Bepaling percentage aal onder de totaal-teq limiet in de voor aalvangst gesloten gebieden

Transcriptie

1 Bepaling percentage aal onder de totaal-teq liiet in de oor aalangst gesloten gebieden M.J.J. Kotteran, S. Bieran, M.K. an der Lee*, L.A.P. Hoogenboo* en J.H.M. Schobben Rapport C119/11 * RIKILT Wageningen UR IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosyste Studies) Opdrachtgeer: Ministerie EL&I Directie AKV Postbus EK Den Haag Publicatiedatu: 11 oktober 2011

2 IMARES is: een onafhankelijk, objectief en gezaghebbend instituut dat kennis leert die noodzakelijk is oor integrale duurzae beschering, exploitatie en ruitelijk gebruik an de zee en kustzones; een instituut dat de benodigde kennis leert oor een geïntegreerde duurzae beschering, exploitatie en ruitelijk gebruik an zee en kustzones; een belangrijke, proactiee speler in nationale en internationale ariene onderzoeksnetwerken (zoals ICES en EFARO). Dit onderzoek is uitgeoerd in opdracht an het Ministerie an Econoische Zaken, Landbouw & Innoatie. P.O. Box 68 P.O. Box 77 P.O. Box 57 P.O. Box AB IJuiden 4400 AB Yerseke 1780 AB Den Helder 1790 AD Den Burg Texel Phone: +31 (0) Phone: +31 (0) Phone: +31 (0) Phone: +31 (0) Fax: +31 (0) Fax: +31 (0) Fax: +31 (0) Fax: +31 (0) IMARES Wageningen UR IMARES is onderdeel an Stichting DLO KK nr , IMARES BTW nr. NL B16 De Directie an IMARES is niet aansprakelijk oor geolgschade, noch oor schade welke oortloeit uit toepassingen an de resultaten an werkzaaheden of andere gegeens erkregen an IMARES; opdrachtgeer rijwaart IMARES an aanspraken an derden in erband et deze toepassing. Dit rapport is eraardigd op erzoek an de opdrachtgeer hierboen aangegeen en is zijn eigendo. Niets uit dit rapport ag weergegeen en/of gepubliceerd worden, gefotokopieerd of op enige andere anier gebruikt worden zonder schriftelijke toesteing an de opdrachtgeer. A_4_3_1-V an 52 Rapportnuer C119/11

3 Inhoudsopgae... 3 Saenatting... 4 Aanleiding en doel... 4 Beschikbare data... 4 Resultaten eting totaal-teq gehalten in indiiduele aal... 4 Berekeningswijze... 5 Percentage schone aal in de gesloten gebieden Inleiding Probleestelling Achtergrond Doelstelling Beschrijing an de ethodologie Meten totaal-teq-waarden in indiiduele alen (dataset 4) Totaal-TEQ analyse Beschrijing datasets Detailbeschrijing rekenstappen en odelaannaes Vangsten beroepsisserij gesloten gebieden (dataset 1) Biologische kenerken aalangsten gesloten gebieden (dataset 2) Exploratie dataset totaal-teq in indiiduele alen (dataset 4) Schatting an het totaal-teq gehalte oor het hele gesloten gebied Geschatte proporties aal onder de totaal-teq nor Discussie Kwaliteitsborging Referenties Verantwoording Bijlage 1: Beschrijing an het rekenodel Bijlage 2: Illustratie an ergelijking an waargenoen TEQ gehalten et oorspelde erdelingen an TEQ gehalten door odel 3c Bijlage 3: Conergence diagnostics of the Metropolis Hastings algorith Bijlage 4: Aktiee onitoring MWTL: geiddelde lengten per jaar erschillende locaties Bijlage 5: Ealuatie an de oornaaste aannaes an het lineaire regressie odel et niet-getransforeerde gegeens (odel 1) oor rouwelijke alen Bijlage 6: Data set an lengte, etgehalte en totaal-teq gehalten an rouwelijke schieralen (onsters uit het benedenriierengebied in 2006) Rapportnuer C119/11 3 an 52

4 Saenatting Aanleiding en doel Het inisterie EL&I heeft, in afsteing et het inisterie an VWS, op grond an etingen an totaal-teq gehalten (ToxicEQuialents; een aat oor de dioxine-achtige toxiciteit) in aal bepaalde riieren en waterlopen gesloten oor coerciële aalangst. In deze gebieden ligt het geiddelde gehalte an totaal-teq hoger dan de huidige Europese oedseleiligheidsnor oor aal an 12 picogra per gra ersgewicht. Deze totaal-teq gehalten worden jaarlijks geeten op erschillende locaties, in engonsters an alen tussen de c lengte. Als het geiddelde gehalte an totaal-teq in het engonster hoger is dan 12 pg/g kan een deel an de indiiduele alen toch beneden deze nor zijn. Deze aal is geschikt oor consuptie, aar door het angsterbod kan deze niet worden geangen. Het inisterie an EL&I wil de gederfde inkosten oor de aal die aan de nor oldoet copenseren. In het onderhaige rapport wordt berekend welk percentage an de angst an beroepsissers onder de nor ligt en dus oor consuptie geschikt is. Het inisterie wil daarbij dat oor het gehele gesloten gebied één percentage an aal onder de 12 pg/g wordt berekend. Beschikbare data O deze berekening te kunnen aken oeten onderstaande 5 factoren bekend zijn: A. Geiddeld totaal TEQ gehalte oor alen tussen de 30 en 40 c in de gesloten gebieden; De reguliere onitoring et engonsters, welke jaarlijks plaatsindt, geeft een uitgebreid en ruitelijke beeld an totaal-teq gehalten in het gesloten gebied. Hieruit wordt een geiddeld totaal-teq gehalte bepaald oor alen tussen de 30 en 40 centieter. B. Lengteerdeling an de alen in de coerciële angst; Odat de lengte an een aal grote inloed heeft op het totaal-teq gehalte en de coerciële angst oor een groot deel uit alen an boen de 40 c bestaat, wordt ook de lengteerdeling an de alen in de coerciële angst eegewogen in de berekening. C. De erdeling tussen annelijke en rouwelijke alen; Mannelijke aal wordt bij kleinere lengte geslachtrijp en is daaro bij gelijke lengte etter dan rouwelijke aal. Vettere aal heeft doorgaans hogere totaal-teq gehalten. Het aandeel annen in de angst oet worden eegewogen in de berekening. D. De relatie tussen lengte an de aal en totaal-teq gehalte; Odat de coerciële angst oor een groot deel uit alen groter dan c bestaat oet de relatie tussen lengte en totaal-teq gehalten worden bepaald. E. Indiiduele ariatie in totaal-teq gehalten in alen; De indiiduele ariatie in totaal-teq gehalten bepaalt welk deel an de aal, bij een geiddeld hoge totaal-teq gehalte, toch gehalten onder de nor beat. Factoren A, B en C zijn reeds bekend uit eerdere onderzoeken. Odat de laatste twee factoren(d en E); oor dit onderzoek nog niet bekend waren zijn 100 alen indiidueel doorgeeten. Resultaten eting totaal-teq gehalten in indiiduele aal O de indiiduele ariatie in totaal-teq gehalten te kunnen bepalen zijn op twee locaties in het gesloten gebied (Hollands Diep en de IJssel bij Deenter) 50 alen per locatie geangen. De locatie Hollands Diep is een representatiee locatie oor het benedenriierengebied. In het benedenriierengebied werd ongeeer de helft an alle aal in het gesloten gebied geangen. De locatie IJssel is gekozen ter representatie an eer strooopwaarts gelegen gebieden, waar de totaal-teq gehalten in aal relatief iets lager zijn. Met de analyse an 50 alen per locatie kan de spreiding tussen de alen en de inloed an lengte en geslacht goed bepaald worden. In Figuur 1 zijn de resultaten an de 100 indiiduele alen weergegeen. Hieruit blijkt dat het totaal-teq gehalte sterk toeneet et een toeneende lengte. In de c klasse zijn er nog alen et totaal- 4 an 52 Rapportnuer C119/11

