Staat van de aandachtswijken

Transcriptie

1 Staat van de aandachtswijken 1-meting Projectnummer 9107 In opdracht van het Programmabureau Wijkaanpak drs. Lieselotte Bicknese drs. Jeroen Slot Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus GL Amsterdam 1000 AR Amsterdam Telefoon Fax Amsterdam, september 2009

2 2

3 Samenvatting In de beschrijft O+S tweejaarlijks de ontwikkeling van de aandachtswijken in Amsterdam ten opzichte van het stedelijk gemiddelde. Hierbij wordt zoveel mogelijk ingezoomd op buurtniveau. Deze notitie beschrijft de ontwikkeling in grote lijnen. Gunstige uitgangspositie wijkaanpak De wijkaanpak biedt stadsdelen en corporaties de mogelijkheid hun bestaande programma s in de aandachtswijken te intensiveren en te versnellen. Bij aanvang van de wijkaanpak in 2008 is er sprake van hoogconjunctuur en lage werkloosheid. Daarnaast lijken de bestaande stedelijke vernieuwingsprogramma s een bijdrage te leveren aan de opgaande lijn die in veel van de aandachtswijken in Amsterdam is waar te nemen: Door bewoners laag gewaardeerde buurten stijgen tussen 2001 en 2007 het sterkst in waardering (bron: Wonen in Amsterdam). Het gemiddelde welzijnsniveau stijgt in aandachtswijken sterker dan gemiddeld tussen 2004 en 2006 en volgt daarna de positieve ontwikkeling van de stad als geheel (bron: Enquête staat van de aandachtswijken) De wijkaanpak is van start gegaan in Nu, september 2009, is het nog te vroeg om de effecten van de aanpak terug te kunnen zien in statistieken en onderzoeksresultaten over Amsterdam. Amsterdamse wijkaanpak: focus op woonomgeving, bewonersparticipatie en talentontwikkeling Uit de Uitvoeringsmonitor Wijkaanpak is bekend welke inspanningen het afgelopen jaar zijn geleverd in het kader van de wijkaanpak. Halverwege 2009 lopen er in het kader van de wijkaanpak ongeveer 450 inspanningen in Amsterdam. Deze zijn onderverdeeld in vijf thema s: Wonen en leven, Leren en opgroeien, Integratie en participatie, Werken en economie en Veiligheid. Vier van de tien inspanningen vallen binnen het thema Wonen en leven, waaronder ook alle bewonersparticipatieprojecten vallen. De overige thema s hebben ieder 12% tot 18% van de inspanningen toebedeeld gekregen. De ER-doelen waarop de meeste verschillende inspanningen zich richten zijn: verbeterde woonomgeving (17%) meer, betere en bredere bewonersparticipatie (15%) meer talentontwikeling (14%) 3

4 Ontwikkeling sociale cohesie, werkloosheid en veiligheid blijft achter, verbeteringen bij leren en opgroeien en werkgelegenheid De ambitie van de wijkaanpak is om de leefbaarheid in de aandachtswijken te verbeteren richting het Amsterdams gemiddelde, oftewel het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Uit de tabel op de volgende bladzijde blijkt dat een deel van de indicatoren de afgelopen twee jaar is achtergebleven op de ontwikkeling van het stedelijk gemiddelde. Het gaat bij bijna alle aandachtswijken om het werkloosheidspercentage en bij een deel om de sociale cohesie en veiligheid. De meeste aandacht wordt gevraagd door de wijken die nu nog onder het NAP scoren en de laatste twee jaar een negatieve ontwikkeling hebben doorgemaakt. Op basis van het NAP zijn de meest urgente problemen binnen de wijkaanpak op dit moment de subjectieve veiligheid in de Transvaalbuurt, de leefbaarheid in Overtoomse Veld en de Kolenkitbuurt en in deze laatste buurt eveneens de werkloosheid. Het NAP laat voor de indicatoren op het gebied van leren en opgroeien de laatste twee jaar een voorzichtige positieve ontwikkeling zien in met name de aandachtswijken in West buiten de ring en Amsterdam-Noord. In de Indische Buurt West, Slotermeer Zuidwest en Bijlmer Oost is de hoogte van de gemiddelde Citoscore een probleem. In bijna alle aandachtswijken is de werkgelegenheid toegenomen tussen 2007 en Twaalf van de 19 aandachtswijken krijgen van de bewoners een te laag rapportcijfer om aan de normen van het NAP te voldoen. De verwachting is dat wanneer de stedelijke vernieuwing verder is gevorderd, het oordeel van de bewoners zal verbeteren. De meest recente cijfers zijn over De aandachtswijken in west binnen de ring benaderen het NAP het best. De Kolenkitbuurt heeft de grootste afstand tot het NAP. Wanneer naar de niet-aandachtswijken wordt gekeken, blijkt ook Bijlmer Centrum zich op grote afstand tot het NAP te bevinden: 7 van de 10 indicatoren scoren in deze buurt onder NAP. Crisis treft kwetsbare wijken eerst Landelijke evaluatie van de wijkaanpak (de Leefbaarometer, Rigo) laat zien dat de gunstige ontwikkelingen tussen 2006 en 2008 mede het gunstige economische klimaat weerspiegelen. Volgens de prognose van Rigo voor 2010 zal de stijging van de werkloosheid een flinke groep wijken die op de Leefbaarometer vanuit zeer negatief waren opgeklommen naar negatief, weer terugvallen in zeer negatief. Hiermee zal de verbetering van de leefbaarheid in Nederland sinds 2006 weer teniet worden gedaan en mogelijk zelfs verslechteren. Dit beeld wordt bevestigd door de meest recente werkloosheidscijfers voor Amsterdam. Deze laten zien dat in 2009, ondanks eerdere verbeteringen, de werkloosheid als eerste weer is toegenomen in de aandachtswijken. De economische tegenwind sinds het einde van 2009 maakt de gevolgen zichtbaar van de mismatch tussen de bewoners en de arbeidsmarkt. 4

5 Oost Normaal Amsterdams Peil per buurtcombinatie (achtergrondkleur) en de ontwikkeling hiervan sinds 2006 (verbetering +, verslechtering -), juli 2009 Leren en opgroeien Integratie en participatie Werken en economie Wonen en leven Veiligheid Citoscore * % met start kwalificatie rapportcijfer sociale cohesie ** % minima jongeren % NWW banen per inwoners % sociale huur rapportcijfer eigen buurt objectief subjectief Transvaalbuurt Indische Buurt West West binnen de ring Landlust Erasmuspark De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o West buiten de ring De Kolenkit Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Osdorp-Oost ***+ + - Osdorp-Midden Overtoomse Veld Amsterdam Noord Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam Zuidoost Bijlmer Oost (E, G, K) Amsterdam NAP ,7 28,2 7, ,2 7, Legenda NAP minstens 1 NAP-indicator 1-2 bandbreedtes onder NAP *vergelijking tussen 2007 en 2008 **vergelijking tussen 2005 en 2007 ***Wildemanbuurt minstens 1 NAP-indicator 1-2 bandbreedtes boven NAP minstens 1 NAP-indicator >2 bandbreedtes onder NAP 5

6 6

7 Inhoud Samenvatting 3 Gunstige uitgangspositie wijkaanpak 3 Amsterdamse wijkaanpak: focus op woonomgeving, bewonersparticipatie en talentontwikkeling 3 Ontwikkeling sociale cohesie, werkloosheid en veiligheid blijft achter, verbeteringen bij leren en opgroeien en werkgelegenheid 4 Crisis treft kwetsbare wijken eerst 4 Inleiding 9 9 De aandachtswijken 9 Nieuwe indicatoren 10 Monitorcyclus Amsterdamse wijkaanpak 11 Leeswijzer 12 1 Leefbaarheid Amsterdamse wijken Bewoners 5 van 18 aandachtswijken optimistisch over buurt Gemiddeld welzijnsniveau sinds 2004 sterk gestegen Sociale problematiek toegenomen in Kolenkit en Transvaalbuurt Leefbaarometer: beperkt positieve ontwikkeling Van Galenbuurt en Erasmuspark Meeste aandachtswijken hebben transitie of overgangsmilieu Subjectieve veiligheid in acht aandachtsbuurten achteruit Werkloosheid in meeste aandachtswijken weer zeer hoog Verband tussen gezondheid en sociaal economische status Sportdeelname stijgt onder doelgroepen wijkaanpak 23 2 Osdorp Wonen en leven: waardering voor Wildemanbuurt stijgt Leren en opgroeien: minder VSV ers in Osdorp Oost en De Punt Werken en economie: meer banen, maar ook meer werkzoekenden Integratie en participatie: relatief veel kinderen met obesitas Veiligheid: Osdorp Midden en Oost veiliger geworden 33 3 Geuzenveld-Slotermeer Wonen en leven: verbeteringen in Slotermeer-Zuidwest en Geuzenveld Leren en opgroeien: veel VSV ers en verzuim in Geuzenveld Werken en economie: werkloosheid onveranderd hoog Integratie en participatie: forse achterstand op gemiddelde Veiligheid: vandalisme en geweld in Slotermeer-Zuidwest 44 4 Slotervaart Wonen en leven: oordeel bewoners Overtoomse Veld nauwelijks gewijzigd Leren en opgroeien: jongerenoverlast in Overtoomse Veld hoog, maar dalende 49 7

8 4.3 Werken en economie: veel kleine bedrijven in Overtoomse Veld Integratie en participatie: helft jongeren groeit op in minimahuishouden Veiligheid: veel vandalisme, inbraken en geweld in Overtoomse Veld 53 5 De Baarsjes Wonen en leven: betrokkenheid buurtbewoners gestegen Leren en opgroeien: achterstand op CITO neemt af Werken en economie: werkloosheid De Krommert nu lager dan gemiddeld Integratie en participatie: Baarsjesbewoners gemiddeld actief Veiligheid: subjectieve veiligheid achteruit in Hoofdweg e.o Bos en Lommer Wonen en leven: situatie in Kolenkit ongeveer gelijk gebleven Leren en opgroeien: vaak achterstand op gemiddelde Werken en economie: minder banen en hogere werkloosheid in Kolenkit Integratie en participatie: participatie in Erasmuspark hoog en in Kolenkit laag Veiligheid: subjectieve veiligheid achteruit in Erasmuspark 74 7 Zeeburg Wonen en leven: oordeel bewoners sterk verbeterd Leren en opgroeien: lage Citoscores in Indische Buurt West Werken en economie: fors meer banen Indische Buurt Integratie en participatie: hoog participatieniveau Indische Buurt Oost Veiligheid: objectief verbeteringen in oost en subjectief in west 85 8 Oost-Watergraafsmeer Wonen en leven: kleine verbeteringen in Transvaalbuurt Leren en opgroeien: overlast jongeren toegenomen Werken en economie: weinig banen en hoge werkloosheid in Transvaalbuurt Integratie en participatie: veel minimajongeren in Transvaalbuurt Veiligheid: subjectieve veiligheid laagste van de stad 96 9 Amsterdam-Noord Wonen en leven: IJplein/Vogelbuurt gelijk op met andere aandachtswijken Leren en opgroeien: hoog aandeel VSV ers Werken en economie: hoog aandeel NWW ers Integratie en participatie: lage participatie in Oud-Noord Veiligheid: subjectieve veiligheid nu lager dan gemiddeld Zuidoost Wonen en leven: waardering voor de Bijlmer neemt toe Leren en opgroeien: hoog maar afnemend aandeel VSV ers in Bijlmer Werken en economie: meer banen in Bijlmer Oost Integratie en participatie: laag participatieniveau in Bijlmer Oost Veiligheid: veel drugsoverlast en geweld Normaal Amsterdams Peil 123 8

9 Inleiding In 2008 is de uitvoering van de Amsterdamse Wijkaanpak van start gegaan. Dit programma wil er aan bijdragen dat de aangewezen buurten binnen 10 jaar er niet meer in negatieve zin uitspringen ten opzichte van andere Amsterdamse buurten. Dit betekent dat deze buurten op allerlei probleemindicatoren rond het Normaal Amsterdams Peil (NAP) moeten gaan scoren. In 2007 heeft de (O+S) een nulmeting verricht die de positie van de betreffende buurten ten opzichte van het stedelijk gemiddelde in kaart heeft gebracht. Nu, twee jaar later, worden de wijken opnieuw beschreven in de 1-meting van de. De aandachtswijken Het ministerie van VROM heeft in Nederland 40 wijken aangewezen waarin extra wordt geïnvesteerd in leefbaarheid. Vijf van deze zogenaamde Vogelaarwijken liggen in Amsterdam. Deze wijken zijn verspreid over 9 stadsdelen en 19 buurtcombinaties. De cijfers in de worden op een zo laag mogelijk schaalniveau gepresenteerd. In de meeste gevallen zal het om het buurtcombinatieniveau gaan. Buurten uit het Fundament van de Amsterdamse Wijkaanpak Vogelaarwijken stadsdeel de buurt van de wijkaanpak buurtcombinatie nummer BC West buiten de ring Osdorp Osdorp-Midden Osdorp-Midden Q82 Osdorp Oost (Wildemanbuurt) Osdorp-Oost Q81 Geuzenveld-Slotermeer Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Noordoost P76 Slotermeer-Zuidwest Slotermeer-Zuidwest P77 Geuzenveld Geuzenveld P78 Slotervaart Overtoomse Veld Overtoomse Veld R86 West binnen de ring De Baarsjes De Baarsjes De Krommert J40 Van Galenbuurt J41 Hoofdweg e.o. J42 Bos en Lommer Oud Bos en Lommer Landlust H37 Erasmuspark H38 Kolenkit De Kolenkit H39 Oost Zeeburg Indische Buurt Indische Buurt West G31 Oost-Watergraafsmeer Transvaalbuurt Transvaalbuurt U30 Noord Amsterdam-Noord Oud Noord Volewijck N60 IJplein IJplein/Vogelbuurt N61 Nieuwendam-Noord Nieuwendam-Noord N68 De Banne Banne Buiksloot N70 Zuidoost Zuidoost Bijlmer E-buurt Bijlmer Oost (E,G,K) T94 Bijlmer G-buurt Bijlmer K-buurt 9

10 Op verzoek van de stadsdelen wordt in de ook gerapporteerd over acht buurten die niet onder het Fundament van de Amsterdamse Wijkaanpak vallen. Vier van deze buurten (Eendracht, Slotervaart, Oosterparkbuurt en De Punt) vallen wel in de door het Rijk voor de wijkaanpak geselecteerde postcodegebieden. De gegevens over buurten die niet onder het Fundament van de Amsterdamse wijkaanpak vallen zijn bedoeld als achtergrondinformatie en worden in tabellen cursief weergegeven. Buurten die niet onder het Fundament van de Amsterdamse wijkaanpak vallen Stadsdeel Buurtcombinatie Nummer Buurtcombinatie Geuzenveld-Slotermeer Eendracht* P79 Slotervaart Slotervaart* R85 Zeeburg Indische Buurt Oost G32 Oost-Watergraafsmeer Oosterparkbuurt* U28 Dapperbuurt U29 Zuidoost Bijlmer Centrum T93 Holendrecht/Reigersbos T96 Osdorp De Punt* Q83 *Valt onder de selectie van postcodegebieden van het Rijk. Nieuwe indicatoren In de 1-meting van de wordt de volgende informatie voor het eerst opgenomen: De Staat van de Stad Amsterdam beschrijft elke twee jaar de ontwikkeling van het algemeen welzijnsniveau in Amsterdam. Om het welzijnsniveau in de verschillende aandachtswijken te kunnen beschrijven heeft het Projectteam Wijkaanpak het aantal respondenten voor de Staat van de Stad-enquête laten ophogen. Hierdoor is het mogelijk om voor iedere aandachtswijk de Standaard Leefsituatie-index (SLI) vast te stellen. Het CBS leverde oorspronkelijk alleen outcome-indicatoren per postcodegebied. Om aan te kunnen sluiten bij de Buurtuitvoeringsplannen van de gemeente Amsterdam heeft het Projectteam Wijkaanpak, evenals een aantal andere gemeenten, deze indicatoren ook op buurtcombinatieniveau vast laten stellen. Het gaat onder andere om gegevens over onderwijsdeelname. Om alle ER-doelen van de wijkaanpak te kunnen beschrijven zijn de volgende indicatoren toegevoegd aan de rapportage: rapportcijfer eigen buurt (verbeterde woonomgeving) rapportcijfer inrichting openbare ruimte (hogere kwaliteit aangezicht straten) jeugdoverlast (minder opvoedings/gedragsproblemen) De indicatoren in de stoplichtrapportage worden gelijkgesteld aan de NAP-indicatoren. 10

11 Monitorcyclus Amsterdamse wijkaanpak De maakt deel uit van de monitorcyclus die de resultaten van alle inspanningen binnen de wijkaanpak op verschillende wijzen en momenten volgt: De Uitvoeringsmonitor stelt drie keer per jaar de voortgang vast van de Buurtuitvoeringsprogramma s en het Uitvoerings Programma Amsterdam. Deze monitor geeft antwoord op de vraag: wat doet Amsterdam voor de wijkaanpak? Voor een selectie van de inspanningen wordt onderzocht wat het netto-effect is. De UvA/HvA onderzoekt welke effecten daadwerkelijk door deze inspanningen worden veroorzaakt. De kijkt eens per jaar naar het bruto-effect van de inspanningen van de wijkaanpak. In deze monitor wordt vastgesteld of de situatie in een buurt verbetert of verslechtert. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt naar veranderingen die veroorzaakt worden door de wijkaanpak of door externe factoren. Monitorcyclus Amsterdamse wijkaanpak De effectdoelen van de wijkaanpak zijn geformuleerd als zogenaamde ER-doelen, die aangeven dat iets bijvoorbeeld beter, meer of minder moet worden. Deze doelen worden bijna allemaal gevolgd in de. Hieronder staan vijf uitzonderingen, die in de Uitvoeringsmonitor Wijkaanpak zijn opgenomen: beter en meer sociaal maatschappelijk vastgoed hoger onderwijs meer en beter zichtbaar meer talentontwikkeling meer prioriteit voor preventie en curatieve aanpak van risicojeugd betere versterking en intensivering van een keten- en probleemgerichte aanpak van problematische groepen en gebieden 11

12 Leeswijzer Om een goede vergelijking met het verleden te kunnen maken sluit de inhoud van de 1- meting van de zo veel mogelijk aan bij de nulmeting. De structuur van de rapportage is echter aangepast aan de indeling en de terminologie van de uitvoeringsprogramma s. In hoofdstuk 1 wordt de ontwikkeling van de leefbaarheid in de Amsterdamse wijken beschreven. In de volgende hoofdstukken wordt steeds voor één stadsdeel de ontwikkeling van de ER-doelen van de wijkaanpak besproken. Het laatste hoofdstuk beschrijft het NAP. 12

