Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Arbeidsinspectie

Transcriptie

1 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Arbeidsinspectie EINDVERSLAG INSPECTIEPROJECT RIJKSWATERSTAAT

2 COLOFON / PROJECTINFORMATIE Naam: Projectnummer: Inspectieproject Rijkswaterstaat A544 Inspectieperiode: april 2002 tot september 2002 Informatie: ir. M.B. Berndsen Landelijk projectleider Arbeidsinspectie, Kantoor Groningen Directie Publieke Dienstverlening Postbus RM GRONINGEN tel: (050) Datum: juli 2003 Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 2

3 INHOUDSOPGAVE. SAMENVATTING 2. INLEIDING 2.. Aanleiding en problematiek 2.. Bedrijfstakplannen 2..2 Arbo-indicatoren 2..3 Arboconvenant Rijk 2.2. Doelstellingen van het inspectieproject 3. OMVANG EN OPZET VAN HET PROJECT 3.. Beschrijving van Rijkswaterstaat 3.2. Werkwijze inspectiebezoek 3.3. Looptijd 3.4. Inspectieonderwerpen 4. RESULTATEN 4.. Gehanteerde handhavingsinstrumenten 4.2. Overtredingen 4.2. Rijkswaterstaat als opdrachtgever Rijkswaterstaat als werkgever Bepalingen met betrekking tot arbozorg Bedrijfshulpverlening Voorlichting bij beeldschermwerk Arbeidsmiddelen, waaronder valgevaar bij bruggen en sluizen Arboconvenant Rijk Top 7 van geconstateerde overtredingen Indeling in hoofdgroepen 5. CONCLUSIES 5. Conclusies in relatie tot de doelstellingen 5.2 Conclusies in relatie tot de overtredingen 5.3 Algemene conclusie 6. FOLLOW-UP BIJLAGEN I: Inspectielijst II: Rijkswaterstaat als opdrachtgever; totaallijst geconstateerde overtredingen III: Rijkswaterstaat als werkgever; totaallijst geconstateerde overtredingen IV: Inspectieschema Rijkswaterstaat Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 3

4 . SAMENVATTING Rijkswaterstaat (RWS) is een van de grootste opdrachtgevers van bouw- en kunstwerken in Nederland. Als zodanig beïnvloedt de dienst de arbeidsomstandigheden van veel werknemers in de bouw. Daarnaast heeft RWS zelf meer dan werknemers in dienst. Ook voor de arbeidsomstandigheden van deze werknemers geldt dat RWS daarop een grote invloed uitoefent. Zowel in het Bedrijfstakplan Openbaar Bestuur als in het jaarplan 2002 van de bedrijfstakcluster Bouw was een inspectieproject Rijkswaterstaat opgenomen. In het verleden hadden al diverse inspecties plaatsgevonden bij Rijkswaterstaat, zowel op directie- als dienstkringniveau. Bij inspectieprojecten in de wegenbouw, de burgerlijke en utiliteitsbouw en bij infrastructurele werken werden in het verleden diverse verschillende overtredingen geconstateerd. Niet eerder was Rijkswaterstaat als werkgever in een projectmatige aanpak geïnspecteerd. De doelstellingen van dit inspectieproject waren tweeledig.. RWS als opdrachtgever van bouwwerken De eerste doelstelling van dit project was Rijkswaterstaat in de rol van opdrachtgever, zoals vermeld in de artikelen van het Arbeidsomstandighedenbesluit die betrekking hebben op het Bouwproces (BPAB), te controleren op haar verplichtingen in verband met onder andere het ontwerpen van een bouwwerk. 2. RWS als werkgever De tweede doelstelling van dit project is misstanden aan te pakken en wetsnaleving te bevorderen op met name de onderwerpen arbozorg, kantoorarbeid en veiligheid in die arbeidssituaties waarin Rijkswaterstaat als werkgever optreedt. Op deze wijze wordt tevens een stand van zaken opgemaakt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden bij Rijkswaterstaat. In dit project werd Rijkswaterstaat vanuit twee invalshoeken benaderd: Rijkswaterstaat als opdrachtgever die de daaruit voortvloeiende verplichtingen in de ontwerp- en uitvoeringsfase van bouwwerken moet nakomen; 2 Rijkswaterstaat als werkgever die de zorg heeft voor de arbeidsomstandigheden van de eigen werknemers. Dit betekende dat er in feite twee inspectietrajecten naast elkaar liepen: één waarbij werd gekeken op welke wijze Rijkswaterstaat zijn verplichtingen als opdrachtgever nakwam: aanstellen coördinator ontwerpfase, opstellen V&G-plan, en dergelijke en één waarbij naar het arbozorgsysteem werd gekeken en naar specifieke risico s voor werknemers bij Rijkswaterstaat. Er werden 6 regionale directies bezocht. Per directie werden 3 of meer dienstkringen bezocht, zowel natte als droge, waarbij naar verhouding meer natte dan droge dienstkringen werden geïnspecteerd. Per dienstkring werden bouwlocaties bezocht door een team van twee inspecteurs waarvan de ene inspecteur gespecialiseerd is in kennis van het BPAB en de andere in kennis van arbozorg bij overheidsorganisaties. Wat betreft de bouwlocaties ging het om objecten die werden gerenoveerd of herbouwd of waar nieuwbouw werd gepleegd. Per directie en/of dienstkring (afhankelijk van de organisatorische inbedding) werd een aantal werkplekken bezocht waar werknemers van RWS uitvoerend werk verrichtten, zoals Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 4