5 TEQ gehalten onder de nor, boen de 40 c neet dit aantal zeer sterk af. Het etgehalte neet ook sterk toe bij een toeneende lengte. De totaal-teq gehalten in annen en rouwen an gelijke grootte erschillen sterk in het Hollands Diep, het etgehalte is ook hoger in de annetjes HollandsDiep IJssel TEQ (pg/g) Lengte (c) Figuur 1. Relatie tussen lengte en totaal-teq (picogra per gra ersgewicht) an 100 alen uit een steekproef an twee locaties (Hollands Diep en IJssel). Mannelijke alen:, Vrouwelijke alen:. Berekeningswijze Voor de berekening is een geiddeld totaal-teq gehalte in het engonster aal (30-40 c) nodig. Er is gekozen o deze te bepalen per Visstand BeheersCoissie (VBC) uit de gesloten gebieden. Hieroor zijn data gebruikt uit de reguliere aalonitoring oer de jaren 2009 en In het rapport zijn drie anieren toegepast o dit geiddelde totaal-teq gehalte oor alen an c ee te neen in het rekenodel: 1 Het geiddelde an de totaal-teq an de engonsters per VBC wordt berekend. Deze geiddelden an de VBC s in de gesloten gebieden worden hierna geiddeld. Deze keuze leidt tot een tot één geiddelde totaal-teq gehalte (oor alen an c) oor alle gesloten gebieden an 20,6 pg/g. 2 Het geiddelde an de totaal-teq an de engonsters per VBC wordt berekend, waarbij de aalangsten per VBC worden eegewogen oordat het geiddelde oer de VBC s wordt berekend. Odat het zwaartepunt an de angst ligt in de VBC s et hogere totaal-teq gehalten alt het gewogen geiddelde hoger uit dan optie 1, het totaal-teq gehalte bedraagt 25,8 pg/g. 3 Het geiddelde an de totaal-teq an de engonsters per VBC wordt berekend. Per VBC wordt dit geiddelde gebruikt (oor alen an c) o een schatting an de angsten onder de liiet te krijgen. Het geschatte percentage onder de liiet wordt erolgens ereniguldigd et de angst per VBC o het totale tonnage onder de liiet in alle gesloten gebieden te berekenen De spreiding in totaal-teq gehalten an indiiduele alen, het erschil tussen annen en rouwen en de toenae in totaal-teq et lengte wordt geschat uit de dataset et 100 alen (figuur 1). Met deze schattingen en de geiddelde totaal-teq oor alen in het gesloten gebied zijn de proporties schone aal per lengteklasse en geslacht geschat. Deze worden ereniguldigd et de geschatte coerciële angst an aal per lengteklasse en het geslacht o het totale tonnage aal onder de liiet te berekenen (zie Figuur 2). Per geslacht wordt geschat wat de erdeling in totaal-teq gehalten is bij alen an erschillende lengten an 28 tot 100 centieter. Rapportnuer C119/11 5 an 52

6 Figuur 2. Illustratie an de rekenethode oor rouwelijke alen (deze aken naar schatting ongeeer 93% an het totale tonnage aan angsten uit. De boenste grafiek geeft de geschatte proportie an het totale aangelande gewicht per lengte-klasse (interallen an 5 centieter) in de gesloten gebieden in In het onderste paneel staat de geschatte spreiding (erticale lijnen; 95% predictie interal) an totaal-teq gehalten per lengteklasse. De zwarte horizontale lijn is getrokken op de gestelde liiet an totaal-teq=12 pg/g. De proportie alen per lengte-klasse onder de liiet is ruwweg gelijk aan de proportie an de erticale lijnen die onder de zwarte lijn alt (weergegeen in zwart). De keuze oor het geiddelde totaal-teq gehalte (in c aal) in de gesloten gebieden heeft een duidelijk effect op de berekening an het percentage schone aal. Bij een hoog totaal-teq gehalte liggen de erticale lijnen (waarden waartussen de totaal-teq gehalten an de alen ariëren) al snel geheel boen de horizontale lijn an de liiet (12 pg/g) Percentage schone aal in de gesloten gebieden Met de hierboen beschreen ethode zijn de percentages an de angst onder de liiet in het gesloten gebied berekend. Het percentage aal in de potentiële angsten in de gesloten gebieden, dat onder de consuptienor an 12 gra TEQ/gra ersgewicht zit, ligt tussen de 1,3 en 3,1%. Het percentage is afhankelijk an hoe het geiddelde totaal-teq gehalte wordt berekend, et of zonder correctie an de hoeeelheid geangen aal per VBC. In onderstaande tabel wordt het effect an de keuze oor de berekening an het totaal-teq gehalte in het engonster aal c saengeat. 6 an 52 Rapportnuer C119/11

7 Tabel 1. Het percentage schone aal in de gesloten gebieden bij drie opties oor het geiddelde totaal-teq gehalten (in pg/g) in het engonster aal an c. Bij opties 1 en 2 is één totaal-teq gehalte oor alle gebieden (gegeen in tabel); bij optie 3 is een geiddeld totaal-teq gehalte per VBC gebruikt. Optie berekeningswijze Geiddelde totaal-teq % angst onder de liiet Optie 1 (één geiddelde TEQ berekend zonder grootte an angsten ee te wegen) Optie 2 (één geiddelde TEQ-waarde berekend waarbij de grootte an de angst ee weegt) Optie 3 (Geiddelde TEQ-waarde per VBC en grootte an de angsten eegewogen) 20,6 pg/g 3,1 25,8 pg/g 1,3 Per VBC 3,5 Odat in optie 1 en 2 et één geiddeld totaal-teq gehalte wordt gerekend oor het hele gesloten gebied worden in alle geallen de percentages angsten onder de liiet oerschat in de deelgebieden et relatief hoge totaal-teq gehalten, en onderschat in deelgebieden et relatief lagere totaal-teq gehalten. Dit erschil tussen deelgebieden erdient nuancering. Het zijn ooral de boenstroose deelgebieden die lager totaal-teq gehalten hebben (in de lengteklasse c). In die gebieden koen echter relatief eel grote alen oor en weinig kleine aal. Odat grote aal hogere totaal-teq gehaltes beatten zal het deel an de angst, dat onder de liiet an 12 pg/g ligt, kleiner zijn dan op basis an de in dit rapport gebruikte berekeningsethode wordt erwacht. Daarentegen, het gebruik an één geiddeld totaal-teq gehalte oor het hele gesloten gebied kan leiden tot een onderschatting an het percentage onder de 12 pg/g. Dit effect is berekend in optie drie, waarin de totaal-teq gehalte per VBC zijn ingeoerd in het rekenodel, waarna de geschatte percentages an aalangst onder de nor zijn ereniguldigd et de angst an de betreffende VBC. Gegeen de beschikbare data geeft de berekeningswijze an optie 3 naar erwachting de beste schatter an het percentage an de angst dat onder de 12 pg/g ligt. Dit percentage zal rond de 3,5% liggen. Rapportnuer C119/11 7 an 52