13 1 Leefbaarheid Amsterdamse wijken Het doel van de Wijkaanpak is de leefbaarheid in de Amsterdamse wijken te verbeteren. Dit hoofdstuk beschrijft de resultaten van een aantal onderzoeken die vanuit verschillende invalshoeken de leefbaarheid van buurten beschrijven. Hierbij wordt steeds ingezoomd op de ontwikkeling van de Amsterdamse aandachtswijken. Het is echter te vroeg om al iets te zeggen over de effecten van de wijkaanpak zelf, die in 2008 van start is gegaan. 1.1 Bewoners 5 van 18 aandachtswijken optimistisch over buurt De tevredenheid van bewoners met de buurt geeft een goede indicatie van de leefbaarheid in de buurt. In de enquête Wonen in Amsterdam is daar vanaf 2001 naar gevraagd. De tevredenheid van bewoners met hun woonbuurt is sindsdien toegenomen van een 6,9 naar een 7,2. Deze toename is te zien in de stadsdelen Bos en Lommer, Westerpark, Zeeburg, Oud-West en De Baarsjes. Hier steeg de gemiddelde waardering voor de buurt tussen 2001 en 2007 met een halve punt of meer (+ 0,5 tot 0,9). In Amsterdam-Noord daalde de waardering van een 7,1 naar een 6,8. In de overige stadsdelen bleef de gemiddelde waardering voor de buurt op een gelijk niveau of steeg licht. Het zijn vooral de buurten die laag gewaardeerd worden die stijgen in de waardering. In 2001 waren er nog elf buurten die een gemiddelde waardering lager dan een zes kregen. In 2007 zijn er nog twee buurten die gemiddeld onvoldoende scoren: De Kolenkit met een 5,7 en Overtoomse Veld met een 5,4. Tevredenheid met de buurt, 2007 (rapportcijfer) legenda veel hoger dan gemiddeld hoger dan gemiddeld lager dan gemiddeld veel lager dan gemiddeld Bron: WIA 13

14 De rapportcijfers voor de tevredenheid met de buurt in de gebieden van de wijkaanpak liggen allen onder het gemiddelde van Amsterdam. De rapportcijfers variëren van een 5,4 (Overtoomse Veld) tot een 6,6 (Erasmuspark, De Krommert, Hoofdweg e.o. en Bijlmer Oost). De meeste Amsterdammers zijn in het onderzoek Wonen in Amsterdam positief over hoe hun buurt zich zal ontwikkelen. Uitgedrukt in rapportcijfers geeft men gemiddeld een 6,8 aan de verwachte ontwikkeling. Er zijn vijf buurten in Amsterdam waar de bewoners over het algemeen weinig verwachten aan positieve ontwikkeling in de buurt, hier komt het rapportcijfer onder de 6 uit. Naast Buikslotermeer gaat het om de vier aandachtsgebieden Nieuwendam-Noord, Slotermeer-Noordoost, Slotermeer-Zuidwest en Overtoomse Veld. De buurtwaardering en de verwachte ontwikkeling van de buurt gaat over het algemeen gelijk op, hoe positiever men is over de buurt, hoe positiever men is over de toekomstige ontwikkeling. Een aantal buurten wijkt daar in positieve of negatieve zin van af. Buurten waar men opvallend positief is over de verwachte ontwikkeling zijn te vinden in Oost (Oosterparkbuurt, Transvaalbuurt), De Baarsjes (De Krommert, Van Galenbuurt) en Bos en Lommer (Erasmuspark en de Kolenkit). Hier ligt de verwachte ontwikkeling ruim boven de huidige waardering van de buurt (+0,5). Onder de 17 buurten waar de verwachte ontwikkeling volgens de bewoners relatief laag is ten opzichte van de huidige waardering van de buurt (verschil van 0,5) bevinden zich ook drie aandachtswijken: Nieuwendam-Noord, Slotermeer-Noordoost en Osdorp-Oost. 1.2 Gemiddeld welzijnsniveau sinds 2004 sterk gestegen De Standaard Leefsituatie-index (SLI) geeft het algemeen welzijnsniveau van een gebied of bevolkingsgroep weer. De index is opgebouwd uit gegevens over wonen, gezondheid, bezit van consumptiegoederen, vrijetijdsactiviteiten, mobiliteit, sociale participatie, sportactiviteit en vakantie. 1 De SLI laat in de aandachtswijken al enkele jaren een stijging zien, maar ligt in 2008 met 98,4 nog steeds ruim onder het stedelijk gemiddelde (102,3). Tussen 2004 en 2006 steeg de SLI in de aandachtswijken sneller dan gemiddeld (1,9 tegenover 0,4 punt). Tussen 2006 en 2008 nam de SLI in de aandachtswijken weer sterk toe, maar deze keer was de toename niet sterker dan in de rest van de stad. Terwijl de SLI in de aandachtswijken 1,8 punten toenam, bedroeg de stijging in heel Amsterdam 1,9 punten. 1 Bron: Staat van de stad Amsterdam,

15 Standaard Leefsituatie-index Amsterdam naar type wijk, aandachtswijken niet-aandachtswijken Amsterdam gemiddeld Bron: Enquête De aandachtswijken scoren op alle deelonderwerpen waaruit de SLI is opgebouwd I lager dan de niet-aandachtswijken. Het verschil is het grootst als het gaat om de toegang tot verschillende vrijetijdsbestedingen en vakantie. Op het gebied van gezondheid, het bezit van consumptiegoederen en vervoersmiddelen zijn de verschillen minder groot. SLI Amsterdam naar deelonderwerp en type wijk, nietaandachtswijken aandachtswijken vrijetijdsactiviteiten vakantie sociale participatie sport wonen mobiliteit consumptiegoederen gezondheid Bron: Enquête 15

16 1.3 Sociale problematiek toegenomen in Kolenkit en Transvaalbuurt Voor het vaststellen van de Amsterdamse aandachtswijken zijn diverse analyses uitgevoerd en onderzoeksgegevens geraadpleegd. Zo is door O+S onder andere gekeken welke buurten op basis van statistische gegevens de meeste aandacht verdienen als het gaat om de sociale component van buurtproblemen. De scores van alle aandachtswijken zijn opgenomen in de bijlage. De afgelopen twee jaar zijn de Banne en de Krommert beter gaan scoren als het gaat om sociale problematiek. In De Banne zijn de indicatoren die iets zeggen over jongerenproblematiek verbeterd, terwijl in de Krommert het aandeel minima is afgenomen. De situatie in de Kolenkitbuurt en de Transvaalbuurt wordt in 2009 slechter beoordeeld dan in In beide buurten nam onder andere het aandeel langdurige minima en de jeugdwerkloosheid toe. Amsterdamse aandachtswijken op basis sociale problematiek naar buurtcombinatie, 2009 mate van aandacht geen aandacht weinig aandacht aandacht veel aandacht zeer veel aandacht Een deel van de indicatoren voor sociale problematiek is ook op buurtniveau beschikbaar. De totaalscore staat weergegeven in de volgende kaart. Binnen de buurtcombinaties bevinden zich soms buurten die het beter of slechter doen dan gemiddeld. Buurten die niet langer in de categorie (zeer) veel aandacht vallen op basis van sociale problematiek zijn: het Noordwestkwadrant Indische Buurt Zuid in Zeeburg Banne Zuidoost in Amsterdam-Noord Buurt 7 in Geuzenveld-Slotermeer de Wildemanbuurt in Osdorp de E-buurt en Kortvoort in Zuidoost. 16

17 Ook in Overtoomse Veld-Noord in Slotervaart zijn verbeteringen zichtbaar, maar deze buurt valt nog steeds in de categorie veel aandacht. Buurten die nieuw zijn in de categorie (zeer) veel aandacht zijn: Landlust Noord in Bos en Lommer IJplein in Amsterdam-Noord Buurt 3, Slotermeer-Zuid, Noordoever Sloterplas en Eendrachtspark in Geuzenveld- Slotermeer Bijlmermuseum-Noord, Kelbergen en K-buurt Zuidwest in Zuidoost Transvaalbuurt Oost in Oost-Watergraafsmeer Amsterdamse aandachtswijken op basis sociale problematiek naar buurt, 2009 Mate van aandacht Buurten Amsterdam geen aandacht weinig aandacht aandacht veel aandacht zeer veel aandacht Bron: O+S 1.4 Leefbaarometer: beperkt positieve ontwikkeling Van Galenbuurt en Erasmuspark De Leefbaarometer van het ministerie van VROM bepaalt de leefbaarheid van een buurt aan de hand van cijfers over de bevolkingssamenstelling, de sociale samenhang, de publieke ruimte, veiligheid en het voorzieningenniveau. Alle buurten in Nederland worden afgezet tegen het landelijk gemiddelde. Amsterdam als geheel scoort zowel in 2006 als in 2008 matig positief (licht groen). Wanneer op buurtniveau wordt gekeken (zie de kaart) krijgt de leefbaarheid in het merendeel van de aandachtswijken de score matig (oranje) toebedeeld. Uitzondering is de Kolenkitbuurt die negatief scoort (donker oranje) en de buurten in De Baarsjes en Osdorp-Oost die juist matig positief worden beoordeeld. Een andere opvallende uitschieter is het negatief beoordeelde Bijlmer Centrum, dat niet tot de aandachtswijken wordt gerekend. 17

18 Leefbaarometer naar CBS-buurt, 2008 Bron: Een aantal aandachtswijken in het westen van de stad scoort in 2008 beter op de Leefbaarometer dan in Het gaat om Osdorp-Midden, Overtoomse Veld, de Van Galenbuurt, Hoofdweg e.o en Erasmuspark. Echter, alleen de verbeteringen in de Van Galenbuurt en Erasmuspark zijn sterk genoeg om het label beperkt positieve ontwikkeling mee te krijgen. Leefbaarheidontwikkeling Bron: Legenda: lichtgroen=beperkt positieve ontwikkeling, donkergroen=grote positieve ontwikkeling 18

19 1.5 Meeste aandachtswijken hebben transitie of overgangsmilieu De Dienst Wonen heeft in 2003 en 2008 de Amsterdamse buurten onderverdeeld naar woonmilieu. In beide jaren worden de aandachtswijken vooral tot het transitie- en overgangsmilieu gerekend. Beide milieus, die samen meer dan een kwart van de Amsterdamse buurten uitmaken, kennen een lager dan gemiddelde welstand. De verschillen tussen beide milieus worden hieronder kort beschreven: Transitiemilieu: relatief veel probleemcumulatie (hoog percentage corporatiewoningen gecombineerd met hoge werkloosheid, bijstandsafhankelijkheid en een hoog percentage allochtonen) en een hoge doorstroom van de bevolking. Relatief veel gezinnen in woningen van gemiddelde grootte. Overgangsmilieu: relatief veel sociale corporatiewoningen, hoge werkloosheid met een gemiddeld aantal gezinnen. Een deel van de aandachtswijken (Wildemanbuurt, Buurt 7, Slotermeer-Zuid, Noordoever Sloterplas, Banne Noordoost, de Bloemenbuurt, de G-buurt Oost en Kantershof) wordt gerekend tot het nieuw gedefinieerde woonmilieu vergrijsde tuinstad. Dit milieu bevindt zich in sociaal-economische termen rond het gemiddelde. Het gaat meestal om naoorlogse woonblokken waar niet veel verandering is opgetreden. Dat uit zich bijvoorbeeld in een hoge graad van vergrijzing en een hoog aandeel mensen met een woonduur langer dan twintig jaar. Woonmilieus in Amsterdam, 2009 Bron: Dienst Wonen 19

20 1.6 Subjectieve veiligheid in acht aandachtsbuurten achteruit Sinds 2006 is de Objectieve Veiligheidsindex voor Amsterdam ongeveer gelijk gebleven (2008: 88). In twee buurten uit de wijkaanpak is in deze periode sprake van een sterke achteruitgang: Volewijck (Amsterdam-Noord) en de Geuzenbuurt (De Baarsjes). In beide buurten is de overlast van geweld, overlast en vandalisme sterk toegenomen de laatste twee jaar. Verder laat een deel van de aandachtswijken een kleine achteruitgang zien: Bijlmer Oost (Zuidoost), Hoofdweg e.o.(de Baarsjes), Slotermeer-Zuidwest en Slotermeer-Noordoost (geuzenveld-slotermeer), Indische Buurt West (Zeeburg) en Landlust (Bos en Lommer). Positieve ontwikkelingen zijn zichtbaar in Overtoomse Veld, de Transvaalbuurt, Osdorp Oost en Midden, IJplein/Vogelbuurt, Nieuwendam-Noord en de Chassébuurt. Objectieve veiligheidsindex 2008 legenda > < 70 Ook de gemiddelde subjectieve veiligheid is in Amsterdam sinds 2006 nauwelijks veranderd (2008: 74). Bij acht aandachtswijken ging de subjectieve veiligheid in deze periode echter achteruit. Bij Geuzenveld en Volewijck valt deze achteruitgang samen met een verslechtering van de objectieve veiligheid. Maar bij vier buurten (Transvaalbuurt, Osdorp-Oost en Midden en Nieuwendam-Noord) was het laatste jaar juist sprake van een verbetering van de veiligheid. Met uitzondering van Nieuwendam-Noord hebben al deze buurten de laatste jaren wel een periode met neergaande veiligheid gekend en het lijkt erop dat de bewoners nog niet vertrouwen op de verbeteringen. In twee buurten waar de objectieve veiligheid ongeveer gelijk bleef, Erasmuspark en Hoofdweg e.o., verslechterde de subjectieve veiligheid eveneens. In de Kolenkit en de Indische Buurt West is de subjectieve veiligheid tussen 2006 en 2009 verbeterd. 20

21 Subjectieve veiligheidsindex, 2008 legenda > < Werkloosheid in meeste aandachtswijken weer zeer hoog In 13 van de 19 aandachtswijken is het aandeel niet-werkende werkzoekenden veel meer dan gemiddeld. In vier buurten ligt de werkloosheid iets boven het gemiddelde (Van Galenbuurt, Hoofdweg, Landlust en Osdorp Oost) en in twee buurten (Erasmuspark en de Krommert) ligt deze onder het gemiddelde. Aandeel niet-werkende werklozen, (stedelijk gemiddelde is 7,5%) legenda veel minder dan gemiddeld minder dan gemiddeld meer dan gemiddeld veel meer dan gemiddeld Bron: UWV Werkbedrijf 21

22 De werkloosheid was begin 2008 erg laag in Amsterdam (6,7%) en loopt sinds de tweede helft van dat jaar weer op. Met name de eerste vier maanden van 2009 is de werkloosheid snel gestegen van 7% tot 7,5%. In de meeste aandachtswijken loopt de werkloosheid sterker op dan in de rest van de stad. In 2007 lag de werkloosheid ruim boven het gemiddelde in enkele aandachtsbuurten in Geuzenveld-Slotermeer, Bos en Lommer, Amsterdam-Noord en Zuidoost. Begin 2008, toen de werkloosheid op zijn laagste punt lag, bleken ook de bewoners van de aandachtswijken in oost en Slotermeer Noordoost en De Banne minder te profiteren van de krapte op de arbeidsmarkt. In april 2009, als de werkloosheid overal in de stad weer toeneemt, horen ook Osdorp-Midden, Overtoomse Veld bij de buurten met een veel meer dan gemiddelde werkloosheid. Aandeel niet-werkende werklozen Bron: CWI/Stadstat 1.8 Verband tussen gezondheid en sociaal economische status Uit de Staat van de stad Amsterdam blijkt dat bewoners van de aandachtswijken hun gezondheid minder vaak als goed ervaren dan andere Amsterdammers (71% tegenover 78%). Ook landelijk onderzoek toont gezondheidsverschillen aan: in de 40 Nederlandse aandachtswijken beoordeelt 25% van de mensen zijn of haar gezondheid als minder dan goed, tegenover 17% in de rest van Nederland. Gezondheidsachterstanden in achterstandswijken zijn voor een deel het gevolg van de bevolkingssamenstelling. Vooral het grotere aandeel mensen met een lagere sociaaleconomische status draagt hier aan bij. Ook wanneer gecorrigeerd wordt voor bevolkingskenmerken als leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, etniciteit en religie blijven inwoners van krachtwijken 1,4 keer meer kans houden op een minder goede gezondheid dan mensen uit de rest van Nederland. Overigens wordt niet in alle aandachtswijken een minder goede gezondheid ervaren. In Amsterdam ervaren bewoners van Amsterdam-Noord, Nieuw-West en Bijlmer-Oost een minder goede gezondheid dan in de rest van Nederland. Maar de bewoners van 22

23 Landlust/Erasmuspark en Oost-Watergraafsmeer zijn niet significant minder positief over hun gezondheid dan gemiddeld in Nederland. II Ook als het gaat om de geestelijke gezondheid bestaan er verschillen tussen woongebieden die samenhangen met de bevolkingssamenstelling. Amsterdammers die in een aandachtswijk wonen geven vaker aan zich (soms) neerslachtig en somber te voelen en geven vaker aan zich zelden of nooit energiek te voelen dan andere Amsterdammers. 1.9 Sportdeelname stijgt onder doelgroepen wijkaanpak Het aantal sportende Amsterdammers neemt toe. Volgens de Richtlijn Sportdeelname Onderzoek (RSO) mag men zichzelf sporter noemen als men in het afgelopen jaar 12 keer of vaker heeft gesport. In 2008 geldt dit voor 50% van de Amsterdammers. In 2004 en 2006 ging het nog om 46%. In de Nederlandse aandachtswijken sport 48% van de mensen, terwijl dat in de rest van Nederland 63% is. In de Amsterdamse aandachtswijken Amsterdam-Noord, Amsterdam Nieuw-West en Bijlmer-Centrum/-Oost wordt significant minder gesport dan in de rest van Nederland. III Hoewel er nog steeds grote verschillen zijn tussen verschillende groepen Amsterdammers in sportdeelname, zien we ook dat onder sommige groepen de sportdeelname sneller toeneemt dan gemiddeld. Zo is de sportdeelname in Amsterdam ten opzichte van 2006 gegroeid voor de groep overige nietwesterse allochtonen, Marokkanen, Turken, laaggeschoolden, stellen zonder kinderen en de jarigen. 23

24 24

25 2 Osdorp Het Buurtuitvoeringsprogramma (BUP) van Osdorp richt zich op vier buurten in het stadsdeel: Zuidwest kwadrant (ZWK) Borrendammebuurt Reimerswaalbuurt Wildemanbuurt De eerste drie buurten vormen samen de buurtcombinatie Osdorp-Midden. De Wildemanbuurt ligt in Osdorp-Oost. Doordat de situatie van de Wildemanbuurt sterk afwijkt van de andere wijken in deze buurtcombinatie, zijn de cijfers over Osdorp-Oost over het algemeen niet representatief voor de Wildemanbuurt. De Punt wordt niet gerekend tot de aandachtswijken. De cijfers over deze buurt zijn bedoeld als achtergrondinformatie. 2.1 Wonen en leven: waardering voor Wildemanbuurt stijgt Het totaaloordeel van de bewoners van Osdorp-Midden over hun woonomgeving is tussen 2005 en 2007 niet veranderd. De waardering voor de Wildemanbuurt steeg daarentegen van een 6,3 naar een 6,6. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt, Osdorp-Midden 6,3 6,2 Wildemanbuurt 6,3 6,6 De Punt 6,8 6,8 Osdorp 6,7 6,8 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA De waardering voor de inrichting van de aandachtswijken in Osdorp is tussen 2005 en 2007 niet veranderd. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Osdorp-Midden 6,1 6,1 Wildemanbuurt 6,4 6,4 De Punt 6,5 6,4 Osdorp 6,5 6,6 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA 25

