Wonen in Amsterdam 2011 Leefbaarheid

Transcriptie

1 Gemeente Amsterdam Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties

2 Colofon Uitgave Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Amsterdam Datum Juli 2013 Auteurs San Yin Kan, Jan Düker en Kees Dignum Begeleidingsgroep Vertegenwoordigers van stadsdelen, corporaties, de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties, de dienst Wonen, Zorg en Samenleven en Bureau Onderzoek en Statistiek Redactie Kees Dignum, Gozewijn Bergenhenegouwen en San Yin Kan Grafische vormgeving Arie de Zeeuw Foto voorkant Edwin van Eis In opdracht van De Dienst Wonen, Zorg en Samenleven, de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties en alle Amsterdamse stadsdelen Gemeente Amsterdam Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Jodenbreestraat 25 Postbus BX Amsterdam Telefoon Website Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties Delflandlaan 4 Postbus AR Amsterdam Telefoon W-mail info@afwc.nl Website

3 Wonen in Amsterdam 2011

4 4

5 Inhoudsopgave Samenvatting en conclusies 5 Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Bijlage 1 Bijlage 2 Inleiding Wonen in Amsterdam (WiA) en leefbaarheid Relatie met andere leefbaarheidsonderzoeken Leeswijzer 14 Stadsdelen Totaaloordeel buurt en toekomstige ontwikkeling Schoon, heel, veilig: schoon Schoon, heel, veilig: heel Schoon, heel, veilig: veilig Prettig samenleven Wat kan er verbeteren? Resumé 26 Buurtcombinaties Totaaloordeel over de buurt Schoon, heel, veilig: schoon Schoon, heel, veilig: heel Schoon, heel, veilig: veilig Prettig samenleven Voorzieningen Aantrekkelijkheid woonomgeving Hoogste en laagste scores per thema 63 Sociale controle Algemeen Sociale controle en bevolkingskenmerken Stadsdelen Buurtcombinaties 73 Sociale controle per buurt 79 Enquête 82 3

6 4

7 Samenvatting en conclusies De scores op de leefbaarheidsvragen van Wonen in Amsterdam 2001 worden beschouwd als een nulmeting. Elke twee jaar worden de vragen opgenomen, zodat de gegevens door de tijd heen vergeleken kunnen worden. Totaaloordeel en ontwikkeling Ten opzichte van 2009 is het totaaloordeel over de buurt in Amsterdam vrijwel gelijk gebleven (gemiddeld rapportcijfer van 7,28 naar 7,34 in 2011). Wel is het zo dat in 2011 geen enkele buurt lager gewaardeerd wordt dan een 6,0. In voorgaande jaren WiA waren er altijd één of meer buurten die onder de zes gewaardeerd werden. Op stadsdeelniveau zijn het de bewoners van Centrum en Zuid die het meest tevreden zijn met hun buurten (8,1 en 7,9 respectievelijk). De buurten die het hoogst gewaardeerd worden zijn Landelijk Noord en Grachtengordel-West (beide 8,4). Gebieden met een hoge waardering zijn voornamelijk te vinden in Centrum, Zuid en aan de rand van de stad in de meer landelijke gebieden. De buurten van Nieuw-West worden, samen met de buurten van Noord het laagst beoordeeld door haar bewoners, voor beide stadsdelen komt de waardering neer op een 6,8. De Kolenkit (in West) is in 2011 de buurtcombinatie met het laagste gemiddelde cijfer voor het totaaloordeel, dit was vóór 2007 ook het geval. In Overtoomse Veld is de tevredenheid over de buurt het meest toegenomen tussen 2009 en 2011(van 5,6 naar 6,2). Bij de stedelijke vernieuwing daalt de leefbaarheid vaak in de uitvoeringsfase, om sterk toe te nemen bij de afronding. Dat doet zich in Overtoomse Veld nu voor. Na Overtoomse Veld is het gebied de Omval de buurt met de grootste stijging (van 6,1 naar 6,6). Andere buurten waar de leefbaarheid er sterk op vooruit is gegaan zijn de Transvaalbuurt (van 6,5 naar 6,9), De Centrale Markt/Frederik Hendrikbuurt (van 7,5 naar 7,9), Het Erasmuspark (6,9 naar 7,2) en Venserpolder (van 6,1 naar 6,4). De sterkste daling tussen 2009 en 2011 is te zien in Burgwallen-Nieuwe Zijde (van 7,6 tot 7,1). Daarnaast daalde de waardering in Banne Buiksloot/Buiksloterham (van 6,7 tot 6,4), Bosleeuw (van 6,6 tot 6,3), de Eendracht (van 7,0 tot 6,7) en Driemond (van 5

8 8,0 tot 7,7). De buurtcombinaties Slotervaart-Zuid en Holendrecht/Reigersbos, waar in 2009 nog een sterke daling plaatsvond, stabiliseerden in In stadsdeel West is de leefbaarheid in alle buurtcombinaties er op vooruit gegaan in de afgelopen tien jaar. Dit geldt ook voor grote delen van Oost en Zuidoost. In Centrum en Zuid zien we her en der toenames, maar toch vooral een stabilisatie. In deze stadsdelen was het leefbaarheidsoordeel altijd al hoog, het is dan niet verrassend dat de leefbaarheid niet zo sterk toeneemt. In stadsdeel Nieuw-West zien we een stijgende tevredenheid voor de buurten gelegen aan de ring en achterin Osdorp. In Noord zien we dat in vier gebieden de leefbaarheid lager wordt beoordeeld dan in Meer dan de helft van alle buurtcombinaties laat in 2011 een duidelijk positiever beeld zien dan in De grootste toename vindt plaats in de buurten: de Kinkerbuurt (van 6,1 naar 7,7), De Indische Buurt West (van 5,4 naar 7,0) en De Krommert Zuid (van 5,5 naar 7,0). Opvallend is dat al deze buurten in 2001 ver onder het stedelijk gemiddelde (6,9) beoordeeld werden. Andere buurten waar de leefbaarheid sterk is gestegen, zijn Erasmuspark en de Staatsliedenbuurt. Daarnaast zijn er nog negen andere buurten waar de leefbaarheid met meer dan een vol punt is gestegen in de afgelopen tien jaar. Een zestal buurten, merendeels in Noord, laat een daling van het totaaloordeel zien tussen 2001 en Er is gevraagd hoe de bewoners verwachten dat buurt zich zich de komende jaren ontwikkelt. In 2011 hebben bewoners gemiddeld genomen even hoge verwachtingen over de ontwikkeling van de buurt als in De hele stad wordt met een 7,0 beoordeeld. Het meest optimistisch zijn de bewoners van Centrum (7,5), het minst de bewoners van Nieuw-West (6,4). De vraag over de verwachte buurtontwikkeling wordt in één gebied met lager dan een zes beoordeeld, Eendracht in Nieuw-West krijgt een 5,9. Er zijn duidelijke verschillen zichtbaar tussen buurten en stadsdelen. In de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost krijgen de meeste buurtcombinaties een cijfer tussen de 6 en de 7. In Centrum, West, Zuid en Oost is men in veel gebieden positiever over de verwachte ontwikkeling en worden meer gebieden gewaardeerd met een cijfer tussen de 7 en de 8. 6

