreemd vermogen. h. Geen (vaste) renteverplichtingen, geen aflossingsverplichtingen, verbetering solvabiliteit. i aandelen à 25 nominaal Intrinsieke waarde per aandeel: / = 100. j = stuks 80 k = 5 per aandeel l = m. 6½% = dit is meer dan het te betalen extra dividend. Het is dus voordeliger aandelen uit te geven a. Het aandeel van het eigen vermogen in het totale vermogen is gestegen. of Het eigen vermogen is gestegen ten opzichte van het vreemd vermogen. 44 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

50 b. winst 2012: winst 2011: % = toename: c. Nee, de winst per aandeel was: in 2011: / = 4,50 in 2012: / = 3,80 d. Vergroting eigen vermogen 2012: 55% % = e. vergroting eigen vermogen 2012: aandelenemissie: = toename reserves: f. Na een aandelenemissie zal ook over de nieuw uitgegeven aandelen dividend moeten worden uitgekeerd. Winstinhouding is goedkoper, omdat geen prospectus en geen bemiddeling van de bank nodig zijn. Er wordt voorkomen dat meer aandeelhouders invloed krijgen. Aandelenemissies leveren (relatief ) grote bedragen ineens op, terwijl winstinhouding het vermogen meer geleidelijk vergroot g. REV vb = 100% = 13,7% 55% van h. 6% = i. RTV = % = 16,6% j. IVV = % = % = 20,1% 45% k. Negatief: REV vb < RTV. l. IVV > RTV Antwoordenboek 45

51 m. RTV vb = 16,6% + (16,6% - 20,1%) 56,7 = 16,6% - 2,9% = 13,7% 69,3 n. winst na belasting: 75% = afschrijvingskosten: 8% = cashflow: a. current ratio: = 2 kort vreemd vermogen Dus het kort vreemd vermogen bedraagt b. quick ratio: voorraad = 1, voorraad = ; de omvang van de voorraad bedraagt c. debt ratio: = 0,8 totaal vermogen totaal vermogen: = ,8 eigen vermogen: = d. Betaalde interest over 2012 = 9% = RTV = winst = 0, winst = Dus winst 2012 = e. In 2012 heeft de liquiditeit zich gunstig ontwikkeld; zowel de current als de quick ratio stegen (de liquiditeitspositie is dus in 2012 verbeterd). Kortom de liquiditeitspositie was begin 2012 al goed en is in 2012 nog beter geworden. f. De solvabiliteit heeft zich in 2012 niet gunstig ontwikkeld; de debt ratio steeg: begin 2012 bestond het totaal vermogen voor 75% uit vreemd vermogen en eind 2012 voor 80%. 46 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

52 Kortom de solvabiliteit was begin 2012 al slecht en is in 2012 nog slechter geworden. g. REV vb = % = 24% Aan de hand van de hefboomformule: REV vb = 12% + (12% - 9%) 460 = 12% + 12% = 24% a. gebouwen machines inventaris auto s totaal waarde 1/ geïnvesteerd afgeschreven waarde 31/ geïnvesteerd b. winst na belasting: afschrijvingen 2012: cashflow over 2012: c. Debt ratio eind 2011: % = 26,67%; eind 2012: % = 27,5%. De solvabiliteit was begin 2012 erg gunstig (van het totaal vermogen bestond slechts 26,67% uit vreemd vermogen) en is eind 2012 iets minder gunstig. d. Eind 2011 was de current ratio: 760 = 3,2; eind 2012: 910 = 2, Eind 2011 was de quick ratio: 320 = 1,3; eind 2012: 400 = 0, De liquiditeitspositie is goed. In de loop van 2012 is de liquiditeitspositie wel duidelijk minder goed geworden. Van de vlottende activa zijn de voorraden relatief groot en de liquide middelen relatief klein. Antwoordenboek 47

53 e. Van de winst na belasting wordt gereserveerd en uitgekeerd als dividend. Dit levert problemen op als het dividend in contanten wordt uitgekeerd omdat de liquide middelen eind 2012 slechts bedragen a. current ratio eind 2010: 764 = 2, current ratio eind 2011: 736 = 2, current ratio eind 2012: 864 = 2, De current ratio geeft aan dat de liquiditeit goed is. In 2011 en 2012 is de liquiditeitspositie wel iets minder goed geworden. of quick ratio eind 2010: 404 = 0, quick ratio eind 2011: 376 = 1, quick ratio eind 2012: 444 = 1, De quick ratio geeft aan dat de liquiditeit redelijk goed is. In 2011 en 2012 wordt de liquiditeitspositie beter. b. In 2012 daalde de omzet ten opzichte van de omzet van c. VV 100%, eind 2010: % = 67,9% TV VV 100%, eind 2011: % = 65,5% TV PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

