Ontwerp Onderzoek: Paper 2: Lesontwerp. Leraren Opleiding. Management & Organisatie

Transcriptie

1 Ontwerp Onderzoek: Paper 2: Lesontwerp Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Procent rekenen door middel van taalgericht vak onderwijs Ontwerprapport Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam 3 VMBO leerlingen Economie Lentiz Life College Sleuteltermen Vaktaal / woordenschatontwikkeling / procent rekenen / verhoudingstabel Links Bibliografische referentie Begeleider(s) Bart Deelen Interfacultaire Lerarenopleidingen Universiteit van Amsterdam. Vakdidacticus: Onderzoeker: Beoordelaar(s) indien bekend Datum Oktober 2015

2 Inhoudsopgave Samenvatting paper Lesopzet... 3 Onderbouwing... 4 Verantwoording leerlingenmateriaal... 5 Bijlage 1: Lesplan Bijlage 2: Lesplan Bijlage 3: Lesplan Bijlage 4: Lesplan Bijlage 5: Woordenlijst Bijlage 6: Activiteiten Bijlage 7: Verhoudingstabellen Bijlage 8: Oefen learner report Bijlage 9: Beknopte docentenhandleiding Bijlage 10. Opgave nulmeeting Bijlage 11. Opgave eindmeeting Bijlage 12. Antwoorden Nul meeting Bijlage 13. Antwoorden eind meeting Bijlage 14: Literatuur

3 Samenvatting paper 1 Binnen mijn lessen economie loop ik vaak tegen hetzelfde aan binnen het onderwerp procentrekenen. Zodra opdrachten meer contextrijk worden, haken leerlingen af. Ze snappen het niet meer. Ik wil dit gaan verbeteren door twee interventies. Ten eerste, doormiddel van de leerlingen woorden aan te leren die vaak terugkomen binnen deze vragen. Ten tweede, door vier verschillende soorten verhoudingstabellen uit te leggen die ze nodig hebben. Lesopzet Les 1 zal ik beginnen een uitleg wat we gaan doen in deze les. Daarna gaat iedereen apart zitten en gaan we beginnen met het maken van 10 opgaven. Deze opgaven heb ik uitgeprint en zijn gebaseerd op de opgaven van CITO voorbeeldtoets 2F. Hier krijgen ze 20 minuten voor en ze mogen hun rekenmachine gebruiken. Ik zal daarna beginnen met het woorddossier. Aangezien ze al werken met een woorddossier in hun portfolio is er weinig uitleg nodig. Dit gebeurt individueel, daarna klassikaal. Introductie we zijn bezig met procentrekenen en er komen vaak woorden in de vragen voor waarover ik als docent vragen van jullie krijg. Bijvoorbeeld; maximaal, minimaal, dalend, etc. Wat betekent dat meester? Dit zijn woorden die altijd in de sommen zitten. Deze woorden zijn belangrijk om de som te kunnen beantwoorden. Daarom de volgende vraag aan jullie, welke woorden komen altijd voor in sommen die we moeten weten om een som te kunnen beantwoorden. Je gaat nu in je eentje een aantal van die woorden opschrijven op een blaadje en lever deze in aan het einde van de les. Blader hiervoor je boek door, denk aan proefwerken, etc. We gaan de volgende les het klassikaal bespreken en dan maken we een lijst. De les eindigt met een grote lijst van woorden die er nodig zijn om procentsommen op te lossen. Les 2 gaan ze zitten in viertallen. Ik zorg dat ik de taalzwakke leerlingen bij de sterke zet. Ik heb alle woorden uitgeprint en aangevuld met mijn eigen lijst. Ik heb ze allemaal uitgeknipt en gekopieerd. In deze viertallen gaan ze individueel, maar ook in duo s en viertallen aan de slag. Door het denkendelen-uitwisselen-principe (Ebbens en Ettekoven, 2013) toe te passen zullen de leerlingen het eerste 3