26 De mate van burenoverlast in de aandachtswijken in Osdorp is gemiddeld. Net als in de rest van de stad nam de gemiddelde burenoverlast af tussen 2005 en Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Osdorp-Midden 7,0 7,2 Wildemanbuurt 7,1 7,3 De Punt 7,2 7,5 Osdorp Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. Osdorp-Midden heeft met een 4,9 een erg lage score, terwijl Osdorp-Oost met een 5,9 iets hoger scoort dan de gemiddelde aandachtswijk (5,7) en hiermee het stedelijk gemiddelde nadert (6,0). Sociale cohesie Osdorp-Midden n.b. 4,9 Osdorp-Oost n.b. 5,9 Osdorp 5,4 5,6 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De bewoners van de aandachtswijken in Osdorp zijn iets minder betrokken bij hun buurt dan gemiddeld in Amsterdam. Het oordeel over de betrokkenheid van de bewoners van de Wildemanbuurt liet tussen 2005 en 2007 wel een sterke stijging zien van een 5,0 naar een 5,5. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Osdorp-Midden 5,4 5,3 Wildemanbuurt 5,0 5,5 De Punt 5,6 5,7 Osdorp 5,6 5,7 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2008 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In de meeste buurten in Osdorp ligt de overbewoning rond het stedelijk gemiddelde. Uitzondering is de Reimerswaalbuurt waar ruim vier van de tien huishoudens krap zijn behuisd. Dit aandeel 26

27 daalde tussen 2007 en 2009 van 45,4% naar 44,7%. In het Zuidwestkwadrant en de Wildemanbuurt steeg in deze periode het aandeel krappe woningen juist. Aandeel krappe woningen Osdorp Midden Noord (Reimerswaalbuurt) 45,4 44,7 Osdorp Midden Zuid 26,9 26,8 Zuidwestkwadrant Osdorp Noord 24,6 28,4 Zuidwestkwadrant Osdorp Zuid 24,5 24,8 Wildemanbuurt 20,3 21,3 De Punt 20,0 21,8 Osdorp 25,3 25,7 Amsterdam 25,5 25,0 Er-doel: minder overbewoning Bron: O+S In Osdorp hebben sinds 2007 geen onderzoeken van Bureau Zoeklicht plaatsgevonden die bijdragen aan de doelstelling minder woonfraude. Het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen en het aandeel eenoudergezinnen zijn sinds 2007 gedaald in Osdorp Midden. Toch zijn deze aandelen het hoogst van alle buurten in Osdorp. Het aandeel gemengde stellen is er juist lager dan elders. In De Punt is het aandeel niet-westerse allochtonen flink gegroeid met 3,6%. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Osdorp, procenten, jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Osdorp Midden ,5 65,4 11,4 6, ,6 62,3 10,2 - Osdorp Oost ,4 39,3 7,0 7, ,2 41,4 7,3 - De Punt ,7 40,0 9,4 9, ,8 43,6 9,4 - Osdorp ,2 42,8 8,6 8, ,4 44,4 8,5 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS Net als in 2006 bevinden zich in de aandachtswijken in Osdorp gemengde concentraties van Turken en Marokkanen. Buiten de aandachtswijken zijn wel verschuivingen waar te nemen in het stadsdeel. De buurtcombinatie Middelveldsche Akerpolder/Sloten is niet langer een concentratiegebied van autochtonen. In dit gebied bevindt zich nu een kleine concentratie van personen van Turkse afkomst. 27

28 Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Osdorp, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor In de Reimerswaalbuurt (Osdorp Midden Noord) wonen relatief veel kinderen tot 11 jaar. Het concentratiegebied met kinderen uit deze leeftijdsgroep is de laatste twee jaar sterk gegroeid. Het concentratiegebied van jongeren tussen 12 en 17 jaar heeft zich verplaatst van het noorden naar het zuiden van het Zuidwest-kwadrant. Concentratiegebieden met jongeren in 2006 (geel) en 2008 (blauw) 0-11 jaar (minimaal 25%) jaar (minimaal 13%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 28

29 2.2 Leren en opgroeien: minder VSV ers in Osdorp Oost en De Punt De gemiddelde Citoscore in Osdorp is in ,3 (Amsterdam 537,1). Drie basisscholen in het stadsdeel hebben een gemiddelde score over de laatste drie jaar dat lager is dan gemiddeld. Deze scholen, Johannesschool, de Sint Paulusschool en het Sint Lukas, liggen alle drie in een aandachtswijk. Citoscores per school in Osdorp, driejaarsgemiddelde Sint Lukas Prof. Dr. H. Kraemer El Amien I Pro Rege Bis Hu De Punt Dr. W.A. Visser 't Hooft Johannesschool De Globe Louis Bouwmeeste Het Bovenland De Osdorpse Montessorischool Sint Paulusschool Ichthus Daltonschool De Horizon De Odyssee De Mijlpaal De Vlaamse Reus Cito driejaarsgemiddelde geen score De Zevensprong ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO Van de jongeren tussen 18 en 23 jaar in Osdorp gaan er relatief veel nog naar school (28% tegenover 22% gemiddeld). Tegelijkertijd ligt het aandeel voortijdige schoolverlaters, dat wil zeggen jongeren die gestopt zijn met school zonder hun startkwalificatie te hebben behaald, ook boven het stedelijk gemiddelde (17% tegenover 14%). In Osdorp-Oost en De Punt daalde het aandeel VSV ers gedurende 2008 sterker dan gemiddeld. Schoolresultaat jongeren jaar naar woonbuurt, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Osdorp-Midden Osdorp-Oost De Punt Osdorp Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa 29

30 Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren loopt volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. Op het vmbo in Osdorp-Midden wordt zeer weinig verzuim gemeld (2% van de leerlingen). Volgens Bureau Leerplicht Plus is hier vrij zeker sprake van een probleem met registreren en melden. Op de scholengemeenschap in Osdorp-Oost spijbelen meer leerlingen (15%) dan gemiddeld (9%). Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Osdorp-Midden ,2 Osdorp-Oost ,3 1,3 Osdorp ,3 1,3 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa De overlast van jongeren is de laatste twee jaar sterk toegenomen in De Punt. In Osdorp Midden en Oost bleef het aandeel inwoners dat zegt vaak overlast te ondervinden van groepen jongeren ongeveer gelijk. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Osdorp-Midden Osdorp-Oost De Punt Osdorp Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 2.3 Werken en economie: meer banen, maar ook meer werkzoekenden Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Osdorp is dat 198, in Osdorp-Oost ligt dat aantal op 268 en in Osdorp-Midden op 125. Het aantal banen is in alle aandachtsgebieden toegenomen. In absolute aantallen is de groei in Osdorp-Oost het grootst (611 banen), wat te danken is aan de vestiging van zowel kleine als grote bedrijven. Procentueel gezien is het aantal banen in Osdorp- Midden het meest toegenomen (36,2%). 30

31 Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Osdorp-Oost Osdorp-Midden De Punt Osdorp Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In Osdorp-Oost zijn de banen vooral te vinden in de detailhandel. In Osdorp-Midden levert de gezondheids- en welzijnssector de meeste banen op. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is sinds begin 2007 in Osdorp sterker toegenomen dan gemiddeld in de stad. De stijging is het grootst in Osdorp-Midden (1%). Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Osdorp-Oost 8,1 8,1 8,9 Osdorp-Midden 10,2 10,6 11,2 De Punt 7,4 7,7 8,1 Osdorp 6,9 7,1 7,7 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: CWI 2.4 Integratie en participatie: relatief veel kinderen met obesitas Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. De bewoners van Osdorp Oost en Midden scoren op de meeste terreinen lager dan gemiddeld. Alleen de toegang tot consumptiegoederen als computers en magnetrons ligt op het stedelijke niveau. Osdorp- Midden scoort erg laag als het gaat om vrijetijdsactiviteiten. Zo geeft bijna de helft van de bewoners (47%) aan de afgelopen 12 maanden geen enkele culturele uitgaansgelegenheid te hebben bezocht, zoals een film of een concert (Osdorp-Oost: 36%, Amsterdam: 23%). In Osdorp-Oost wordt relatief weinig gesport. Slechts vier van de tien bewoners (39%) sporten minstens één keer per maand (Osdorp-Midden 45%, Amsterdam 50%). 31

32 SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Osdorp-Oost Osdorp-Midden Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig is een index berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. Net als in de rest van de stad is in Osdorp ruim één op de tien bewoners sterk geïsoleerd. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Osdorp-Midden 13 Osdorp Oost 11 Osdorp 15 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Voor een stel met kinderen ligt de grens bij Het aandeel minimahuishoudens ligt in Osdorp Midden met 24% ruim boven het stedelijk gemiddelde (18%) terwijl in Osdorp het aandeel minimahuishoudens hier juist wat onder ligt (17%). Tussen 2005 en 2007 daalde in beide buurten het aandeel minimahuishoudens met 2%, terwijl het gemiddelde in de stad gelijk bleef. Wanneer alleen naar de jongeren tot 18 jaar wordt gekeken ligt ook in Osdorp-Oost het aandeel minima (33%) boven het gemiddelde (28%). In Osdorp-Midden groeien ruim vier van de tien jongeren op in een minimahuishouden. 32

33 Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Osdorp-Midden Osdorp-Oost De Punt Osdorp Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor Amsterdam De bewoners Osdorp vinden hun gezondheid minder vaak dan gemiddeld (zeer) goed (70% tegenover 75%). Dit geldt met name voor de bewoners van Osdorp-Midden (63%). Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en het land van herkomst. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Osdorp-Midden 63 Osdorp Oost 68 Osdorp 70 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken Van de door de GGD onderzochte vijf-jarigen in Osdorp Midden en de Wildemanbuurt heeft 13% ernstig overgewicht. Dit is veel meer dan gemiddeld (5%). Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Osdorp-Midden en Wildemanbuurt Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid Bron: GGD Amsterdam 2.5 Veiligheid: Osdorp Midden en Oost veiliger geworden De objectieve veiligheid is tussen 2006 en 2008 sterk verbeterd in zowel Osdorp Midden als Oost, tegelijkertijd nam in De Punt de criminaliteit juist toe. Ondanks de verbeteringen in twee buurten, nam de subjectieve veiligheid in alle drie de buurten af. Door deze verslechtering heeft De Punt, op de Transvaalbuurt na, de laagste subjectieve veiligheid van de stad. Sinds 2006 is het aantal inbraken en gevallen van vandalisme in Osdorp Midden sterk gedaald. Ook in Osdorp Oost waren in 2006 erg veel inbraken. Dit is in

34 teruggebracht tot het gemiddelde niveau in de stad. Dit geldt ook voor het aantal meldingen van geweld, dat vooral in 2003 en 2004 nog een probleem was in deze buurt. Sinds 2007 is het aantal meldingen van overlast wel sterk toegenomen en vandalisme blijft een veel voorkomend fenomeen in Osdorp-Oost. In De Punt steeg in 2008 het aantal gevallen van inbraak, geweld en overlast sterk. Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Osdorp-Midden Osdorp-Oost De Punt Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 34

35 3 Geuzenveld-Slotermeer In Geuzenveld-Slotermeer zijn drie buurtcombinaties aangewezen als aandachtswijk: Slotermeer-Noordoost (P76) Slotermeer-Zuidwest (P77) Geuzenveld (P78) Naast deze buurten valt ook de buurt De Eendracht (P79) onder de selectie van het rijk (postcode 1067). De cijfers over deze buurt zijn bedoeld als achtergrondinformatie. 3.1 Wonen en leven: verbeteringen in Slotermeer-Zuidwest en Geuzenveld De bewoners van Slotermeer-Zuidwest en Geuzenveld geven in 2007 een 6,4 voor hun buurt. Ze zijn hiermee iets positiever dan in In Slotermeer-Noordoost bleef het oordeel met een 6,2 ongewijzigd. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Slotermeer-Noordoost 6,2 6,2 Slotermeer-Zuidwest 6,2 6,4 Geuzenveld 6,1 6,4 Eendracht 6,9 7,1 Geuzenveld-Slotermeer 6,3 6,4 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Het oordeel van de bewoners over de inrichting van hun woonomgeving is tussen 2005 en 2007 nauwelijks veranderd. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Slotermeer-Noordoost 6,4 6,2 Slotermeer-Zuidwest 6,3 6,3 Geuzenveld 6,2 6,3 Eendracht 7,1 7,1 Geuzenveld-Slotermeer 6,4 6,4 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de 35

36 score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. Slotermeer-Noordoost heeft met een 6,6 een bovengemiddeld goede score, terwijl de sociale cohesie in Slotermeer-Zuidwest juist laag wordt beoordeeld door de bewoners. Geuzenveld heeft met een 5,7 de gemiddelde score voor een Amsterdamse aandachtswijk. Sociale cohesie Slotermeer-Noordoost n.b. 6,6 Slotermeer-Zuidwest n.b. 5,1 Geuzenveld n.b. 5,7 Geuzenveld-Slotermeer 5,3 5,8 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête Het oordeel over de betrokkenheid bij de buurt van andere buurtbewoners is tussen 2005 en 2007 zowel in Slotermeer-Zuidwest als in Geuzenveld toegenomen tot een 5,6. Hiermee scoren deze buurten nu beter dan Slotermeer-Noordoost, waar de betrokkenheid bij de buurt volgens de bewoners ongeveer hetzelfde bleef (5,3). Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Slotermeer-Noordoost 5,4 5,3 Slotermeer-Zuidwest 5,3 5,6 Geuzenveld 5,2 5,6 Eendracht 5,7 6,0 Geuzenveld-Slotermeer 5,3 5,6 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In Geuzenveld- Slotermeer ligt dit percentage in alle buurten hoger. In Geuzenveld en Eendracht is het aandeel de laatste twee jaar gedaald tot respectievelijk 32,4% en 27,1%. Aandeel krappe woningen Slotermeer-Noordoost 33,4 33,4 Slotermeer-Zuidwest 27,9 28,0 Geuzenveld 33,9 32,4 Eendracht 29,2 27,1 Geuzenveld-Slotermeer 31,1 30,5 Amsterdam 25,5 25,0 Er-doel: minder overbewoning Bron: O+S 36

37 In Buurt 2 is in 2008 een nieuw concentratiegebied ontstaan waar minimaal 43% van de huishoudens krap is behuisd. Concentratiegebieden krappe woningen (minimaal 43%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) Er-doel: minder overbewoning Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam De mate waarin bewoners van Geuzenveld-Slotermeer overlast ondervinden van hun buren ligt rond het stedelijk gemiddelde. De bewoners van Geuzenveld zijn in 2007 positiever dan in In de overige buurten veranderde de situatie niet. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe beter) Slotermeer-Noordoost 7,2 7,1 Slotermeer-Zuidwest 7,0 7,1 Geuzenveld 6,9 7,2 Eendracht 7,5 7,6 Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA Eén van de doelstellingen van de wijkaanpak is minder woonfraude. Eind 2008 heeft in Eendracht een onderzoek plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht naar woonfraude. Van dit onderzoek is nog geen eindrapportage beschikbaar. In de buurtcombinatie Geuzenveld zijn het aandeel jongeren en het aandeel eenoudergezinnen hoger dan in de andere aandachtsbuurten in het stadsdeel. Het aandeel niet-westerse allochtonen is er, in tegenstelling tot de andere aandachtsbuurten, afgenomen. De toename van het aandeel niet-westerse allochtonen is het grootst in De Eendracht (3,5%). De Eendracht lijkt qua bevolkingssamenstelling het meest op Amsterdam. 37

38 Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Geuzenveld-Slotermeer, procenten, gemengde jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen stellen naar herkomst Slotermeer-NO ,8 60,0 9,7 8, ,3 62,6 9,8 - Slotermeer-ZW ,0 55,8 9,1 8, ,9 57,8 9,3 - Geuzenveld (BC) ,7 62,1 12,9 6, ,6 60,7 11,7 - Eendracht ,8 30,6 9,4 9, ,2 34,1 9,5 - Geuzenveld ,6 57,4 10,4 8, ,3 58,4 10,1 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS Net als in 2006 kent het merendeel van Geuzenveld-Slotermeer in 2008 gemengde concentraties van Turkse en Marokkaanse Amsterdammers. Er zijn kleine verschuivingen waar te nemen. Buurt 3 kende in 2006 nog een concentratiegebied van Turken, waar nu ook relatief veel Marokkanen wonen. In het in 2006 nog gemengde concentratiegebied in Noordoever Sloterplas wonen nu alleen nog relatief veel Marokkanen en is het aandeel Turken dichter bij het stedelijk gemiddelde komen te liggen. Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Geuzenveld-Slotermeer, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 38

39 In 2008 wonen relatief veel kinderen tot 11 jaar in Slotermeer Zuidwest. In 2006 gold dit nog voor Geuzenveld. De concentratie van 12 tot 17-jarigen in buurt 4 en buurt 9 is in 2008 verdwenen. Concentratiegebieden jongeren in 2006 (geel) en 2008 (blauw) 0-11 jaar (minimaal 25%) jaar (minimaal 13%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 3.2 Leren en opgroeien: veel VSV ers en verzuim in Geuzenveld Net als twee jaar geleden halen de leerlingen in Geuzenveld-Slotermeer gemiddeld de laagste Citoscore van de stad (533 tegenover 537,1 gemiddeld). De afstand tot het stedelijk gemiddelde is in deze periode wel met 0,9 punt geslonken. Het aantal scholen in het stadsdeel dat ruim onder het stedelijke gemiddelde scoort is de afgelopen twee jaar opgelopen van 2 naar 3. Opvallend is dat het hierbij in alle gevallen om andere scholen gaat dan in Citoscores per school in Geuzenveld-Slotermeer, driejaarsgemiddelde Veerkracht Sint Henricus 't Koggeschip Sloterplas Slootermeer Immanuelschool Burgemeester De Vlugt Timotheusschool Goeman Borgesius Pieter Jelles Troelstra Noordmansschool Mu Paulusschool Bos en Lommer T Al W El Amien de Spr Sint Lukas Cito driejaarsgemiddelde Prof. Dr. H. Kraemer El Amien I geen score De Punt Dr. W.A. Visser 't Hooft Pro Rege El Kadisia Ru Paré Bisschop Huibers Huizinga 7e Montesso ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO 39

40 Bijna één op de vijf jongeren tussen 18 en 23 jaar uit Geuzenveld-Slotermeer (19%) is voortijdig schoolverlater en dus gestopt met school zonder een startkwalificatie te hebben behaald. Het aandeel VSV ers in Geuzenveld (22%) hoort tot het hoogste van de stad. In 2008 daalde het aandeel VSV ers in het stadsdeel met 3% iets sterker dan gemiddeld in de stad (2%). Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. In Slotermeer-Zuidwest staan twee vmbo-scholen. Bijna een kwart van de leerlingen op deze scholen (23%) is het laatste schooljaar aangemeld als verzuimer. De leerlingen uit deze groep zijn gemiddeld 2,1 keer aangemeld. Beide cijfers liggen boven het stedelijk gemiddelde voor vmbo s. Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Slotermeer-Zuidwest ,7 2,1 Geuzenveld-Slotermeer ,7 2,1 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa In De Eendracht is het aandeel inwoners dat vaak overlast van groepen jongeren ondervindt de laatste twee jaar sterk toegenomen. Bijna de helft van de bewoners (47%) geeft aan dat in de buurt overlast van jongeren vaak voorkomt. In Slotermeer Zuidwest is een lichte stijging zichtbaar. In Slotermeer-Noordoost en Geuzenveld bleef de situatie hetzelfde. 40