9 Schoon De tevredenheid over het schoonhouden van straten en stoepen (rapportcijfer 6,3) is minder hoog dan het totaaloordeel voor de buurt. Het meest tevreden over het schoonhouden van straten en stoepen zijn de bewoners van Centrum (6,9), het minst tevreden de bewoners van Noord (5,4). Noord laat een enorme verslechtering zien ten opzichte van 2009 (en 2005), in voorgaande jaren schommelde het gemiddelde telkens rond de 6, in 2011 is dit zes tiende lager. Buurtcombinaties van stadsdeel Noord, en dan met name in Volewijck en IJplein/ Vogelbuurt worden laag beoordeeld voor het schoonhouden van straten en stoepen (en andere indicatoren voor schoonhouden en onderhoud). Bij de meeste stadsdelen vindt er door de jaren heen weinig verandering plaats, alleen Oost laat een verbetering zien. Driemond laat de sterkste vooruitgang zien. Weesperbuurt/Plantage is de buurt met het hoogste oordeel over het schoonhouden van straten en stoepen. De tevredenheid over het schoonhouden van de groenvoorzieningen is hoger in 2011 dan in 2009, 6,5 in plaats van 6,4. Op Noord (6,0) na ligt in alle stadsdelen het gemiddelde rond de 6,5. De grootste stijging tussen 2005 en 2011 is te zien bij stadsdeel Oost (van 6,3 naar 6,7). De overlast door vervuiling is iets verminderd. In de afgelopen tien jaar is de overlast geleidelijk afgenomen tot een 6,1 in Er zijn nog drie stadsdelen met een rapportcijfer lager dan 6.: West, Zuidoost en Noord (respectievelijk 5,9, 5,8 en 5,4). Noord laat op dit vlak een verslechtering zien ten opzichte van In Nieuw-West is de overlast afgenomen. Dit vertaalt zich in een stijging van het cijfer van 5,7 naar 6,0. Op buurtniveau is de grootste toename van overlast door vervuiling te zien in Nieuwmarkt/Lastage, Overtoomse Veld, Willemspark en Slotervaart-Zuid. 7

10 Heel Gemiddeld geven Amsterdammers een 6,5 voor het onderhoud van de straten en stoepen. Het onderhoud van straten en stoepen verbetert geleidelijk volgens de Amsterdammers. Centrum (6,8) krijgt het hoogste cijfer van haar bewoners, Noord (5,7) het laagste. Noord laat ten opzichte van 2009 ook op dit onderwerp een daling zien. In vergelijking met 2005 laten de stadsdelen Oost en West een forse stijging zien. De tevredenheid over het onderhoud van groenvoorzieningen is verbeterd in Een meerderheid van de stadsdelen krijgt een cijfer hoger dan een 6,7. Zuid krijgt de hoogste beoordeling, een 6,9. Alleen Nieuw-West en Noord, met respectievelijk een 6,6 en 6,3 worden lager beoordeeld. Noord laat een lichte daling zien ten opzichte van 2009, maar de daling is niet zo sterk als bij andere indicatoren over vervuiling, schoon houden en onderhoud. Nellestein krijgt het hoogste oordeel voor wat betreft het schoonhouden van de groenvoorzieningen en het onderhoud van de groenvoorzieningen. Voor wat betreft het onderhoud van straten en stoepen, scoort de relatief nieuwe buurt Oostelijk Havengebied/ Zeeburgereiland het hoogst. De tevredenheid over het onderhoud van de woningen in de buurt stabiliseert in De hoogste beoordeling geven de bewoners in Centrum. In 2011 wordt het onderhoud van de woningen het laagst gewaardeerd in Nieuw-West en Noord. De grootste toename van de waardering heeft plaatsgevonden in Oost en West. Veilig Amsterdammers voelen zich gemiddeld genomen veilig. Het gemiddelde cijfer voor veilig voelen overdag is al een aantal jaren constant gebleven op een 8,2. Tussen 2001 en 2011 verbetert de subjectieve veiligheid in de meeste stadsdelen, alleen Noord laat een lichte verslechtering zien. s Avonds wordt de veiligheid minder positief beoordeeld dan overdag (een vol punt verschil), al is het gemiddelde nog steeds een ruime voldoende. In de stadsdelen Oost en West lijkt het verschil in veiligheidsbeleving s avonds en overdag op de stad als geheel: een vol punt verschil. In Centrum en Zuid is het verschil kleiner dan een vol punt en in Noord, Zuidoost en Nieuw-West is het verschil groter dan een vol punt. In vergelijking met tien jaar geleden laten Oost en West de grootste verbetering zien. Tussen 2009 en 2011 laat Transvaalbuurt op veel vlakken verbetering zien, waaronder het s avonds veilig voelen. Ondanks de geleidelijke verbetering van de ervaren veiligheid is overlast door criminaliteit in 2011 voor het eerst in de tweejaarlijkse metingen sinds 2001 toegenomen: deze trendbreuk doet zich in alle stadsdelen voor. Bosleeuw laat de grootste daling zien op de thema s veilig voelen s avonds en overlast van criminaliteit. Landlust Zuid heeft het laagste cijfer voor wat betreft overlast van criminaliteit. 8

11 Prettig samenleven Prettig samenleven, de sociale dimensie van leefbaarheid, wordt gemeten aan de hand van drie vragen. Hoe gaan de verschillende groepen met elkaar om in de buurt? In hoeverre zijn bewoners betrokken bij de buurt? En voelt men zich thuis in de buurt? De omgang tussen verschillende groepen wordt door Amsterdammers, net zoals in 2009, in 2011 met een 6,9 beoordeeld. Nieuw-West (6,6) ontvangt het laagste cijfer en Centrum (7,3) het hoogste. Het rapportcijfer over de betrokkenheid bij de buurt is iets gestegen ten opzichte van 2009, dat past in de trend sinds Nieuw-West en Zuidoost (beide 5,9) scoren nog net geen voldoende in Het hoogst gewaardeerd wordt Centrum (6,7). Tussen 2001 en 2011 is in Noord geen verandering waarneembaar. De overige stadsdelen laten een sterke stijging zien. Het rapportcijfer voor het thuisvoelen in de buurt is hoog en constant. Gemiddeld gesproken voelen de Amsterdammers in de verschillende stadsdelen zich zeer thuis in hun buurt: overal meer dan een ruime voldoende. Landelijk Noord krijgt op alle indicatoren voor prettig samenleven de hoogste score toegekend. De Transvaalbuurt laat op elke indicator voor prettig samenleven de sterkste verbetering zien tussen 2009 en Driemond laat de grootste verslechtering zien van de betrokkenheid bij de buurt en het thuis voelen in de buurt tussen 2009 en De betrokkenheid wordt het laagst beoordeeld in De Omval, terwijl de omgang tussen groepen mensen en het thuis voelen in de buurt het laagst wordt beoordeeld in Overtoomse Veld en De Kolenkit. Verbeteraspecten In het onderzoek is ook gevraagd naar de verbeterpunten van de woonomgeving. Het schoonhouden van straten en stoepen (38%) wordt het vaakst genoemd door bewoners. In Noord wordt dit verbeterpunt door 52% van de bewoners genoemd, terwijl dit in Centrum maar in 26% van de respondenten het geval is. Het onderhoud van bestaande woningen, het schoonhouden van het groen, het onderhoud van straten en stoepen, meer winkels en veiligheid worden door rond de 25% van de bewoners genoemd. Het onderhoud van bestaande woningen is in West (32%) belangrijk. Het schoonhouden van het groen wordt het vaakst in Noord genoemd (36%). Alle aspecten rond onderhoud en schoonhouden worden door de bewoners van Noord vaker genoemd dan elders. Om meer winkels wordt vooral gevraagd in Oost, Noord en Zuidoost, 30% van de bewoners geeft dit aan. Maatregelen om de veiligheid te verbeteren worden het meest door bewoners in Nieuw-West en Zuidoost benoemd. Parkeergelegenheid is een verbeteraspect dat in Zuid en Centrum vaak door de bewoners wordt genoemd. 9