4 zelf moeten bedenken. Door te delen en uit te wisselen moeten ze het goed op hun netvlies hebben wat ze weten en hoe ze dat uitleggen. Ze krijgen een aantal opdrachten (Expertise Centrum Nederlands, 2015). - Activiteit: Gatentekst - Activiteit: Waar gebruik ik dit woord? - Activiteit: woorden explosie in 3 categorieën De leerlingen zijn bezig tot aan het einde van de les met deze opdrachten. Ze krijgen huiswerk mee; ze gaan een film online bekijken van een oud collega over verhoudingstabellen. Les 3 zal ik beginnen met een introductie wat we gaan doen. Er komt uitleg over de verhoudingstabellen. Deze zal ik toelichten met vier voorbeelden met een PowerPoint presentatie. Ik zal zelf voordoen. Als docent is het belangrijk dat ik middels hardop denken zelf continu het goede voorbeeld geef (Ebbens en Ettekoven, 2013). Ik heb oefenopgave gehaald uit het wiskundeboek (Getal & Ruimte, Noordhoff 2013) om mee te oefenen. Ik wil dat mijn leerlingen actief aan de slag zijn in deze les, des te meer omdat vaardigheden alleen kunnen worden aangeleerd door er actief mee bezig te zijn (Marzano en Miedema, 2014). Ik loop rond voor uitleg. Les 4 begint met herhalingsoefening van het woorddossier in duo s. Bij samenwerken in duo s (Ebbens en Ettekoven, 2013) probeer ik te stimuleren dat twee leerlingen meer weten dan een en dat ze elkaar onderwijzen als het mis gaat. - Activiteit: Leg ze bij elkaar. Daarna gaat iedereen apart zitten en gaan we beginnen met het maken van 10 opgaven. Deze opgaven heb ik uitgeprint en zijn afkomstig van de opgaven van CITO voorbeeldtoets 2F. Hier krijgen ze wederom 20 minuten voor en ze mogen hun rekenmachine gebruiken. Dit zijn andere opgaven dan de eerste keer. Onderbouwing De woordenschat (d.m.v. het woorddossier) die ik hier probeer aan te vullen zijn gericht op woorden die te maken hebben met procentrekenen. Deze lijst met woorden is te vinden in bijlage 5. Het woorddossier is bedoeld om door het woord te noteren, gaan leerlingen ook expliciet om met de schrijfwijze van woorden en door hun lijsten regelmatig door te nemen gaan die op termijn tot hun productieve woordenschat behoren (Mestdagh, I., Wouters, G. 2014). Met de woordenschat houden 4

5 studenten woorden bij die ze niet begrijpen, nemen ze woorden op die ze weliswaar begrijpen maar niet actief gebruiken, woorden waarvan ze aan de spelling of grammaticale eigenheid twijfelen of waarvan ze willen weten of ze in een zakelijk register passen (en/of waarvoor ze alternatieven moeten zoeken). Door met het woorddossier te werken, krijgen studenten de attitude om aandacht te hebben voor woordenschat. Leerlingen moeten op die manier ook leren om de juiste betekenis te zetten bij een context of om een correct synoniem of een nuance te gebruiken in een bepaalde situatie. Ze leren zo actief het woord te gebruiken binnen hun (school)taalgebruik (Van der Westen, W. 2002). Belangrijk hier om te erkennen is dat er een verschil is tussen een woordenlijst en een woorddossier. Zoals van der Westen vermeld: Het leren van een woordenlijst is alleen productgericht, de leerling leert de woorden van de lijst en het doel is dat hij ze kent. Een woorddossier is zowel productgericht (je vergroot je woordenschat met de woorden die je opneemt en verwerkt) als procesgericht. De procesgerichte component houdt in dat de leerling effectiever gebruikmaakt van de taal waar hij mee in aanraking komt, dat hij anders gaat lezen en luisteren, met meer aandacht voor de woorden en de vorm en dat hij bewust bezig is met woordenschatverwerving en ontdekt wat voor hem de beste manier is om de woorden te onthouden en te gaan gebruiken. Er zijn meerdere manieren om een woorddossier aan te leggen. Ik ben hier specifiek bezig met woorden die horen bij het procentrekenen. Ik verwacht daarom dat mijn interventie genoeg is om beter begrip van procentrekenen te bewerkstellingen. De verhoudingstabel is een hulpmiddel bij rekenen. De verhoudingstabel helpt bij het denken in verhoudingen en bij het structureren van een probleem. De verhoudingstabel geeft ook steun en overzicht bij de berekeningen (Wijers, M. 1990). Het is erg belangrijk dat leerlingen zich voortdurend blijven realiseren waar hun getallen voor staan en dus de eenheden noteren bij de rij. Volgens Wijers bereik je het meeste als je de leerlingen in eerste instantie zelf de notatie laat maken. Dit is dus ook de beginstap van mijn uitleg; waar staan de eenheden? Vanuit mijn wiskundige collega s is er een systematisch verhoudingstabelnotatie voorgeschreven, zo doe ik het ook altijd voor op het bord. Verantwoording leerlingenmateriaal Opgave: CITO; rekentoets VO onderdeel van het eindexamen onderdeel 2F 2013 en