41 Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 3.3 Werken en economie: werkloosheid onveranderd hoog Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Geuzenveld- Slotermeer is dat gemiddeld 151, in aandachtsbuurt Slotermeer-Zuidwest is het aantal 173 en Geuzenveld scoort lager met 113 banen per duizend inwoners. In alle aandachtswijken in Geuzenveld-Slotermeer is het aantal banen toegenomen. In absolute aantallen is de toename in Slotermeer-Noordoost, Slotermeer-Zuidwest en Geuzenveld ongeveer gelijk, maar procentueel is de stijging in Slotermeer-Noordoost het sterkst (17,3%). Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In Slotermeer-Noordoost vormt de detailhandel de grootste werkgever, gevolgd door de sectoren onderwijs en zakelijke dienstverlening. Ook in Slotermeer-Zuidwest is onderwijs een belangrijke sector, naast de gezondheids- en welzijnszorg. In Geuzenveld is de gezondheids- en welzijnssector de belangrijkste werkgever. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden in stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer (11,7%) is het hoogste van de gehele stad. Ook de toename van het aandeel ten opzichte van 2007 is het hoogst, namelijk 2%. Het stadsdeel heeft het minst weten te profiteren van de economische voorspoed in de periode voor de kredietcrisis in Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is sinds januari 2007 in drie van de vier aandachtsgebieden meer toegenomen dan het stedelijk gemiddelde. Vooral in Slotermeer-Noordoost en Geuzenveld is de toename groot (beide 2,6% stijging). Dit zijn de hoogste toenames van alle aandachtsbuurten. Het percentage werklozen in De Eendracht is gedaald. 41

42 Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari en april 2009 Januari 2007 Januari 2009 April 2009 Slotermeer-Noordoost 10,0 11,8 12,6 Slotermeer-Zuidwest 10,7 11,9 12,4 Geuzenveld 9,3 11,5 11,9 Eendracht 4,7 3,7 4,4 Geuzenveld-Slotermeer 9,7 11,3 11,7 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf 3.4 Integratie en participatie: forse achterstand op gemiddelde Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. Slotermeer-Zuidwest scoort op alle terreinen lager dan Slotermeer-Noordoost en Geuzenveld. Van deze buurten ligt het participatieniveau het hoogst in Geuzenveld dat vaak in de buurt van het stedelijk gemiddelde komt. Het bezoek aan culturele vrijetijdsactiviteiten zoals een dansfeest of de bioscoop ligt in alle buurten onder het gemiddelde. Ruim een derde (35%) van de inwoners van Slotermeer Zuidwest bezocht het afgelopen jaar geen van dit soort activiteiten (Noordoost: 24%, Geuzenveld: 28%, Amsterdam 23%). Ook het aandeel bewoners dat maandelijks sport ligt in deze buurt met 26% erg laag (Noordoost: 33%, Geuzenveld: 57%, Amsterdam 50%). SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête 42

43 Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. In Slotermeer-Zuidwest ligt het aandeel bewoners dat sterk geïsoleerd met 28% is twee keer zo hoog als gemiddeld in de stad. Bij de andere twee buurten ligt dit percentage meer in de buurt van het gemiddelde. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Slotermeer-Noordoost 10 Slotermeer-Zuidwest 28 Geuzenveld 14 Geuzenveld-Slotermeer 22 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Voor een stel met kinderen ligt de grens bij Het aandeel minimahuishoudens ligt in alle drie de aandachtswijken in Geuzenveld-Slotermeer ruim boven het stedelijk gemiddelde van 18%. In Geuzenveld daalde het aandeel minimahuishoudens sterk tussen 2005 en 2007 (4%) terwijl het stedelijk gemiddelde gelijk bleef. In heel Geuzenveld-Slotermeer groeit meer dan een derde van de jongeren (36%) op in een minimahuishouden. In Slotermeer ligt dit aandeel nog iets hoger (38%). Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor Amsterdam Het aandeel inwoners dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart ligt in Slotermeer- Zuidwest met 60% erg laag. In Slotermeer-Noordoost ligt dit percentage dichter bij het gemiddelde (71% tegenover 75%). Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met de leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en etniciteit. 43

44 Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Slotermeer-Noordoost 71 Slotermeer-Zuidwest 60 Geuzenveld 81 Geuzenveld-Slotermeer 69 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken De door de GGD onderzochte vijf-jarigen in de aandachtswijken in Geuzenveld- Slotermeer hebben veel vaker (ernstig) overgewicht dan gemiddeld in Amsterdam. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid Bron: GGD Amsterdam 3.5 Veiligheid: vandalisme en geweld in Slotermeer-Zuidwest Alleen in Slotermeer-Zuidwest ligt de objectieve veiligheid ruim beneden het stedelijk gemiddelde. Dit heeft vooral te maken met de hoge frequentie van vandalisme in deze buurt en er zijn ook relatief veel meldingen van geweld en overlast. Het aantal inbraken laat de laatste jaren een daling zien. Vandalisme komt ook veel voor in de Eendracht en in iets mindere mate in Slotermeer-Noordoost. In beide buurten vinden ook bovengemiddeld veel inbraken plaats. In de buurt met de hoogste objectieve veiligheid, Geuzenveld, voelen de bewoners zich het minst veilig. In 2008 is het aandeel inwoners dat bepaalde plekken mijdt hier sterk toegenomen. Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Slotermeer-Noordoost Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Eendracht Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 44

45 4 Slotervaart In Slotervaart is één buurt aangewezen als aandachtswijk: Overtoomse Veld (R86) Naast deze buurt vallen ook de buurten Slotervaart (R85) en Westlandgracht (R87) onder de selectie van het rijk. Op verzoek van het stadsdeel wordt bij de buurtcombinatie Slotervaart waar mogelijk ingezoomd op de Jacob Geelbuurt (R85c). De gegevens in deze rapportage over de buurten Slotervaart en Westlandgracht zijn bedoeld als achtergrondinformatie. 4.1 Wonen en leven: oordeel bewoners Overtoomse Veld nauwelijks gewijzigd Het totaaloordeel van de bewoners over Overtoomse Veld is tussen 2005 en 2007 niet gewijzigd. Met een 5,4 ligt dit cijfer ruim onder het stedelijk gemiddelde (7,2). Ook in Slotervaart en Westlandgracht bleef het oordeel van de bewoners ongewijzigd. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Overtoomse Veld 5,4 5,4 Slotervaart (BC) 6,8 6,8 Jacob Geelbuurt 5,6 5,8 Westlandgracht 6,2 6,4 Slotervaart 6,4 6,6 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Ook het oordeel over de inrichting van de woonomgeving is in Overtoomse Veld, Slotervaart en Westlandgracht in 2007 hetzelfde als in De bewoners van de Jacob Geelbuurt geven het uiterlijk van hun buurt in 2007 gemiddeld een lager cijfer dan in Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Overtoomse Veld 5,8 5,7 Slotervaart (BC) 6,8 6,8 Jacob Geelbuurt 6,2 5,8 Westlandgracht 6,2 6,3 Slotervaart 6,5 6,5 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA 45

46 Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. De sociale cohesie in Overtoomse Veld wordt laag ingeschat door de bewoners (5,0) en dit geldt ook voor stadsdeel Slotervaart als geheel dat met een 5,6 niet hoger scoort dan de gemiddelde Amsterdamse aandachtswijk (5,7). Sociale cohesie Overtoomse Veld n.b. 5,0 Slotervaart 5,3 5,6 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De bewoners van Overtoomse Veld en de Jacob Geelbuurt geven de overige bewoners een onvoldoende voor hun betrokkenheid bij de buurt. In de Jacob Geelbuurt geven de bewoners de buurtbewoners wel een hoger rapportcijfer voor hun betrokkenheid dan twee jaar geleden. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Overtoomse Veld 4,8 5,0 Slotervaart (BC) 5,6 5,8 Jacob Geelbuurt 4,6 5,3 Westlandgracht 5,2 5,3 Slotervaart 5,4 5,7 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In Overtoomse Veld ligt dit percentage met 31,1% iets boven het gemiddelde. Aandeel krappe woningen Overtoomse Veld 31,7 31,1 Slotervaart (BC) 21,6 22,1 Jacob Geelbuurt 22,3 21,3 Westlandgracht 22,4 24,2 Slotervaart 24,5 24,6 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S Bewoners van Overtoomse Veld, Westlandgracht en Slotervaart ondervinden minder hinder van hun buren dan gemiddeld in Amsterdam. Het oordeel van de bewoners over 46

47 burenoverlast is in 2007 sterk gestegen ten opzichte van In de Jacob Geelbuurt, waar de bewoners relatief ontevreden zijn over de mate waarin ze overlast van hun buren ondervinden, veranderde de situatie echter niet. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Overtoomse Veld 7,1 7,6 Slotervaart (BC) 7,3 7,6 Jacob Geelbuurt 6,4 6,5 Westlandgracht 7,0 7,6 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In Overtoomse Veld hebben sinds 2007 geen onderzoeken plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht. Deze onderzoeken leveren een bijdrage aan het ER-doel minder woonfraude. In Overtoomse Veld zijn het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen en het aandeel eenoudergezinnen sinds 2007 gedaald. In buurtcombinatie Slotervaart is juist een stijging te zien, net als in het stadsdeel als geheel. Het aandeel jongeren en het aandeel niet-westers allochtonen is in Overtoomse Veld wel nog steeds hoger dan elders. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Slotervaart, procenten, jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Overtoomse Veld ,7 65,3 10,3 8, ,9 65,0 9,7 - Slotervaart (BC) ,1 45,4 10,0 8, ,7 48,1 10,3 - Westlandgracht ,6 40,0 7,0 10, ,2 39,3 9,0 - Slotervaart ,9 42,2 9,6 9, ,2 43,6 9,6 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS Net als in 2006 bevinden zich in het overgrote deel van Overtoomse Veld gemengde concentraties van Turkse en Marokkaanse Amsterdammers. De Jongkindbuurt kende in 2006 alleen nog een concentratie van Turkse inwoners, maar in 2008 ligt het aandeel Marokkaanse inwoners in deze buurt ook ruim boven het stedelijk gemiddelde. 47

48 Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Slotervaart, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor In Overtoomse Veld wonen zowel in 2006 als in 2008 relatief veel jongeren tussen 12 en 17 jaar. Het stadsdeel kent geen concentraties van kinderen tot en met 11 jaar. Concentratiegebieden (minimaal 13%) van jarigen in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 48

49 4.2 Leren en opgroeien: jongerenoverlast in Overtoomse Veld hoog, maar dalende De gemiddelde Citoscore van het stadsdeel Slotervaart is in 2009 met 535 een half punt lager dan in Het stedelijk gemiddelde steeg in deze periode 0,3 punt tot 537,1. In 2006 scoorden twee basisscholen in Overtoomse Veld nog ruim onder het stedelijk gemiddelde. In 2009 geldt dit niet meer voor El Kadisia. In Westlandgracht is de gemiddelde score van de Einsteinschool dichter bij het stedelijk gemiddelde komen te liggen. Citoscores per school in Slotervaart, driejaarsgemiddelde Rosa Boekdruk De Punt Sint Lukas Prof. Dr. H. Kraemer El Amien I Dr. W.A. Visser 't Hooft Johannesschool De Globe As-Siddieq Sint 10e Mo Joop Westerweel Dr. J. Th. de Vis D 2e Mo El Kadisia B Ru Paré Corantijn Bisschop Huibers Pro Rege Annie M Huizinga 7e Montessorischool Louis Bouwmeester Willem van Boeijensch De Osdorpse Montessorischool Sint Paulusschool Ichthus De Notenkraker Daltonschool De Horizon De Odyssee De Mijlpaal De Vlaamse Reus Sint Jan de Doper Prof. Einstein Sint Jan d G Eur De Zevensprong Cito driejaarsgemiddelde geen score Olym Gee T ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO Het aandeel voortijdige schoolverlaters in Overtoomse Veld ligt op het stedelijk gemiddelde van 14%. Ook het aandeel jongeren dat een startkwalificatie heeft gehaald (58%) ligt dicht bij het gemiddelde (59%). In de buurtcombinatie Slotervaart liggen de cijfers iets minder gunstig. In deze wijk zijn veel van de 18 tot 23-jarigen nog schoolgaand. Westlandgracht heeft relatief weinig voortijdig schoolverlaters. Van veel jongeren in deze buurt is de status niet bekend. Het gaat waarschijnlijk om studenten die buiten Amsterdam naar de middelbare school zijn gegaan. Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 (procenten) schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Overtoomse Veld Slotervaart (BC) Westlandgracht Slotervaart Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa 49

50 Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. In Slotervaart staan 6 vmbo s en 3 scholengemeenschappen. Gemiddeld in Amsterdam is het verzuim op het vmbo acht keer zo hoog als op scholen voor havo/vwo. Vanwege het grote aantal vmbo-scholen in Slotervaart is het verzuim hoger dan gemiddeld. Op de scholen in Overtoomse Veld is 17% van de leerlingen aangemeld als verzuimer en is Westlandgracht zelfs meer dan een kwart. De leerlingen zijn gemiddeld 1,3 keer aangemeld. Dit is iets minder dan gemiddeld (1,5 keer). Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Overtoomse Veld ,5 1,3 Slotervaart (BC) ,4 1,3 Westlandgracht 26 1,3 Slotervaart ,8 1,3 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa In Overtoomse Veld en Westlandgracht is de overlast van jongeren afgenomen tussen 2006 en In Slotervaart bleef de situatie ongeveer hetzelfde. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Overtoomse Veld Slotervaart (BC) Westlandgracht Slotervaart Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 4.3 Werken en economie: veel kleine bedrijven in Overtoomse Veld Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Slotervaart ligt dit aantal veel hoger, namelijk op 737 banen per duizend inwoners. Aandachtsbuurten Overtoomse Veld en Slotervaart hebben respectievelijk 692 en 485 banen per duizend inwoners. 50

51 Het aantal banen in Overtoomse Veld is flink gestegen terwijl het banenaantal in de buurtcombinatie Slotervaart licht is afgenomen. De stijging van 11% is hoger dan het stedelijk gemiddelde (6,2%) en het stadsdeelgemiddelde (7,4%). Dankzij de aanwezigheid van enkele ziekenhuizen in stadsdeel Slotervaart, levert de gezondheids- en welzijnssector in beide buurtcombinaties verreweg de meeste banen op. Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Overtoomse Veld Slotervaart (BC) Westlandgracht Slotervaart Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA Overtoomse Veld en de Delflandpleinbuurt zijn door de gemeente Amsterdam in 2008 aangewezen als kansenzone, waar ondernemerschap wordt gestimuleerd en gesubsidieerd. Ten opzichte van januari 2008 is in de buurten Overtoomse Veld Noord en Overtoomse Veld Zuid een grote toename te zien van het aantal gevestigde bedrijven met minder dan 10 werkzame personen. In de Delflandpleinbuurt West is het totale aantal vestigingen gelijk gebleven, maar is het aantal eenmanszaken gegroeid. In de Staalmanpleinbuurt is de situatie ongeveer gelijk gebleven. Ondanks de toename van het aantal banen in Overtoomse Veld is het aandeel niet werkende werkzoekenden over de periode januari 2007 april 2009 gestegen met 1,5%. In de buurtcombinatie Slotervaart is dit aandeel ook gestegen, maar minder hard dan in Overtoomse Veld. De stijging is in beide buurtcombinaties hoger dan het stadsdeelgemiddelde van 0,6%. In Westlandgracht ligt de werkloosheid onder het stedelijk gemiddelde en ligt april 2009 op hetzelfde niveau als in januari Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Overtoomse Veld 9,5 10,3 11,0 Slotervaart (BC) 7,7 8,0 8,5 Westlandgracht 6,9 6,1 6,9 Slotervaart 6,6 6,8 7,2 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf 4.4 Integratie en participatie: helft jongeren groeit op in minimahuishouden Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. De bewoners van Overtoomse Veld scoren rond het stedelijk gemiddelde als het gaat om het bezit van 51

52 consumptiegoederen en de toegang tot vervoermiddelen. Op het gebied van participatie ligt de score over het algemeen iets onder het gemiddelde. Alleen de toegang tot vrijetijdsbestedingen is echt laag. Het aandeel bewoners dat het afgelopen jaar geen culturele vrijetijdsactiviteiten heeft bezocht zoals een dansfeest of de bioscoop ligt in Overtoomse Veld met 28% boven het stedelijk gemiddelde van 23%. Het aandeel inwoners dat maandelijks sport ligt met 40% onder het stedelijk gemiddelde (50%). SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Overtoomse Veld Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. Hoewel bewoners van stadsdeel Slotervaart zich iets vaker sterk geïsoleerd voelen dan gemiddeld, geldt dit niet voor de bewoners van Overtoomse Veld. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Overtoomse Veld 14 Slotervaart 17 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Voor een stel met kinderen ligt de grens bij Een kwart van de huishoudens in Overtoomse Veld heeft een minimum inkomen. Bijna de helft van alle 52

53 jongeren tot 18 jaar (48%) groeit op in een minimahuishouden. Beide percentages liggen ruim boven het stedelijk gemiddelde. In Westlandgracht valt op dat het aandeel minimajongeren toeneemt. Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Overtoomse Veld Slotervaart (BC) Westlandgracht Slotervaart Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor Het aandeel inwoners dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart ligt in Stadsdeel Slotervaart met 77% boven het stedelijk gemiddelde (75%). In Overtoomse Veld ligt het aandeel (zeer) gezonde inwoners hier echter onder (67%). De uitkomst is opvallend omdat de buurt een relatief jonge bevolking heeft. Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met de leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en etniciteit. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Overtoomse Veld 67 Slotervaart 77 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken De door de GGD onderzochte vijf-jarigen in de buurt Slotervaart hebben veel vaker (ernstig) overgewicht dan gemiddeld in Amsterdam. In Overtoomse Veld liggen de percentages dichter bij het gemiddelde. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Overtoomse Veld 13 7 Slotervaart (BC) 17 8 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid Bron: GGD Amsterdam 4.5 Veiligheid: veel vandalisme, inbraken en geweld in Overtoomse Veld De veiligheid in Overtoomse Veld is ondergemiddeld. De buurt kent een hoge frequentie van vandalisme en ook inbraken en geweld blijven veel voorkomen. Hoewel Slotervaart 53

54 objectief gezien een bovengemiddeld veilige buurt is, is de subjectieve veiligheid hier lager dan gemiddeld in de stad. In Westlandgracht verbeterde de objectieve veiligheid sterk tussen 2006 en Dit komt vooral door een sterke afname van het aantal inbraken. Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Overtoomse Veld Slotervaart (BC) Westlandgracht Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 54