5 brugwachter, sluiswachter, verkeersleider, kantonnier. Daarnaast werden er 4 specialistische diensten bezocht. De looptijd van het project was 5 maanden, van april 2002 tot september Inspectieonderwerpen In het kader van het inspectieproject werden de volgende inspectieonderwerpen gecontroleerd: - Verplichtingen van de opdrachtgever in de ontwerp- en uitvoeringsfase van een bouwwerk; - Machineveiligheid bij bruggen en sluizen - Kantoorarbeid, waaronder RSI bij beeldschermwerk - Arbozorg, waaronder bedrijfshulpverlening en inventarisatieverplichtingen met betrekking tot risico s als werkdruk, geluid en fysieke belasting. Daarnaast is op grond van de tijdens de inspectie geconstateerde risico s gecontroleerd of de risico-inventarisatie- en evaluatie volledig en actueel was, inclusief het plan van aanpak. In bijlage I is de complete inspectielijst opgenomen. Resultaten Bij alle tien bezochte directies en diensten zijn overtredingen geconstateerd. Dit geldt niet voor alle bezochte locaties. In totaal zijn 83 locaties bij Rijkswaterstaat geïnspecteerd. Dit betrof de kantoren van de directies, dienstkringen en diensten, werkplekken van bijvoorbeeld brug- en sluiswachters (63) en bouwlocaties (20). Het gaat daarbij om bouwlocaties van kunstwerken (bruggen, sluizen en viaducten) en locaties met werkzaamheden aan (Rijks)wegen. Op 2 locaties zijn geen overtredingen geconstateerd. Hieronder waren twee bouwlocaties. Hieruit volgt dat op 8 bouwlocaties en op 44 overige locaties (kantoren en werkplekken) bij Rijkswaterstaat overtredingen zijn vastgesteld. Van de 93 geconstateerde overtredingen hadden 42 betrekking op de verplichtingen van Rijkswaterstaat als opdrachtgever in het bouwproces. Deze overtredingen zijn geconstateerd op 20 bouwlocaties. Hierbij moet worden aangetekend dat er op twee bouwlocaties geen overtredingen werden geconstateerd. Bij de bouwlocaties waar overtredingen zijn geconstateerd waren 5 van de 6 bezochte regionale directies betrokken (bij één directie bleek er geen gelegenheid te zijn om bouwlocaties te inspecteren). Van de 93 geconstateerde overtredingen hadden 5 betrekking op de verplichtingen van Rijkswaterstaat als werkgever. In totaal zijn op 43 artikelen uit de wet- en regelgeving overtredingen geconstateerd met betrekking tot de werkgeversverplichtingen. Dit onderstreept het verkennende karakter van het project. Uit overzichten van de overtredingen per regionale directie of specialistische dienst valt op te maken dat er sprake is van grote verschillen tussen de onderscheiden organisatieonderdelen bij Rijkswaterstaat. Daarbij moet worden aangetekend dat de regionale directie waar de minste overtredingen zijn geconstateerd ook de directie was waar geen bouwlocaties bezocht konden worden. Dat kan het beeld enigszins vertekenen aangezien op alle bezochte bouwlocaties overtredingen zijn vastgesteld ten aanzien van de verplichtingen van de opdrachtgever in het bouwproces. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 5

6 De top 7 van geconstateerde overtredingen is in onderstaande tabel weergegeven. artikel omschrijving aantal instrument Art. 5, lid Onvolledige ri&e (inclusief onderwerpen verkeerswegen 4 Ws Arbo en werkdruk) Art Taken coördinator in ontwerpfase onvoldoende uitgevoerd Ws Arbo Art. 5, lid 3 Geen plan van aanpak aanwezig 0 Ws Arbo Art 8, lid Er was geen doeltreffende informatie aan werknemers 8 Eis Arbo over het werk, de risico's en maatregelen ter voorkoming van de risico s bij beeldschermwerk Art 2.28 Er was geen coördinator ontwerpfase aangesteld bij 7 Ws Arbo samenwerking van meerdere werkgevers Art 2.30 Er was onvoldoende / geen coördinatie m.b.t. veiligheid 7 Eis en gezondheid in de ontwerpfase Art 2.3, sub b De opdrachtgever had geen maatregelen genomen opdat 7 Ws Arbo de coördinator in de ontwerpfase taken uitvoert Ws: waarschuwing Een volledige lijst van geconstateerde overtredingen is te vinden in de bijlagen II en III. Algemene Conclusie Wanneer de stand van zaken wordt opgemaakt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden bij Rijkswaterstaat dan moet worden geconcludeerd dat er sprake is van een vijftal knelpunten die in de breedte van de organisatie voorkomen. Het betreft:. Het onvoldoende naleven van de verplichtingen van de opdrachtgever in het bouwproces 2. Het niet op orde hebben van de arbozorgsystemen binnen de regionale directies en specialistische diensten 3. Het niet op structurele wijze georganiseerd hebben van de bedrijfshulpverlening, waaronder het niet adequaat oefenen 4. Het onvoldoende geven van voorlichting en onderricht bij beeldschermwerk en onvoldoende toezicht op het inrichten van de beeldschermwerkplekken 5. Het ontbreken van een eenduidig beleid ten aanzien van het voorkomen van valgevaar bij bruggen en sluizen. Follow Up Tijdens de uitvoering van het project is het ministerie van Verkeer & Waterstaat overgestapt op een andere arbodienst. Voor de organisatieonderdelen van Rijkswaterstaat zijn met deze arbodienst afspraken gemaakt over het opstellen van nog ontbrekende ri&e s, het volledig maken van bestaande ri&e s en het actualiseren daarvan. Verder is door Rijkswaterstaat een werkgroep geïnstalleerd die de geconstateerde knelpunten ten aanzien van de verplichtingen van de opdrachtgever, de bedrijfshulpverlening, de voorlichting bij beeldschermwerk, de arbozorg en het valgevaar bij bruggen en sluizen moet gaan aanpakken. De Arbeidsinspectie zal over de vorderingen worden geïnformeerd. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 6