8 1. Inleiding 1.1 Probleestelling In de oor aalangst gesloten gebieden is het geiddelde gehalte an totaal-teq in aal, geeten in de jaarlijkse onitoring, noroerschrijdend. Op basis hieran heeft de Staatsecretaris an EL&I, in afsteing et het inisterie an VWS, de angst an aal in die gebieden erboden. Door de natuurlijke ariatie zal een percentage an de aal ogelijk totaal-teq gehalten beneden de wettelijke consuptienor an 12 picogra TEQ/gra ersgewicht beatten. Deze aal is oor consuptie geschikt, aar door het angsterbod kan deze niet worden geangen. Het inisterie an EL&I wil deze gederfde inkosten copenseren. Hieroor oet worden astgesteld welk percentage an de angst an de aalissers uit deze oor consuptie geschikte aal bestaat. 1.2 Achtergrond Voor de so an dioxines en dioxine-achtige PCB s (totaal TEQ) in aal geldt een EU-nor an 12 pg TEQ/g is. Daarnaast is er ook een nor oor alleen dioxines (4 pg TEQ/g is) aar deze blijkt inder releant oor aal in teren an oerschrijding an de nor en is daaro buiten beschouwing gelaten. O na te gaan hoe de situatie is in de Nederlandse riieren en eren wordt sinds enige tijd het gehalte bepaald in engonsters an 25 alen per locatie. Hieruit blijkt dat op eel plaatsen het gehalte in het engonster boen de EU-nor ligt. O die reden is er een angsterbod ingesteld op dergelijke locaties. Als het totaal-teq gehalte an een engonster an 25 alen 12 pg/g of hoger bedraagt, dan is het aanneelijk dat een deel an de indiiduele alen toch gehalten lager dan 12 pg/g zal beatten. Voor totaal-teq is de ate an ariatie echter niet bekend, en dus ook niet de erdeling tussen waarden boen en onder de nor. Voor PCB s is aangetoond dat de natuurlijke ariatie in gehalten tussen alen an eenzelfde gebied aanzienlijk kan zijn (1). Afhankelijk an de hoogte an het geiddelde gehalte zal de erdeling an totaal-teq gehalten (%boen of onder der nor) per locatie anders zijn. Tot duser is in het onitoringsproject sportis et nae totaal-teq geanalyseerd in alen uit de lengteklasse c. In praktijk brengen issers ook grotere aal op de arkt. In 2006 is ook aal geanalyseerd uit de hogere lengteklasse, waaruit blijkt dat deze lengteklasse hogere totaal-teq gehalten beat dan de c klasse aal (2). O op basis an de beschikbare analysedata zo goed ogelijk een uitspraak te kunnen doen oer het deel an de angst dat wel aan de nor oldoet, oet zowel de ariatie en daaree erdeling in de gehaltes bekend zijn, alsook het aandeel an dierse lengteklassen (30 c tot 100 c) in de coerciële angst. 1.3 Doelstelling De doelstelling is o et behulp an erschillende datasets te schatten welk deel an de potentiele coerciële aalangst in de gesloten gebieden totaal-teq-gehalten beat beneden de gestelde totaal- TEQ liiet an 12 pg/g is. Drie datasets zijn al beschikbaar, één dataset is in dit onderzoek erkregen; totaal-teq gehalten in 100 indiiduele alen. Hieree kan de ariabiliteit in het TEQ-gehalte binnen een engonster aal worden berekend. 8 an 52 Rapportnuer C119/11

9 2. Beschrijing an de ethodologie Voor het aken an de schatting an het aandeel an de angst dat onder de gestelde liiet an totaal- TEQ an 12 pg/g alt, wordt uitgegaan an de angst die geaakt zou zijn door beroepsissers als in 2011 de gesloten gebieden open waren oor isserij op aal tijdens het reguliere seizoen. Daaroor zijn een aantal bronnen an inforatie (datasets) beschikbaar, deels uit oorgaande jaren, en is een aantal rekenstappen nodig. In olgende paragrafen staan de rekenstappen in detail beschreen. De datasets welke gebruikt zijn o de schatting te kunnen aken zijn: Dataset 1) Een dataset an gerapporteerde angsten an aal door coerciële issers in Deze dataset is in beheer an het inisterie an EL&I. In het gesloten gebied is in totaal naar schatting kilo aal geangen. Dataset 2) Een dataset et biologische gegeens an de saenstelling an de aalangsten in 2010, erkregen door bestudering an de biologische kenerken an een steekproef an de coerciële aalangsten in dat jaar. Deze biologische beonstering wordt gecoördineerd door IMARES en is uitgeoerd in saenwerking et beroepsissers. Uit het gesloten gebied is alleen een steekproef beschikbaar an angsten uit benedenstroose gebieden (3, 4). Dataset 3) Een lange terijn dataset an totaal-teq gehalten in engonsters an erschillende jaren en locaties. Een engonster bestaat uit gelijke hoeeelheden weefsel an axiaal 25 alen et lengten tussen de 30 en 40 centieter. Alleen de gegeens an de jaren 2009 en 2010 worden gebruikt, odat het besluit oor het instellen an gesloten gebieden ook op deze periode is gebaseerd. De geslachtsaenstelling an de alen in de engonsters is onbekend. De alen zijn geangen door het onderzoeksinstituut IMARES (en zijn dus geen steekproef an de coerciële aalangsten), de totaal-teq gehalten zijn bepaald door het RIKILT. Eentuele erschillen zitten et nae in de lengte an de alen aar er zijn geen aanwijzingen dat de geeten totaal-teq gehaltes niet representatief zijn oor de aal an c geangen door coerciele issers in dat gebied. Dataset 4) Een speciaal oor deze studie ergaarde dataset et totaal-teq gehalten, geslacht en lengte an 100 alen erkregen in 2011 uit twee locaties (Hollands Diep en IJssel, 50 alen per locatie). Deze dataset geeft, in tegenstelling tot de engonsters (dataset 3) een goed beeld an twee benodigde paraeters per geslacht (oor annelijke en rouwelijke alen apart); 1) een beeld an de spreiding in totaal-teq gehalten an indiiduen binnen één locatie, en 2) de ate waarin totaal-eq-gehalten toeneen et toeneende lengte en etgehalte an de alen. Naast boenstaande datasets is ook gebruik geaakt an kennis uit de wetenschappelijke literatuur. 2.1 Meten totaal-teq-waarden in indiiduele alen (dataset 4) Er is gekozen o op twee locaties 50 alen te beonsteren. De keuze tussen 100 alen an 1 of eerdere locaties heeft een effect op waarde an het resultaat. Met de keuze oor twee locaties kan de ariatie, de or an de erdeling en de relatie et biotische factoren zoals lengte, gewicht, geslacht en etgehalte oer het gesloten gebied het best worden geschat. Het hoge aantal onsters is nodig odat ook grotere alen bekeken oeten worden en erwacht kan worden dat de erschillen tussen annelijke en rouwelijke aal groot zijn. De locatie Hollands Diep is een representatiee locatie oor het benedenriierengebied. In het benedenriierengebied werd in 2010 ongeeer de helft an alle aal in het gesloten gebied geangen. De locatie IJssel is gekozen ter representatie an eer strooopwaarts gelegen gebieden, waar de totaal- TEQ gehalten in aal relatief iets lager zijn. Van de locaties Hollands Diep en de IJssel bij Deenter zijn 50 alen per locatie beonsterd an 30 tot 70 c lengte, waaran 25 stuks an 30 tot 40 c lengte. De alen zijn door IMARES erwerkt; lengte, gewicht en geslacht zijn per aal genoteerd en de analyseonsters, bestaande uit een stuk filet zonder el (eetbare deel), zijn geaakt. Rapportnuer C119/11 9 an 52