6 Sinds 2014 is de rekentoets VO onderdeel van het eindexamen. Na afloop van de afnames worden er voorbeeldtoetsen gepubliceerd. Deze toetsen geven een beeld van de afname en de inhoud van het voorgaande schooljaar (CITO, 2015). Ik ga door deze toetsen heen en gebruik alleen de opdrachten die te maken hebben met procentrekenen. Bij elke opdracht is ook een uitwerking. Deze staan in het document Foutenanalyse rekentoets 2F. Bij elke antwoord staat visueel aangegeven; o het percentage leerlingen dat de vraag correct heeft beantwoord o staat het percentage leerlingen dat een veel voorkomend fout antwoord gaf 1. o het percentage leerlingen dat een niet vaak voorkomend fout antwoord gaf. Daarnaast wordt er ook een foutenanalyse gegeven. Door dit allemaal te besturen zie ik waar mijn leerlingen verkeerd gaan, maar van te voren heb ik dit doorgenomen en weet ik waar ik op moet letten tijdens mijn uitleg. Woordschat opdrachten; Expertise Centrum Nederlands Het Expertisecentrum Nederlands draagt wetenschappelijke inzichten en praktische oplossingen aan voor problemen op het gebied van taal en denken in het onderwijs. Ze hebben ruime ervaring met onderzoeksactiviteiten door het verrichten van wetenschappelijk en toegepast onderzoek en beleids- en effectstudies. Het Expertisecentrum Nederlands vertaalt wetenschappelijke inzichten naar evidence-based aanpakken en middelen voor onder meer leerkrachten, docenten en intern begeleiders, van peuterspeelzaal tot beroepsonderwijs (website ECN.nl, 2015). 1 Veel voorkomend fout: als een fout antwoord door meer dan 1% van de leerlingen werd gegeven. 6

7 Bijlage 1: Lesplan 1 Les 1: het begin Hulpmiddelen: PowerPoint (verder: PPT,) toets van de eerste meeting, woorddossier aanmaken. Beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen gaan beginnen met een lessenreeks die gericht is op een verbeteren van het maken van contextrijke procentsommen. Ze beginnen met het maken van 10 sommen. De eerste groep krijgt taalsteun als interventie, de tweede krijgt geen taalsteun. Taalsteun zal bestaan uit een aantal opdrachten die ze gaan maken. Beide groepen krijgen uitleg bij het maken van een verhoudingstabel. Verhoudingstabel kunnen ze maken. Lesdoelen van deze les. - Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om woorden te kennen die zijn verbonden met procentsommen. - Aan het einde van de les hebben de leerlingen alle opdrachten van de voorbeeld opgave gemaakt Eigen leerdoelen van de student: doel 1: De leerlingen zo goed en duidelijk mogelijk ondersteunen geven bij het woorddossier. fase 2 geplan de lesdoel nr. lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen hulpmiddelen tijd leeractiviteit: onderwijsactiviteit: Wat doet de leerling? Wat doe ik? 0 5 min 1 Introductie. Uitleg over: - Jassen uit - Tassen van tafel - Boeken voor je Binnenkomen, zitten en luisteren Ik ga vertellen wat we gaan doen tijdens deze les. Ik zal in hoofdlijnen vertellen wat er gebeuren gaat en wat de leerdoelen zijn. PPT 2 Les fases beschreven door Ebbens, S & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren basisboek. Groningen: Noordhoff. 7