7 2. INLEIDING 2. Aanleiding en problematiek Rijkswaterstaat (RWS) is een van de grootste opdrachtgevers van bouw- en kunstwerken in Nederland. Als zodanig beïnvloedt de dienst de arbeidsomstandigheden van veel werknemers in de bouw. Daarnaast heeft RWS zelf meer dan werknemers in dienst. Ook voor de arbeidsomstandigheden van deze werknemers geldt dat RWS daarop een grote invloed uitoefent. 2.. Bedrijfstakplannen Zowel in het Bedrijfstakplan Openbaar Bestuur als in het jaarplan 2002 van de bedrijfstakcluster Bouw was een inspectieproject Rijkswaterstaat opgenomen. In het verleden hadden al diverse inspecties plaatsgevonden bij Rijkswaterstaat, zowel op directie- als dienstkringniveau. Bij inspectieprojecten in de wegenbouw, de burgerlijke en utiliteitsbouw en bij infrastructurele werken werden in het verleden diverse verschillende overtredingen geconstateerd. Niet eerder was Rijkswaterstaat als werkgever in een projectmatige aanpak geïnspecteerd. Het project had daarom een verkennend karakter zodat de inspecteurs een groot aantal verschillende inspectiepunten hebben gecontroleerd. Het accent lag hierbij op het uitvoerende werk in de dienstkringen en minder op kantoorarbeid Arbo-indicatoren De risico s waaraan ambtenaren bloot staan zijn zeer divers. Zoals onder risicovolle omstandigheden onderzoek verrichten en toezicht houden (op bouwlocaties, langs de weg, op het water). Daarnaast vindt er veel arbeid in kantoren plaats waar met beeldschermen wordt gewerkt. Omdat alle rijkswaterstaatkantoren onder BIK-code 75 (Algemeen overheidsbestuur) vallen is er geen geautomatiseerde informatie te verkrijgen over klachten en ongevallen. Handmatig nazoeken heeft een gering aantal klachten en ongevallen opgeleverd. Uit gegevens van Rijkswaterstaat uit 2000 blijkt dat in ongevallen met letsel hebben plaatsgevonden, waarvan 2 zonder verzuim (van 9 is het verzuim onbekend), veel minder dan in 998 (59 ongevallen met letsel). Opvallend is dat in elk van beide jaren in één directie veel meer ongevallen zijn gebeurd dan in de andere directies of specialistische diensten (In 998 was dit het geval in directie Zuid-Holland, 20 ongevallen, in 999 in Noord-Holland, ongevallen). Het ziekteverzuim bij RWS is de laatste jaren overwegend stijgend, van 4,5% in 997 tot 6,6% in 2000 met een lichte daling in 200 naar 6,5 %. Opvallend is de grote daling in 200 van het verzuim onder werknemers in de leeftijdsgroep < 25 jaar en de stijging in 200 van het verzuim in de leeftijdsgroep van 25 t/m 34 jaar (Bron: Rijkswaterstaat Balans 200). Er zijn geen gegevens voorhanden over de diagnosecategorieën. Het aantal langdurig zieken steeg in % ten opzichte van 998 (48 in 999 en 08 in 998). Bij Rijkswaterstaat geven de directies zelf invulling aan het verzuimbeleid. Er is sprake van aanvullend centraal beleid op departementaal niveau. BIK-code: Bedrijfsindeling Kamers van Koophandel; een code waarmee de activiteit van een bedrijf of instelling wordt aangeduid. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 7

8 2..3 Arboconvenant Rijk In april 200 is het Arboconvenant Rijk ondertekend door de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW, namens de overheid) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK, als werkgever) en de Samenwerkende Centrales van Overheidspersoneel (namens de werknemers). Het convenant is van toepassing op departementale diensten als Rijkswaterstaat. In artikel 7 van het convenant staat beschreven wat de rol van de Arbeidsinspectie is. Expliciet staat daar dat de Arbeidsinspectie vanaf april 2002 bij haar inspecties van onderdelen van de sector Rijk de afspraken uit dit convenant in acht zal nemen. Dit betreft de bepaling van de stand van de wetenschap en van de professionele dienstverlening ten aanzien van de zorgplicht van de werkgever voor goede arbeidsomstandigheden en het opstellen van de risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e), voor zover betrekking hebbend op werkdruk. Dit hield in dat bij het inspecteren van het onderwerp Arbozorg expliciet werd gekeken of de risico-inventarisatie en -evaluatie en het plan van aanpak een beoordeling van de risico s met betrekking tot werkdruk bevatten. Op deze wijze werd aangesloten bij art. 3, lid 2 van het convenant waarin staat dat ultimo 200 de bestuurder van elk dienstonderdeel in overleg met zijn medezeggenschapsorgaan heeft onderzocht of er sprake is van problematische werkdruk, of een gerichte aanpak noodzakelijk is en, zo ja, hoe die problematiek zal worden aangepakt. 2.2 Doelstellingen van het inspectieproject De doelstellingen van dit inspectieproject waren tweeledig.. RWS als opdrachtgever van bouwwerken De eerste doelstelling van dit project was Rijkswaterstaat in de rol van opdrachtgever, zoals vermeld in de artikelen van het Arbeidsomstandighedenbesluit die betrekking hebben op het Bouwproces (BPAB), te controleren op haar verplichtingen in verband met onder andere het ontwerpen van een bouwwerk. 2. RWS als werkgever De tweede doelstelling van dit project is misstanden aan te pakken en wetsnaleving te bevorderen op met name de onderwerpen arbozorg, kantoorarbeid en veiligheid in die arbeidssituaties waarin Rijkswaterstaat als werkgever optreedt. Op deze wijze wordt tevens een stand van zaken opgemaakt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden bij Rijkswaterstaat. Een misstand wordt gekwalificeerd als een situatie waarin direct of ernstig gevaar voor de veiligheid of gezondheid van personen aan de orde is, waar de rechtsorde ernstig wordt geschonden of waar sprake is van stelselmatige overtreding van wetten. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 8

9 3. OMVANG EN OPZET VAN HET PROJECT 3. Beschrijving van Rijkswaterstaat RWS is organisatorisch opgedeeld in 6 directies (0 regionale directies en 6 specialistische diensten). De regionale directies zijn in totaliteit onderverdeeld in 43 dienstkringen (8 droge en 25 natte). Droge dienstkringen houden zich bezig met aanleg, beheer en onderhoud van rijkswegen met de bijbehorende kunstwerken; de natte dienstkringen hebben de vaarwegen als hun werkterrein. Binnen de directies en specialistische diensten kent RWS verschillende werksoorten. In onderstaande tabel staan de belangrijkste werksoorten met daarbij het ultimo aantal vaste en tijdelijke fte in 999 dat zich bezig hield met die werksoort. Hierbij moet worden bedacht dat Rijkswaterstaat steeds meer uitvoerend werk uitbesteedt aan bijvoorbeeld aannemers. Rijkswaterstaat ontwerpt en is opdrachtgever. De meeste uitvoerende functies zijn dan ook toezichthoudende functies. Voor zover er nog uitvoerende werkzaamheden zijn, worden deze binnen de dienstkringen gedaan. Werksoort Ultimo aantal vaste en tijdelijke fte in 999 % van totaal aantal vaste en tijdelijke fte in 999 Aanleg Beheer en Onderhoud Bediening Beleidsvoorbereiding en evaluatie Indirect Totaal De grootteklassen van de directies zijn in onderstaande tabel weergegeven (deze gegevens stammen uit 999). Verder is vermeld het aantal werknemers in de buitendiensten van deze directies, te weten de dienstkringen en diensten als meetdiensten, verkeersposten en verkeerscentrales. De groottes variëren per directie van 25 tot 725 medewerkers in de buitendienst. Het totale aantal werknemers bij Rijkswaterstaat bedraagt ongeveer 0950 werknemers. Recentere cijfers waren niet beschikbaar. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 9