12 Sociale controle De vragen over de omgang van verschillende groepen mensen in de buurt, de betrokkenheid van buurtbewoners en het thuis voelen in de buurt, geven een beeld van de buurtbinding en sociale contacten. Voor een oordeel over de actiebereidheid van de bewoners waren tot nu toe geen vragen opgenomen. In WiA 2011 zijn daarom vijf vragen opgenomen waarin wordt gevraagd of men denkt dat mensen uit deze buurt iets doen als ze zien dat: er spijbelende kinderen rond hangen, graffiti wordt gespoten, er een heftige woordenwisseling is, er wordt ingebroken of als iemand bezig is aan een geparkeerde auto van een van de bewoners. Deze vijf vragen worden samen tot een schaal gevormd om de actiebereidheid en de mate van sociale controle in de verschillen stadsdelen te meten. De mate waarin bewoners denken dat er ingegrepen wordt, blijkt positief samen te hangen met de gemiddelde waardering die de bewoners geven bij de andere leefbaarheidvragen; tevredenheid met de buurt (totaaloordeel), onderhoud en schoonhouden van straten en stoepen, omgang van verschillende groepen, betrokkenheid van buurtbewoners, overlast (buren, andere groepen mensen en vervuiling) en veilig voelen. Anders gezegd, waar de mensen meer bereid zijn om in actie te komen ligt de waardering van de leefbaarheid van de buurt gemiddeld hoger. Bewoners tussen jaar denken vaker (60%) dat buurtbewoners zullen ingrijpen bij incidenten dan jongere en oudere bewoners. Turkse Amsterdammers (43%) en Amsterdammers uit de brede groep overige niet-westerse Amsterdammers (41%) denken minder vaak dan andere groepen dat buurtbewoners zullen optreden. De stadsdelen Centrum, Zuid en Oost hebben in vrijwel alle gevallen de hoogste percentages respondenten die verwachten dat de mensen uit hun buurt (zeker of waarschijnlijk) iets zullen doen bij elk van de vijf vragen. De andere stadsdelen scoren duidelijk lager. Waar de actiebereidheid groter is, zijn ook de scores op een aantal andere leefbaarheidskenmerken hoger. Een tegenvoorbeeld is stads deel Centrum. De overlast door andere groepen mensen is daar hoger dan gemiddeld, maar de bereidheid om in te grijpen is juist hoger. De overlast heeft waarschijnlijk te maken met de toeristen die het Centrum in grote getale bezoeken. Als naar afzonderlijke buurtcombinaties wordt gekeken dan blijkt dat Landelijk Noord (73%) en Driemond (66%), de buurtcombinaties zijn waar men denkt dat bewoners het vaakst zullen ingrijpen. Meerdere buurten in Zuid en Centrum en enkele buurten in Oost en West laten hogere scores zien. De buurt waar men verwacht dat bewoners het minst snel ingrijpen is Osdorp-Midden (35%). Door de stad verspreid zijn er buurtcombinaties waar de verwachting laag ligt. De twaalf buurten die in 2001 tot de hotspots van leefbaarheidsproblemen werden gerekend, blijken momenteel (in 2011 is het voor het eerst gemeten) allen een relatief lage score te hebben op de sociale controle indicator. Ondanks dat het overgrote deel van de hotspots juist sterke verbeteringen hebben laten zien op de algemene buurtwaardering wijst de lage sociale controle op een voortdurende kwetsbaarheid. 10

13 1 Inleiding 1.1 Wonen in Amsterdam (WiA) en leefbaarheid Het begrip leefbaarheid wordt gebruikt om aan te geven hoe aantrekkelijk een buurt of gebied is om te wonen of verblijven. Nadeel van het begrip leefbaarheid is dat het een containerbegrip is waar veel onder wordt geschaard. Zo zijn er in Amsterdam diverse monitoren ontwikkeld die raken aan het begrip leefbaarheid, het verschil tussen deze monitoren zit hem in de focus van een bepaald aspect van de leefbaarheid. In onze benadering in het algemeen, en specifiek voor deze rapportage, onderscheiden wij de volgende aspecten van leefbaarheid: Schoon: de resultaten van alle activiteiten die gericht zijn op het schoonhouden van de stad, met name woongebouwen en woonomgeving; Heel: de resultaten van alle activiteiten die gericht zijn op een goed functionerend gebruik en onderhoud van objecten in de stad, met name in de gebouwde omgeving en de buitenruimte; Veilig: de resultaten van alle activiteiten die gericht zijn op een vergroting van de veiligheid van bewoners, met name op het terrein van criminaliteit en verkeer; Prettig samenleven: de resultaten van alle activiteiten die ten doel hebben om de kwaliteit van het samenleven van bewoners te verbeteren, met name op straat-, buurt-, en wijkniveau. De aanwezigheid van voorzieningen: functiemenging van wonen, werken en voorzieningen maakt stedelijke woonmilieus aantrekkelijk. In 2001 is het onderzoek Wonen in Amsterdam (WiA) voor het eerst uitgebreid met leefbaarheidsvragen. De vragen die vanaf toen in het onderzoek zijn opgenomen komen grotendeels overeen met de Lemon-leefbaarheidsmonitor van Aedes. Er wordt gevraagd naar het subjectieve oordeel van bewoners op verschillende leefbaarheidsaspecten. Hierbij staat centraal hoe de bewoners zelf denken over de leefbaarheid in hun buurt. De scores op de leefbaarheidsvragen van Wonen in Amsterdam 2001 worden beschouwd als een nulmeting. 11

14 Elke twee jaar worden de vragen opgenomen, zodat de gegevens ook door de tijd heen vergeleken kunnen worden. Ook worden deze indicatoren gebruikt om de voortgang van de doelen die gesteld zijn in de overeenkomst Bouwen aan de Stad te monitoren. Naast het rapporteren van de leefbaarheid op stadsdeelniveau wordt er voor namelijk op buurtcombinatie-niveau gerapporteerd. Met de fusie van de stadsdelen in 2011 zijn stadsdelen namelijk van een dergelijke grootte geworden dat rapportcijfers over een dergelijk gebied niet zoveel zeggen. Alle buurtcombinaties worden meegnomen in het onderzoek. Immers de probleembuurt van gisteren is niet noodzakelijk de probleembuurt van vandaag en omgekeerd. Zeker voor het volgen van ontwikkelingen over langere periodes is het wenselijk als onderzoeken zich niet beperken tot die wijken die in het kader van bepaald beleid zijn aangewezen. WiA is een steekproefonderzoek, betrouwbaarheidsmarges zijn dus van toepassing. Op stadsdeelniveau liggen die tussen de 2,3% en 3,4%, afhankelijk van de omvang van de respons, op buurtniveau liggen die lager. Het gaat in deze rapportage dan ook niet om het exacte rapportcijfer vast te stellen dat door bewoners in een bepaald stadsdeel of buurt wordt gegeven. Veeleer gaat het erom algemene patronen op te sporen en te bepalen welke wijken en buurten ruim boven het Amsterdamse gemiddelde scoren en welke eronder. In tegenstelling tot de andere rapporten en factsheets van WiA zijn in deze rapportage de rapportcijfers gebaseerd op ongewogen cijfers. In het landelijke benchmarkbestand van Lemon zijn de gegevens ook niet gewogen. Vanuit het streven naar eenduidigheid is er daarom voor gekozen om voor de leefbaarheids dimensies uit te gaan van ongewogen cijfers. Dit is in 2001 besloten en omwille van continuïteit wordt hiermee doorgegaan. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om met deze rapportage buurten te stigmatiseren. Wel is het wenselijk dat de mening van bewoners over de leefbaarheid in de buurt helder voor het voetlicht komt. Als bewoners tevreden of ontevreden zijn over de leefbaarheid in een bepaalde buurt wordt dat in deze rapportage duidelijk weergegeven. Op basis van deze rapportage kunnen de betrokkenen (bewoners, stadsdeel, woningcorporaties, centrale stad, politie etc.) de discussie voeren en met elkaar beslissen welke maatregelen nodig zijn. De gegevens uit dit onderzoek kunnen daarbij worden gecombineerd met de kennis en ervaringen van de betrokkenen in specifieke buurten. In de afgelopen jaren is gebleken dat de stadsdelen en corporaties steeds meer gebruikmaken van de gegevens in dit onderzoek om te bezien of inspanningen op het gebied van leefbaarheid vruchten afwerpen. 12