8 1 2 min 2` Uitdelen van de oefen toets. In stilte gaan ze de toets maken Luisteren Ik ga uitleggen wat we gaan doen en ik deel de toetsen uit. Oefentoets 1 20min 3 Toets maken De toets maken 2 min 4 Toets terug halen en overgang naar volgende onderdeel Toetsen inleveren en bijkomen. Toetsen terugnemen. De overgang registeren Blaadjes uitdelen Luisteren 2 17 min 4 Woorddossier aanmaken. Dit zetten ze neer op het blaadje dat net is uitgedeeld. De leerlingen gaan aan de slag Rondlopen, helpen waar nodig. Boek Korte inleiding De leerlingen gaan aan de slag met het verzamelen van woorden die voorkomen in vragen. Hiervoor kunnen ze het boek gebruiken 6 4 min 5 Afsluiting les en uitloop Terug geven van het woorddossier Luisteren Vertellen wat we de volgende les gaan doen. Boord 8

9 Bijlage 2: Lesplan 2 Les 2: Woorddossier Hulpmiddelen: PPT, activiteiten van het woorddossier. Beginsituatie van de leerlingen: De leerlingen gaan beginnen met een lessenreeks die gericht is op een verbeteren van het maken van contextrijke procentsommen. In de les zitten ze in groepjes en doen ze opdrachten die gericht zijn op het opslaan van kennis. Hiervoor gaan ze een aantal opdrachten maken individueel, in duo s of met zijn vieren. Lesdoelen van deze les. - Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om woorden te kennen die zijn verbonden met procentsommen. - Aan het einde van de les hebben de leerlingen een woorddossier aangemaakt die hun helpt bij het oplossen van procentopgaven. Eigen leerdoelen van de student: doel 1: De ruimte gegeven om zich naar elkaar uit te spreken en daarnaast geconcentreerd met de les bezig te laten zijn fase 3 geplan de lesdoel nr. lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen hulpmiddelen tijd leeractiviteit: Wat doet de leerling? onderwijsactiviteit: Wat doe ik? Alle tafels heb ik in viertallen neer gezet De woorden uitgeprint in en geknipt Woorden toegevoegd aan het woorddossier Van te voren groepjes gemaakt met taalzwakke leerlingen bij de betere leerlingen De opdrachten uitgeprint in meervoud 3 Les fases beschreven door Ebbens, S & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren basisboek. Groningen: Noordhoff. 9

10 0 10 min 1 Tassen weg Iedereen op zijn plaats Luisteren Ik ga uitleggen wat we gaan doen Oefentoets 2 En 3 5min 3 Uitleg wat we gaan doen. Woorddossier Uitdelen van de opdrachten aan elke groep. Allemaal beginnen ze met een verschillende. Ter plekke bepaal ik wie wat gaat doen Iedere groep gaat aan de slag. Vragen parkeren ze, zodra ik langs kom kunnen ze die stellen Uitdelen Bepalen wie met welke opdracht starten Rond lopen Vragen beantwoorden Opgaven Uitleg Terugvragen of ze het begrijpen. 4 en 5 30 min 4 Doen. Maken van de opdrachten Concentratie Ik loop rond en kijk hoe het gaat. Geef instructies waar nodig 6 5 min 5 Afsluiting les en uitloop Op het bord heb ik huiswerk opgeschreven en een mail naar iedereen gestuurd over een link die ze moeten bekijken voor de volgende les. Luisteren Vertellen wat we de volgende les gaan doen. Boord 10