10 De vetgedrukte regionale directies en specialistische diensten werden in het project geïnspecteerd. Directie of dienst Vestigingsplaats Totaal aantal medewerkers Noord-Nederland Leeuwarden Oost-Nederland Arnhem IJsselmeergebied Lelystad Utrecht Nieuwegein Noord-Holland Haarlem Zuid-Holland Rotterdam Zeeland Middelburg Noord-Brabant Den Bosch Limburg Maastricht Noordzee Rijswijk 206 Hoofdkantoor van de Waterstaat Den Haag 388 Bouwdienst Utrecht, Tilburg, Zoetermeer, 022 Apeldoorn Rijksinstituut voor Kust en Zee Den Haag 405 Rijksinstituut voor integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) Lelystad 59 Meetkundige dienst Delft 56 Dienst Weg- en waterbouwkunde Delft 300 Adviesdienst Verkeer en Vervoer Rotterdam, Heerlen 474 Totaal aantal buitendienstmedewerkers De selectie van de te bezoeken directies en diensten is aselect tot stand gekomen en werd mede bepaald door de capaciteit en inzetmogelijkheden van de Arbeidsinspectie. 3.2 Werkwijze inspectiebezoek In dit project werd Rijkswaterstaat vanuit twee invalshoeken benaderd: Rijkswaterstaat als opdrachtgever die de daaruit voortvloeiende verplichtingen in de ontwerp- en uitvoeringsfase van bouwwerken moet nakomen; 2 Rijkswaterstaat als werkgever die de zorg heeft voor de arbeidsomstandigheden van de eigen werknemers. Dit betekende dat er in feite twee inspectietrajecten naast elkaar liepen: één waarbij werd gekeken op welke wijze Rijkswaterstaat zijn verplichtingen als opdrachtgever nakwam: aanstellen coördinator ontwerpfase, opstellen V&G-plan, en dergelijke en één waarbij naar het arbozorgsysteem werd gekeken en naar specifieke risico s voor werknemers bij Rijkswaterstaat. Er werden 6 regionale directies bezocht. Per directie werden 3 of meer dienstkringen bezocht, zowel natte als droge, waarbij naar verhouding meer natte dan droge dienstkringen werden geïnspecteerd. Per dienstkring werden bouwlocaties bezocht door een team van twee inspecteurs waarvan de ene inspecteur gespecialiseerd was in kennis van het BPAB en de andere in kennis van Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 0

11 arbozorg bij overheidsorganisaties. Wat betreft de bouwlocaties ging het om objecten die werden gerenoveerd of herbouwd of waar nieuwbouw werd gepleegd. Per directie en/of dienstkring (afhankelijk van de organisatorische inbedding) werd een aantal werkplekken bezocht waar werknemers van RWS uitvoerend werk verrichtten, zoals brugwachter, sluiswachter, verkeersleider, kantonnier. Daarnaast werden er 4 specialistische diensten bezocht. In bijlage IV is het inspectieschema weergegeven Looptijd De looptijd van het project was 5 maanden, van april 2002 tot september Inspectieonderwerpen In het kader van het inspectieproject werden de volgende inspectieonderwerpen gecontroleerd: - Verplichtingen van de opdrachtgever in de ontwerp- en uitvoeringsfase van een bouwwerk; - Machineveiligheid bij bruggen en sluizen - Kantoorarbeid, waaronder RSI bij beeldschermwerk - Arbozorg, waaronder bedrijfshulpverlening en inventarisatieverplichtingen met betrekking tot risico s als werkdruk, geluid en fysieke belasting. Daarnaast is op grond van de tijdens de inspectie geconstateerde risico s gecontroleerd of de risico-inventarisatie- en evaluatie volledig en actueel was, inclusief het plan van aanpak. In bijlage I is de complete inspectielijst opgenomen. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat

12 4. RESULTATEN 4. Gehanteerde handhavinginstrumenten Bij alle tien bezochte directies en diensten zijn overtredingen geconstateerd. Dit geldt niet voor alle bezochte locaties. In totaal zijn 83 locaties bij Rijkswaterstaat geïnspecteerd. Dit betrof de kantoren van de directies, dienstkringen en diensten, werkplekken van bijvoorbeeld brug- en sluiswachters (63) en bouwlocaties (20). Het gaat daarbij om bouwlocaties van kunstwerken (bruggen, sluizen en viaducten) en locaties met werkzaamheden aan (Rijks)wegen. Op 2 locaties zijn geen overtredingen geconstateerd. Hieronder waren twee bouwlocaties. Hieruit volgt dat op 8 bouwlocaties en op 44 overige locaties (kantoren en werkplekken) bij Rijkswaterstaat overtredingen zijn vastgesteld. De geïnspecteerde zes regionale directies en vier specialistische diensten kregen in totaal 52 waarschuwingen met betrekking tot 78 overtredingen en 2 eisen tot naleving met betrekking tot 3 overtredingen. Bij twee inspectiebezoeken is het werk stilgelegd. De waarschuwingen hadden vooral betrekking op onvoldoende arbozorg en het niet naleven van de bepalingen uit het met betrekking tot de verplichtingen van de opdrachtgever in het bouwproces. De eisen werden gesteld vanwege het ontbreken van doeltreffende voorlichting met betrekking tot de risico s bij beeldschermwerk. De stilleggingen hadden betrekking op een gevaarlijke situatie in een vuurtoren waarbij sprake was van een ondeugdelijke elektrische installatie en op een gevaarlijke situatie in een magazijn waarbij goederen tot op grote hoogte waren gestapeld op een ondeugdelijke stelling en vloerdelen ontbraken. In beide gevallen was er sprake van een preventieve stillegging waarbij het opmaken van een boeterapport niet aan de orde is. In totaal zijn 93 overtredingen geconstateerd. 4.2 Overtredingen 4.2. Rijkswaterstaat als opdrachtgever Van de 93 geconstateerde overtredingen hadden 42 betrekking op de verplichtingen van Rijkswaterstaat als opdrachtgever in het bouwproces. Deze overtredingen zijn geconstateerd op 20 bouwlocaties. Hierbij moet worden aangetekend dat er op twee bouwlocaties geen overtredingen werden geconstateerd. Bij de bouwlocaties waar overtredingen zijn geconstateerd waren 5 van de 6 bezochte regionale directies betrokken (bij één directie bleek er geen gelegenheid te zijn om bouwlocaties te inspecteren). Uit de aard van de overtredingen, zie bijlage II, valt op te maken dat met name de verplichtingen van Rijkswaterstaat in de ontwerpfase niet werden nageleefd (36 van de 42 geconstateerde overtredingen). Voor een deel wordt dit verklaard uit het feit dat er vooral bouwwerken in de ontwerpfase zijn geïnspecteerd. Bij de inspecties viel op dat in het bijzonder bij innovatieve aanbestedingsvormen Rijkswaterstaat zichzelf in een aantal gevallen niet als opdrachtgever zag en de verplichtingen dienaangaande niet naleefde. De overige 6 overtredingen hadden betrekking op de verplichtingen de toezichthouder in kennis te stellen voor aanvang van een bouwwerk, een veiligheids- en gezondheidsplan voor het bouwwerk op te stellen en een coördinator in de uitvoeringsfase aan te stellen. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 2

