EUROPEAN CONSTRUCTION CAMPAIGN 2004

Transcriptie

1 VERSLAG EUROPEAN CONSTRUCTION CAMPAIGN 2004 (Project A663 - Actieperiode juni) Informatie: Arbeidsinspectie, kantoor Groningen Drs. J.R. Boer Landelijk Projectleider Postbus RM GRONINGEN (050) Arbeidsinspectie Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

2 INHOUDSOPGAVE 1. SAMENVATTING 2. INLEIDING 2.1 Inleiding 2.2 Doelstelling 2.3 Handhavinginstrumenten Waarschuwing arbo Stillegging Stillegging + boeterapport Boeterapport 3 CIJFERMATIGE ONDERBOUWING 3.1 Geconstateerde overtredingen 3.3 Toegepaste handhavingsinstrumenten Valgevaar Bouwproces Arbeidsmiddelen Overige overtredingen 2

3 1 SAMENVATTING In juni 2004 heeft net als in 2003 een Europees inspectieproject plaatsgevonden op bouwplaatsen. Aan dit inspectieproject deden alle 15 EU - landen plus Noorwegen en IJsland mee. De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft in deze periode 347 inspecties uitgevoerd op bouwplaatsen. Tijdens deze inspecties zijn 293 overtredingen geconstateerd die voor het merendeel (68 %) te maken hebben met vallen van hoogte. De doelstelling van de EU brede actie is dat zowel werkgevers als werknemers doordrongen raken van de noodzaak tot het nemen van adequate veiligheidsmaatregelen. Daarnaast dienen alle partijen in het bouwproces doordrongen te worden van de noodzaak gedurende het gehele bouwproces rekening te houden met de problematiek van valgevaar. Het inspectieproject richtte zich primair op vallen van hoogte. Tijdens de bezoeken werd specifiek geïnspecteerd op het ontbreken van valbeveiligingen (leuningen, vloeropeningen, ladders, steigers) en op enkele verplichtingen uit het bouwprocesbesluit (aanwezigheid en taken van de coördinator, de aanwezigheid van de kennisgeving en het veiligheids- en gezondheidsplan). Het landelijke inspectieproject richtte zich op alle partijen die werkzaamheden op hoogte uitvoeren. Het betrof hier niet alleen dakdekkers, pannendekkers, rietdekkers enzovoorts, maar ook aannemers, platenleggers, schilders, installateurs, klusbedrijven, ZZP ers en anderen die werkzaamheden op hoogte uitvoeren. De Arbeidsinspectie heeft in Nederland tijdens deze EU-actie in de bouw het werk 162 maal moeten stilleggen en in 85 gevallen een bestuurlijke boete aan de werkgever opgelegd. In de meeste gevallen was dit noodzakelijk vanwege het ontbreken van valbeveiliging. In vier gevallen is de werknemer een bestuurlijke boete aangezegd omdat de door de werkgever ter beschikking gestelde hulpmiddelen niet werden gebruikt. Daarnaast zijn 118 waarschuwingen aan werkgevers gegeven. De inspectie actie wordt in oktober 2004 herhaald. Voor nadere informatie over de projectopzet wordt verwezen naar voorkom valgevaar op 3

4 2. INLEIDING 2.1 Inleiding In juni 2004 heeft een Europees inspectieproject Voorkom valgevaar plaatsgevonden op bouwplaatsen. Aan dit inspectieproject deden 15 EU landen plus Noorwegen en IJsland mee. Het inspectieproject richtte zich primair op vallen van hoogte. Tijdens de bezoeken is specifiek geïnspecteerd op het ontbreken van valbeveiligingen, de routes van en naar de werkplek en enkele verplichtingen uit het bouwproces (bpab). Tevens hebben de inspecteurs per bezoek een paar monitorvragen ingevuld om een vergelijking met andere Europese landen mogelijk te maken. 2.2 Doelstelling De doelstelling van de EU brede actie is dat zowel werkgevers als werknemers doordrongen raken van de noodzaak tot het nemen van adequate veiligheidsmaatregelen. Daarnaast dienen alle partners in het bouwproces doordrongen te worden van de noodzaak gedurende het gehele bouwproces rekening te houden met de problematiek van valgevaar. 2.3 Handhavinginstrumenten Met het doel de wettelijke bepalingen te controleren en te zorgen voor een gedegen handhaving, heeft de Arbeidsinspectie een handhavingsbeleid waarbij een aantal instrumenten ter beschikking staat. In het onderstaande overzicht is aangegeven welke handhavinginstrumenten er tijdens de inspecties op de bouwplaatsen gebruikt zijn Waarschuwing arbo Bij een waarschuwing arbo is een overtreding geconstateerd en wordt de werkgever in de gelegenheid gesteld de tekortkoming op te heffen binnen een daarvoor door de inspecteur opgelegde termijn Stillegging Bij een stillegging zonder boete is een onveilige situatie aangetroffen waarbij de inspecteur heeft geconstateerd dat er op dat moment niet werd gewerkt. Maar vanwege de ernst van de situatie heeft hij het werk stilgelegd en de werkgever in de gelegenheid heeft gesteld de aangetroffen situatie aan te passen zodat het gevaar voor de veiligheid en gezondheid van de betrokken werknemers wordt opgeheven. Bij een stillegging mogen de werkzaamheden niet eerder aanvangen alvorens de noodzakelijke voorzieningen zijn aangebracht Stillegging + boeterapport Als de inspecteur een situatie aantreft waarbij er sprake is van een zeer ernstige bedreiging van de veiligheid en de gezondheid van de betrokken werknemers, dan wordt het werk stilgelegd en zal er tegen de werkgever direct een boeterapport opgemaakt worden Boeterapport Als een werkgever zich niet aan de wettelijke verplichtingen houdt kan op grond van het handhavingsbeleid een boete opgelegd worden, ook voor die gevallen waar niet, zoals hiervoor beschreven, een direct gevaar bestaat. Te denken valt aan bijvoorbeeld het niet hebben van een veiligheid en gezondheidsplan. 4