15 1.2 Relatie met andere leefbaarheidsonderzoeken De WiA-rapportage leefbaarheid is niet het enige leefbaarheidsonderzoek dat in Amsterdam wordt uitgevoerd. Vanaf 2003 wordt het veldwerk voor de monitor leefbaarheid en veiligheid continu uitgevoerd. In overleg met de Directie Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Amsterdam (doov) wordt getracht overlap tussen beide onderzoeken zoveel mogelijk te voorkomen. Het zwaartepunt van de monitor leefbaarheid en veiligheid komt daarbij te liggen bij veiligheid. Voor informatie over de veiligheidssituatie in Amsterdam verwijzen wij graag naar de Regionale Veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland en de Veiligheidsindex Amsterdam van doov: Naar aanleiding van het programakkoord is de leefbaarheidsindex ontwikkeld door O&S in opdracht van OOV. De index berust op drie pijlers: Overlast, Fysiek en Sociaal. De gegevens zijn allen afkomstig uit de enquête van de Veiligheidsmonitor. De sindex kent voor een deel inhoudelijke overlap met de leefbaarheidsgegevens uit het onderzoek Wonen in Amsterdam. Een belangrijke overeenkomst is verder dat beide onderzoeken naar het oordeel van de burger kijken (subjectieve gegevens). Er zijn echter belangrijke verschillen tussen deze twee onderzoeken. Ten eerste de mate waarin ontwikkelingen op de lange termijn kunnen worden geschetst. In WiA wordt al sinds 2001 gevraagd naar het oordeel van bewoners over de leefbaarheid, terwijl de sindex teruggaat tot Ten tweede de frequentie. Over de sindex wordt iedere vier maanden gerapporteerd, over Wonen in Amsterdam (WiA) iedere twee jaar. Op basis van de sindex kan er dus sneller worden gestuurd op ontwikkelingen, terwijl op basis van WiA de ontwikkeling op de lange termijn kan worden weergegeven. In die zin zijn beide onderzoeken complementair. Ten slotte verschilt het thematische uitgangspunt. De leefbaarheidsvragen uit WiA zijn ontwikkeld vanuit het domein wonen en woonomgeving, terwijl de vragen uit de sindex zijn ontwikkeld vanuit het domein veiligheid. Beide domeinen komen bij elkaar op het vlak leefbaarheid. Deze toenadering is ook beleidsmatig steeds meer te zien (gebiedsgericht werken). Zie ook: veiligheid/veiligheid-cijfers/leefbaarheidsindex/ Een ander instrument waar de leefbaarheid mee wordt gemeten is de Leef barometer. De Leefbaarometer is een instrument van het ministerie van BZK waar de leefbaarheid in Nederland gemeten wordt tot op straatniveau (het zogenaamde 6-positie-postcode niveau). Deze is sinds 2008 online en kan ontwikkelingen laten zien van 1998 tot en met Het berekenen van de leefbaarheid op zo een klein schaal niveau gebeurt aan de hand van 49 indicatoren. Deze indicatoren variëren in soort. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken naar het type woningen maar ook naar het aantal werklozen. Hier wordt dus niet gevraagd naar bewonersoordelen van allerlei leefbaarheidaspecten, maar er wordt gekeken naar indicatoren die een statistisch aangetoond causaal verband met het niveau van leefbaarheid hebben. Voor meer informatie hierover: www. leefbaarometer.nl 13

16 Op het gebied van leefbaarheidsmonitoren is het goed om ook nog even aandacht te geven aan de monitor De Staat van de Stad Amsterdam. De zevende versie van deze monitor staat gepland voor najaar De Staat van de Stad geeft een beeld van de ontwikkelingen in participatie en leefsituatie. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van de Stadsmonitor Amsterdam. De Stadsmonitor Amsterdam geeft op een laag ruimtelijk schaalniveau (6-positie-postcode) een beeld van de ruimtelijke spreiding van verschijnselen, zoals werkloosheid en kenmerken van bevolkingsgroepen (o.a. leeftijd, huishoudenstype en etniciteit). Uit eerdere leefbaarheidsrapportages op basis van Wonen in Amsterdam is gebleken dat leefbaarheidsproblemen vaak optreden in die buurten die te maken hebben met ruimtelijke concentraties van sociaal-economische problemen. Voor meer informatie hierover: www. os.amsterdam.nl/publicaties/destaatvandestadamsterdam/ 1.3 Leeswijzer Deze rapportage is bondiger dan de rapportage van Ten eerste omdat dit keer geen hoofdstuk over buurten is opgenomen. Ten tweede omdat ervoor gekozen is om het hoofdstuk over de stadsdelen in te korten. Stadsdelen zijn van een dermate grote omvang geworden, een geografisch gebied ter grootte van een middelgrote stad in Nederland, dat een gemiddelde per stadsdeel niet veel meer zegt omdat leefbaarheid toch vaak op een lokale schaal wordt ervaren. In hoofdstuk 2 worden de leefbaarheidsresultaten voor de stad als geheel en per stadsdeel kort aangestipt. In hoofdstuk 3 wordt er gerapporteerd op het schaalniveau van de buurtcombinatie. De gegevens worden voornamelijk met behulp van kaarten gepresenteerd. De kaarten geven een snel en duidelijk overzicht van de scores van de verschillende buurtcombinaties. Voor wie de precieze gegevens wil weten, is er een losse bijlage met de scores van Wonen in Amsterdam 2011 (en eerdere edities) per gebied. Hoofdstuk 4 gaat in op een aspect van de leefbaarheid dat in de rapportages van WiA nog niet zoveel aan de orde is geweest, maar wat in verschillende andere publicaties over leefbaarheid wel belicht wordt: collectieve zelfredzaamheid. De collectieve zelfredzaamheid wordt hier bepaald aan de hand van twee onderdelen. Ten eerste buurtbinding en sociale contacten. Hiervoor zijn al verschillende WiA-variabelen beschikbaar. En ten tweede de actiebereidheid van bewoners om in te grijpen als zij iets zien gebeuren wat niet door de beugel kan. Over de actiebereidheid van bewoners waren tot nog toe geen vragen opgenomen in WiA. In de vragenlijst van 2011 is dit voor het eerst het geval. Jan Düker, senior onderzoeker van stadsdeel Oost heeft de vragen over zelfredzaamheid geanalyseerd en het hoofdstuk over sociale controle geschreven. 14