13 4.2.2 Rijkswaterstaat als werkgever Van de 93 geconstateerde overtredingen hadden 5 betrekking op de verplichtingen van Rijkswaterstaat als werkgever. In totaal zijn op 43 artikelen uit de wet- en regelgeving overtredingen geconstateerd met betrekking tot de werkgeversverplichtingen. Dit onderstreept het verkennende karakter van het project. Uit overzichten van de overtredingen per regionale directie of specialistische dienst valt op te maken dat er sprake is van grote verschillen tussen de onderscheiden organisatieonderdelen bij Rijkswaterstaat. Daarbij moet worden aangetekend dat de regionale directie waar de minste overtredingen zijn geconstateerd ook de directie was waar geen bouwlocaties bezocht konden worden. Dat kan het beeld enigszins vertekenen aangezien op alle bezochte bouwlocaties overtredingen zijn vastgesteld ten aanzien van de verplichtingen van de opdrachtgever in het bouwproces. Ten aanzien van het aantal overtredingen dient bedacht te worden dat beleidsmatige overtredingen, die betrekking hebben op alle dienstonderdelen binnen een regionale directie of specialistische dienst, slechts één keer worden geteld. In bijlage III is een volledige lijst van geconstateerde overtredingen met betrekking tot werkgeversverplichtingen opgenomen. Opvallende resultaten zijn overtredingen met betrekking tot arbozorg, bedrijfshulpverlening, voorlichting bij beeldschermwerk en arbeidsmiddelen, waaronder valgevaar bij bruggen en sluizen Bepalingen met betrekking tot arbozorg De inspecteurs constateerden in 43 gevallen dat er sprake was van een onvolledige risicoinventarisatie en -evaluatie (ri&e). Daarnaast bleek het plan van aanpak in een aantal gevallen te ontbreken of was de ri&e niet actueel. Specifiek ten aanzien van de risico s voor het gezichtsvermogen bij beeldschermwerk ontbrak in 4 gevallen de aandacht daarvoor in de ri&e. In totaal werden 6 overtredingen met betrekking tot de RI&E en het bijbehorend plan van aanpak geconstateerd. Omschrijving overtreding Aantal overtredingen Onvolledigheid ri&e (geen beoordelingen e.d.) 43 Geen plan van aanpak 0 Onvolledig plan van aanpak RI&E niet geactualiseerd 5 Geen medewerking door gecertificeerde arbodienst 2 Totaal Bedrijfshulpverlening Geconstateerd zijn overtredingen met betrekking tot de organisatie van de bedrijfshulpverlening, de opleiding van bedrijfshulpverleners en het houden van oefeningen. Een punt van aandacht hierbij zijn de eenzame werkplekken van bijvoorbeeld brug- en sluiswachters. In totaal zijn er 2 overtredingen met betrekking tot het onderwerp BHV geconstateerd. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 3

14 Voorlichting bij beeldschermwerk Naast overtredingen die te maken hebben met het eigenlijke beeldschermwerk (ontbreken van een doelmatige zitgelegenheid en ergonomische eisen aan apparatuur en meubilair; 7 overtredingen) zijn met name in 8 gevallen overtredingen met betrekking tot de voorlichting over de risico s van beeldschermwerk geconstateerd Arbeidsmiddelen, waaronder valgevaar bij bruggen en sluizen De inspecteurs rapporteerden dat er ten aanzien van het aanbrengen van hekwerken ter voorkoming van valgevaar op bruggen en sluizen geen eenduidige aanpak lijkt te zijn. Er werden grote verschillen geconstateerd die niet in alle gevallen direct terug te voeren waren op het gebruik van de sluisdeuren als looproute. In 6 gevallen werd een zodanig ernstige situatie aangetroffen dat daarvoor een waarschuwing is gegeven Arboconvenant Rijk In paragraaf 2.3. wordt gerefereerd aan het Arboconvenant en de controle die de Arbeidsinspectie op de uitvoering daarvan uitoefent. Tijdens de inspectiebezoeken aan de kantoren van de regionale directies en specialistische diensten is gecontroleerd of werkdruk in de ri&e was opgenomen. Bij 4 dienstonderdelen bleek dit niet het geval te zijn. Hiervoor zijn waarschuwingen gegeven Top 7 van geconstateerde overtredingen De top 7 van geconstateerde overtredingen is in onderstaande tabel weergegeven. artikel omschrijving aantal instrument Art. 5, lid Onvolledige ri&e (inclusief onderwerpen verkeerswegen 4 Ws Arbo en werkdruk) Art Taken coördinator in ontwerpfase onvoldoende uitgevoerd Ws Arbo Art. 5, lid 3 Geen plan van aanpak aanwezig 0 Ws Arbo Art 8, lid Er was geen doeltreffende informatie aan werknemers over het werk, de risico's en maatregelen ter voorkoming 8 5 Eis Arbo 3 Ws Arbo van de risico s bij beeldschermwerk Art 2.28 Er was geen coördinator ontwerpfase aangesteld bij 7 Ws Arbo samenwerking van meerdere werkgevers Art 2.30 Er was onvoldoende / geen coördinatie m.b.t. veiligheid 7 Eis en gezondheid in de ontwerpfase Art 2.3, sub b De opdrachtgever had geen maatregelen genomen opdat 7 Ws Arbo de coördinator in de ontwerpfase taken uitvoert Ws: waarschuwing Een volledige lijst van geconstateerde overtredingen is te vinden in de bijlagen II en III. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 4

15 4.2.5 Indeling in hoofdgroepen Aantal overtredingen ingedeeld in hoofdgroepen (zonder onderscheid werkgever of opdrachtgever; RWS totaal) Hoofdgroep Aantal overtredingen RI&E en Plan van aanpak 34 Voorlichting, onderricht en toezicht 3 Overige onderwerpen 6 Arbeidsomstandighedenbesluit Arbozorg en organisatie van de arbeid (incl. BPAB) 63 Inrichting arbeidsplaatsen 37 Gevaarlijke stoffen en biologische agentia 6 Fysieke belasting 5 Fysische factoren 6 Arbeidsmiddelen en specifieke werkzaamheden 7 Persoonlijke beschermingsmiddelen en veiligheids-, gezondheidssignalering 5 Arbeidstijdenwet Werk- en rusttijden totaal 93 Hieruit blijkt dat bijna een kwart van de overtredingen betrekking had op overtredingen van de en ongeveer een derde op de arbozorg en organisatie van de arbeid. Onder arbozorg vallen ook overtredingen als het niet hebben uitgevoerd van een nadere inventarisatie in de risico-inventarisatie en -evaluatie en het onvoldoende geregeld hebben van de bedrijfshulpverlening. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 5