55 5 De Baarsjes In De Baarsjes zijn drie buurtcombinaties aangewezen als aandachtswijk: De Krommert (J40) Van Galenbuurt (J41) Hoofdweg e.o. (J42) Op verzoek van het stadsdeel wordt de buurtcombinatie de Krommert in deze rapportage waar mogelijk opgesplitst in de Geuzenbuurt en Chassébuurt. 5.1 Wonen en leven: betrokkenheid buurtbewoners gestegen Het totaaloordeel van de bewoners over de aandachtswijken in De Baarsjes loopt uiteen van een 6,2 voor de Chassébuurt tot een 7,0 voor de Geuzenbuurt. Dit is een lichte toename ten opzichte van Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Geuzenbuurt (incl. Chassébuurt) 6,4 7,0 Chassébuurt (incl. Geuzenbuurt) 6,4 6,2 Van Galenbuurt 6,4 6,5 Hoofdweg e.o. 6,4 6,6 De Baarsjes 6,6 6,8 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA De bewoners van de Chassébuurt geven een onvoldoende voor hoe de inrichting van de woonomgeving eruit ziet. De overige buurten krijgen een ruime zes. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Geuzenbuurt (incl. Chassébuurt) 6,2 6,3 Chassébuurt (incl. Geuzenbuurt) 6,2 5,5 Van Galenbuurt 6,3 6,3 Hoofdweg e.o. 6,2 6,1 De Baarsjes 6,3 6,2 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. De sociale cohesie in de Van Galenbuurt en 55

56 Hoofdweg wordt met een 5,3 lager beoordeeld dan de gemiddelde Amsterdamse aandachtswijk (5,7). Sociale cohesie De Krommert n.b. 5,7 Van Galenbuurt n.b. 5,3 Hoofdweg e.o. n.b. 5,3 De Baarsjes 5,4 5,7 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De betrokkenheid bij de buurt is in De Baarsjes sinds 2005 met 0,4 punten gestegen tot een 5,6. De betrokkenheid steeg in alle buurten, maar nam vooral sterk toe in de omgeving van de Hoofdweg. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Geuzenbuurt (incl. Chassébuurt) 5,2 5,5 Chassébuurt (incl. Geuzenbuurt) 5,2 5,5 Van Galenbuurt 5,1 5,4 Hoofdweg e.o. 5,1 5,7 De Baarsjes 5,2 5,6 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. Bij de meeste buurten in De Baarsjes ligt het aandeel krappe woningen rond het stedelijk gemiddelde. Uitzondering is de Geuzenbuurt war relatief weinig krappe woningen zijn. Aandeel krappe woningen Geuzenbuurt J40a Geuzenhofbuurt 23,9 21,9 J40b Trompbuurt 18,4 19,7 J40c P. van der Doesbuurt 21,8 19,3 Chassébuurt J40d Kortenaerkwartier 27,3 26,0 J40e F. van Almondekwartier 23,0 25,3 J40f De Wester Quartier 25,1 23,2 J40g Van Brakelkwartier 25,6 27,8 Van Galenbuurt 27,3 24,6 Hoofdweg e.o. 27,5 26,0 De Baarsjes 24,0 22,8 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S 56

57 Bewoners van De Baarsjes ondervinden meer hinder van hun buren dan gemiddeld in de stad. Dit geldt met name voor de omgeving van de Hoofdweg. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Geuzenbuurt (incl. Chassébuurt) 6,6 7,0 Chassébuurt (incl. Geuzenbuurt) 6,6 7,2 Van Galenbuurt 6,4 6,9 Hoofdweg e.o. 6,7 6,8 De Baarsjes Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2008 heeft Bureau Zoeklicht een project uitgevoerd in de Mercatorbuurt. Bij dit project waren adressen betrokken. Uiteindelijk zijn 333 adressen (5%) geselecteerd als onderzoekswaardig. Hiervan is op 154 adressen geen of onvoldoende bewijs van woonfraude gevonden (46,3%). Bij 111 adressen (33,3%) is er wel sprake geweest van optreden van één of meerdere partijen en 68 adressen (20,4%) zijn nog in onderzoek en/of behandeling. Het onderzoek van Bureau Zoeklicht draagt bij aan het ER-doel minder woonfraude. In Hoofdweg e.o. is de enige buurtcombinatie in De Baarsjes waar het aandeel jongeren is gegroeid. Het aandeel niet-westerse allochtonen nam overal af, in tegenstelling tot het stedelijk gemiddelde. Het aandeel niet-westerse allochtonen is het hoogst in de Van Galenbuurt en Hoofdweg e.o.. Het aandeel eenoudergezinnen is het hoogst in De Krommert. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken De Baarsjes jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst De Krommert ,6 32,7 8,3 9, ,9 31,0 8,3 - Van Galenbuurt ,2 44,0 7,2 10, ,3 42,8 7,5 - Hoofdweg e.o ,9 42,4 7,2 10, ,2 42,2 7,8 - De Baarsjes ,9 35,8 7,9 10, ,2 34,7 7,8 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS In het overgrote deel van de aandachtswijken in De Baarsjes wonen, net als in 2006, relatief veel Turken en Marokkanen. Uitzondering is de Trompbuurt waar relatief veel autochtonen wonen. Dit geldt in 2008 niet langer voor het Kortenaerkwartier. 57

58 Concentratiegebieden van herkomstgroepen in De Baarsjes, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 5.2 Leren en opgroeien: achterstand op CITO neemt af De gemiddelde Citoscore in De Baarsjes is in ,9. Dit is 2,2 punten lager dan het stedelijk gemiddelde (537,1). In 2006 was de afstand tot het stedelijk gemiddelde nog 4,8 punten. Het aantal basisscholen in het aandachtsgebied dat ruim onder het stedelijk gemiddelde scoort is teruggelopen van 3 naar 1. 58

59 Citoscores per school in De Baarsjes, driejaarsgemiddelde Noordmansschool Tijl Uilenspiegel Al Wafa Sint Aloysiussch Theo Thijssen El Amien II de Springplank De Roos Admiraal De Ruyter Rosa Boekdrukker Dr. Rijk Kramer Pro Rege El Kadisia Ru Paré Bisschop Huibers Huizinga 7e Montessorischool De Waterkant As-Siddieq 14e Montessori Sint Janschool Leonardo da Vinci 10e Montessorischool De Meidoorn Joop Westerweel Dr. J. Th. de Visserschool De Vlinderboom 2e Montessorischool Het Winterkoninkje Brede School De Kinkerbuurt Brede School De Kinkerbuurt Corantijn Annie MG Schmidt Cornelis Vrijschoo Instituut Schreude Louis Bouwmeester Willem van Boeijenschool Cito driejaarsgemiddelde geen score De Vlaamse Reus ER-doel: betere onderwijsprestaties De Notenkraker Sint Jan de Doper Prof. Einstein Hildebrand van Loon Nicolaas Maes Peetersschool 2e Dalton Piet Bakkum Schoolvereniging Willemspark Sint Jan de Doper De Amsterdamse Montessori School 1e Montessorischo Geert Groote School Eerste Openluchtschool voo E h l Bron: DMO Baarsjesbewoners tussen 18 en 23 jaar gaan minder vaak nog naar school dan gemiddeld in de stad. Dit geldt met name voor de Krommert, waar het aandeel jongeren dat zijn startkwalificatie al heeft met 67% ook boven het gemiddelde ligt. In de buurtcombinatie Hoofdweg e.o. is het aandeel voortijdig schoolverlaters met 18% relatief hoog. Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o De Baarsjes Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren loopt volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de 59

60 Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. In Hoofdweg e.o. staat een vmbo. Het verzuim op deze school ligt rond het stedelijk gemiddelde en dit is voor een vmbo erg laag. Het verzuim op een vmbo is gemiddeld namelijk acht keer hoger dan bij havo/vwo-scholen. Bureau Leerplicht Plus betwijfelt of het registreren en melden van verzuim bij de school in orde is. Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Hoofdweg e.o ,2 1,8 De Baarsjes 9 9 2,2 1,8 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Het aandeel bewoners in de aandachtswijken in De Baarsjes dat vaak overlast ondervindt van jongeren ligt rond het stedelijk gemiddelde en is in de meeste buurten ongeveer hetzelfde gebleven. In de Van Galenbuurt is de jongerenoverlast sinds 2006 toegenomen, maar blijft met 13% relatief laag. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Geuzenbuurt Chassébuurt Van Galenbuurt 9 13 Hoofdweg e.o De Baarsjes Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 5.3 Werken en economie: werkloosheid De Krommert nu lager dan gemiddeld Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel De Baarsjes is dat gemiddeld 186 banen. In de Van Galenbuurt zijn het er meer, namelijk 261, terwijl in De Krommert en in de Hoofdweg e.o. het aantal banen per duizend inwoners lager is dan het stadsdeelgemiddelde (respectievelijk 146 en 165 banen). De drie aandachtsgebieden in De Baarsjes hebben allen een hoger aantal banen dan in Er zijn zowel kleine als grote bedrijfsvestigingen bij gekomen. In De Krommert is de toename het hoogst, namelijk 21,5%. Ook de Van Galenbuurt (17,8%) en de Hoofdweg e.o. (18,8%) scoren beter dan het stadsdeelgemiddelde (12,4%). De stijging van het stadsdeelgemiddelde is lager, omdat in de vierde buurtcombinatie van De Baarsjes, de Westindische Buurt, de werkgelegenheid is afgenomen. 60

61 Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Geuzenbuurt Chassébuurt Van Galenbuurt Hoofdweg e.o De Baarsjes Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In De Krommert (Geuzenbuurt en Chassébuurt tezamen) is de sector van de zakelijke dienstverlening de belangrijkste werkgever, terwijl in de Van Galenbuurt de meeste personen werkzaam zijn bij de overheid. In Hoofdweg e.o. is de gezondheids- en welzijnszorg de grootste sector, gevolgd door de zakelijke dienstverlening. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is sinds 2007 in de Van Galenbuurt en Hoofdweg e.o. meer gestegen dan het stedelijk gemiddelde van 0,2%. In De Krommert daarentegen, is het aandeel werklozen met 0,3% gedaald. Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari 2007, januari 2009 en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 De Krommert 7,3 6,4 7,0 Van Galenbuurt 9,3 9,1 10,2 Hoofdweg e.o. 9,0 9,4 10,1 De Baarsjes 7,8 7,5 8,1 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: CWI 5.4 Integratie en participatie: Baarsjesbewoners gemiddeld actief Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. De bewoners van De Baarsjes scoren op de meeste thema s rond het stedelijk gemiddelde. Uitzondering zijn de inwoners van de Van Galenbuurt, die wat minder dan gemiddeld op vakantie gaan. Bewoners van de buurt Hoofdweg gaan vaker naar culturele vrijetijdsactiviteiten dan gemiddeld (85% tegenover 78%). In De Krommert en de Van Galenbuurt ligt het bezoek aan bijvoorbeeld dansfeesten, musea en de bioscoop rond het gemiddelde (respectievelijk 72% en 76%). Het aandeel inwoners dat maandelijks sport ligt in alle drie de buurten boven het stedelijk gemiddelde van 50% (De Krommert 53%, Van Galen 55%, Hoofdweg 61%). 61

62 SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o. Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. Bewoners van de aandachtswijken in De Baarsjes voelen zich niet vaker geïsoleerd dan gemiddeld in de stad. In de Van Galenbuurt voelt men zich zelfs wat minder vaak geïsoleerd. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, De Krommert 13 Van Galenbuurt 10 Hoofdweg e.o. 11 De Baarsjes 14 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal In de Van Galenbuurt en de Hoofdweg wonen met respectievelijk 25% en 24% meer huishoudens dan gemiddeld. Bijna vier van de tien jongeren in deze buurten groeien op in een minimahuishouden. 62

63 Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o De Baarsjes Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor De ervaren gezondheid van de inwoners van De Baarsjes ligt rond het stedelijk gemiddelde. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, De Krommert 79 Van Galenbuurt 75 Hoofdweg e.o. 72 De Baarsjes 75 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken Vijf-jarigen uit De Baarsjes hebben iets vaker overgewicht dan gemiddeld. De percentages liggen echter dicht bij het gemiddelde. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas De Baarsjes 13 6 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid bron: GGD Amsterdam 5.5 Veiligheid: subjectieve veiligheid achteruit in Hoofdweg e.o. In 2006 lag de veiligheid in alle buurten in De Baarsjes rond het stedelijk gemiddelde. Sindsdien is de veiligheid in de Krommert 1 (Geuzen/Tromp/Doesbuurt) verslechterd. Het aantal inbraken is laag gebleven en de drugsoverlast gemiddeld, maar op alle andere deelthema s waaruit de veiligheidsindex is opgebouwd ging de buurt achteruit: diefstal, geweld, overlast, vandalisme en verkeer. In de Krommert 2 (Chassébuurt) verbeterde de veiligheid juist. Dit komt vooral door de afname van vandalisme, diefstal, geweld en overlast. In de omgeving van de Hoofdweg is de subjectieve veiligheid sterk achteruit gegaan. De bewoners voelen zich onveiliger, signaleren meer buurtproblemen en geven vaker aan bepaalde plaatsen te vermijden. 63

64 Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex De Krommert De Krommert Van Galenbuurt Hoofdweg e.o Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 64

65 6 Bos en Lommer In Bos en Lommer zijn drie buurtcombinaties aangewezen als aandachtswijk: Landlust (H37) Erasmuspark (H38) De Kolenkit (H39) 6.1 Wonen en leven: situatie in Kolenkit ongeveer gelijk gebleven De bewoners van Landlust en Erasmuspark geven hun buurt respectievelijk een 6,5 en 6,6. Dit is 0,3 punten meer dan in Het oordeel van de bewoners van de Kolenkit is ongeveer hetzelfde gebleven. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Landlust 6,2 6,5 Erasmuspark 6,3 6,6 Kolenkit 5,8 5,7 Bos en Lommer 6,1 6,3 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Het oordeel over het uiterlijk van de openbare ruimte is de laatste twee jaar nauwelijks gewijzigd, maar lijkt een dalende tendens te volgen. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Landlust 6,0 6,0 Erasmuspark 6,3 6,1 Kolenkit 5,6 5,5 Bos en Lommer 6,0 5,9 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. In heel Bos en Lommer is de sociale cohesie minder dan gemiddeld in Amsterdam. Van de aandachtswijken scoort de Kolenkit met een 5,7 het hoogst en Landlust het laagst (5,4). 65

66 Sociale cohesie Landlust n.b. 5,4 Erasmuspark n.b. 5,5 Kolenkit n.b. 5,7 Bos en Lommer 5,4 5,5 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De betrokkenheid van de bewoners bij de buurt was in 2005 erg laag. In Landlust en Erasmuspark is deze de twee jaar daarna sterk verbeterd, maar blijft nog steeds ruim onder het gemiddelde. In de Kolenkit wordt de betrokkenheid van de buurtbewoners onveranderd laag beoordeeld. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Landlust 4,9 5,4 Erasmuspark 4,9 5,5 Kolenkit 5,0 4,9 Bos en Lommer 4,9 5,3 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In Landlust en de Kolenkit komt krap wonen met respectievelijk 30,7% en 39% relatief veel voor. Tussen 2007 en 2009 is het aandeel krappe woningen in deze buurten licht gedaald. Aandeel krappe woningen Landlust 30,7 30,7 Erasmuspark 23,3 22,4 Kolenkit 40,0 39,0 Bos en Lommer 30,9 30,6 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S Bewoners van Bos en Lommer hebben meer overlast van hun buren dan gemiddeld in Amsterdam. In Landlust en Erasmuspark zijn de bewoners in 2007 positiever over de mate waarin zij overlast ondervinden van hun buren dan in Hierdoor scoren beide buurten nu beter dan de Kolenkitbuurt, waar de situatie onveranderd bleef. 66

67 Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Landlust 6,4 6,8 Erasmuspark 6,7 7,1 Kolenkit 6,5 6,6 Bos en Lommer 6,5 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2009 heeft in de buurt Landlust/Gibraltar een onderzoek plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht. Van dit onderzoek is nog geen eindrapportage beschikbaar. De onderzoeken van Bureau Zoeklicht leveren een bijdrage aan het ER-doel minder woonfraude. Het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen en het aandeel eenoudergezinnen zijn gedaald in De Kolenkit. Deze dalingen zijn, vergeleken met de veranderingen in de andere aandachtsbuurten in Bos en Lommer, groot. Toch zijn de aandelen in De Kolenkit hoger dan elders. Het aandeel stellen van een gemengde herkomst is er opvallend laag. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Bos en Lommer jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Landlust ,6 51,9 8,5 10, ,1 51,2 8,6 - Erasmuspark ,0 36,4 7,5 11, ,4 35,2 6,6 - Kolenkit ,6 79,9 12,1 5, ,2 76,0 11,2 - Bos en Lommer ,4 55,6 9,0 9, ,8 54,0 8,7 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS De verdeling van de verschillende herkomstgroepen over het stadsdeel Bos en Lommer lijkt sterk op die in Alleen de Kolenkit kent in 2008 niet langer een concentratie van personen uit de herkomstgroep overig niet-westers. 67

68 Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Bos en Lommer, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 6.2 Leren en opgroeien: vaak achterstand op gemiddelde De gemiddelde Citoscore in Bos en Lommer is na Geuzenveld-Slotermeer de laagste van de stad. Sinds 2006 daalde de score 0,3 punten tot 533,4. Het stedelijk gemiddelde steeg in deze periode 0,3 punten tot 537,1. In 2006 scoorde alleen de Paulusschool in de Kolenkitbuurt ruim onder het stedelijk gemiddelde. In 2009 gaat het ook om de Springplank, De Boomgaard en Narcis-Querido. 68

69 Citoscores per school in Bos en Lommer, driejaarsgemiddelde De Spaarndammer Catamaran, dislocatie Bre Elisabeth Paulus Veerkracht Sint Henricus Sloterplas Slootermeer Immanuelschool Burgemeester De Vlugt De Boomgaard Multatuli Paulusschool de Wiltzangh Bos en Lommer Narcis-Querido Westerparkschool De Bron Noordmansschool Tijl Uilenspiegel Al Wafa Sint Aloysiussch Theo Thijssen El Amien II de Springplank De Roos Admiraal De Ruyter Rosa Boekdrukker Dr. Rijk Kramer Cito driejaarsgemiddelde geen score Pro Rege El Kadisia Bisschop Huibers Ru Paré 7e Montessorischool Sint Janschool Leonardo da Vinci 10e Montessorischool De Meidoorn Joop Westerweel Corantijn As-Siddieq Dr. J. Th. de Visserschool De Vlinderboom 2e Montessorischool Het Winterkoninkje Brede School De Kinkerbuurt Brede School De Kinkerbuurt Annie MG Schmidt De Waterkant 14e Montessori Bron: DMO In de Kolenkit ligt het aandeel jongeren tussen 18 en 23 jaar dat een startkwalificatie heeft behaald met 44% ruim onder het stedelijk gemiddelde (59%). De jongeren in deze buurt gaan relatief vaak nog naar school, maar het aandeel voortijdig schoolverlaters is met 18% ook bovengemiddeld. In Landlust liggen de cijfers dicht bij het gemiddelde en in Erasmuspark hebben jongeren bovengemiddeld vaak een startkwalificatie op zak. Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Landlust Erasmuspark Kolenkit Bos en Lommer Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren loopt volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. 69