17 2Stadsdelen 2.1 Totaaloordeel buurt en toekomstige ontwikkeling Tussen 2001 en 2009 is het leefbaarheidscijfer voor Amsterdam elke twee jaar toegenomen. Echter tussen 2009 en 2011 vindt een stabilisatie van het totaaloordeel plaats voor de stad. Op de vraag: Hoe tevreden bent u met uw buurt (totaaloordeel) geven de Amsterdammers evenals in 2009 hun buurt een 7,3 als rapportcijfer. In 2007 was dat een 7,2, in 2005 een 7,1 en in 2001 een 6,9. Bewoners van Centrum en Zuid zijn het meest tevreden met hun buurten (8,1 en 7,9 respectievelijk) maar dit zijn ook de stadsdelen waar de afgelopen twee jaar geen verbetering te zien is. De twee stadsdelen die de sterkste stijging van de buurtwaardering laten zien tussen 2009 en 2011 zijn Nieuw-West (van 6,6 naar 6,8) en West (van 7,2 naar 7,4). De buurten van Nieuw-West worden, samen met Noord het laagst beoordeeld. Laag is hier relatief want beide stadsdelen worden met een 6,8 beoordeeld. Waar Nieuw-West een stijging laat zien in de afgelopen twee jaren is in Noord een daling zichtbaar (van 6,9 naar 6,8). Oost en Zuidoost laten ook vooruitgang zien ten opzichte van 2009, het totaaloordeel neemt in deze stadsdelen met één tiende punt toe. Figuur 2.1: Totaaloordeel over de buurt per stadsdeel Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 7,7 8,1 8,1 0,0 0,4 West 6,4 7,2 7,4 0,2 1,0 Nieuw-West 6,5 6,6 6,8 0,2 0,3 Zuid 7,6 7,9 7,9 0,0 0,3 Oost 6,7 7,3 7,4 0,1 0,7 Noord 7,1 6,9 6,8-0,1-0,3 Zuidoost 6,5 6,8 6,9 0,1 0,4 Amsterdam 6,9 7,3 7,3 0,0 0,4 Hoogste score Laagste score Als er teveel scores dezelfde zijn wordt de kleur achterwegen gelaten. 15

18 Stadsdeel Noord is het enige stadsdeel waar in de afgelopen tien jaar geen stijging zichtbaar is. In 2001 werd in Noord nog een buurtwaardering gehaald van 7,1 in 2011 is dit gedaald naar 6,8. Het stadsdeel waar de buurtwaardering het meest is gestegen is het stadsdeel dat in 2001 nog het laagst beoordeeld werd: West. In de afgelopen tien jaar is de buurtwaardering hier met een vol punt gestegen, van 6,4 in 2001 naar 7,4 in Het andere stadsdeel dat een forse toename laat zien is Oost. Oost kreeg voor het totaaloordeel in 2001 een 6,7 in 2011 is dit toegenomen tot een 7,4. Centrum en Zuidoost laten eenzelfde toename zien als het Amsterdamse gemiddelde, een toename met vier tiende punt. Nieuw-West en Zuid zitten daar iets onder met drie tiende punt. Het gemiddelde cijfer dat wordt gegeven op de vraag hoe de buurt zich de komende jaren zal ontwikkelen laat ook een stabilisatie zien voor Amsterdam. Evenals in 2009, is dit een een ruime voldoende: 7,0. Het meest optimistisch zijn de bewoners van Centrum (7,5), gevolgd door West en Zuid (beide 7,3). Daarna volgen Oost (7,1), Noord en Zuidoost (6,5). Het laagste cijfer krijgt Nieuw-West (6,4). Net zoals bij het totaaloordeel geldt dat bewoners van alle stadsdelen de ontwikkeling gemiddeld positief inschatten. Er zijn ten opzichte van 2009 enkele lichte verbeteringen zichtbaar. Centrum, Nieuw-West, Oost en Noord laten een toename zien van één tiende punt. Figuur 2.2: Oordeel over de toekomstige ontwikkeling van de buurt Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 7,3 7,4 7,5 0,1 0,1 West 7,2 7,3 7,3 0,1 0,0 Nieuw-West 6,1 6,3 6,4 0,2 0,1 Zuid 7,2 7,3 7,3 0,1 0,0 Oost 6,8 7 7,1 0,2 0,1 Noord 6,3 6,4 6,5 0,1 0,1 Zuidoost 6,4 6,5 6,5 0,1 0,0 Amsterdam 6,8 7,0 7,0 0,2 0,0 Gangbaar in de WiA leefbaarheidsrapportages is om de waardering voor de buurt en stadsdelen te meten via gemiddelde rapportcijfers. Een andere indicatie is door te kijken naar de verdeling van rapportcijfers (zie figuur 2.3). Tussen de stadsdelen is een driedeling te zien: de bewoners van Zuid en Centrum zijn zeer tevreden over hun buurt, in beide stadsdelen geeft meer dan 70% van de bewoners een acht of hoger en minder dan 5% van de bewoners geeft een cijfer lager dan een vijf. Voor bewoners in West en Oost geldt dat meer dan 50% een cijfer hoger dan een acht geeft en minder dan 10% een cijfer lager dan vijf geeft. Voor de bewoners in Noord, Zuidoost en Nieuw-West geldt dat iets minder dan 40% van de bewoners een cijfer hoger dan een acht geeft voor het totaaloordeel over de buurt. Het aantal bewoners dat de buurt met een rapportcijfer lager dan een vijf beoordeelt ligt tussen de 15 en 18%. In deze drie stadsdelen ligt ook het hoogste percentage bewoners dat een zes of een zeven geeft, rond de 45%. 16

19 Figuur 2.3: Spreiding totaaloordeel over de buurt 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Rapportcijfer 1 t/m 3 4 en 5 6 en 7 8 en 9 10 Als naar de verdeling van rapportcijfers wordt gekeken voor de verwachte ontwikkeling van de buurt valt op dat meer dan 50% van de bewoners van Centrum en West boven een acht uitkomt. Voor Zuid en Oost is dat iets minder dan 50%, voor Noord en Zuidoost geldt dit voor 31% van de bewoners en voor Nieuw-West is dit in 28% het geval. Het aantal onvoldoendes dat wordt gegeven ligt in Centrum, West en Zuid tussen de 10 en 12%, in Oost is dit een kleine 15%, en in Nieuw-West, Noord en Zuidoost ligt het aantal onvoldoendes tussen de 25 en 27%. In deze stadsdelen is, evenals bij het totaaloordeel, ook dit keer weer het hoogste aandeel zessen en zevens te vinden, tussen de 43 en 47% van de bewoners beoordeelt de ontwikkeling van de buurt met een zes of zeven. Figuur 2.4: Spreiding oordeel over toekomstige ontwikkeling van de buurt 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Rapportcijfer 1 t/m 3 4 en 5 6 en 7 8 en

20 2.2 Schoon, heel, veilig: schoon De tevredenheid over het schoonhouden van straten en stoepen is evenals de algemene buurtwaardering, constant gebleven. Het Amsterdamse gemiddelde ligt niet erg hoog: 6,3. De hoogste tevredenheid is te vinden in stadsdeel Centrum (6,9), de laagste tevredenheid is te vinden in Noord (5,4). Noord laat een enorme verslechtering zien ten opzichte van 2009 (en 2005), in voorgaande jaren lag het gemiddelde in Noord telkens rond de 6. Bij de meeste stadsdelen vindt er door de jaren heen weinig verandering plaats, Noord, dat een daling laat zien, en Oost dat juist een verbetering laat zien, zijn de uitzonderingen. Figuur 2.5: Tevredenheid schoonhouden straten en stoepen Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,8 6,9 6,8 6,9 0,1 0,1 West 6,2 6,2 6,3 6,4 0,2 0,1 Nieuw-West 6,0 6,1 6,0 6,0 0,0 0,0 Zuid 6,4 6,2 6,4 6,3-0,1-0,1 Oost 6,1 6,0 6,4 6,6 0,5 0,2 Noord 6,0 5,9 6,1 5,4-0,6-0,7 Zuidoost 6,3 6,2 6,1 6,2-0,1 0,1 Amsterdam 6,2 6,2 6,3 6,3 0,1 0,0 Hoogste score Laagste score De tevredenheid over het schoonhouden van de groenvoorzieningen is iets toegenomen ten opzichte van 2009, een verschuiving van een 6,4 naar een 6,5. Het stadsdeel wat het laagst hierop wordt beoordeeld is Noord, een 6,0. In 2009 kreeg Noord evenals Centrum, West en Nieuw-West nog een 6,3 van de bewoners voor het schoonhouden van de groenvoorzieningen. Zuid, Zuidoost en Oost scoorden hoger, rond de 6,5. In 2011 zijn het de stadsdelen Centrum, Zuidoost, Oost en Zuid die hoog scoren, een 6,6 of 6,7. West en Nieuw-West laten ook een verbetering zien en stijgen naar respectievelijk 6,5 en 6,4. De grootste stijging tussen 2011 en 2005 is te zien bij stadsdeel Oost. Figuur 2.6: Tevredenheid schoonhouden groenvoorzieningen Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,4 6,3 6,3 6,6 0,2 0,3 West 6,3 6,2 6,3 6,5 0,2 0,2 Nieuw-West 6,5 6,4 6,3 6,4-0,1 0,1 Zuid 6,6 6,4 6,6 6,7 0,1 0,1 Oost 6,3 6,2 6,5 6,7 0,4 0,2 Noord 6,3 6,1 6,3 6,0-0,3-0,3 Zuidoost 6,7 6,5 6,5 6,6-0,1 0,1 Amsterdam 6,4 6,3 6,4 6,5 0,1 0,1 18