16 5. CONCLUSIES 5. Conclusies in relatie tot de doelstellingen. RWS in de rol van opdrachtgever te controleren op haar verplichtingen in verband met het ontwerpen van een bouwwerk. De inspectieresultaten laten zien dat er onvoldoende sprake is van invulling van de opdrachtgeververplichtingen door Rijkswaterstaat. De consequenties hiervan worden met name onderstreept door het feit dat op bijna alle bouwlocaties waar inspecteurs zijn geweest overtredingen werden geconstateerd op dit vlak. Gezien de omvang van het opdrachtgeverschap van Rijkswaterstaat is hier sprake van een ernstig knelpunt dat breed in de organisatie moet worden aan gepakt. Daarbij moeten ook innovaties in opdrachtverlening in ogenschouw worden genomen aangezien deze Rijkswaterstaat niet ontslaan van de verplichtingen die zij als opdrachtgever heeft, voor zover Rijkswaterstaat daadwerkelijk als opdrachtgever optreedt. 2. RWS te controleren op naleving van de wet ten aanzien van de onderwerpen arbozorg, kantoorarbeid en veiligheid in die arbeidssituaties waarin Rijkswaterstaat als werkgever optreedt. Uit de inspectieresultaten blijkt dat bij 46 inspectiebezoeken 5 overtredingen met betrekking tot werkgeversverplichtingen zijn vastgesteld. Het betreft in geen van de gevallen een ernstig beboetbare of direct beboetbare overtreding. Geconcludeerd kan worden dat er geen misstanden zijn geconstateerd. Voor vier onderwerpen werd een relatief groot aantal waarschuwingen verzonden of werden eisen gesteld zodat deze als knelpunten worden aangemerkt, zie paragraaf Conclusies in relatie tot de overtredingen Met betrekking tot het aantal overtredingen kan geconcludeerd worden dat er geen sprake is van bovenmatige aantallen of excessen in verhouding tot andere (rijks)overheidsdiensten. 5.3 Algemene conclusie Wanneer de stand van zaken wordt opgemaakt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden bij Rijkswaterstaat dan moet worden geconcludeerd dat er sprake is van een vijftal knelpunten die in de breedte van de organisatie voorkomen. Het betreft:. Het onvoldoende naleven van de verplichtingen van de opdrachtgever in het bouwproces 2. Het niet op orde hebben van de arbozorgsystemen binnen de regionale directies en specialistische diensten 3. Het niet op structurele wijze georganiseerd hebben van de bedrijfshulpverlening, waaronder het niet adequaat oefenen 4. Het onvoldoende geven van voorlichting en onderricht bij beeldschermwerk en onvoldoende toezicht op het inrichten van de beeldschermwerkplekken 5. Het ontbreken van een eenduidig beleid ten aanzien van het voorkomen van valgevaar bij bruggen en sluizen. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 6

17 6. FOLLOW-UP Tijdens de uitvoering van het project is het ministerie van Verkeer & Waterstaat overgestapt op een andere arbodienst. Voor de organisatieonderdelen van Rijkswaterstaat zijn met deze arbodienst afspraken gemaakt over het opstellen van nog ontbrekende ri&e s, het volledig maken van bestaande ri&e s en het actualiseren daarvan. Verder is door Rijkswaterstaat een werkgroep geïnstalleerd die de geconstateerde knelpunten ten aanzien van de verplichtingen van de opdrachtgever, de bedrijfshulpverlening, de voorlichting bij beeldschermwerk, de arbozorg en het valgevaar bij bruggen en sluizen moet gaan aanpakken. De Arbeidsinspectie zal over de vorderingen worden geïnformeerd. Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 7

18 BIJLAGE I INSPECTIELIJST Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 8

19 BIJLAGE I: INSPECTIELIJST Feitnummer Beboetbaar element Handhaving Boetenorm bedrag Bouwprocesbepalingen (BPAB) B Kennisgeving aan toezichthouder voor aanvang bouwwerk dbf 900 B Opstellen vg-plan bouwwerk dbf 900 B Bij veranderingen in gegevens vg-plan bouwwerk tijdens 450 ontwerpfase het plan overeenkomstig wijzigen B Aanstelling coördinator voor de ontwerpfase 900 B In acht nemen arbozorgaspecten in studie-, ontwerp- en uitwerkingsfase eis 900 van het ontwerp van een bouwwerk B Taken coördinator in ontwerpfase (zie specifieke coördinatietaken) 900 B Coördinatie uitvoering in ontwerpfase (beboeting coördinatietaken vindt plaats op basis van het feit B ) eis B B B B B B Opstellen V&G-plan in ontwerpfase (beboeting coördinatietaken vindt plaats op basis van het feit B ) Samenstellen dossier in ontwerpfase (beboeting coördinatietaken vindt plaats op basis van het feit B ) Maatregelen en werkzaamheden door opdrachtgever zodanig, dat coördinator ontwerpfase de taken (als bedoeld in artikel 2.30) uitoefent c.q. naar behoren kan uitoefenen Opdrachtgever zorgt er voor dat veiligheids- en gezondheidsplan onderdeel uitmaakt van bestek Opdrachtgever legt aanstelling en taken coördinator uitvoeringsfase bouwwerk schriftelijk vast met uitvoerende partij Opdrachtgever legt aanstelling en taken coördinator uitvoeringsfase bouwwerk bij meerdere partijen vast in een schriftelijke overeenkomst met een van die partijen RI&E W0500 schriftelijke ri&e aanwezig (en volledig) dbf 900 W05030 plan van aanpak aanwezig 225 W400 deskundige bijstand: arbodienst heeft ri&e getoetst dbf 450 W4030 B B B deskundige bijstand: arbodienst heeft geadviseerd over plan van aanpak Nadere inventarisaties in de ri&e in het kader van de ri&e beoordelen van veiligheids- en gezondheidsaspecten fysieke belasting, waarbij m.n. letten op kenmerken van de last en werkomgeving, vereiste lichamelijke inspanning en eisen van de taak in ri&e specifieke aandacht aan gevaren voor gezichtsvermogen en fysieke/psychische belasting bij beeldschermwerk in het kader van de ri&e beoordelen en zo nodig meten van het geluidsniveau op iedere arbeidsplaats waarschuwing Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 9