10 2.2 Totaal-TEQ analyse De indiiduele onsters zijn daarna door het RIKILT onderzocht op totaal-teq (dioxines en PCB s), confor ethode A0565. Het et is geëxtraheerd uit de filets en erolgens opgezuierd iddels een FMS Powerprep-systee. In de uiteindelijke extracten zijn de indiiduele gehaltes aan dioxines en PCB s bepaald iddels HRGC/HRMS en iddels de TEF-waardes uit 1998 ogerekend naar een totaal- TEQgehalte (pg TEQ/g et). Op basis an het etgehalte zijn de gehaltes ogerekend naar productbasis (pg TEQ/g is). De ethode is geaccrediteerd olgens ISO 17025, de analyseresultaten oldoen aan de kwaliteitscriteria. 2.3 Beschrijing datasets De gebieden zijn gesloten oor de coerciële aalisserij op basis an de geeten waarden an de engonsters (dataset 3) die jaarlijks op eerdere locaties worden genoen als onderdeel an het reguliere onitoringprograa (onitoring Sportis, onderdeel WOT Voedseleiligheid). De engonsters geen het eest uitgebreide ruitelijke en tijdelijke beeld an de spreiding in totaal-teq gehalten binnen het Nederlandse riierengebied in alen et lengten tussen de 30 en 40 centieter. De angsten an coerciële beroepsissers bestaan echter uit alen et lengten an 28 tot 100 centieter (3, 4) en erreweg het grootste gedeelte (naar schatting ongeeer 83%) an het gewichtsaandeel an de angsten bestaat uit alen et lengten an éér dan 40 centieter (zie paragraaf 1.3). Aangezien de totaal-teq gehalten an alen naar erwachting toeneen et lengte (2) geen de geeten totaal-teq gehalten in de engonsters een onderschatting an de totaal-teq gehalten an alen groter dan 40 c in de angsten. Teens geen de engonsters weinig inforatie oer de spreiding in totaal-teq gehalten an indiiduele alen. Een realistische schatting an deze spreiding is nodig o te schatten welk aandeel an de alen in de angsten onder de gestelde liiet alt. Tenslotte is de geslachterhouding in de engonsters onbekend, terwijl de totaal-teq gehalten an annelijk alen naar erwachting geiddeld hoger liggen dan die an rouwelijke alen binnen de lengte-klasse 30 tot 40 centieter, aangezien annelijke alen geiddelde genoen etter zijn dan rouwelijke alen binnen deze lengteklasse. De dataset et totaal-teq gehalten an indiiduele alen (dataset 4) is daaro speciaal oor deze studie erzaeld en gebruikt o schattingen te erkrijgen per geslacht an de toenae in totaal- TEQ gehalten et toeneende lengte an alen, en het geiddelde en de spreiding in totaal-teq gehalten an alen per lengte-klasse. Globaal beschreen wordt de schatting an het totale tonnage aan angsten dat onder de gestelde liiet alt, geaakt in de olgende (reken)stappen: 1) Met behulp an de dataset 4 wordt er oor annetjes en rouwtjes geschat in welke ate totaal- TEQ gehalten geiddeld genoen toeneen et de lengte an alen (richtingscoëfficient), wat de spreiding aan totaal-teq gehalten bij een gegeen lengte an alen is, en in welke ate de geiddelde totaal-teq erschilt tussen annetjes en rouwtjes an c. Dit gebeurt et behulp an lineaire regressieergelijkingen waarin de totaal-teq gehalten an indiiduele alen worden oorspeld als functie an lengte en geslacht an deze alen. 2) Met behulp an dataset 3 wordt een geiddeld totaal-teq gehalte oor het totaal aan gesloten gebieden geschat oor alen tussen de 30 en 40 centieter (drie opties oor het te gebruiken totaal- TEQ gehalte worden doorgerekend). Dit totaal-teq gehalte wordt erolgens gebruikt o een aparte geschatte geiddelde totaal-teq-waarde oor annelijke en rouwelijke alen te krijgen op een lengte an 35 centieter. Dit is nodig odat uit dataset 4 blijkt dat annelijke alen geiddeld genoen hogere totaal-teq gehalten hebben in de lengte-klasse centieter. 3) Met de schattingen uit stap 1 en 2 hierboen wordt de erdeling (het geiddelde en de spreiding daaroheen) an totaal-teq gehalten oor annelijke en rouwelijke alen in lengte-klassen et interallen an 5 centieter geschat. Dit gebeurt door de regressie-ergelijkingen uit stap 1 te gebruiken en zodanig op te schalen dat de oorspelde totaal-teq bij alen an 35 centieter gelijk is aan de schatting an de geiddelde totaal-teq-waarde per geslacht oor de gesloten gebieden (erkregen in stap 2). 4) Met behulp an dataset 2 worden schattingen erkregen an het gewichtsaandeel in de angsten per geslacht en lengte-klasse (et interallen an 5 centieter). 10 an 52 Rapportnuer C119/11