54 VV 100%, eind 2012: % = 66,8% TV of EV 100%, eind 2010: % = 32,1% TV EV 100%, eind 2011: % = 34,5% TV EV 100%, eind 2012: % = 33,2% TV De solvabiliteitspositie laat te wensen over: een groot deel van het totaal vermogen bestaat uit vreemd vermogen. In 2011 wordt ze iets beter en in 2012 treedt er weer een verslechtering op. d. Dat is niet met zekerheid te zeggen. De reserves kunnen in 2012 ook door andere oorzaken (dan plaatsing boven pari) zijn toegenomen bijvoorbeeld doordat een deel van de winst over 2011 werd gereserveerd. Antwoordenboek 49

55 50 PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

56 7 De liquiditeits- en de resultatenbegroting 7-1 Wanneer zij in staat is de schulden (debts), die zij op korte termijn heeft, te voldoen. 7-2 Leveranciers, beleggers en de onderneming zelf. 7-3 slechte bedrijfsresultaten te grote investeringen te hoge aflossingsverplichtingen te grote voorraden 7-4 inkopen uitstellen leverancierskrediet bedingen uitstellen investeringen extra verkoopinspanning winst niet uitkeren, maar reserveren (retained earnings) korting geven voor contante betaling 7-5 Aflossen is het verminderen van een schuld. Hierbij vloeien liquide middelen weg uit de onderneming. Afschrijven (depreciation) is het tot uitdrukking brengen van de waardedaling van vaste activa. Er vindt hierbij geen betaling plaats. Antwoordenboek 51

57 7-6 a. Liquiditeitsbegroting Van Basten 2013 (in euro s) 1 e kwartaal 2 e kwartaal 3 e kwartaal 4 e kwartaal totaal ontvangsten: debiteuren uitgaven: crediteuren aflossing lonen verkoopkosten overige kosten vakantietoeslag investeringen dividend belastingen ontvangsten - uitgaven beginsaldo eindsaldo b. De onderneming zal uitsluitend in het 4 e kwartaal gebruik maken van het bankkrediet tot een bedrag van Liquiditeitsbegroting derde kwartaal 2013 (in euro s) ontvangsten contante verkopen debiteuren uitgaven crediteuren aflossing interest brandverzekeringspremie lonen verkoopkosten verandering liquide middelen saldo liquide middelen begin 3 e kwartaal saldo liquide middelen eind 3 e kwartaal PDB - Periodeafsluiting & Bedrijfseconomie berekeningen

58 Toelichting: ontvangen van debiteuren: ⅓ ,9 + ⅔ ,9 = betaald aan crediteuren: ⅔ ⅓ = interest: 0,05 ( ) = a. ( 1.000) 1 e kwartaal 2 e kwartaal 3 e kwartaal 4 e kwartaal saldo liquide middelen begin totale ontvangsten totale uitgaven toe-/afname liquide middelen saldo liquide middelen eind Conclusie: hoewel in het eerste en tweede kwartaal een tekort aan liquide middelen ontstaat, is alleen in het tweede kwartaal sprake van een liquiditeitsprobleem, omdat het tekort van het tweede kwartaal ( ) niet opgevangen kan worden met het bankkrediet ( ). b. Voorbeelden van juiste antwoorden: het ontvangen leverancierskrediet verlengen; proberen de pacht gespreid(er) te gaan betalen; de aanschaf van de inventaris uit te stellen (of gespreid te gaan betalen); een extra bankkrediet aanvragen. 7-9 Resultatenbegroting De Haas 2013 (in euro s) 1 e kwartaal 2 e kwartaal 3 e kwartaal 4 e kwartaal totaal brutowinst kosten interest verkoopkosten constant verkoopkosten variabel overige variabele kosten lonen sociale lasten vakantie-uitkering afschrijving totale kosten resultaat cumulatief resultaat Antwoordenboek 53