20 B metingen en beoordelingen zijn representatief voor dagelijkse 450 arbeidstijd B bij meting gebruikte methoden en apparaten aanpassen aan 450 omstandigheden Werkdruk W0500 schriftelijke ri&e aanwezig en volledig waar- 900 schu- wing Bedrijfshulpverlening B bij organisatie bhv rekening houden met aanwezige gevaren/brandrisico s 45 B bij organisatie bhv rekening houden met aantal aanwezige 45 werknemers en andere personen B20900 adequaat aantal bhv-ers opdat bhv onder alle omstandigheden 450 gewaarborgd is B20200 adequaat opgeleide bhv-ers opdat bhv gewaarborgd is 900 B herhalingscursussen/oefeningen bhv-ers 35 * Kantoorarbeid W0800 doeltreffende informatie verstrekken aan werknemers over eis 270 werkzaamheden, risico s en maatregelen (hier: met name over risico s voor Rsi bij beeldschermwerk) B30900 adequate afmetingen en luchtvolume op de kantoorwerkplek 270 B deugdelijk materiaal en deugdelijke constructie arbeidsmiddel 2250 e.v. (hier: kantoorstoel) B adequate maatregelen onderhoud arbeidsmiddelen (hier: kantoorstoel) 2250 R50000 ergonomische eisen apparatuur en meubilair bij beeldschermwerk 900 R ergonomische eisen omgeving bij beeldschermwerk 900 Machineveiligheid B30600 voorkomen valgevaar ebf 2250 > 2½ m B adequate maatregelen onderhoud arbeidsmiddelen eis 2250 B onderhoudswerkzaamheden e.d. alleen aan uitgeschakelde, ebf 2250* drukloze of spanningsloze arbeidsmiddelen; indien dit niet mogelijk is, andere doeltreffende maatregelen nemen B bewegende delen van arbeidsmiddelen mogen geen gevaar ebf! 2250 opleveren (schermen of beveiligingsinrichtingen) WGW: strafbaar element WGW000 verboden een machine te vervaardigen die niet voldoet aan de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen van de Machine Richtlijn WGW0020 verboden een machine voorhanden te hebben, af te leveren, te gebruiken en tentoon te stellen die niet voldoet aan de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen van de Machine Richtlijn Besluit Machines: strafbaar element BM gebruiksaanwijzing volgens punt.7.4 van bijlage I van de Richtlijn Machines BM 0600 aanbrengen CE-markering volgens bijlage III van de Richtlijn Machines Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 20

21 aanwezig zijn van een EG-verklaring van overeenstemming volgens bijlage II van de Richtlijn Machines Werken langs de weg W0500 schriftelijk ri&e aanwezig en volledig waar- 900 schu- wing B veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats ebf 900 B voldoende doelmatige verlichting van arbeidsplaatsen en van eis 270 directe toegangen B beschikbaarheid en gebruik pbm-en ebf! 450 B ervoor zorgen dat werknemers pbm-en waar nodig gebruiken dbf 450* Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 2

22 BIJLAGE II RIJKSWATERSTAAT ALS OPDRACHTGEVER TOTAALLIJST GECONSTATEERDE OVERTREDINGEN Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 22

23 BIJLAGE II RIJKSWATERSTAAT ALS OPDRACHTGEVER TOTAALLIJST GECONSTATEERDE OVERTREDINGEN artikel omschrijving onderwerp aantal Art. 2.26, lid Kennisgeving toezichthouder voor aanvang 2 bouwwerk Art. 2.27, lid Opstellen v&g-plan voor het bouwerk Art Aanstellen coördinator ontwerpfase bij samenwerking 7 meerdere werkgevers Art Bij ontwerp van een bouwwerk de arbozorgaspecten in acht nemen Art Taken van de coördinator in de ontwerpfase (algemeen) Art. 230, sub a Coördinatie van de uitvoering in de ontwerpfase 7 Art. 2.30, sub c Samenstellen van een dossier in de ontwerpfase 3 Art. 2.3, sub b Maatregelen opdrachtgever opdat de coördinator 7 in de ontwerpfase de taken uitvoert Art. 2.35, lid Opdrachtgever legt aanstelling en taken van de 3 coördinator uitvoeringsfase schriftelijk vast met uitvoerende partij totaal 42 : Arbeidsomstandighedenbesluit Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 23

24 BIJLAGE III RIJKSWATERSTAAT ALS WERKGEVER TOTAALLIJST GECONSTATEERDE OVERTREDINGEN Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 24

25 BIJLAGE III RIJKSWATERSTAAT ALS WERKGEVER TOTAALLIJST GECONSTATEERDE OVERTREDINGEN Art. 3.4, lid 2 nummer omschrijving onderwerp aantal Art. 5:0 Voldoende pauze ATW Art. 2.7, sub b Bij organisatie BHV rekening houden met 5 aanwezige gevaren Art. 2.7, sub c bij organisatie BHV rekening houden met aanwezige 2 werknemers en andere personen Art. 2.8, lid 3 Bereikbaarheid en beschikbaarheid BHV-ers 3 Art. 2.8, lid 4 Afstemming BHV van meerdere werkgevers in nabije omgeving Art. 2.9, lid Adequaat aantal bhv-ers 3 Art. 2.9, lid 2 Ten minste BHV-er per 50 werknemers Art Voldoende aantal biljetten m.b.t. instructie over wat te doen bij brand / ongeval Art. 2.2, lid Adequaat opgeleide BHV-ers Art Voldoende herhalingscursussen / oefeningen 4 BHV Art. 3.2, lid Veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats 4 Art. 3.2, lid veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaats verkeerswegen Art. 3.2, lid 3 Zo snel mogelijk herstellen van geconstateerde gebreken op de arbeidsplaats Art. 3.3, lid 2 Inrichting arbeidsplaats ter voorkoming van 2 gevaar voor instorten, schuiven, omvallen of kantelen van aanwezige voorwerpen. Art. 3.4, lid Waarborg veilig gebruik van elektrische instal- 2 laties Doeltreffende maatregelen in elektrische installaties tegen brand- en ontploffingsgevaar en tegen aanraking. Art. 3.6, lid Doeltreffende maatregelen voor vluchtmogelijkheden 3 van werknemers Art. 3.6, lid 2 Afstemming van aantal/plaats/afmeting van 4 vluchtwegen Art. 3.7, lid Vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van obstakels Art. 3.7, lid Vluchtwegen en nooduitgangen zijn vrij van opslagruimten Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 25