11 5) Per lengte-klasse en geslacht wordt de proportie alen et totaal-teq gehalten onder de gestelde liiet berekend en ereniguldigd et het gewichtsaandeel in de angsten an alen an hetzelfde geslacht en dezelfde lengte-klasse. Een schatting an het totale gewichtsaandeel in de angsten onder de gestelde liiet wordt erkregen door de so te neen oer alle lengte-klassen en beide geslachten. 6) Tenslotte wordt het geschatte schone gewichtsaandeel ereniguldigd et de totale gerapporteerde angsten uit de gesloten gebieden in 2010 (dataset 1), o een schatting te erkrijgen an de totale angst (in kilograen) aan aal die onder de gestelde liiet alt. In de olgende paragrafen staan de erschillende rekenstappen en odelaannaes in detail beschreen. 2.4 Detailbeschrijing rekenstappen en odelaannaes Vangsten beroepsisserij gesloten gebieden (dataset 1) Fig Indeling VBC gebieden in Nederland (Bron: De gesloten gebieden zijn in het blauw aangegeen in het kleine kaartje. Een schatting an de uitgebleen onttrekking (totaal aantal kilograen) aan aal in 2011 anwege het angsterbod in de per 1 april 2011 gesloten gebieden is geaakt et behulp an een database an het inisterie an EL&I et gerapporteerde angsten an coerciële aalissers. In deze database staan gerapporteerde angsten oor het gehele jaar 2010 per Visstand Beheers Coissie (VBC). Een gedetailleerde lijst an de gesloten gebieden is te inden op Deze gebieden oerlappen grotendeels et de olgende VBC s (Fig ): Noorzeekanaal [2], IJssel plus [5], Nederrijn plus [8], Waal plus [9], Zandaas (inclusief Rapportnuer C119/11 11 an 52

12 Liburgse kanalen) [11], Grensaas [12], Benedenriieren, Nieuwe Waterweg en Haringliet [13] en Volkerak-Zooeer [14]. De totale gerapporteerde angsten uit deze VBC s bedraagt kilo. De schatting an de niet onttrokken angst in 2011 wordt gelijk gesteld aan deze totale gerapporteerde angsten in Hierbij wordt aangenoen dat de grootte en saenstelling an de aalpopulatie boen de iniu aanlandingsaat (28 centieter) weinig is eranderd tussen 2010 en 2011, en dat in 2011 eenzelfde isserij-inspanning zou zijn gerealiseerd als in Biologische kenerken aalangsten gesloten gebieden (dataset 2) In het kader an de Wettelijke Onderzoekstaken (WOT) en het aalbeheersplan zijn in 2010 de angsten an coerciële aalissers beonsterd ((3)) oor het bepalen an biologische kenerken an deze angsten, et nae: - de groottesaenstelling (lengte-frequentie erdeling) - de geslachtserhouding - de proportie tot schieraal getransforeerde alen per lengte-klasse en geslacht - de relatie tussen lengte en gewicht De arktbeonstering in 2010 is uitgeoerd in het IJsseleer, Markereer, Friesland en het benedenriierengebied. Alleen de onsters uit het benedenriierengebied (oornaelijk de VBC s Benedenriieren en Haringliet en Nederrijn plus) oerlappen et de gesloten gebieden, en alleen deze onsters zijn daaro gebruikt o de benodigde paraeters te schatten. Hierbij is de aannae geaakt dat de onsters uit de angsten an het benedenriierengebied representatief zijn oor de angsten uit alle gesloten gebieden. De angsten uit de VBC s Benedenriieren en Haringliet en Nederrijn plus bedraagt naar schatting ongeeer 50% an de angsten in de gesloten gebieden ( kilo). De lengte-frequentieerdeling en andere biologische paraeters an de aalangst in 2010 (Marktbeonstering) zijn genoen als de lengte-frequentieerdeling an de niet-geaakte angsten in Het geschatte gewichtsaandeel in de angsten per lengte-klasse en geslacht is gegeen in tabel en figuur De angsten uit gebieden die boenstroos liggen an het benedenriierengebied zijn niet beonsterd, en bestaan naar erwachting uit geiddeld genoen langere alen. Dit kan worden afgeleid uit onitoringsgegeens an de aalpopulatie in de grote riieren (data an de Monitoring an de Waterstaatkundige Toestand des Lands; MWTL onitoring) waaruit sterke aanwijzingen zijn dat de geiddelde lengte an de aalpopulatie hoger ligt in boenstroose delen an het riierengebied (zie Bijlage 4). Hierdoor is de geschatte saenstelling an de angsten die gebruikt is in dit rapport representatief oor de angsten uit het benedenriierengebied, aar de angsten an kleine aal door boenstroose issers worden naar erwachting hierdoor oerschat. 12 an 52 Rapportnuer C119/11

13 Tabel Het aantal alen in de biologische arktbeonstering an aalangsten an beroepsissers in het benedenriierengebied in 2010 (dit geeft een indicatie an de grootte an de steekproef) en de geschatte gewichtsaandelen per geslacht en lengte-klasse. Lengte-klasse (c) Gewichtsaandeel (%) # alen in an Tot annelijk rouwelijk steekproef Rapportnuer C119/11 13 an 52

14 gewichtsaandeel angst (%) lengte (c) Figuur Het geschatte gewichtsaandeel in de aalangsten per geslacht en lengte-klasse (zie tabel ). De schattingen zijn geaakt et behulp an de gegeens an de biologische arktbeonstering an de aalangsten an beroepsissers uit het benedenriierengebied. De lengteklassen hebben een interal an 5 centieter, en lopen an c, c, c Exploratie dataset totaal-teq in indiiduele alen (dataset 4) Op twee locaties, het Hollands Diep en de IJssel bij Deenter, zijn elk 50 alen geangen et lengten tussen de 30 en 70 centieter. Van deze in totaal 100 alen is het geslacht, lengte, gewicht, etgehalte en TEQ-gehalte bepaald. De relatie tussen lengte en TEQ an annelijke en rouwelijke alen is weergegeen in figuur en op logaritische schaal in figuur De relatie tussen lengte en etgehalte is weergegeen in figuur De dataset bestaat uit 20 annetjes (14 uit het Hollands Diep en 6 uit de IJssel) en 80 rouwtjes (36 uit het Hollands Diep en 44 uit de IJssel). De alen hebben lengten tussen de 30.0 en 41.4 centieter (annetjes) en 30.1 en 70.3 centieter (rouwtjes). Uit deze gegeens ontstaat het beeld, in lijn et de erwachting, dat totaal-teq gehalten en etgehalten geiddeld genoen toeneen bij toeneende lengte an alen. De totaal-teq gehalten liggen lager in de IJssel dan in het Hollands Diep oor alen an dezelfde lengte. In de dataset uit het Hollands Diep zijn er sterke aanwijzingen dat totaal-teq gehalten bij annelijke alen sneller toeneen et toeneende lengte dan oor rouwelijke alen, en dat annelijke alen et lengten tussen de 30 en 40 centieter geiddeld hogere etgehalten en totaal-teq gehalten hebben dan rouwelijke alen an dezelfde lengte. 14 an 52 Rapportnuer C119/11

15 HollandsDiep IJssel TEQ Lengte (c) Figuur Relatie tussen lengte en totaal-teq an alen uit een steekproef an twee locaties (Hollands Diep en IJssel). Mannelijke alen:, Vrouwelijke alen:. Rapportnuer C119/11 15 an 52