70 Zowel in Erasmuspark als in de KoIenkit staat een vmbo. Het verzuim op beide scholen is uitzonderlijk hoog: drie van de tien leerlingen zijn aangemeld als ongeoorloofde verzuimer. Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Erasmuspark ,2 1,7 Kolenkit ,4 3,2 Bos en Lommer ,3 2,2 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Het aandeel inwoners dat vaak overlast ondervindt van groepen jongeren is in Erasmuspark de laatste twee jaar verdubbeld tot 31%. Ook in de Kolenkit vindt drie van de tien inwoners dat groepen jongeren vaak overlast veroorzaken. In Landlust nam de jongerenoverlast juist af. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Landlust Erasmuspark Kolenkit Bos en Lommer Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 6.3 Werken en economie: minder banen en hogere werkloosheid in Kolenkit Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Bos en Lommer zijn dat er gemiddeld 280. De aandachtsbuurten hebben aanzienlijk minder banen per duizend inwoners, variërend van 189 in Landlust tot 110 in De Kolenkit. De werkgelegenheid in De Kolenkit is met 4,1% gedaald. Het totale aantal vestigingen is gegroeid door een toename van het aantal kleine bedrijven met maximaal 5 werkzame personen. Echter, bij de grotere vestigingen is het aantal werkzame personen afgenomen. Het aantal banen in Landlust en Erasmuspark is gegroeid met respectievelijk 5,1% en 9,2%. 70

71 Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Landlust Erasmuspark Kolenkitbuurt Bos en Lommer Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA De zakelijke dienstverlening vormt in Landlust verreweg de grootste sector. In Erasmuspark zijn de sectoren onderwijs en detailhandel het belangrijkst, terwijl in de Kolenkit onderwijs en zakelijke dienstverlening de belangrijkste werkgevers zijn. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden in Landlust en de Kolenkit is gestegen. De stijging in Landlust (0,8%) is ongeveer gelijk aan het stadsdeelgemiddelde (1%), maar de stijging in de Kolenkit is groter, namelijk 2,5%. De Kolenkit heeft het hoogste aandeel nietwerkende werkzoekenden van de stad. In Erasmuspark is het aandeel niet-werkende werkzoekenden in april 2009 gelijk aan het aandeel in januari Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Landlust 9,5 9,7 10,3 Erasmuspark 6,8 6,4 6,8 Kolenkitbuurt 11,5 13,5 14,0 Bos en Lommer 9,4 9,9 10,4 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf In 2008 is gemiddeld 3,6% van de Amsterdammers tussen 15 en 65 jaar 2 jaar of langer werkloos. In de Kolenkit en Landlust bestaan nieuwe concentratiegebieden waar meer dan 10% van de potentiële beroepsbevolking twee jaar of langer werkloos is. 71

72 Concentratiegebieden van personen die 2 jaar of langer werkloos zijn (minimaal 10%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 6.4 Integratie en participatie: participatie in Erasmuspark hoog en in Kolenkit laag Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. In Erasmuspark ligt het gemiddelde participatieniveau rond en vaak zelfs boven het stedelijk gemiddelde. Landlust scoort ook goed als het gaat om sport, vakantie en mobiliteit. In de Kolenkitbuurt hebben de bewoners minder toegang tot verschillende activiteiten. Dit geldt met name voor vrijetijdsactiviteiten en vakanties. Bewoners van de Erasmuspark gaan vaker naar culturele vrijetijdsactiviteiten dan gemiddeld (80% tegenover 78% dat de afgelopen 12 maanden minstens één keer is geweest). In Landlust en de Kolenkit ligt het bezoek aan bijvoorbeeld dansfeesten, musea en de bioscoop ruim onder het gemiddelde (respectievelijk 66% en 57%). Ook het aandeel inwoners dat maandelijks sport ligt in Erasmuspark met 55% boven het stedelijk gemiddelde (50%) en in Landlust en de Kolenkit eronder (respectievelijk43% en 36%). 72

73 SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Landlust Erasmuspark De Kolenkit Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. In Landlust en de Kolenkit voelen meer bewoners zich sterk geïsoleerd dan in Erasmuspark. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Landlust 18 Erasmuspark 8 Kolenkit 14 Bos en Lommer 17 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal In de Kolenkit is het aandeel minimahuishoudens met 32% erg hoog. In tegenstelling tot in de rest van de stad laat het aandeel minimahuishoudens in de Kolenkit wel een daling zien. Ook in Landlust is het aandeel minimahuishoudens relatief hoog. In beide buurten, maar ook in Erasmuspark dat een relatief laag aantal minimahuishoudens telt, groeit een groot aandeel van de jongeren op in een minimahuishouden. In de Kolenkitbuurt gaat het zelfs om bijna de helft van de jongeren (47%). Het aandeel minimajongeren in Bos en Lommer is de laatste twee jaar licht gedaald, terwijl in Amsterdam het aandeel gelijk bleef (28%). 73

74 Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Landlust Erasmuspark Kolenkit Bos en Lommer Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor In Erasmuspark en Kolenkit ligt het aandeel inwoners dat zegt dat de eigen gezondheid (zeer) goed is boven het stedelijk gemiddelde. In Landlust ligt dit percentage met 69% hier ruim onder. Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met de leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en etniciteit. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Landlust 69 Erasmuspark 79 Kolenkit 76 Bos en Lommer 73 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken Het aandeel vijf-jarigen met obesitas ligt in Bos en Lommer rond het gemiddelde (5%). Overgewicht komt zowel in Oud Bos en Lommer als in de Kolenkit wel vaker voor dan gemiddeld in de stad. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Oud Bos en Lommer 15 5 Kolenkit 14 6 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid bron: GGD Amsterdam 6.5 Veiligheid: subjectieve veiligheid achteruit in Erasmuspark De objectieve veiligheid in de aandachtswijken in Bos en Lommer ligt rond het stedelijk gemiddelde. De subjectieve veiligheid is in Erasmuspark en Kolenkit echter lager dan gemiddeld. In 2008 ging het oordeel van de bewoners van Erasmuspark over de veiligheid in de buurt sterk achteruit bij een gelijkblijvend aantal meldingen van criminaliteit. In Landlust verbeterde de subjectieve veiligheid verder, terwijl er objectief gezien juist meer incidenten plaatsvonden. 74

75 Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Landlust Erasmuspark Kolenkit Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 75

76 76

77 7 Zeeburg In Zeeburg is één buurtcombinatie aangewezen als aandachtswijk: Indische Buurt West (G31) Op verzoek van het stadsdeel worden analyses ook uitgevoerd voor de Indische Buurt Oost. Deze gegevens zijn bedoeld als achtergrondinformatie. 7.1 Wonen en leven: oordeel bewoners sterk verbeterd Het rapportcijfer dat de bewoners van de Indische Buurt in 2007 geven voor hun woonomgeving ligt 0,4 punt hoger dan in Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Indische Buurt West 5,9 6,3 Indische Buurt Oost 6,0 6,4 Zeeburg 6,6 6,9 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Het oordeel van de bewoners over hoe de inrichting van de buurt eruit ziet is tussen 2005 en 2007 niet veranderd. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Indische Buurt West 5,7 5,8 Indische Buurt Oost 6,1 6,2 Zeeburg 6,4 6,4 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit van het aangezicht van de straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. De sociale cohesie in het stadsdeel is tussen 2005 en 2007 sterk toegenomen. Van de aandachtswijken scoort de Indische Buurt Oost met een 6,7 erg hoog. De Indische Buurt West haalt met een 5,6 een score die dicht in de buurt ligt bij het gemiddelde voor Amsterdamse aandachtswijken (5,7). 77

78 Sociale cohesie Indische Buurt West n.b. 5,6 Indische Buurt Oost n.b. 6,7 Zeeburg 5,4 6,1 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De bewoners van de Indische Buurt geven elkaar een onvoldoende voor de betrokkenheid bij de buurt. Wel is in het gemiddelde rapportcijfer in de Indische Buurt Oost tussen 2005 en 2007 sterk gestegen van een 5,0 naar een 5,4. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Indische Buurt West 5,1 5,1 Indische Buurt Oost 5,0 5,4 Zeeburg 5,7 5,8 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In de Indische Buurt ligt dit aandeel fors hoger. In de Indische Buurt West is het aandeel krappe woningen de laatste twee jaar wel gedaald van 33,9% naar 31,1%. Aandeel krappe woningen Indische Buurt West 33,9 31,1 Indische Buurt Oost 34,0 34,0 Zeeburg 31,4 30,6 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S Uit de Stadsmonitor blijkt dat de Indische Buurt Oost een groot concentratiegebied kent van krap wonenden waar minstens 43% van de huishoudens krap behuisd is. Dit gebied is in 2008 ongeveer even groot als in

79 Concentratiegebieden krappe woningen (minimaal 43%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam In 2007 is de burenoverlast in de Indische Buurt Oost zodanig afgenomen dat de situatie door de bewoners als beter wordt beoordeeld dan gemiddeld in de stad. In de Indische Buurt West wijzigde het oordeel van de bewoners niet. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Indische Buurt West 6,7 6,8 Indische Buurt Oost 6,9 7,5 Zeeburg 7,2 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2007 heeft een onderzoek van Bureau Zoeklicht plaatsgevonden in het Zuidkwadrant van de Indische Buurt. Het geselecteerde onderzoeksgebied bestaat uit adressen, waarvan 195 (5%) geselecteerd zijn als onderzoekswaardig. Van de 195 onderzochte adressen is op 81 geen of onvoldoende bewijs van woonfraude gevonden (41%). Bij 62 adressen (32%) is er wel sprake geweest van optreden van één of meerdere partijen en 52 adressen (27%) waren ten tijde van het verschijnen van de eindrapportage nog in onderzoek en/of behandeling. De onderzoeken van Bureau Zoeklicht dragen bij aan de doelstelling minder woonfraude. Zowel het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen als het aandeel eenoudergezinnen is gedaald in de Indische Buurt West. De Indische Buurt Oost heeft in elk van deze groepen een groter aandeel. 79

80 Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Zeeburg jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Indische Buurt W ,8 56,8 8,2 10, ,6 54,3 7,4 - Indische Buurt O ,6 57,8 9,5 9, ,1 57,8 9,8 - Zeeburg ,8 40,3 9,1 11, ,8 39,4 9,5 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS Met uitzondering van de buurt Zeeburgerdijk Oost kwamen in 2006 in alle buurten in de Indische Buurt gemengde concentraties voor van Turken en Marokkanen. Daarnaast woonden in het Zuidkwadrant en in het noordoostkwadrant relatief veel Surinamers. In 2008 zijn de concentratiegebieden van Turken en Surinamers in omvang afgenomen. In het Noordwestkwadrant is het aandeel Turken dichter bij het stedelijk gemiddelde komen te liggen en in de Indische Buurt Oost geldt dit voor het aandeel Surinamers. De omvang van het concentratiegebied met relatief veel Marokkanen is ongeveer gelijk gebleven. Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Zeeburg, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 80

81 7.2 Leren en opgroeien: lage Citoscores in Indische Buurt West De gemiddelde Citoscore in Zeeburg ligt met 537,5 boven het stedelijk gemiddelde (537,1). In de Indische Buurt West liggen echter drie basisscholen die ruim onder het stedelijk gemiddelde scoren. Het gaat om de J.P. Coen school, de Insulinde en de Evenaar. Citoscores per school in Zeeburg, driejaarsgemiddelde De Kleine Kapitein De Parel De Pool Piet Hein De Achthoek Paulusschool 8e Montessorischool Zeeburg Basisschool Oostelijke Eilanden (BOE) Jan Pietersz Coen Flevoparkschool Valentijnschool De Dapper Insulinde De Waaier De Evenaar Linnaeus Sint Barbara De Kraal De Kaap De Kraanvogel Frankendael Watergraafsmeerse Schoolvereniging 5e Montessorischool Wategraafsmeer Daltonschool De Meer Sint Lidwina Montessorischool Steigereiland De Zuiderzee Daltonschool Neptunus Willibrordschool Olympus De Archipel Het Podium Laterna Magica Cito driejaarsgemiddelde geen score 5e Mont Watergraafsmeer ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO De schoolresultaten van de jongeren uit de Indische Buurt West liggen in 2008 erg dicht bij het stedelijk gemiddelde. Het aandeel voortijdige schoolverlaters ligt hier met 13% zelfs iets onder. In de Indische Buurt Oost liggen de cijfers iets minder gunstig ten opzichte van het gemiddelde. Opvallend is dat het aandeel VSV ers in deze buurt in tegenstelling tot de rest van de stad zelfs iets is toegenomen in Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Indische Buurt West Indische Buurt Oost Zeeburg Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa 81

82 In de Indische Buurt staat geen school voor voortgezet onderwijs. Om deze reden zijn voor dit stadsdeel geen verzuimcijfers opgenomen. Het aandeel inwoners dat vaak overlast ondervindt van groepen jongeren is in de Indische Buurt Oost de laatste twee jaar sterk gestegen tot 25%. De overlast is hiermee ongeveer even sterk geworden als in de Indische Buurt West, waar sprake was van een lichte toename. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Indische Buurt West Indische Buurt Oost Zeeburg Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 7.3 Werken en economie: fors meer banen Indische Buurt Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Zeeburg is dat gemiddelde 256 banen per duizend inwoners. De aandachtsbuurten Indische Buurt West en Indische Buurt Oost zitten daar onder, met respectievelijk 158 en 151 banen per duizend inwoners. Zowel in de Indische Buurt West als in de Indische Buurt Oost is het aantal banen toegenomen, respectievelijk met 18,8% en 11,0%. Er hebben zich zowel veel kleine als enkele grote bedrijven gevestigd. Hoewel het flinke stijgingen betreft, is de gemiddelde stijging in het gehele stadsdeel groter, namelijk 25,6%. Dit is te danken aan de bouw en groei van IJburg. Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Indische Buurt West Indische Buurt Oost Zeeburg Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In de Indische Buurt West zijn de meeste personen werkzaam in de zakelijke dienstverlening. In de Indische Buurt Oost, waar het Flevohuis gevestigd is, is de gezondheidszorg de grootste sector en verzorgt ongeveer een derde van de werkgelegenheid. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is in beide aandachtsgebieden sinds 2007 ongeveer evenveel toegenomen (1,2% en 1,4%). Deze stijging is fors sterker dan gemiddeld (0,3%). 82

83 Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari 2007, januari 2009 en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Indische Buurt West 9,7 10,5 10,9 Indische Buurt Oost 10,0 11,0 11,4 Zeeburg 7,1 6,9 7,4 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf In 2008 is gemiddeld 3,6% van de Amsterdammers tussen 15 en 65 jaar 2 jaar of langer werkloos. In de Indische Buurt Oost bestaat een nieuw concentratiegebied waar meer dan 10% van de potentiële beroepsbevolking twee jaar of langer werkloos is. Concentratiegebieden van personen die 2 jaar of langer werkloos zijn (minimaal 10%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 7.4 Integratie en participatie: hoog participatieniveau Indische Buurt Oost Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. In de Indische buurt benadert het gemiddelde participatieniveau vaak het stedelijk gemiddelde en in de Indische Buurt Oost ligt het hier zelfs vaak boven. In beide buurten hebben de bewoners iets minder vaak toegang tot vervoersmiddelen als een auto of een treinabonnement. Relatief veel bewoners van de beide Indische Buurten maken gebruik van de culturele mogelijkheden in de stad. Ruim acht van de tien (west: 83%, oost: 84%) gingen het afgelopen jaar minstens een keer naar bijvoorbeeld een film of museum. Het stedelijk gemiddelde is 78%. Ook wordt er relatief veel gesport. In de Indische buurt ligt het aandeel inwoners dat minstens één keer per maand sport met 49% rond het stedelijk gemiddelde (50%) en in de Indische Buurt Oost ligt het hier zelfs boven (57%). 83

84 SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Indische Buurt West Indische Buurt Oost Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. Voor heel Zeeburg geldt dat het aandeel personen dat zich sterk geïsoleerd voelt ruim onder het stedelijk gemiddelde ligt. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Indische Buurt West 7 Indische Buurt Oost 7 Zeeburg 7 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Bijna drie van de tien huishoudens in de Indische Buurten hebben een minimuminkomen. In de Indische Buurt Oost is een kleine afname van het aandeel minima te zien. Het aandeel jongeren dat in een minimahuishouden opgroeit is in beide buurten echter licht toegenomen. Met 43% in west en 41% in oost ligt het aandeel minimajongeren in de Indische Buurt hoog. 84

85 Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Indische Buurt West Indische Buurt Oost Zeeburg Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor In de Indische Buurt West ligt het aandeel inwoners dat de eigen gezondheid (zeer) goed vindt met 67% veel lager dan in de Indische Buurt Oost (84%). Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met de leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en etniciteit. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Indische Buurt West 67 Indische Buurt Oost 84 Zeeburg 76 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken Het aandeel vijf-jarigen met (ernstig) overgewicht ligt in de Indische Buurt West rond het stedelijk gemiddelde. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Indische Buurt West 11 5 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid bron: GGD Amsterdam 7.5 Veiligheid: objectief verbeteringen in oost en subjectief in west Objectief gezien is de veiligheid van de Indische Buurt West gemiddeld en is deze in de Indische Buurt Oost iets beter dan in der rest van de stad. De subjectieve veiligheid in de Indische Buurt West is sinds 2006 sterk verbeterd. Bewoners signaleren minder buurtproblemen en het veiligheidsgevoel is verbeterd. De Indische Buurt Oost is veiliger dan gemiddeld, maar de subjectieve veiligheid verbeterde in de deze buurt niet. De bewoners geven iets vaker aan bepaalde plekken in de buurt te mijden en zijn zich onveiliger gaan voelen. 85

86 Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Indische Buurt West Indische Buurt Oost Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 86

87 8 Oost-Watergraafsmeer In Oost-Watergraafsmeer is één buurt aangewezen als aandachtswijk: Transvaalbuurt (U30) De analyse is uitgebreid met twee buurtcombinaties die niet in het fundament zijn opgenomen. De Oosterparkbuurt (U28) valt onder de selectie van het rijk. De Dapperbuurt (U29) is aangemerkt als probleemcumulatiegebied in het kader van het Grotestedenbeleid. Deze gegevens zijn bedoeld als achtergrondinformatie. 8.1 Wonen en leven: kleine verbeteringen in Transvaalbuurt Voor alle geselecteerde buurten in Oost-Watergraafsmeer geldt dat de bewoners de buurt in 2007 beter waarderen dan in Met name het oordeel over de Dapperbuurt verbeterde sterk. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Transvaalbuurt 5,9 6,1 Dapperbuurt 6,5 7,2 Oosterparkbuurt 6,7 6,9 Oost-Watergraafsmeer 7,1 7,3 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Het oordeel van de bewoners over de inrichting van de woonomgeving is niet veranderd tussen 2005 en Bij alle drie de buurten schommelt het cijfer rond de zes. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Transvaalbuurt 5,9 6,0 Dapperbuurt 6,2 6,2 Oosterparkbuurt 6,1 6,1 Oost-Watergraafsmeer 6,6 6,5 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit van het aangezicht van de straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. In Oost-Watergraafsmeer ligt de gemiddelde 87