5 3 CIJFERMATIGE ONDERBOUWING 3.1 Geconstateerde overtredingen In totaal zijn tijdens deze inspectieactie 347 bedrijven bezocht. Tijdens deze inspecties zijn 293 overtredingen geconstateerd. Van deze overtredingen hebben er 234 overtredingen plaatsgevonden bij bedrijven uit de bouwnijverheid. Van deze 234 overtredingen zijn 180 geconstateerd bij bedrijven uit de B en U en GWW-sector, 37 bij bedrijven bij bedrijven bij het afwerken van gebouwen, 12 bij de installatiebedrijven en 5 bij bedrijven met het bouwrijp maken van terreinen. De overige 59 overtredingen zijn gemaakt door bedrijven die niet onder de bouwnijverheid vallen. De verdeling van de geconstateerde overtredingen naar grootteklasse is in tabel 1 weergegeven. Hierbij valt op dat 88% van de geconstateerde overtredingen hebben plaatsgevonden bij bedrijven die minder dan 100 werknemers in dienst hebben. Tabel 1: Aantal geconstateerde overtredingen ingedeeld naar grootteklasse van bedrijven. Grootteklasse Aantal In procenten van totaal (N=293) onbekend 8 3 % 0 t/m % 2 t/m % 10 t/m % 100 en meer % Totaal % 3.2 Toegepaste handhavingsinstrumenten In onderstaande tabel 2 zijn de toegepaste handhavinginstrumenten naar grootteklasse weergegeven. Uit dit overzicht blijkt dat 293 handhavingsinstrumenten zijn ingezet. Tijdens deze actie zijn 118 waarschuwingen gegeven. Verder hebben 162 ( ) stilleggingen plaatsgevonden omdat gevaar voor personen aanwezig was en zijn 89 ( ) boetes aangezegd. In 85 (76 + 9) gevallen is de werkgever en in 4 gevallen is de werknemer een bestuurlijke boete aangezegd. Tabel 2: Aantal en soort toegepaste handhavinginstrumenten ingedeeld naar grootteklasse. Grootteklasse Waarschuwing Stillegging Stillegging + Boeterapport Boeterapport Totaal Arbo Boeterapport Werkgever Werknemer onbekend t/m t/m t/m en meer Totaal Wat opvalt in tabel 2 is dat gemiddeld 60% van de overtredingen zijn afgehandeld met een zwaar handhavingsinstrument (boete of stillegging) en 40% met een middel zwaar instrument. Een middel zwaar instrument is het geven van waarschuwing. Naar verhouding zijn de meeste waarschuwingen (67%) gegeven in de bedrijven in de grootteklasse van 100 en meer werknemers. Bij bedrijven in de grootteklasse van 2 t/m 9 werknemers zijn er naar verhouding het minste aantal waarschuwingen (17%) gegeven. 5