26 obstakels Art. 3.7, lid 6 Adequate signalering van vluchtwegen Art. 3.0 Beschikbaarheid adequate reddingsmiddelen bij kans op verdrinking Art. 3.6, lid Bij valgevaar veilige voorzieningen aanbrengen 6 om gevaar zoveel mogelijk te voorkomen Art. 3.7 Voorkomen van gevaar getroffen te worden 3 door ongewild in beweging komende voorwerpen. Art. 3.9, lid Adequate afmetingen en luchtvolume van de 5 arbeidsplaats Art. 3.22, lid 2 Adequate kleedruimte voor werknemers die speciale werkkleding dragen Art. 4.2, lid In de RI&E de aard/mate/duur blootstelling beoordelen bij gebruik van gevaarlijke stoffen Art. 4.2b Zorgvuldigheid, ordelijkheid en zindelijkheid op de arbeidsplaats bij aanwezigheid van gevaarlijke stoffen Art. 4.4, lid 4 Voorzieningen treffen ter beperking van gevolgen van ongewilde gebeurtenissen bij het ge- bruik van gevaarlijke stoffen Art. 4.4, lid 6 Beperking van de hoeveelheid gevaarlijke stoffen 3 tot strikt noodzakelijke hoeveelheid voor de bedrijfsvoering Art. 5.3, lid Werk zodanig organiseren dat gevaren (veiligheid en gezondheid) door fysieke belasting zo- veel mogelijk zijn beperkt Art. 5.3, lid 2 In het kader van de RI&E de veiligheids- en gezondheidsaspecten van fysieke belasting beoordelen Art. 5.4, lid Doelmatige zitgelegenheid wanneer het werk 2 geheel of gedeeltelijk zittend kan worden uitgevoerd Art. 5.4, lid Doelmatige zitgelegenheid wanneer het werk beeldschermwerk geheel of gedeeltelijk zittend kan worden uitgevoerd Art. 5.9, lid In de RI&E aandacht voor de gevaren voor gezichtsvermogen 4 bij beeldschermwerk Art. 5.9, lid 2 Doeltreffende maatregelen t.a.v. de gevaren m.b.t. gezichtsvermogen bij beeldschermwerk Art. 5. Ergonomische eisen aan apparatuur en meubilair 3 Arboregeling bij beeldschermwerk Art. 5.2 Ergonomische eisen aan de omgeving van een 2 Arboregeling beeldschermwerkplek Art. 6., lid Het klimaat op de arbeidsplaats mag geen gezondheidsschade 2 veroorzaken Art. 6.2, lid Op de arbeidsplaats is voldoende niet veront- 3 Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 26

27 Art. 6.7, lid Art. 7.4, lid 2 Art. 7.4a, lid Art. 7.5, lid Art. 7.5, lid 2 Art. 7.7, lid Art. 7.20, lid 6 Art. 7.33, lid Art. 8.3, lid Art. 8.3, lid 2 Art. 8.3, lid 3 Art. 8.3, lid 4 Art. 3, lid Art. 5, lid Art. 5, lid Art. 5, lid Art. 5, lid Art. 5, lid 3 Art. 5.3, lid 3 Art. 5.4, lid Art. 6, lid reinigde lucht aanwezig In het kader van de RI&E beoordelen en zo nodig meten van geluid om eventuele mate van bloostelling te bepalen Arbeidsmiddel is van een deugdelijke constructie Een arbeidsmiddel waar veiligheid afhangt van wijze van installatie wordt voor ingebruikname gekeurd Adequate maatregelen met betrekking tot onderhoud van arbeidsmiddelen Onderhoud en dergelijke geschiedt alleen aan uitgeschakelde arbeidsmiddelen Schermen en beveiligingsinrichtingen aanbrengen op arbeidsmiddelen ter voorkoming van gevaar geraakt te worden door bewegende delen Eenmaal per jaar beproeving en zonodig keuring van hijs- en hefgereedschap Ladders en trappen zijn voldoende stijf en sterk Beschikbaarheid en gebruik pbm-en op die plaatsen waar gevaar bestaat voor veiligheid en gezondheid Ervoor zorgen dat werknemers pbm-en gebruiken daar waar dat nodig is 2 In goede staat houden pbm-en (onderhoud, reparatie en zindelijkheid) Voor het goed functioneren van pbm-en vinden noodzakelijke vervangingen plaats De werkgever voert een zo goed mogelijk arbobeleid 2 Er is een schriftelijke RI&E aanwezig, inclusief 4 risico s m.b.t. bijzondere groepen werknemers Een RI&E mag niet onvolledig zijn 8 Een RI&E mag niet onvolledig zijn verkeerswegen 2 Een RI&E mag niet onvolledig zijn werkdruk 4 Een plan van aanpak maakt onderdeel uit van de RI&E Het plan van aanpak bevat termijnen waarbinnen de beschreven maatregelen worden uitgevoerd De RI&E wordt aangepast wanneer dat noodzakelijk is Maatregelen treffen voor het voorkomen en beperken zware ongevallen bij het werk 0 5 Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 27

28 Art. 8, lid Art. 8, lid Art. 8, lid 4 Art. 4, lid 3 Art. 8 ATW Arboregeling Doeltreffende informatie aan werknemers over 3 het werk, de risico's en maatregelen ter voorkoming/beperking van de risico s Doeltreffende informatie aan werknemers over beeldschermwerk 8 het werk, de risico's en maatregelen ter voorkoming/beperking van de risico s Toezicht door de werkgever op de naleving van 2 instructies en voorschriften Het meewerken aan of het opstellen van de 2 RI&E door een gecertificeerde arbodienst De werkgever dient werknemers in gelegenheid stellen een arbeidsgezondheidskundig onderzoek (AGO) te ondergaan totaal 5 Arbeidstijdenwet Arbeidsomstandighedenbesluit Arboregeling Arbeidsomstandighedenwet Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 28

29 BIJLAGE IV INSPECTIESCHEMA Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 29

30 Inspectieschema Rijkswaterstaat Regionale directie Arbozorg, kantoorarbeid, BPAB (indien van toepassing) Specialistische dienst Arbozorg, kantoorarbeid Dienstkring Dienstkring Dienstkring Arbozorg, kantoorarbeid, BPAB (indien van toepassing) Werkplek Arbozorg, machineveiligheid, verkeersveiligheid Bouwlocatie BPAB, Arbozorg Bouwlocatie Werkplek Arbozorg, machineveiligheid, verkeersveiligheid Eindverslag inspectieproject Rijkswaterstaat 30