16 HollandsDiep IJssel log e (TEQ) log e (lengte) (c) Figuur Relatie tussen lengte en totaal-teq op een logaritische schaal an alen uit een steekproef an twee locaties (Hollands Diep en IJssel). Mannelijke alen:, Vrouwelijke alen:. 16 an 52 Rapportnuer C119/11

17 HollandsDiep IJssel etgehalte (%) Lengte (c) Figuur Relatie tussen lengte en etgehalte an alen uit een steekproef an twee locaties (Hollands Diep en IJssel). Mannelijke alen:, Vrouwelijke alen:. 2.5 Schatting an het totaal-teq gehalte oor het hele gesloten gebied Uit de tabel blijkt dat de totaal-teq gehalten in de engonster aal c erschillen per locatie. Ook de hoeeelheid locaties per VBC erschilt. Oer het algeeen zijn er eer eetpunten per VBC als de coerciële aalangsten daar groot zijn. Ook blijkt dat doorgaans de totaal-teq gehalten relatief hoog zijn in die gebieden waar de hoogste aalangst wordt gerealiseerd. Voor de berekening an het geiddelde totaal-teq gehalte in het standaard engonster aal zijn eerdere opties ogelijk. In dit rapport worden twee opties doorgerekend waarbij er et één geiddelde TEQ-waarde (oor alen an 35 c) wordt gewerkt oor alle gesloten gebieden:: Optie 1: In deze optie zijn per VBC de totaal-teq gehalten geiddeld (aantal locaties ariërend an 1 tot 10 per VBC). Van deze geiddelde waarde is het geiddelde berekend, dit kot uit op 20,6 pg/g. Optie 2: Deze optie houdt rekening et de angsten per VBC. Net als in optie 1 zijn per VBC de totaal-teq gehalten geiddeld. Deze zijn daarna eerst ereniguldigd et de angst (in kg) per Rapportnuer C119/11 17 an 52

18 VBC en deze waarden zijn opgeteld. Dit getal is gedeeld door de totale angst wat een gewogen totaal-teq gehalte opleert an 25,8 pg/g. Een andere benadering rekent niet et één geiddeld totaal-teq gehalte oor het hele gesloten gebied, aar houdt rekening et de angsten per VBC en et de erschillen in geeten totaal-teq gehalten in engonsters tussen VBC s. Per VBC (zie tabel 2.5.1) zijn de totaal-teq waarden geiddeld, en deze zijn per VBC gebruikt in odel 3c o een percentage angsten onder de liiet te schatten. De geschatte percentages onder de liiet per VBC zijn erolgens ereniguldigd et de tonnages angsten per VBC en bij elkaar opgeteld o het gezaenlijke tonnage angsten onder de liiet in alle gesloten gebieden te berekenen. 18 an 52 Rapportnuer C119/11

19 Tabel Totaal-TEQ gehalten geanalyseerd in engonsters aal c in het kader an het project onitoring Sportisserij. De totaal-teq gehalten in deze tabel zijn gelijk aan die in het rapport Onderzoek naar dioxines, dioxineachtige PCB s en indicator-pcb s in paling uit Nederlandse binnenwateren De totaal-teq gehalten zijn het geiddelde an de etingen in 2009 en 2010, de schuingedrukte getallen ertegenwoordigen het analyseresultaat an één jaar. Locatie per VBC VBC13 Totaal-TEQ pg/g Aer HD61 - HD63 39 Biesbosch-Gat.d. Noorderklip 32 DordtscheBiesbosch t.n.. Koekplaat 52 Haringliet - KorendijkseGeul 34 HaringlietOost 29 Haringliet West 17 HollandsDiep 28 HollandseIJssel. Gouderak 52 Maas. Keizerseer 37 Nieuwe Merwede 47 VBC 5 Keteleer, ZO IJsseloog 23 Keteleer, Rasdiep* 1 5 IJssel. Deenter 16 Vosseeer 15 VBC2 Totaal-TEQ geiddeld pg/g Vangst kg totaal- TEQ * kg 36, , Jan an Riebeeckhaen. Asterda 27 Noordzeekanaal. Zijkanaal-C 20 VBC8 23, Lek. Culeborg 21 21, VBC12 Maas. Eijsden 13 13, VBC11 Maas. Maasboel 12 Maas. Roerond 14 Maas-Waal kanaal. Malden 20 VBC9 Rijn Lobith 24 Waal Tiel 21 VBC14 15, , Volkerak 18 18, VBC35d Waterweg 5.315* 2 SOM Geiddelde TEQ 25,7 20,6 25,8 * 1 Locatie nabij gesloten gebied *2 Niet eegerekend odat an deze locatie geen totaal-teq gehalte in aal bekend is Rapportnuer C119/11 19 an 52

20 3. Geschatte proporties aal onder de totaal-teq nor Met de datasets en de beschreen rekenethode is het percentage aal onder de totaal-teq nor an 12 pg/g geschat. De beschrijing an het regressieodel, wat de schatting berekent an het percentage aal in de angst (op basis an gewicht) dat onder de gestelde liiet oor totaal-teq (12 pg/g aal) alt, staat in Bijlage 1. Voor de berekening an het percentage aal an de angst onder de totaal-teq nor zijn een aantal paraeters astgelegd (lengteerdeling an de coerciële angst, an/rouw aandeel in deze angst en het erschil in totaal-teq gehalten tussen an en rouw). Voor het standaard totaal-teq gehalte in het engonster aal (30-40 c) zijn drie erschillende opties doorgerekend. Tabel 3.1 Geschatte gewichtsaandeel an de hypothetische angsten dat onder de gestelde totaal-teq liiet an 12 pg/g alt. De schattingen zijn geaakt oor drie opties die erschillen in de anier waarop de geiddelde totaal-teq gehalten oor de gesloten gebieden oor alen an 35 centieter zijn berekend uit de dataset et engonsters. Optie Geiddelde % angst Tonnage angst totaal-teq onder de liiet onder liiet Optie 1 (geen correctie oor de angst per VBC) 20,6 3,1 5,3 Optie 2 (wel correctie oor de angst per VBC) 25,8 1,3 2,2 Optie 3 (Berekend per VBC, gecorrigeerd oor angst per VBC) Per VBC 3,5 5,9 Optie 1: In deze optie zijn per VBC totaal-teq gehalten geiddeld an alle engonsters die in deze VBC s allen (aantal locaties et engonsters ariërend an 1 tot 10 per VBC). Van deze geiddelde waarden per VBC is erolgens het geiddelde berekend. Optie 2: Dit is een erder uitgewerkte ersie an optie 1, welke rekening houdt et de grootte an de angsten per VBC. Net als in optie 1 zijn per VBC totaal-teq gehalten geiddeld an alle engonsters die in deze VBC s allen. Deze geiddelden zijn daarna eerst ereniguldigd et de angst (in kg) per VBC en deze waarden zijn opgeteld. Dit getal is erolgens gedeeld door de totale angst, wat een gewogen (naar grootte an de angst) TEQ-waarde opleert (zie tabel 2.5.1). Optie 3: Hierbij is per VBC een geiddelde TEQ-waarde berekend die erolgens gebruikt is in odel 3c o een schatting (per VBC) an het percentage angsten onder de liiet te aken. Deze percentages zijn erolgens per VBC et de gerapporteerde angsten ereniguldigd en bij elkaar opgeteld o het gezaenlijke totale tonnage angst onder de liiet te berekenen. Gegeen de beschikbare data geeft de berekeningswijze an optie 3 naar erwachting de beste schatter an het percentage an de angst dat onder de 12 pg/g ligt. Dit percentage zal rond de3,5% liggen. 20 an 52 Rapportnuer C119/11