21 De overlast die bewoners door vervuiling ervaren is verminderd; dit uit zich in een lichte stijging van het rapportcijfer op dit thema. Het is een krappe voldoende 6,1. In de afgelopen tien jaar is de overlast beetje bij beetje afgenomen. In 2011 zijn er wel nog drie stadsdelen die een cijfer lager dan een 6 krijgen. West een 5,9, Zuidoost een 5,8 en Noord een 5,4. Stadsdelen die er positiever uitkomen zijn Centrum en Oost, beide een 6,4. In 2011 laat Noord ook op dit onderdeel een verslechtering zien ten opzichte van In Nieuw-West is juist een verbetering te zien ten opzichte van 2009 van een 5,7 naar een 6,0. Wanneer 2001 als startpunt wordt genomen zien we dat Centrum, West en Oost een sterke verbetering laten zien. Figuur 2.7: Overlast door vervuiling Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 5,7 6,2 6,2 6,4 0,7 0,2 West 5,3 5,7 5,8 5,9 0,6 0,1 Nieuw-West 5,8 5,9 5,7 6,0 0,2 0,3 Zuid 6,1 6,1 6,2 6,2 0,1 0,0 Oost 5,8 5,8 6,2 6,4 0,6 0,2 Noord 6,1 5,9 6,1 5,4-0,7-0,7 Zuidoost 5,6 5,8 5,8 5,8 0,2 0,0 Amsterdam 5,7 5,9 6,0 6,1 0,4 0,1 2.3 Schoon, heel, veilig: heel De tevredenheid van bewoners over het onderhoud van de openbare ruimte wordt hoger beoordeeld dan de tevredenheid over het schoonhouden van openbare ruimte. Gemiddeld geven Amsterdammers een 6,5 voor het onderhoud van de straten en stoepen. Het onderhoud van straten en stoepen laat door de jaren heen ook een lichte verbetering zien. Tussen 2009 en 2011 laat Centrum de grootste toename zien, van 6,6 naar 6,8. Noord is het enige stadsdeel waar de waardering voor dit onderhoud daalt. In 2009 was dit nog een krappe voldoende, in 2011 is dit gedaald naar een 5,7. In vergelijking met 2005 laten de stadsdelen Oost en West een forse stijging zien. Figuur 2.8: Tevredenheid onderhoud straten en stoepen Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,6 6,6 6,6 6,8 0,2 0,2 West 6,3 6,4 6,5 6,6 0,3 0,1 Nieuw-West 6,1 6,2 6,1 6,2 0,1 0,1 Zuid 6,7 6,5 6,6 6,6-0,1 0,0 Oost 6,4 6,4 6,6 6,7 0,3 0,1 Noord 5,9 5,9 6,0 5,7-0,2-0,3 Zuidoost 6,3 6,2 6,3 6,3 0,0 0,0 Amsterdam 6,3 6,3 6,4 6,5 0,2 0,1 19

22 De tevredenheid over het onderhoud van groenvoorzieningen zit voor de tweede opvolgende keer in de lift. Tussen 2005 en 2007 was de tevredenheid hierover afgenomen maar in 2009 en ook in 2011 neemt de tevredenheid hierover weer toe. Een meerderheid van de stadsdelen krijgt een cijfer hoger dan een 6,7. Zuid krijgt de hoogste beoordeling, een 6,9. Alleen Nieuw-West en Noord, met respectievelijk een 6,6 en 6,3 worden lager beoordeeld. Noord laat een lichte daling zien ten opzichte van 2009, maar de daling is niet zo sterk als bij andere indicatoren over vervuiling, schoon houden en onderhoud. De sterkste toename is te zien in Centrum, zowel de afgelopen twee jaar als de afgelopen zes jaar. Opvallend is dat Zuidoost stabiel blijft. In 2005 was Zuidoost nog het stadsdeel dat het hoogst beoordeeld werd over het onderhoud van het groen, in 2007 is dat afgenomen en sindsdien is het cijfer constant gebleven. Noord en Nieuw-West laten eenzelfde patroon zien, een daling in 2007 en daaropvolgend een stabilisatie. Figuur 2.9: Tevredenheid onderhoud groen Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,2 6,3 6,4 6,7 0,5 0,3 West 6,3 6,3 6,5 6,7 0,4 0,2 Nieuw-West 6,8 6,6 6,5 6,6-0,2 0,1 Zuid 6,8 6,6 6,8 6,9 0,1 0,1 Oost 6,5 6,4 6,6 6,8 0,3 0,2 Noord 6,7 6,3 6,4 6,3-0,4-0,1 Zuidoost 7,1 6,7 6,7 6,7-0,4 0,0 Amsterdam 6,6 6,4 6,6 6,7 0,1 0,1 De tevredenheid over het onderhoud van de woningen in de buurt stabiliseert in Er zijn kleine positieve veranderingen in Centrum, West, Nieuw-West en Oost zichtbaar en een daling in Noord. De hoogste beoordeling geven de bewoners in Centrum, dit is tot nu toe in alle jaren het geval geweest. In 2011 wordt het onderhoud van de woningen het laagst gewaardeerd in Nieuw-West en Noord. De grootste toename de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden in Oost en West. Figuur 2.10: Tevredenheid onderhoud woningen in de buurt Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,9 7,2 7,2 7,3 0,4 0,1 West 5,9 6,4 6,5 6,6 0,7 0,1 Nieuw-West 6,2 6,4 6,3 6,4 0,2 0,1 Zuid 6,8 6,9 7,0 7,0 0,2 0,0 Oost 6,2 6,6 6,8 6,9 0,7 0,1 Noord 6,6 6,6 6,6 6,4-0,2-0,2 Zuidoost 6,2 6,7 6,6 6,6 0,4 0,0 Amsterdam 6,4 6,6 6,7 6,7 0,3 0,0 20