11 Bijlage 3: Lesplan 3 Les 3: Verhoudingstabel Hulpmiddelen: PPT, verhoudingstabel, opgave Beginsituatie van de leerlingen: Afgelopen les zijn ze bezig geweest met de woorden uit de opgaven. Nu gaan we door de verhoudingstabel. Er komt een klassikale uitleg, met een opdracht die ik voordoe (hard op denkend). Daarna gaan ze kort aan de slag met opdrachten zelf. Lesdoelen van deze les. - Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat de juiste getallen op de juiste plaats in te vullen in de verhoudingstabel. - Aan het einde van de les hebben de leerlingen de juiste manier ontdekt om een verhoudingstabel in te vullen. - Eigen leerdoelen van de student: doel 1: Hard op denkend de verhoudingstabel uit te leggen en dit zo duidelijk en natuurlijk mogelijk over te brengen aan de leerlingen. fase 4 geplan de lesdoel nr. lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen hulpmiddelen tijd leeractiviteit: Wat doet de leerling? onderwijsactiviteit: Wat doe ik? Tafels staan in de bus opstelling. PowerPoint staat aan. Op de tafels liggen de opdrachten die ze moeten gaan maken 0 5 min 1 Tassen weg Iedereen op zijn plaats Luisteren Ik ga uitleggen wat we gaan doen Oefentoets 2 En 10 min 3 Uitleg over de verhoudingstabel aan de hand van mijn Luistern en opletten en meeschrijven De leerlingen erbij houden Uitleg geven. Powerpoint 4 Les fases beschreven door Ebbens, S & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren basisboek. Groningen: Noordhoff. 11

12 3 PowerPoint. - Procenten gegeven - Nieuwe prijs berekenen 4 en 5 10 min 4 Zelf aan de slag met de opgaven Werken Rondlopen, vragen beantwoorden. Uitprinten van de opgaven 2 En 3 10 min 3 Uitleg over de verhoudingstabel aan de hand van mijn PowerPoint. Luistern en opletten en meeschrijven De leerlingen erbij houden Uitleg geven. Powerpoint - Percentage berekenen - Afname en toename in percentage 4 en 5 10 min 4 Zelf aan de slag met de opgaven Werken Rondlopen, vragen beantwoorden. Uitprinten van de opgaven 6 5 min 5 Afsluiting les en uitloop Luisteren Vertellen wat we de volgende les gaan doen. Boord 12

13 Bijlage 4: Lesplan 4 Les 4: Laatste les Hulpmiddelen: PPT, opdrachten, eind opgave Beginsituatie van de leerlingen: Afgelopen lessen hebben de leerlingen veel gedaan. Woorden hebben ze gehad, uitleg over de verhoudingstabel. Ze krijgen een korte herhaling en dan mogen ze de eindtoets doen. Lesdoelen van deze les. - Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat een verhoudingstabel te gebruiken en die te laten zien tijdens het maken van de toets. - Aan het einde van de les begrijpen de leerlingen de woorden die gebruikt worden bij de toets. Eigen leerdoelen van de student: doel 1:. Door middel van het controle zien of mijn interventie gewerkt heeft. fase 5 geplan de lesdoel nr. lesinhoud (lesstof) didactische werkvormen fase 6 tijd Tafels staan in de bus opstelling. PowerPoint staat aan. Op de tafels liggen de opdrachten die ze moeten gaan maken 0 10 min 1 Introductie Tassen van tafel Recht zitten 2 5 min 3 Introductie van volgende spel in duo s. - Activiteit: Leg ze bij leeractiviteit: Wat doet de leerling? Netjes zitten en zich klaar maken Leerlingen letten op Gaan in aangewezen onderwijsactiviteit: Wat doe ik? 0 10 min 2 5 min 5 Les fases beschreven door Ebbens, S & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren basisboek. Groningen: Noordhoff. 13

14 elkaar. duo s zitten Ik kies de duo s. De mindere bij de sterker 5 min Terughalen van de toetsen en laatste vragen beantwoorden. Uitleggen dat we nu weer een toets gaan doen Iedereen uit elkaar zetten Leerlingen leveren alles in. Gaan uit elkaar zitten 5 min 4 20min 3 Toets maken De toets maken 4 20min 14

15 Bijlage 5: Woordenlijst Verhoging Optellen Maximaal Korting Aftrekken Semester Verlaging Verdubbelen Verdienen Halveren Stijging Jaarlijks Daling Maandelijks Erbij Wekelijks Eraf Minimaal 15