88 sociale cohesie dicht bij het stedelijk gemiddelde. In de Transvaalbuurt ligt deze hier echter ruim onder (5,2 tegenover 6,0). Sociale cohesie Transvaalbuurt n.b. 5,2 Oost-Watergraafsmeer 5,8 6,1 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De betrokkenheid van de bewoners bij de buurt is tussen 2005 en 2007 sterk toegenomen. Toch geldt nog steeds voor alle buurten dat de bewoners hun buurtgenoten gemiddeld een onvoldoende geven voor betrokkenheid. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Transvaalbuurt 4,8 5,2 Dapperbuurt 5,5 5,9 Oosterparkbuurt 5,3 5,8 Oost-Watergraafsmeer 5,7 6,2 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In 2007 ligt het aandeel krappe woningen in alle drie de buurten iets boven het stedelijk gemiddelde. Sindsdien is het percentage in alle drie de buurten gedaald. Alleen in de Dapperbuurt was de afname zo sterk dat het aandeel krappe woningen nu onder het stedelijk gemiddelde ligt. Aandeel krappe woningen Transvaalbuurt 28,2 27,8 Dapperbuurt 26,0 23,8 Oosterparkbuurt 25,7 25,6 Oost-Watergraafsmeer 22,3 26,4 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S In de Transvaalbuurt beoordelen de bewoners de mate waarin zij burenoverlast ondervinden iets minder positief dan de bewoners van de andere buurten in Oost- Watergraafsmeer. In de Oosterparkbuurt verbeterde de situatie de laatste twee jaar tot dicht bij het stedelijk gemiddelde. 88

89 Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Transvaalbuurt 6,7 6,8 Dapperbuurt 7,1 7,0 Oosterparkbuurt 6,7 7,1 Oost-Watergraafsmeer 7,1 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2007 heeft in de Dapperbuurt een onderzoek plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht. Bij dit project waren adressen betrokken, waarvan er 331 (6,4%) zijn geselecteerd als onderzoekswaardig. Van de onderzochte adressen werd bij 195 geen of onvoldoende bewijs van woonfraude gevonden (58,9%), bij 116 (35%) is sprake geweest van optreden van één of meerdere partijen en 20 adressen (6,1%) waren ten tijde van de eindrapportage nog in onderzoek en/of behandeling. In 2009 heft eenzelfde onderzoek plaatsgevonden in de Transvaalbuurt. Van dit onderzoek is nog geen eindrapportage beschikbaar. De onderzoeken van Bureau Zoeklicht dragen bij aan de doelstelling minder woonfraude. In de Transvaalbuurt zijn het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen en het aandeel eenoudergezinnen hoger dan in de andere aandachtsbuurten. In de Oosterparkbuurt hebben zich de grootste veranderingen in het aandeel jongeren (afname van 1,3%) en het aandeel niet-westerse allochtonen (afname van 1,5%) voorgedaan. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Oost-Watergraafsmeer jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Transvaalbuurt ,8 52,8 10,1 11, ,7 52,0 10,4 - Dapperbuurt ,5 43,5 8,2 12, ,8 44,0 8,4 - Oosterparkbuurt ,9 39,7 8,4 11, ,6 38,2 8,1 - Oost-Watergraafsmeer ,8 30,7 7,7 10, ,0 30,0 7,6 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS 89

90 Net als in 2006 komen in de Dapperbuurt en de Transvaalbuurt concentraties van Turken en Marokkanen gemengd voor. In enkele delen van de Transvaalburt wonen ook relatief veel Surinamers. De afgelopen twee jaar is in de Oosterparkbuurt Zuidwest de concentratie van Marokkanen toegenomen. In de Dapperbuurt is de concentratie van Turken afgenomen en in een deel van de Transvaalbuurt West kwam het aandeel Surinamers dichter bij het stedelijk gemiddelde te liggen. Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Oost-Watergraafsmeer, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 8.2 Leren en opgroeien: overlast jongeren toegenomen De gemiddelde Citoscore in Oost-Watergraafsmeer ligt met 537,9 boven het stedelijk gemiddelde (537,1). In de Transvaalbuurt ligt één basisschool die ruim onder dit gemiddelde presteert: De Kaap. In 2006 gold dit ook nog voor de Abraham El Khaliel school, maar deze school bestaat niet meer in

91 Citoscores per school in Oost-Watergraafsmeer, driejaarsgemiddelde De Kinkerbuurt De Kleine Reus Cornelis Vrijschool Instituut Schreuder ASVO De Springstok Oscar Carré 3e Dalton Hildebrand van Loon Nicolaas Maes Alberdingk Thijm Peetersschool De Avonturijn olvereniging Willemspark 9e Montessorischool sterdamse Montessori SchoolDe Scholekster 1e Montessorischool De Wielewaal Jan Pietersz Coen Flevoparkschool Dr. E. Boekman Valentijnschool De Dapper Insulinde De Waaier De Evenaar Aldoende Linnaeus Sint Barbara Louise de Coligny De Kraal De Kaap De Kraanvogel 4e Montessorischool De Pinksterbloem Frankendael Watergraafsmeerse Schoolvereniging 5e Montessorischool Wategraafsmeer Daltonschool De Meer Sint Lidwina Donge Sint Catharina De Rivieren 5e Mont Watergraafsmeer 6e Montessorischool Anne Frank 15e Montessorischool School van Maas en Waal Merkelbach 12e Montessorischool De Stern Cito driejaarsgemiddelde De ArkCheider (bo) Rosj Pina Buitenveldertse geen score Montessorischool De Schakel Het Klaverblad As-Soeffah ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO Het aandeel voortijdige schoolverlaters ligt in de Transvaalbuurt en de Dapperbuurt met 14% op het stedelijk gemiddelde. In de Oosterparkbuurt ligt het aandeel VSV ers met 11% hier zelfs ruim onder. Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Transvaalbuurt Dapperbuurt Oosterparkbuurt Oost-Watergraafsmeer Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren loopt volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. 91

92 In Oost-Watergraafsmeer staan 6 vmbo s en 3 brede scholengemeenschappen. Beide schoolsoorten kennen in Oost-Watergraafsmeer minder verzuim dan gemiddeld voor deze schoolsoorten. Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Transvaalbuurt ,7 1,6 Dapperbuurt ,6 1,4 Oosterparkbuurt 9 5 2,1 1,3 Oost-Watergraafsmeer ,6 1,3 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa De overlast van jongeren is tussen 2006 en 2008 sterk toegenomen in Oost- Watergraafsmeer. Dit geldt met name voor de Transvaalbuurt waar nu 43% van de bewoners zegt vaak overlast te ondervinden van groepen jongeren. Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Transvaalbuurt Dapperbuurt Oosterparkbuurt Oost-Watergraafsmeer Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 8.3 Werken en economie: weinig banen en hoge werkloosheid in Transvaalbuurt Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Oost- Watergraafsmeer ligt dit gemiddelde hoger, namelijk 621 banen. De Transvaalbuurt scoort met 96 banen per duizend inwoners zeer laag. Het aantal banen in de Transvaalbuurt is toegenomen met 13,4%. Deze stijging is groter dan de stijging van het stadsdeelgemiddelde (3,8%). De toename wordt grotendeels veroorzaakt door een toename van het aantal eenmanszaken. In de Dapperbuurt is het aantal banen afgenomen. 92

93 Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Transvaalbuurt Oosterparkbuurt Dapperbuurt Oost-Watergraafsmeer Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In de Transvaalbuurt zijn de meeste personen werkzaam in de zakelijke dienstverlening en de detailhandel. In de Oosterparkbuurt is de gezondheids- en welzijnszorg de grootste sector en in de Dapperbuurt de overheid. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden in de Transvaalbuurt is groter dan in de rest van het stadsdeel. Ook de toename van het aandeel (1,3%) is sterker dan elders. Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Transvaalbuurt 9,9 10,5 11,2 Oosterparkbuurt 9,4 8,9 9,5 Dapperbuurt 8,7 9,4 9,7 Oost-Watergraafsmeer 7,3 6,9 7,4 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf In 2008 is gemiddeld 3,6% van de Amsterdammers tussen 15 en 65 jaar 2 jaar of langer werkloos. In de Transvaalbuurt bestaat een nieuw concentratiegebied waar meer dan 10% van de potentiële beroepsbevolking twee jaar of langer werkloos is. 93

94 Concentratiegebieden van personen die 2 jaar of langer werkloos zijn (minimaal 10%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 8.4 Integratie en participatie: veel minimajongeren in Transvaalbuurt Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. In de Transvaalbuurt benadert het gemiddelde participatieniveau vaak het stedelijk gemiddelde en ligt hier soms zelfs onder. Wel hebben de bewoners minder vaak toegang tot vervoersmiddelen als een auto of een treinabonnement. In de Dapperbuurt ligt het gemiddelde participatieniveau vaak ruim onder het stedelijk gemiddelde. Dit geldt met name voor de toegang tot vrijetijdsbestedingen. Bijna driekwart van de inwoners van de Transvaalbuurt (73%) heeft het afgelopen jaar minstens één culturele vrijetijdsbestedingen bezocht zoals een film, museum of concert. Dit ligt dicht bij het stedelijk gemiddelde van 78%. In de Dapperbuurt ligt dit percentage lager (68%). Het aandeel inwoners dat minstens één keer per maand sport ligt in de Transvaalbuurt boven het stedelijk gemiddelde (56% tegenover 50%) en is in de Dapperbuurt juist erg laag (37%). 94

95 SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Transvaalbuurt Dapperbuurt Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. Het aandeel personen dat sociaal sterk geïsoleerd leeft ligt in de Transvaalbuurt met 15% rond het stedelijk gemiddelde en is in de Dapperbuurt met 9% relatief laag. Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Transvaalbuurt 15 Dapperbuurt 9 Oost-Watergraafsmeer 11 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Van de jongeren tot 18 jaar in de Transvaalbuurt groeit 45% op in een minimumhuishouden. Dit is veel meer dan gemiddeld (28%). In de Dapperbuurt en de Oosterparkbuurt liggen de percentages iets lager, maar ook hier is het aandeel minimajongeren bovengemiddeld. 95

96 Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Transvaalbuurt Dapperbuurt Oosterparkbuurt Oost-Watergraafsmeer Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor De bewoners van Oost-Watergraafsmeer geven vaker dan gemiddeld aan dat hun gezondheid (zeer) goed is. Dit geldt ook voor de Transvaalbuurt. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Transvaalbuurt 80 Dapperbuurt 75 Oost-Watergraafsmeer 79 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken Het aandeel vijf-jarigen met (ernstig) overgewicht ligt in de Transvaalbuurt rond het stedelijk gemiddelde. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Transvaalbuurt 12 5 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid bron: GGD Amsterdam 8.5 Veiligheid: subjectieve veiligheid laagste van de stad De Transvaalbuurt scoort van alle buurten in Amsterdam sinds 2007 het slechtst op subjectieve veiligheid. De veiligheidsbeleving is het laagst van de stad en relatief veel bewoners geven aan bepaalde plekken te mijden en/of buurtproblemen te signaleren. Objectief gezien is de veiligheid in de buurt sinds 2007 aan het verbeteren. Dit komt met name door de nog steeds hoge, maar dalende drugsoverlast. In de Dapperbuurt was in 2003 en 2004 ook sprake van ernstige drugsoverlast. Deze ligt sinds 2007 echter weer onder het stedelijk gemiddelde. In de Oosterparkbuurt worden veel meldingen gedaan van vandalisme. De subjectieve veiligheid is met name in 2008 sterk teruggelopen door een sterke toename van het aantal mensen dat aangeeft bepaalde plekken in de buurt te mijden. 96

97 Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Transvaalbuurt Dapperbuurt Oosterparkbuurt Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 97

98 98

99 9 Amsterdam-Noord In Amsterdam-Noord zijn vier buurtcombinaties aangewezen als aandachtswijk: Volewijck (N60) IJplein/Vogelbuurt (N61) Nieuwendam-Noord (N68) Banne Buiksloot (N70). 9.1 Wonen en leven: IJplein/Vogelbuurt gelijk op met andere aandachtswijken De bewoners van IJplein/Vogelbuurt zijn in 2007 veel positiever over hun buurt dan in Bij de overige buurten veranderde het oordeel van de bewoners nauwelijks. Alle aandachtswijken in Amsterdam-Noord krijgen nu een rapportcijfer van de bewoners tussen een 6,2 en 6,4. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Volewijck 6,3 6,2 IJplein/Vogelbuurt 5,8 6,3 Nieuwendam-Noord 6,3 6,3 Banne Buiksloot 6,2 6,4 Amsterdam-Noord 6,8 6,8 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA Het oordeel van de bewoners over hoe de inrichting van hun buurt eruit ziet is de laatste twee jaar ongeveer hetzelfde gebleven. Banne Buiksloot wordt met gemiddeld een 6,6 het mooist gevonden. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Volewijck 6,2 6,0 IJplein/Vogelbuurt 5,9 6,0 Nieuwendam-Noord 6,4 6,3 Banne Buiksloot 6,5 6,6 Amsterdam-Noord 6,7 6,6 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit aangezicht straten Bron: WIA 99

100 Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. In Amsterdam-Noord ligt de gemiddelde sociale cohesie dicht bij het stedelijk gemiddelde. In Nieuwendam-Noord en IJplein/Vogelbuurt is de score beduidend lager (respectievelijk een 4,9 en 5,3). Sociale cohesie Volewijck n.b. 5,8 IJplein/Vogelbuurt n.b. 5,3 Nieuwendam-Noord n.b. 4,9 Banne Buiksloot n.b. 6,0 Amsterdam-Noord 5,9 5,9 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De betrokkenheid van de bewoners bij de buurt wordt in de aandachtswijken in Amsterdam-Noord lager beoordeeld dan in de overige delen van het stadsdeel en Amsterdam als geheel. Verder valt op dat de betrokkenheid in deze buurten niet of minder sterk verbeterd is dan in de rest van het stadsdeel. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Volewijck 5,7 5,6 IJplein/Vogelbuurt 5,1 5,3 Nieuwendam-Noord 5,2 5,4 Banne Buiksloot 5,5 5,6 Amsterdam-Noord 5,7 6,0 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. In Amsterdam-Noord ligt het aandeel krappe woningen iets boven het stedelijk gemiddelde. In Volewijck, IJplein/Vogelbuurt en Nieuwendam-Noord nam het aandeel krappe woningen de afgelopen twee jaar iets af, terwijl in Banne Buiksloot juist sprake was van een toename. Aandeel krappe woningen Volewijck 26,7 26,2 IJplein/Vogelbuurt 26,3 26,1 Nieuwendam-Noord 29,1 27,3 Banne Buiksloot 26,8 27,4 Amsterdam-Noord 26,3 25,8 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S 100

101 In alle aandachtswijken in Noord ervaren de bewoners in 2009 minder overlast van hun buren dan in Vooral in IJplein/Vogelbuurt en Banne Buiksloot verbeterde de situatie. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Volewijck 6,8 6,9 IJplein/Vogelbuurt 6,5 6,9 Nieuwendam-Noord 6,7 7,0 Banne Buiksloot 6,9 7,4 Amsterdam-Noord 7,2 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2009 heeft in Volewijck een onderzoek plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht. Van dit onderzoek is nog geen eindrapportage beschikbaar. De onderzoeken van Bureau Zoeklicht dragen bij aan de ER-doelstelling minder woonfraude. Het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen en het aandeel eenoudergezinnen zijn het hoogst in Niewendam-Noord. Volewijck lijkt wat betreft toe- en afnames van de aandelen het meest op de ontwikkeling van de bevolkingssamenstelling in Amterdam-Noord. Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Amsterdam-Noord jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Volewijck ,8 37,8 11,8 10, ,9 39,2 11,5 - IJplein/Vogelbuurt ,9 50,2 12,4 11, ,1 50,0 12,3 - Nieuwendam-Noord ,9 56,4 16,6 9, ,1 56,1 15,0 - Banne Buiksloot ,6 45,5 12,5 7, ,0 46,4 11,5 - Amsterdam-Noord ,0 35,4 11,2 8, ,0 36,0 10,9 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS In alle aandachtsgebieden in Amsterdam-Noord bevinden zich gemengde concentraties van niet-westerse herkomstgroepen. In 2008 is deze menging van sterk vertegenwoordigde groepen iets minder dan in In de Vogelbuurt Zuid wonen nu relatief veel Surinamers, Marokkanen en overige niet-westerse allochtonen. In 2006 lag het aandeel Turken hier ook nog relatief hoog. In De Banne is de kleine concentratie van Turken verschoven van het zuiden naar het Noorden van de buurtcombinatie. Een 101

102 concentratie van niet-westerse allochtonen heeft zich verplaatst van Markengauw naar Werengauw midden. In deze buurt woonden in 2006 nog relatief veel Surinamers. Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Amsterdam-Noord, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor 102

103 De Vogelbuurt en Markengauw Midden zijn concentratiegebieden van eenoudergezinnen. In Banne Zuid is het concentratiegebied verdwenen. Concentratiegebieden eenoudergezinnen (minimaal 22%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: grotere diversiteit in buurt en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam Amsterdam-Noord kent twee gebieden waar relatief veel kinderen tot 11 jaar wonen: Banne-Zuid en Markengauw. De omvang van de concentratiegebieden is tussen 2006 en 2008 licht in omvang afgenomen. In 2008 wonen er ook relatief veel jongeren tussen 12 en 17 jaar in Banne-Zuid. Concentratiegebieden met jongeren in 2006 (geel) en 2008 (blauw) 0-11 jaar jaar ER-doel: grotere diversiteit in buurt en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 103

104 9.2 Leren en opgroeien: hoog aandeel VSV ers De gemiddelde Citoscore in Amsterdam-Noord is sinds 2006 met 1,4 punten gestegen tot 536,2. In deze periode steeg het stedelijk gemiddelde met 0,3 punten naar 537,1. Ook in de aandachtswijken liggen de scores van de basisscholen dichter bij het gemiddelde. In Nieuwendam-Noord waar in 2006 alle basisscholen ruim onder het stedelijk gemiddelde scoorden, hebben 2 van de 4 basisscholen in 2009 hun score dichter naar het stedelijk gemiddelde weten te brengen. In de Banne scoren in 2009 alle vier de scholen rond het gemiddelde. In 2006 kende deze buurt nog twee scholen die slecht scoorden en één die het juist bovengemiddeld goed deed. In Oud-Noord is het aantal slecht scorende basisscholen gedaald van 4 naar 1. Citoscores per school in Amsterdam-Noord, driejaarsgemiddelde De Bonkelaar De Krijtmolen Twiske De Satelliet De Poolster De Vier Windstreken De Botteloef De Driemaster Bongerd Dorus Rijkers Elzenhagen Montessorischool Boven 't IJ De Biënkorf De Piramide De Spaarndammer Catamaran, dislocatie Brede School Zeeheldenbuurt Elisabeth Paulus Montessorischool De Eilanden Westerparkschool Buikslotermeerschool Berkelier Het Wespennest C.F. Capelleschool De Amstelmeerschool Oranje Nassau Mgr. Bekkers De Klimop IJdoorn Sint Rosa De Kinderboom Het Vogelnest De Bron IJplein Cito driejaarsgemiddelde Narcis-Querido De Kleine Kapitein Burght Sint Aloysiusschool Theo Thijssen Admiraal De Roos Piet Hein De Ruyter Rosa Boekdrukker geen score Dr. Rijk Kramer Sint Antoniusschool De Achthoek De Waterkant De Parel Paulusschool As-Siddieq 14e Montessorischool De De Jordaan Witte Olifant De Pool 8e Montessorischool Zeeburg ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: DMO In alle aandachtswijken in Amsterdam-Noord ligt het aandeel voortijdige schoolverlaters ruim boven het stedelijk gemiddelde van 14%. In Volewijck is dit percentage zelfs bijna twee keer zo hoog (27%). Het aandeel 18 tot 23-jarigen dat nog naar school gaat ligt in alle buurten ook boven het stedelijk gemiddelde. 104