23 2.4 Schoon, heel, veilig: veilig Amsterdammers voelen zich veilig overdag. Het gemiddelde cijfer is een 8,2, dit is al een aantal jaren constant gebleven. In Centrum voelt men zich het veiligst, een 8,6 geven bewoners. Stadsdeel Zuid doet hier weinig voor onder. Deze stadsdelen kennen al verschillende jaren de hoogste scores. In het stadsdeel met het laagste cijfer voor veiligheid overdag, Nieuw-West wordt nog altijd een gemiddeld rapportcijfer van 7,7 gehaald. Tussen 2001 en 2011 laten de meeste stadsdelen een verbetering zien, alleen Noord laat een lichte verslechtering zien in deze periode. Figuur 2.11: Veilig voelen overdag Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 8,3 8,6 8,6 8,6 0,3 0,0 West 7,8 8,2 8,3 8,2 0,4-0,1 Nieuw-West 7,5 7,7 7,8 7,7 0,2-0,1 Zuid 8,3 8,6 8,6 8,5 0,2-0,1 Oost 7,9 8,2 8,3 8,3 0,4 0,0 Noord 8,0 8,0 8,0 7,9-0,1-0,1 Zuidoost 7,4 7,9 7,8 7,8 0,4 0,0 Amsterdam 7,9 8,2 8,2 8,2 0,3 0,0 Amsterdammers voelen zich minder veilig s avonds dan overdag, al wordt hiervoor nog steeds een ruime voldoende gegeven. Het scheelt een vol punt tussen veilig voelen overdag en in de avond voor geheel Amsterdam. Bij de stadsdelen geldt dat voor West en Oost. In Centrum en Zuid is het verschil juist kleiner dan een vol punt en in Noord, Zuidoost en Nieuw-West is het verschil juist groter dan een vol punt. Waar het veilig voelen overdag gelijk is gebleven ten opzichte van 2009 is het veilig voelen s avonds iets verbeterd. Voor Zuid en Zuidoost is het oordeel ongewijzigd, Noord laat een kleine daling zien, maar de overige stadsdelen laten allemaal een (lichte) stijging zien. Vergeleken met tien jaar geleden heeft de grootste verbetering plaatsgevonden in Oost en West. Al laten alle stadsdelen, op Noord na (lichte daling) een verbetering zien. Figuur 2.12: Veilig voelen avond Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 7,2 7,5 7,6 7,8 0,6 0,2 West 6,5 7,1 7,1 7,2 0,7 0,1 Nieuw-West 6,0 6,2 6,3 6,5 0,5 0,2 Zuid 7,4 7,7 7,7 7,7 0,3 0,0 Oost 6,6 6,9 7,1 7,3 0,7 0,2 Noord 6,9 6,7 6,9 6,8-0,1-0,1 Zuidoost 5,8 6,4 6,5 6,5 0,7 0,0 Amsterdam 6,6 7,0 7,1 7,2 0,6 0,1 21

24 Ondanks dat bewoners zich niet minder veilig voelen wordt er wel meer overlast ervaren door criminaliteit. Alle stadsdelen laten een lager cijfer zien in 2011 in vergelijking met Terwijl tussen 2001 en 2009 alle stadsdelen juist sterke verbeteringen hebben laten zien. Een verklaring voor de toename van de ervaren overlast door criminaliteit is lastig te achterhalen. Als er gekeken wordt naar de veiligheidsmonitor die door de gemeente en de politie jaarlijks wordt uitgegeven zijn er geen grote verschuivingen zichtbaar en ook geen verschuivingen die zouden verklaren waarom de daling bij alle stadsdelen heeft plaats gevonden. De sterkste daling tussen 2009 en 2011 is zichtbaar in Noord, een daling van zeven tiende. Tot nu toe is Zuid altijd het stadsdeel geweest dat het minst overlast ervaart van criminaliteit en Nieuw-West het stadsdeel dat het meest overlast ervaart Figuur 2.12: Overlast criminaliteit Ontwikkeling Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,1 7,1 6,8 1,0-0,2 0,7 West 6,0 6,8 6,4 0,9-0,4 0,5 Nieuw-West 5,7 6,3 6,0 0,6-0,3 0,3 Zuid 7,0 7,4 7,1 0,5-0,4 0,1 Oost 6,1 6,7 6,5 0,7-0,3 0,4 Noord 6,8 7,0 6,4 0,3-0,7-0,4 Zuidoost 5,8 6,6 6,2 0,8-0,4 0,4 Amsterdam 6,2 6,9 6,5 0,7-0,4 0,3 2.5 Prettig samenleven Prettig samenleven is een aspect van de leefbaarheid dat iets zegt over de sociale verbondenheid met andere bewoners in de directe leefomgeving. Hiervoor wordt gekeken naar drie verschillende vragen in Wonen in Amsterdam: Hoe gaan volgens bewoners mensen met elkaar in de buurt om? In hoeverre zijn bewoners betrokken bij de buurt? En voelt men zich thuis in de buurt. De wijze hoe verschillende groepen in de buurt met elkaar omgaan wordt door Amsterdammers in 2011 met een 6,9 beoordeeld net zoals in Tussen 2009 en Figuur 2.13: Tevredenheid omgang verschillende groepen mensen Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,9 7,2 7,3 7,3 0,4 0,0 West 6,1 6,7 6,8 6,8 0,7 0,0 Nieuw-West 6,2 6,5 6,6 6,6 0,4 0,0 Zuid 6,8 7,1 7,2 7,2 0,4 0,0 Oost 6,4 6,8 6,9 6,9 0,5 0,0 Noord 6,8 6,8 6,8 6,7-0,1-0,1 Zuidoost 6,2 6,8 6,8 6,7 0,5-0,1 Amsterdam 6,4 6,8 6,9 6,9 0,5 0,0 22

25 2011 vinden er weinig veranderingen plaats bij de stadsdelen. Alleen Noord en Zuidoost laten een lichte daling zien. Maar in alle stadsdelen is men tevreden over de omgang van verschillende groepen. Nieuw-West ontvangt het laagste cijfer, Centrum het hoogste. Ten opzichte van 2001 is het cijfer verbeterd voor alle stadsdelen, op de lichte daling in Noord na. Het rapportcijfer over de betrokkenheid bij de buurt is iets toegenomen ten opzichte van de vorige WiA. Hiermee zet de verbetering door. In 2001 was het rapportcijfer een 5,6. Inmiddels is dat toegenomen tot een 6,1. Nieuw-West en Zuidoost scoren nog net geen voldoende in Het hoogst gewaardeerd wordt Centrum. Tussen 2009 en 2011 zijn er geen verslechteringen zichtbaar bij de stadsdelen. Tussen 2001 en 2011 is in Noord geen verandering waarneembaar. De overige stadsdelen laten allen een sterke stijging zien, West laat de grootste stijging van het betrokkenheidscijfer zien in deze periode. Figuur 2.14: Tevredenheid betrokkenheid bewoners bij de buurt Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 6,1 6,3 6,5 6,7 0,6 0,2 West 5,2 5,8 6,0 6,2 1,0 0,2 Nieuw-West 5,4 5,6 5,8 5,9 0,5 0,1 Zuid 5,9 6,1 6,3 6,4 0,5 0,1 Oost 5,6 6,0 6,3 6,3 0,7 0,0 Noord 6,1 6,0 6,1 6,1 0,0 0,0 Zuidoost 5,5 5,8 5,9 5,9 0,4 0,0 Amsterdam 5,6 6,0 6,1 6,2 0,6 0,1 Het rapportcijfer voor het thuisvoelen in de buurt is hoog en constant. Gemiddeld gesproken voelen de Amsterdammers in de verschillende stadsdelen zich zeer thuis in hun buurt: overal meer dan een ruime voldoende. Hierbij geldt dat Nieuw-West de laagste waardering krijgt en Centrum de hoogste. Opvalland is dat sinds de eerste meting in 2007 het oordeel nauwelijks veranderd is in de stadsdelen. Hooguit een daling of stijging van een tiende. Figuur 2.15: Thuisvoelen in de buurt Ontwikkeling Ontwikkeling Centrum 8,4 8,4 8,5 0,1 0,1 West 7,7 7,8 7,8 0,1 0,0 Nieuw-West 7,2 7,3 7,3 0,1 0,0 Zuid 8,3 8,3 8,2-0,1-0,1 Oost 7,7 7,8 7,8 0,1 0,0 Noord 7,5 7,6 7,5 0,0-0,1 Zuidoost 7,5 7,4 7,5 0,0 0,1 Amsterdam 7,8 7,8 7,8 0,0 0,0 Hoogste score Laagste score 23