16 Bijlage 6: Activiteiten De volgende activiteiten zijn afkomstig van het Expertise Centrum Nederlands. Deze zijn: - Activiteit: Gatentekst - Activiteit: Waar gebruik ik dit woord? - Activiteit: Woorden explosie in 3 categorieën - Activiteit: Leg ze bij elkaar Ik print ze uit en knip in smalle stroken. Activiteit: Gatentekst Selecteer uit je eigen woorddossier vijf woorden. Je maakt vijf zinnen waarin steeds een van de vijf woorden voorkomt, maar je schrijft dit woord niet op. Zo ontstaat er een gatentekst. De tekst geef je aan een medestudent die links van je zit. Weet hij/zij welk woord er op de stippellijntjes moet staan? Succes! Activiteit: Waar gebruik ik dit woord? Maak deze oefening in tweetallen. Noem om de beurt een woord uit je woorddossier. Bespreek de betekenis van het woord met elkaar en bedenk bij elk woord drie situaties waarin je dit woord tegenkomt. Voorbeelden van situaties zijn winkels of teksten die je leest (bijvoorbeeld op internet). Succes! 16

17 Activiteit: Woordenexplosie in drie woorden Kies een woord uit je woorddossier. Je pakt woorden uit de stapel en je legt er zo veel mogelijk woorden omheen die het zelfde zijn als dat woord. Schrijf ook op waarom je vindt dat het woord bij het woord uit je woorddossier hoort. Succes! Activiteit: Leg ze bij elkaar Deze opdracht doe je in tweetallen. Voor je ligt een stapel met woorden uit het woorddossier. De opdracht is dat je de woorden gaat verdelen in 3 a 4 groepen. Jullie gaan zelf bedenken waarom deze woorden bij elkaar passen. Succes! 17

18 Bijlage 7: Verhoudingstabellen Hierbij een overzicht van de PowerPoint die ik gemaakt heb. Stap voor stap wordt de aanpak uitgelegd. Hierbij de vier soorten die ze nodig hebben. Inclusief opdrachten. 1. Procent gegeven Voorbeeld opgave: Aanpak - In een klas van 18 leerlingen is 22,2% een meisje. Hoeveel meisjes zitten er in die klas? 18

19 Uitdeel oefenopgave - Aan de Iepenlaan staan 190 bomen. Van deze bomen heeft 13,2% de iepziekte. Hans wil weten hoeveel bomen dat zijn. A. Maak een tabel B. Welk getal moet er onder de 100 staan? Vul dat getal in. C. Zet 13,2 op de juiste plaats in de tabel D. Zet 1 op de juiste plaats in de tabel E. Zet? op de juiste plaats in de tabel F. Zet bogen onder en boven de tabel. Vul de juiste getallen in bij de bogen. 19

20 2. Nieuwe prijs berekenen Er wordt veel met procenten gerekend. Je komt het bijvoorbeeld tegen bij - Prijsverhoging - Korting - Loonsverhoging Soms weet je de prijsverhoging of korting in procenten. Je kunt dan uitrekenen hoeveel euro dat is. Daarna kun je de nieuwe prijs berekenen. Voorbeeld opgave: Aanpak - Julian verdient 2,94 per uur. Hij krijgt loonsverhoging vanaf zijn verjaardag. Zijn loon wordt met 12,7% verhoogd. Hoeveel gaat Julian per uur verdienen? 20

21 Uitdeel oefenopgave Ahmed wilt nieuwe schoenen. Ze kosten EUR 50. Volgende week is er een actie. 30% korting op alle schoenen. Hoeveel moet Ahmed dan voor zijn schoenen betalen? A. Maak een tabel B. Welk getal moet er onder de 100 staan? Vul dat getal in. C. Zet 30 op de juiste plaats in de tabel D. Zet 1 op de juiste plaats in de tabel E. Zet? op de juiste plaats in de tabel F. Zet bogen onder en boven de tabel. Vul de juiste getallen in bij de bogen. 21

22 3. Percentage berekenen De schoolleiding wil weten hoeveel procent van de leerlingen voor het examen geslaagd is. Ze moeten dan het percentage weten Voorbeeld opgave: Aanpak - Op het Lentiz College hebben 540 leerlingen examen gedaan. Van deze leerlingen zijn er 523 geslaagd. Hoeveel procent van de leerlingen is dat? 22