21 4. Discussie De berekening an het percentage aal in de angst et totaal-teq gehalten onder de wettelijke liiet an 12 pg/g berust op een iertal datasets. Deze datasets worden ondersteund door cheische en biologische paraeters. De toenae an totaal-teq et toeneende lengte an alen kan worden beschouwd als een algeeen erschijnsel. Grotere issen zitten eestal hoger in de oedselketen dan kleinere issen en beatten, al dan niet et hogere etgehalten, aker hogere organische containantgehalten dan kleinere issen an dezelfde soort (2, 5-7). De geconstateerde en geodelleerde toenae an totaal-teq gehalten in alen an toeneende lengte kot hieree oereen. Het erschil in etgehalte bij gelijke lengte tussen annen en rouwen is in oereensteing et de leensloop an de aal. Mannelijke aal wordt bij lagere lengte geslachtsrijp en zal daaro eerder zijn etgehalte erhogen o de transforatie naar schieraal te aken, zodat de etreseres optiaal zijn o de lange trek naar de paaigronden te kunnen aken. De geiddeld genoen hogere totaal-teq gehalten in annen dan in rouwen wordt oornaelijk eroorzaakt door dit geiddeld genoen hogere etgehalte. De schattingen an het gewichtsaandeel per geslacht en lengte-klasse in de angst berust geheel op epirische data erkregen uit een steekproef an de angsten uit het benedenriierengebied. Het relatief kleine aandeel an annetjes in de angst is in lijn der erwachting, aangezien bij toeneende lengte de kans dat een annetje tot schieraal transforeert en wegtrekt steeds groter wordt. Het logische geolg is dat boen de axiu lengte an annelijke schieraal (45 c) 100% an de angst uit rouwen zal bestaan. De angsten uit gebieden die boenstroos liggen an het benedenriierengebied zijn niet beonsterd, en bestaan naar erwachting uit geiddeld genoen langere alen. Dit kan worden afgeleid uit onitoringsgegeens an de aalpopulatie in de grote riieren (data an de Monitoring an de Waterstaatkundige Toestand des Lands; MWTL onitoring) waaruit sterke aanwijzingen zijn dat de geiddelde lengte an de aalpopulatie hoger ligt in boenstroose delen an het riierengebied (zie Bijlage 4). Hierdoor is de geschatte saenstelling an de angsten die gebruikt is in dit rapport representatief oor de angsten uit het benedenriierengebied, aar de angsten an boenstroose issers bestaan naar erwachting uit geiddeld genoen grotere alen en een hoger percentage rouwelijke alen. De in tabel 3.1 gepresenteerde schattingen an het percentage aalangst onder de gestelde liiet zijn oor een belangrijk deel gebaseerd op schattingen an het geiddelde totaal-teq gehalte oor alen an centieter uit alle gesloten gebieden en op de schattingen an de geslachtsaenstelling en lengte-saenstelling an de angsten uit deze gebieden. Er zullen in werkelijkheid erschillen zijn tussen angstlocaties in de biologische saenstelling (lengten en etgehalten) an de aalangsten en geiddelde en spreiding an totaal-teq gehalten bij alen an c. Geeten totaal-teq gehalten an alen an c in boenstroose gebieden liggen in een aantal geallen geiddeld genoen lager dan die an het benedenriierengebied. Dit beeld is echter niet geldig oor alle gebieden; er zijn bijoorbeeld ook benedenstroose gebieden waar etingen an totaal-teq gehalten geiddeld lager liggen dan het geschatte geiddelde oor alle gebieden. Dit betekent dat de geschatte geiddelde totaal-teq gehalten in alen an centieter een oerschatting zal zijn oor een aantal (waaronder oornaelijk boenstroose) locaties, en een onderschatting oor een aantal (oornaelijk benedenstroose) locaties. Tegelijkertijd is het aandeel kleine alen (die de hoogste percentages onder de gestelde liiet hebben) uit de angsten an boenstroose locaties waarschijnlijk oerschat. In opties 1 en 2 wordt een cure oor de erdeling an TEQ waarden (geiddelde en spreiding daar oheen) per lengte-klasse geschat die de situatie oor één geiddelde locatie (et geiddelde TEQwaarden uit de engonsters in alen an centieter) beschrijft. Hierdoor worden de percentages angsten onder de liiet in deelgebieden et relatief lagere TEQ-waarden éér onderschat dan dat deze percentages worden oerschat in deelgebieden et relatief hogere TEQ waarden. Rapportnuer C119/11 21 an 52

22 Een andere schatting an het totale tonnage angsten uit alle gebieden onder de liiet wordt bereikt indien er oor afzonderlijke deelgebieden tonnages angsten onder de liiet worden berekend en deze erolgens oor alle gebieden worden opgeteld (optie 3). In deze optie is het tonnage angsten onder de liiet berekend, waarbij per VBC een geiddelde TEQ-waarde is gebruikt. De schatting onder optie 3 is o deze reden ogelijk beter, aar houdt geen rekening et het feit dat er in soige VBC s relatief weinig etingen in het jaarlijkse onitoringsprograa et engonsters zijn; hierdoor is de schatting per VBC onzeker. Teens ligt het in de lijn der erwachting dat er ook aanzienlijke erschillen kunnen bestaan in totaal-teq gehalten op erschillende locaties binnen een VBC (zie VBC 13). De erwachting is dat de berekeningswijze an optie 3 de beste schatting geeft an het percentage an de angst dat onder de liiet an 12 pg/g ligt. In geen an de drie opties wordt rekening gehouden et ogelijke erschillen tussen locaties in de biologische saenstelling an de angsten ( lengteerdeling en sex ratio) odat er geen biologische gegeens an de angsten an boenstroose issers beschikbaar zijn. Hierdoor is het niet ogelijk o oor boenstroose locaties een afweging te aken in welke ate een ogelijke oerschatting an de geiddelde totaal-teq gehalte an alen tussen de c (en daardoor een ogelijke onderschatting an het percentage angsten onder de liiet) opweegt tegen een ogelijke oerschatting an het aandeel kleinere alen (en daardoor een ogelijke oerschatting an het percentage angsten onder de liiet). 22 an 52 Rapportnuer C119/11