105 Schoolresultaat jongeren jaar, 31 juli 2007 en 2008 schoolgaand startkwalificatie behaald voortijdig schoolverlater Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam-Noord Amsterdam ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Wanneer een leerling drie aaneengesloten dagen of 1/8 deel van vier lesweken ongeoorloofd verzuimt, of als er sprake is van luxe verzuim meldt de school dit bij Bureau Leerplicht Plus. De laatste jaren loopt volgt het aantal verzuimmeldingen in Amsterdam een stijgende trend. Dit is beïnvloed door verbeterde registratie en meldgedrag (de Amsterdamse Aanval op de Uitval) en het is niet in bekend in hoeverre en of het verzuim ook stijgt. In heel Amsterdam-Noord staan 7 vmbo s en 2 brede scholengemeenschappen. Het verzuim is bij alle schoolsoorten in Amsterdam-Noord lager dan gemiddeld voor de schoolsoort. De vraag is in hoeverre dit ligt aan het melden en registreren door de scholen, of dat er daadwerkelijk minder verzuimd wordt. Ongeoorloofd verzuim in het voortgezet onderwijs naar schoolbuurt, 2006/2007 en 2007/2008 aandeel leerlingen gemiddelde verzuimfrequentie 2006/ / / /2008 Volewijck 8 8 1,2 1,7 IJplein/Vogelbuurt ,1 1,4 Nieuwendam-Noord 4 3 1,2 1,1 Banne Buiksloot 2 7 1,0 1,2 Amsterdam-Noord 7 8 1,2 1,5 Amsterdam 8 9 1,5 1,5 ER-doel: betere onderwijsprestaties Bron: Erisa Met uitzondering van de buurt IJplein/Vogelbuurt is de overlast van groepen jongeren toegenomen in de aandachtswijken in Amsterdam-Noord. Vooral in Volewijck en Nieuwendam-Noord nam de overlast sterk toe. 105

106 Aandeel inwoners dat vindt dat overlast van groepen jongeren vaak voorkomt, Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam-Noord Amsterdam ER-doel: minder opvoedings/gedragsproblemen Bron 2006: MLV, Bron 2008: Veiligheidsmonitor 9.3 Werken en economie: hoog aandeel NWW ers Gemiddeld zijn er in Amsterdam per inwoners 594 banen. In stadsdeel Amsterdam- Noord zijn er gemiddeld 310 banen per duizend inwoners. De vier aandachtsbuurten scoren hier ver onder, variërend van 180 banen in Volewijck tot 135 banen IJplein/Vogelbuurt. De werkgelegenheid is in drie van de vier aandachtsgebieden toegenomen. De hoogste stijging heeft plaatsgevonden in IJplein/Vogelbuurt waar het aantal banen met 11,3% gestegen is. In absolute aantallen is de stijging in Nieuwendam-Noord het hoogst. In zowel IJplein/Vogelbuurt als in Nieuwendam-Noord is de stijging van het aantal banen voornamelijk te danken aan een sterke toename van het aantal vestiging met maximaal 5 werkzame personen. In Banne Buiksloot is het aantal banen afgenomen, wat te wijten is aan het verdwijnen van arbeidsplaatsen bij middelgrote en grote vestigingen. Aantal banen per buurtcombinatie, januari 2007 en Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam-Noord Amsterdam ER-doel: betere buurteconomie Bron: ARRA In Volewijck en Banne Buiksloot vormt de gezondheids- en welzijnszorg de grootste sector. In Banne Buiksloot heeft zelfs bijna tweederde van de werkzame personen een baan in die sector. In IJplein/Vogelbuurt en Nieuwendam-Noord is de zakelijke dienstverlening de belangrijkste sector. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is in de vier aandachtsgebieden erg hoog. IJplein/Vogelbuurt heeft het hoogste aandeel niet-werkende werkzoekenden en de toename ten opzichte van 2007 is hier het grootst (0,7%). De toename in Volewijck en Nieuwendam-Noord is beperkt en is ongeveer gelijk aan het stedelijk en stadsdeelgemiddelde. 106

107 Aandeel niet-werkende werkzoekenden per buurtcombinatie, januari 2007, januari 2009 en april 2009 januari 2007 januari 2009 april 2009 Volewijck 10,9 10,2 11,2 IJplein/Vogelbuurt 11,4 11,6 12,1 Nieuwendam-Noord 11,4 11,0 11,5 Banne Buiksloot 10,2 10,3 10,8 Amsterdam-Noord 8,7 8,4 8,9 Amsterdam 7,3 7,0 7,5 ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: UWV Werkbedrijf In 2008 is gemiddeld 3,6% van de Amsterdammers tussen 15 en 65 jaar 2 jaar of langer werkloos. In 2008 bestaat in Banne Zuid een concentratiegebied waar meer dan 10% van de potentiële beroepsbevolking twee jaar of langer werkloos is. In 2006 kwam langdurige werkloosheid nog geconcentreerd voor in Volewijck, IJplein/Vogelbuurt en Markengauw. Concentratiegebieden van personen die 2 jaar of langer werkloos zijn (minimaal 10%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: meer mensen aan het werk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 9.4 Integratie en participatie: lage participatie in Oud-Noord Voor het berekenen van de standaard leefsituatie-index (SLI) worden verschillende gegevens verzameld over maatschappelijke participatie. In Oud-Noord ligt het gemiddelde participatieniveau in de meeste gevallen ruim onder het stedelijk gemiddelde. In Nieuwendam-Noord en De Banne scoort men over het algemeen meer in de buurt van het 107

108 gemiddelde, maar als het gaat om vrijetijdsactiviteiten en vakantie is ook hier de gemiddelde participatie erg laag. In Volewijck en Nieuwendam-Noord ligt het aandeel inwoners dat het afgelopen jaar minstens één culturele vrijetijdsbestedingen heeft bezocht zoals een film, museum of concert laag (beide 58%). In Banne Buiksloot en IJplein/Vogelbuurt liggen de percentages met 67% en 70% dichter bij het gemiddelde (78%). In Volewijck sport slechts een derde van de bevolking minstens één keer per maand. Het gemiddelde in de stad is 50%. In IJplein/Vogelbuurt, Nieuwendam-Noord en Banne Buiksloot gaat het om respectievelijk 44%, 48% en 49%. SLI en de deeldomeinen ohgv participatie, Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam SLI vrijetijdsactiviteiten sociale participatie sport vakantie consumptiegoederen mobiliteit ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Op basis van de reacties op zes stellingen, zoals er zijn mensen met wie ik goed kan praten en mijn sociale contacten zijn oppervlakkig kan een index worden berekend die weergeeft in hoeverre iemand sociaal geïsoleerd is of niet. In Oud-Noord voelen veel bewoners zich sterk geïsoleerd. Dit heeft een verband met de bevolkingssamenstelling: ouderen en laagopgeleiden voelen zich meer dan gemiddeld sociaal geïsoleerd. Ook inkomen speelt een rol. Verder hangt sociaal isolement sterk samen met de hoeveelheid contact met vrienden en, in mindere mate, familie. Er is ook een samenhang tussen sociale isolatie en contact met buren en overige buurtbewoners, maar deze contacten zijn minder van belang dan het contact met vrienden en familie. 108

109 Sterk sociaal geïsoleerd, procenten, Volewijck 21 IJplein/Vogelbuurt 26 Nieuwendam-Noord 10 Banne Buiksloot 11 Amsterdam-Noord 19 Amsterdam 14 ER-doel: meer mensen actief Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken In 2007 wordt een alleenstaande tot de minima gerekend bij een netto jaarinkomen van maximaal Voor alle aandachtsgebieden in Noord geldt dat het aandeel minima ruim boven het stedelijk gemiddelde ligt. In IJplein/Vogelbuurt en Nieuwendam-Noord groeien jongeren met respectievelijk 46% en 44% veel vaker dan gemiddeld op in een minimahuishouden. Ook in de twee overige buurten ligt het aandeel minimajongeren hoog. Minimahuishoudens en jongeren tot 18 jaar die opgroeien in een minimahuishouden, procenten, Minimahuishoudens Minimajongeren Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam-Noord Amsterdam ER-doel: minder armoede Bron: Armoedemonitor In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt ligt het aandeel bewoners dat de eigen gezondheid (zeer) goed noemt onder het stedelijk gemiddelde. In de twee overige aandachtswijken is het aandeel inwoners dat zich (zeer) gezond voelt juist bovengemiddeld. Uit de Staat van de Stad blijkt dat de gemiddelde ervaren gezondheid samenhangt met de leeftijdssamenstelling van de bevolking, de sociaal economische status (opleidingsniveau en inkomen) en etniciteit. Aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed ervaart, Volewijck 61 IJplein/Vogelbuurt 72 Nieuwendam-Noord 77 Banne Buiksloot 78 Amsterdam-Noord 73 Amsterdam 75 ER-doel: betere gezondheid Bron: Enquête Staat van de Aandachtswijken 109

110 In IJplein/Vogelbuurt en Nieuwendam-Noord heeft de GGD meer 5-jarigen aangetroffen met overgewicht dan gemiddeld in Amsterdam. In Volewijck en Banne Buiksloot komt (ernstig) overgewicht juist relatief weinig voor onder 5-jarigen. Overgewicht en obesitas onder 5-jarigen, 2008 overgewicht obesitas Volewijck 6 3 IJplein/Vogelbuurt 15 8 Nieuwendam-Noord 13 7 Banne Buiksloot 7 5 Amsterdam 10 5 ER-doel: betere gezondheid bron: GGD Amsterdam 9.5 Veiligheid: subjectieve veiligheid nu lager dan gemiddeld In 2008 werden in Volewijck veel meldingen gedaan van geweld. De buurt heeft verder al jaren problemen met vandalisme en overlast. Dit heeft ertoe geleid dat de objectieve veiligheid in 2008 lager is dan gemiddeld in Amsterdam. De subjectieve veiligheid is in alle aandachtsbuurten in Amsterdam-Noord sinds 2006 iets achteruitgegaan en onder het stedelijk gemiddelde gezakt. Objectieve en subjectieve veiligheidsindex (Amsterdam 2003=100), 2006 en 2008 Objectieve veiligheidsindex Subjectieve veiligheidsindex Volewijck IJplein/Vogelbuurt Nieuwendam-Noord Banne Buiksloot Amsterdam ER-doel: veiligere buurten betere herovering van het openbare domein 110

111 10 Zuidoost In Zuidoost is één buurtcombinatie aangewezen als aandachtswijk: Bijlmer Oost E, G, K (T94). De analyse is op verzoek van het stadsdeel uitgebreid met de buurtcombinaties Bijlmer Centrum (T93) en Holendrecht/Reigersbos (T96). Beide buurten zijn angemerkt als probleemcumulatiegebied in het kader van het Grotestedenbeleid. De gegevens over deze buurten zijn bedoeld als achtergrondinformatie Wonen en leven: waardering voor de Bijlmer neemt toe De bewoners van de Bijlmer zijn in 2007 positiever over hun buurt dan in Het gemiddelde rapportcijfer steeg met 0,3 punten tot een 6,6 voor Bijlmer Oost en een 6,2 voor Bijlmer Centrum. Rapportcijfer bewoners voor de eigen buurt Bijlmer Oost (EGK) 6,3 6,6 Bijlmer Centrum 5,9 6,2 Holendrecht/Reigersbos 6,8 7,0 Zuidoost 6,7 6,9 Amsterdam 7,1 7,2 ER-doel: verbeterde woonomgeving Bron: WIA De wijze waarop Bijlmer Centrum is ingericht wordt in 2007 veel beter gewaardeerd door de bewoners dan in De waardering voor hoe Bijlmer Oost er uitziet ging juist wat achteruit. Rapportcijfer bewoners voor de inrichting van de woonomgeving (1=zeer lelijk, 10=zeer mooi) Bijlmer Oost (EGK) 6,7 6,4 Bijlmer Centrum 6,1 6,6 Holendrecht/Reigersbos 6,7 6,9 Zuidoost 6,9 6,8 Amsterdam 6,7 6,6 ER-doel: hogere kwaliteit van het aangezicht van de straten Bron: WIA Op basis van een viertal stellingen over hoe mensen in de buurt met elkaar omgaan en of men zich thuis voelt in de buurt is een maat voor sociale cohesie gemaakt. Hoe hoger de score, hoe groter de ervaren sociale cohesie. De sociale cohesie in Zuidoost is de laatste 111

112 twee jaar verbeterd van een score net onder het stedelijk gemiddelde tot één die hier net boven ligt. De niet-aandachtswijk Holendrecht/Reigersbos heeft met een 5,6 een lagere score dan de twee wijken in de Bijlmer. Sociale cohesie Bijlmer Oost (EGK) n.b. 6,2 Bijlmer Centrum n.b. 6,6 Holendrecht/Reigersbos n.b. 5,6 Zuidoost 5,7 6,2 Amsterdam 5,8 6,0 ER-doel: betere condities om te kunnen samenleven Bron: Enquête De bewoners van Zuidoost beoordelen de betrokkenheid van de bewoners bij de buurt in 2007 beter dan in In Bijlmer Centrum blijft het oordeel van de bewoners met gemiddeld een 5,2 erg laag. Beoordeling betrokkenheid buurtbewoners bij de buurt, 2005 en 2007 (rapportcijfers) Bijlmer Oost (EGK) 5,5 5,8 Bijlmer Centrum 4,9 5,2 Holendrecht/Reigersbos 5,6 5,8 Zuidoost 5,5 5,8 Amsterdam 5,7 6,0 ER-doel: meer en betere bewonersparticipatie Bron: WIA In 2009 wordt een kwart van de Amsterdamse woningen krap bewoond. Dat wil zeggen dat het aantal kamers kleiner of gelijk is aan het aantal inwoners. Het aandeel krappe woningen is de laatste twee jaar afgenomen in de Bijlmer tot 26,5% in Bijlmer Oost en 32,1% in Bijlmer Centrum. Aandeel krappe woningen Bijlmer Oost (EGK) 28,8 26,5 Bijlmer Centrum 33,4 32,1 Holendrecht/Reigersbos 24,0 24,0 Zuidoost 28,6 27,5 Amsterdam 25,5 25,0 ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S In Bijlmer Oost bevindt zich een concentratie van krap bewoonde woningen. Dit gebied, maar minstens 43% van de huishoudens krap behuisd is, is de afgelopen twee jaar iets in omvang toegenomen. 112

113 Concentratiegebieden krappe woningen (minimaal 43%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: minder overbewoning Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam In Bijlmer Oost geven de bewoners in 2009 een iets lager rapportcijfer voor de mate waarin ze burenoverlast ondervinden dan twee jaar daarvoor. In de overige twee buurten zijn de bewoners juist iets positiever geworden. Rapportcijfer voor overlast van buren (hoe hoger hoe minder overlast) Bijlmer Oost (EGK) 7,3 7,0 Bijlmer Centrum 6,6 6,8 Holendrecht/Reigersbos 6,8 7,4 Zuidoost 7,0 Amsterdam 7,1 7,3 ER-doel: minder woonoverlast Bron: WIA In 2007 heeft in de H-buurt (Bijlmer Centrum) een pilot-onderzoek plaatsgevonden van Bureau Zoeklicht. Deze onderzoeken dragen bij aan het ER-doel minder woonfraude. Zowel het aandeel jongeren, het aandeel niet-westerse allochtonen als het aandeel eenoudergezinnen is in Bijlmer Oost relatief stabiel. In Holendrecht/Reigersbos is het aandeel niet-westerse allochtonen met 2,5% is gestegen terwijl dit aandeel in Bijlmer Centrum met 1,2% gedaald. Toch is dit aandeel in Bijlmer Centrum hoger dan in andere aandachtsbuurten en zelfs het hoogste van de hele stad. Het aandeel gemengde stellen ligt in alle aandachtsbuurten hoger dan het stedelijk gemiddelde. 113

114 Bevolkingssamenstelling aandachtswijken Zuidoost, procenten jongeren (0-23 jaar) niet-westerse allochtonen eenoudergezinnen gemengde stellen naar herkomst Bijlmer Oost ,7 70,2 17,5 12, ,4 70,2 16,9 - Bijlmer Centrum ,8 79,6 19,0 13, ,4 78,4 18,5 - Holendrecht ,5 55,4 18,0 12, ,5 57,9 18,4 - Zuidoost ,1 63,1 17,3 12, ,6 63,6 16,9 - Amsterdam ,7 34,5 8,9 10, ,8 34,7 8,8 - ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S en CBS In Zuidoost wonen relatief veel Amsterdammers van Surinaamse afkomst of uit de overige niet-westerse landen. De verdeling van deze groepen over het stadsdeel lijkt in 2008 sterk op die in Concentratiegebieden van herkomstgroepen in Zuidoost, 2008 Autochtonen (n>958, >67%) Surinamers (n>172, >18%) Marokkanen (n>177, >17%) Turken (n>100, >15%) Overig niet-westerse allochtonen (n>180, >19%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk bron: UVA/O+S: Stadsmonitor Zuidoost kent enkele grote concentratiegebieden van eenoudergezinnen. Zowel in Bijlmer Centrum als in Bijlmer Oost zijn deze gebieden in 2008 iets kleiner dan in

115 Concentratiegebieden eenoudergezinnen (minimaal 22%) in 2006 (geel) en 2008 (blauw) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam Sinds 2008 kent Bijlmer Centrum een concentratiegebied van zowel kinderen tot en met 11 jaar als van jongeren tussen 12 en 17 jaar. Concentratiegebieden jongeren in 2006 (geel) en 2008 (blauw) 0-11 jaar (minimaal 25%) jaar (minimaal 13%) ER-doel: grotere diversiteit in buurten en wijk Bron: O+S/UVA: Stadsmonitor Amsterdam 10.2 Leren en opgroeien: hoog maar afnemend aandeel VSV ers in Bijlmer In Zuidoost ligt de gemiddelde Citoscore in 2009 met 534,2 lager dan in 2006 (534,5). In dezelfde periode steeg het stedelijk gemiddelde met 0,3 punten naar 537,1. In beide jaren staan in Bijlmer Oost 6 basisscholen die ruim onder het stedelijk gemiddelde scoren. 115