23 Uitdeel oefenopgave Meneer Deelen maakt een afspraak met zijn klas. Hij trakteert als 80% van de klas een cijfer boven de 7 heeft. Klas H3G heeft een proefwerk gemaakt. Van de 19 leerlingen hebben er 16 een cijfer hoger dan 7 gehaald. Moet meneer Deelen trakteren? Leg uit met een berekeningen. A. Maak een tabel B. Welk getal moet er onder de 100 staan? Vul dat getal in. C. Zet 16 op de juiste plaats in de tabel D. Zet 1 op de juiste plaats in de tabel E. Zet? op de juiste plaats in de tabel F. Zet bogen onder en boven de tabel. Vul de juiste getallen in bij de bogen. 4. Afname en toename in procenten Soms wil je prijsstijging of korting in procenten weten. Je berekent dan eerst de prijsstijging of korting in euro s. Met een verhoudingstabel kun je dan berekenen hoeveel procent dat is. Voorbeeld opgave: - De huurprijs wordt verhoogd van 480 naar 501,60. Met hoeveel procent is de huurprijs gestegen? Aanpak 23

24 Uitdeel oefenopgave Op 1 januari 2013 had Haagkerk 1253 inwoners. Op 1 Januari 2014 waren dat er A. Berekenen hoeveel inwoners er minder zijn. B. Met hoeveel procent is het aantal inwoners afgenomen? Gebruik hierbij de verhoudingstabel 24

25 Bijlage 8: Oefen learner report Bij het nadenken over de woorden die ik gebruik tijdens een procent som heb ik ontdekt dat.. Tijdens het maken van het woorddossier vond ik het lastig om Tijdens het maken van een verhoudingstabel vind ik het lastig om.. Tijdens het maken van de tweede toets merkte ik verschil in het maken, omdat. 25

26 Bijlage 9: Beknopte docentenhandleiding Beste leraar in spe, Voor je ligt de complete leerlingen handleiding voor een prachtige lessenserie. Leuk dat je deze gekozen hebt! Deze lessenserie is bedoeld om leerlingen van het VMBO (Basis en Kader) beter te leren te rekenen met procentopdrachten. De ervaring leert dat de kale procentrekenopdrachten de leerlingen redelijk tot goed afgaan. Als er context bij komt, dan wordt het moeilijker. De opdrachten voor je zijn bedoeld voor de 3 de klas. Je begint de lessenserie met een toets, de nul meeting. Hiermee meet je de stand van zaken van je klas en zo kan je ook kijken wat het uiteindelijke resultaat is. Je vergelijkt de twee met elkaar. Ze krijgen er 30 minuten voor. Daarna ga je aan de slag met de woorden die in de opdrachten voor komen. Eerst laat je ze individueel zoeken naar deze woorden, daarna gaan je klassikaal een lijst maken (uitleg). Daar maak je een lijst van en hier gaan ze mee spelen daar middel van een aantal opdrachten die je ze geeft. - Activiteit: Gatentekst - Activiteit: Waar gebruik ik dit woord? - Activiteit: woorden explosie in 3 categorieën Dit doen ze in verschillende werkvormen. Zorg dat je de taalzwakke leerlingen bij de sterke zet. De derde les gaat bestaan uit de verhoudingstabel. Dit is de manier waarmee ze de procenten opdrachten kunnen oplossen. Een overzichtelijke en duidelijke manier van werken. Dit leg je uit aan de hand van een PowerPoint. Hieraan zijn ook opdrachten verbonden. Deze maken ze individueel. De laatste begin je met de activiteit. - Activiteit: Leg ze bij elkaar. Daarna vindt de eind meeting plaats. Het maken hiervan gebeurt individueel en daar krijgen ze wederom 20 minuten voor. Evaluatie 26