23 5. Kwaliteitsborging IMARES beschikt oer een ISO 9001:2008 gecertificeerd kwaliteitsanageentsystee (certificaatnuer: AQ-NLD-RA). Dit certificaat is geldig tot 15 deceber De organisatie is gecertificeerd sinds 27 februari De certificering is uitgeoerd door DNV Certification B.V. Daarnaast beschikt het cheisch laboratoriu an de afdeling Milieu oer een NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005 accreditatie oor testlaboratoria et nuer L097. Deze accreditatie is geldig tot 27 aart 2013 en is oor het eerst erleend op 27 aart 1997; deze accreditatie is erleend door de Raad oor Accreditatie. RIKILT gebruikt in haar onderzoek een groot aantal geaccrediteerde ethoden. RIKILT is geaccrediteerd op basis an ISO en ILAC G13. De betreffende testen zijn te inden op onder nuer L014 en R013. De analyse op dioxines en PCB s is een an deze geaccrediteerde testen. Ook het RIKILT hecht grote waarde aan de kwaliteit an de uitgeoerde werkzaaheden en streeft naar continue erbetering an het kwaliteitssystee. Deze accreditatie is geldig tot 1 noeber 2013 en is oor het eerst erleend op 18 augustus 1989; deze accreditatie is erleend door de Raad oor Accreditatie. Rapportnuer C119/11 23 an 52

24 6. Referenties 1. de Boer, J., and Hagel, P. (1994) Spatial differences and teporal trends of chlorobiphenyls in yellow eel (Anguilla anguilla) fro inland waters of the Netherlands, Sci. Total Eniron. 141, Hoogenboo L.A.P., M. J. J. K., M. Hoek&an Nieuwenhuizen, M.K. an der Lee, W.A. Traag. (2007) Onderzoek naar dioxines, dioxine&achtige PCB s en indicator&pcb s in paling uit de Nederlandse binnenwateren, RIKILT IMARES Rapport Keeken, O. A.. B., S.M.; Wiegerinck, J.A.M.; Goudswaard, P.C. (2010) Proefproject arktbeonstering aal 2009., IJuiden : IMARES, (Rapport C028/10). 4. Keeken, O. A.., S. Bieran, H. Wiegerinck, K. Goudswaard, E. Kuijs. (2011) Proefproject Marktbeonstering Aal Voortgang 2010, IMARES rapport C053/11 5. Houde, M., Muir, D. C. G., Kidd, K. A., Guildford, S., Drouillard, K., Eans, M. S., Wang, X. W., Whittle, D. M., Haffner, D., and Kling, H. (2008) Influence of lake characteristics on the bioagnification of persistent organic pollutants in lake trout food webs, Eniron. Toxicol. Che. 27, Ryan, M. J., Stern, G. A., Diaond, M., Croft, M. V., Roach, P., and Kidd, K. (2005) Teporal trends of organochlorine containants in burbot and lake trout fro three selected Yukon lakes, Sci. Total Eniron. 351, Stow, C. A., and Carpenter, S. R. (1994) Pcb Accuulation in Lake-Michigan Coho and Chinook Salon - Indiidual-Based Models Using Alloetric Relationships, Enironental Science & Technology 28, an 52 Rapportnuer C119/11

25 Verantwoording Rapport C119/11 Projectnuer: Dit rapport is et grote zorguldigheid tot stand gekoen. De wetenschappelijke kwaliteit is intern getoetst door een collega-onderzoeker en het betreffende afdelingshoofd an IMARES. Akkoord: Dr. M.G. de Graaf Collega onderzoeker Handtekening: Datu: 11 oktober 2011 Akkoord: Drs. J.H.M. Schobben Hoofd afdeling Milieu Handtekening: Datu: 11 oktober Rapportnuer C119/11 25 an 52

26 Bijlage 1: Beschrijing an het rekenodel Per geslacht en lengte-klasse (et interallen an 5 centieter) is er geschat wat de erdeling (het geiddelde en de spreiding daar o heen) an de totaal-teq-gehalten is. Dit wordt gedaan et behulp an eengeschatte relatie an TEQ et lengte an de aal (per geslacht) en door de TEQ oor alen an 35 centieter gelijk te stellen aan een onafhankelijk berekende waarde (de leidende geschatte geiddelde TEQ oor het totaal an de gesloten gebieden). De dataset et totaal-teq-gehalten en biologische gegeens (lengte en geslacht) an 100 alen an twee locaties (data set 4; Figuur t/ 1.4.3) is gebruikt o te schatten in welke ate totaal-teq-gehalten geiddeld genoen toeneen et lengte an alen per geslacht (richtingscoëfficiënt per geslacht), en wat de erdeling aan totaal-teq-gehalten bij gegeen geslacht en lengte an alen is. De leidende geiddelde TEQ waarde oor de gesloten gebieden oor alen an 35 centieter is berekend uit de lange terijn onitoring dataset(data set 3) an engonsters (an alen tussen de 30 en 40 centieter). Met deze gegeens kan er per geslacht en lengte-klasse worden berekend wat het geiddelde gehalte en de proportie alen onder de liiet is. Deze proporties an aal onder de liiet zijn ereniguldigd et de geschatte proporties (op gewichtsbasis) per geslacht en lengte-klasse an de angst, en erolgens gesoeerd. Dit gesoeerde aandeel (op gewichtsbasis) an aal onder de liiet in de angst is ereniguldigd et de schatting an de total angst in Laat de geeten TEQ en de geeten lengte (in centieters) zijn an aal i ( ). Twee lineaire regressieodellen die geeten totaal-teq-gehalten per aal oorspellen per locatie en geslacht aan de hand lengte zijn geparaeteriseerd: 1) een odel waarbij de originele (niet logaritisch getransforeerde) waarden zijn gebruikt, en; 2) een odel et log-getransforeerde lengten en totaal-teq-gehalten Model 1 Model 2 Hierbij zijn en paraeters oor de intercepten an respectieelijk odel 1 en 2, per geslacht j en locatie k an aal i (, en ), en paraeters oor de richtingscoëfficienten per geslacht j, en en residuen die noraal erdeeld zijn et paraeters oor de ariantie (odel 1) en (odel 2) oor alen an geslacht j. In de boenstaande odellen is gekozen oor het centreren an lengten an alen rond de waarde an. De keuze an deze waarde is niet an inloed op de resultaten an deze regressieodellen, aar zorgt eroor dat de geschatte waarden an de intercepten uit odel 1 en 2 (paraeters en ) op eenoudige wijze kunnen worden geïnterpreteerd als schattingen an totaal-teq-gehalten an alen bij lengten an 35 centieter. Hierdoor kunnen deze waarden akkelijker worden ergeleken et totaal-teq-gehalten zoals geeten in de reguliere onitoring (30-40 c alen), alhoewel de geiddelde lengte an alen in engonsters nooit exact 35 centieter is en de geslachtserhouding (het % annetjes) an engonsters onbekend is. De paraeters zijn geschat et behulp an de l functie in het statistische software pakket R ( door iddel an het inialiseren an de so an de kwadraten an residuen. 26 an 52 Rapportnuer C119/11