6 In de lijst van geconstateerde overtredingen zijn 4 hoofdgroepen te onderscheiden. Hierna worden de resultaten van deze groepen beschreven, te weten valgevaar, bouwproces, arbeidsmiddelen en overige overtredingen Valgevaar (artikel 3.16 van het Arbeidsomstandighedenbesluit) Bij het verrichten van arbeid waarbij valgevaar bestaat is zo mogelijk een veilige steiger, stelling, bordes of werkvloer aangebracht of is het gevaar tegengegaan door het aanbrengen van doelmatige hekwerken, leuningen of andere dergelijke voorzieningen. Tabel 3: Aantal toegepaste handhavinginstrumenten m.b.t. valgevaar. Grootteklasse Boeterapport Stillegging Stillegging + Waarschuwing Totaal Boeterapport onbekend t/m t/m t/m en meer Totaal Uit de inspecties blijkt dat valgevaar in de bouw nog steeds een groot probleem is. Hoewel alle bedrijven via de publiciteitsactie goed geïnformeerd waren over valgevaar blijkt dat op dit onderwerp nog 189 overtredingen zijn geconstateerd. Het geen neerkomt op 68 % van het aantal geconstateerde overtredingen. In totaal zijn er voor valgevaar 73 (2+ 71) boeterapporten opgemaakt tegen een werkgever waarvan 71 in combinatie met een stillegging. Verder hebben er 140 ( ) stilleggingen plaatsgevonden omdat het valgevaar op de bouwplaats niet was voorkomen en er direct gevaar voor personen aanwezig was. De overtredingen voorkom valgevaar hadden betrekking op de volgende onderwerpen: Valgevaar bij leuningen 67 x Valgevaar bij vloeren en vloeropeningen 6 Valgevaar bij steigers 43 x Valgevaar bij veiligheidsgordels 13 x Valgevaar bij vangnetten 2 x Valgevaar algemeen 2 x Valgevaar bij vanglijnen Bouwproces (artikelen 2.26 t/m 2.38 van het Arbeidsomstandighedenbesluit) De bouwproces arbobesluit (bpab) inspectiepunten hebben zich beperkt in dit project tot het aanwezig zijn van de kennisgeving, aanwezigheid en wijzigingen aanbrengen indien nodig van het vg-plan en het aanstellen en de taken van de coördinator uitvoeringsfase. Er zijn 15 overtredingen geconstateerd met betrekking tot het bouwproces. Het betreft 13 waarschuwingen tegen een werkgever. Twee maal is een bestuurlijke boete aangezegd tegen de opdrachtgever omdat geen kennisgeving was verstuurd en geen V&G-plan aanwezig was. De overtredingen bouwproces hadden betrekking op de volgende onderwerpen: Coördinator 8 x V&G-plan 5 x Kennisgeving Overig 6

7 3.2.3 Arbeidsmiddelen (hoofdstuk 7 van het Arbeidsomstandighedenbesluit) Arbeidsmiddelen moeten zodanig geplaatst en ingericht zijn dat gevaar voor verschuiven, omvallen, kantelen, oververhitting, brand, ontploffen, blikseminslag en aanraking met elektriciteit zoveel mogelijk is voorkomen. Arbeidsmiddelen mogen uitsluitend gebruikt worden waarvoor zij bestemd zijn. Tabel 4: Aantal toegepaste handhavinginstrumenten m.b.t. arbeidsmiddelen. Boeterapport Boeterapport Stillegging Stillegging + Waarschuwing Totaal werknemer Boeterapport Er zijn 48 overtredingen geconstateerd met betrekking tot arbeidsmiddelen. Zes maal is de werkgever een bestuurlijke boete aangezegd waarvan 5 maal in combinatie met een stillegging. Daarnaast is twee maal een bestuurlijke boete aan werknemers aangezegd omdat ze het arbeidsmiddel anders gebruikten dan waar het voor bestemd was. Het werk is 18 (13 + 5) maal stilgelegd omdat de arbeidsmiddelen of het gebruik hiervan gevaar voor personen op kon leveren. De overtredingen arbeidsmiddelen hadden betrekking op gevaren van het gebruik, verschuiving, keuze en keuring van de arbeidsmiddelen. Hierbij zijn m.b.t. de volgende onderwerpen overtredingen geconstateerd: Arbeidsmiddelen algemeen 16 x Hijs en hefwerktuigen 13 x Ladders en trappen 10 x Steigers 7 x Bouwlift Hoogwerker Overige overtredingen Naast bovengenoemde overtredingen zijn ook nog feiten geconstateerd die betrekking hadden op de volgende onderwerpen: Persoonlijke beschermingsmiddelen 16x Veilige en ordelijke inrichting van de arbeidsplaats 12 x Risico inventarisatie en deskundige bijstand 4 x Verplichtingen van werknemers 2 x Overige overtredingen 8 x In 16 gevallen had de werkgever er niet voor gezorgd dat de werknemers de benodigde persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikten. Dit leidde in 2 gevallen tot het aanzeggen van een boeterapport en in 1 geval tot een stillegging. De overige 13 keren werd de overtreding met betrekking tot het onjuist gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen afgedaan met een waarschuwing. Ook in 12 situaties was er geen veilige en ordelijke arbeidsplaats aanwezig. Dit heeft geresulteerd in 3 stilleggingen en 9 waarschuwingen. 7