27 Je gaat op twee manieren kijken wat de leerlingen hebben bereikt; leerresultaat en leergedrag. Ten eerste ga je kijken naar de toetsresultaten. Op individueel niveau kan je dit bekijken. Wat scoren ze bij de eerste keer en wat bij de tweede keer. Daarnaast meet je ook de scores met dat van het landelijke gemiddelde. Het leergedrag ga je bekijken door middel van een Learner report. Deze wordt uitgeschreven door middel van het formulier te vinden in paper 3. Het is enorm leuk geweest om dit te doen en procentrekenen is niet alleen belangrijk voor de economieles, maar voor alle exacte vakken. Sterkte! Benodigdheden Les 1: - PowerPoint - Nulmeeting opgave - Woorden opgave Les 2: - PowerPoint - Nul-meeting - Activiteiten opgaven (schaar, opgaven printen) Les 3: - PowerPoint - Nulmeeting - Activiteit opgaven (schaar, opgaven printen) Les 4: - PowerPoint - Eindmeeting 27

28 Bijlage 10. Opgave nulmeeting Hierbij het opgave blad. 28

29 Opgaven Procent rekenen Naam: Klas: Datum:. Opgave 1: (gebruik geen rekenmachine). Je mag een kladpapier gebruiken. 40% van 85 is Opgave 2: Antwoord:. Opgave 3: Antwoord:. 29

30 Opgave 4: Antwoord:. Opgave 5: Antwoord:. 30

31 Opgave 6: Antwoord:. Opgave 7: Antwoord:. 31

32 Opgave 8: Antwoord:. Opgave 9: Antwoord:. 32

33 Opgave 10: Antwoord:. 33

34 Bijlage 11. Opgave eindmeeting 34

35 Opgaven Procent rekenen Naam: Klas: Datum:. Opgave 1: (gebruik geen rekenmachine). Je mag een kladpapier gebruiken. 40% van 3,50 is Opgave 2: Antwoord:. 35 1

36 Bijlage 12. Antwoorden Nul meeting 36

37 Uitleg bij de antwoorden 37

38 38

39 39

40 Opgave 1: (gebruik geen rekenmachine). Je mag een kladpapier gebruiken. 40% van 85 is 40

41 Opgave 2: Antwoord:. 41

42 42

43 Opgave 3: Antwoord:. 43

44 44

45 Opgave 4: Antwoord:. 45

46 46

47 Opgave 5: Antwoord:. 47

48 48

49 Opgave 6: Antwoord:. 49

50 Opgave 7: Antwoord:. 50

51 51

52 Opgave 8: Antwoord:. 52

53 53

54 Opgave 9: Antwoord:. 54

55 Opgave 10: Antwoord:. 55

56 Bijlage 13. Antwoorden eind meeting 56

57 Uitleg bij de antwoorden 57 1

58 58

59 Bijlage 14: Literatuur Ebbens, S. e. (2013). Effectief Leren, basisboek. Groningen: Wolters-Noordhoff Marzano, R. e. (2014). Leren in 5 dimensies. Moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs. Assen: Koninklijke van Gorcum. Van Eerde, H.A.A., (2009). Rekenen-wiskunde en taal: een didactisch duo. FIsme, Universiteit Utrecht Hajer, M. (2008). De lat hoog voor vakonderwijs: taalbeleid in de klas via taalgerichte vakdidactiek. Van Eerde, D., Hajer, M., Koole, T. & Prenger, J., (2002). Betekenisconstructie in de wiskundeles. De samenhang tussen interactief wiskunde- en taalonderwijs. Pedagogiek 22e jaargang 2002 Blz Van der Westen, W. (2008). Elke docent voor taalrendement. Levende Talen Magazine 2008/3 Blz Van Schooten, E. en Emmelot, Y. (2004). De integratie van taal- en vakonderwijs. SCO Kohnstamm Instituut. Verhallen, S., en Alons, L. (2010). Handleiding Basislijst. Schooltaalwoorden vmbo. Instituut voor Taalonderzoek en Taalonderwijs Anderstaligen Van der Hoogt, T. (2010). Kinderen gaan verbanden zien. JSW magazine 3 november Blz Website: - Het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito). f Paper - HSN-Conferentie Ilse Mestdagh & Gerti Wouters. Woordenschat verrijken begint met attitude. Hogeschool West- Vlaanderen 59