26 2.6 Wat kan er verbeteren? Bewoners is gevraagd naar de verbeterpunten van de woonomgeving, meerdere antwoorden zijn mogelijk dus de percentages tellen op tot meer dan 100%. Daarnaast is aan bewoners gevraagd welke verbeterpunt wat hun betreft prioriteit moet krijgen. Het schoonhouden van de straten en stoepen wordt het meest genoemd, 38% van de geënquêteerden noemt dit als verbeterpunt en voor een kleine 20% van de bewoners geldt dit als prioriteit. Meer dan 50% van de bewoners in Noord benoemt het schoonhouden van straten en stoepen als verbeteraspect, terwijl dit in Centrum maar in iets meer dan een kwart van de respondenten het geval is. Het onderhoud van bestaande woningen, het schoonhouden van het groen, het onderhoud van straten en stoepen, meer winkels en veiligheid worden rond de 25% van de bewoners genoemd. Het onderhoud van bestaande woningen is in West (32%) een belangrijk en in Centrum (17%) een relatief onbelangrijk verbeterpunt. Het schoonhouden van het groen wordt het meest in Noord genoemd (36%), dit onderdeel wordt veel minder vaak benoemd in Oost en Centrum. Figuur 2.16: Welke verbeteraspecten worden genoemd? Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Onderhoud, verbeteren woningen 17% 32% 23% 22% 23% 22% 23% 24% Meer nieuwbouw 4% 12% 21% 5% 11% 12% 15% 11% Schoonhouden straten en stoepen 26% 37% 41% 42% 30% 52% 41% 38% Schoonhouden groen 18% 22% 29% 23% 19% 36% 28% 24% Onderhoud straten en stoepen 25% 21% 29% 27% 20% 43% 30% 27% Onderhoud groen 16% 17% 19% 18% 15% 26% 21% 19% Inrichting straten, stoepen en groen 14% 13% 9% 10% 13% 11% 10% 12% Meer winkels 18% 23% 25% 13% 33% 31% 31% 24% Meer buurthuizen\wijkcentra 4% 5% 7% 6% 8% 8% 12% 7% Meer zorgvoorzieningen (zoals huisarts) 4% 5% 8% 3% 7% 9% 9% 6% Meer openbaar vervoer 7% 6% 9% 7% 8% 11% 11% 8% Meer parkeergelegenheid 24% 22% 19% 23% 21% 17% 21% 21% Veiligheid 15% 24% 32% 12% 22% 26% 37% 23% Andere redenen 25% 21% 17% 20% 22% 17% 15% 20% Niets te verbeteren 11% 8% 8% 11% 8% 5% 7% 8% Totaal 227% 268% 296% 242% 260% 326% 311% 272% Het onderhoud van straten en stoepen wordt als verbeteraspect het vaakst genoemd in stadsdeel Noord. In Oost en West wordt dit door ongeveer 20% van de bewoners genoemd. Om meer winkels wordt vooral gevraagd in Noord, Oost en Zuidoost, 30% van de bewoners geeft dit aan. Dit speelt blijkbaar minder in Zuid waar slechts 13% behoefte heeft aan meer winkels. 24

27 Maatregelen om de veiligheid te verbeteren worden in Nieuw-West en Zuidoost, door respectievelijk 33% en 37% van de huishoudens genoemd als verbeteraspect. In Zuid vraagt slechts 13% hierom. De vraag om meer parkeergelegenheden wordt door 21% van de huishoudens genoemd. De verschillen tussen de stadsdelen zijn op dit onderwerp niet zo groot. In Noord is hier de minste behoefte aan, slechts 17% van bewoners noemt dit als verbeteraspect. Zoals verwacht kan worden wordt dit weer vaak genoemd in Centrum (24,%) en Zuid (23%). In figuur 2.17 staan de percentages aangegeven van welk verbeteraspect het eerst moeten worden aangepakt volgens de bewoners. De totalen tellen op tot 100%. De hoogste waardes komen overeen met wat de meest genoemde verbeteraspecten zijn binnen de verschillende stadsdelen. Figuur 2.17: Aan welke verbeteraspecten wordt het meest belang gehecht? Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Onderhoud, verbeteren woningen 6% 13% 9% 9% 9% 7% 7% 9% Meer nieuwbouw 1% 5% 10% 1% 4% 4% 5% 5% Schoonhouden 13% 19% 18% 26% 16% 25% 19% 19% Onderhoud 12% 7% 10% 11% 7% 17% 11% 10% Inrichting straten, stoepen en groen 6% 4% 2% 3% 4% 2% 2% 3% Meer winkels 8% 7% 6% 4% 13% 8% 8% 8% Meer buurthuizen\wijkcentra 3% 3% 4% 4% 4% 4% 6% 4% Meer parkeergelegenheid 13% 10% 8% 12% 8% 7% 7% 9% Veiligheid 6% 10% 14% 4% 10% 9% 17% 10% Andere redenen 22% 16% 12% 16% 18% 13% 11% 15% Niets te verbeteren 10% 7% 7% 10% 7% 4% 7% 7% Hoge score Lage score 25

28 2.7 Resumé Ten opzichte van 2009 is het totaaloordeel over de buurt in Amsterdam gelijk gebleven. Bewoners van Centrum en Zuid zijn het meest tevreden met hun buurten (8,1 en 7,9 respectievelijk). De buurten van Nieuw-West worden, samen met de buurten van Noord het laagst beoordeeld door haar bewoners, voor beide stadsdelen komt de waardering neer op een 6,8. Ten opzichte van 2001 is het totaaloordeel het meest toegenomen in het stadsdeel waar de buurtwaardering in 2001 nog het laagst beoordeeld werd: West (van 6,4 naar 7,4). Een ander stadsdeel dat een forse toename laat zien is Oost (van 6,7 tot 7,4). In 2011 hebben bewoners gemiddeld genomen even hoge verwachtingen over de ontwikkeling van de buurt als in De hele stad wordt met een 7,0 beoordeeld. Het meest optimistisch zijn de bewoners van Centrum (7,5), het minst optimistisch de bewoners van Nieuw-West (6,4). Er zijn ten opzichte van 2009 enkele lichte verbeteringen zichtbaar. Centrum, Nieuw-West, Oost en Noord laten een toename zien van één tiende punt. Als naar de verdeling van rapportcijfers (de spreiding) wordt gekeken dan is een driedeling tussen de stadsdelen zichtbaar. De bewoners van Zuid en Centrum zijn zeer tevreden over hun buurt, in beide stadsdelen geeft meer dan 70% van de bewoners een acht of hoger en minder dan 5% geeft een cijfer lager dan een vijf. In West en Oost is dit respectievelijk 50% en 10%. In Noord, Zuidoost en Nieuw-West geeft 40% een acht of hoger, het aantal rapportcijfers lager dan een vijf ligt tussen de 15% en 18%. Deze verdeling komt in grote lijnen overeen met de drie marktgebieden die overeengekomen zijn in Bouwen aan de Stad. Bij de verdeling van de verwachte ontwikkeling van de buurt is minder goed een driedeling te ontwaren. Meer dan 50% van de bewoners van Centrum en West geven een cijfer acht of hoger. Voor Zuid en Oost is dat iets minder dan 50%. In Noord en Zuidoost geldt dit voor 31% van de bewoners en voor Nieuw-West is dit in 28% het geval. De tevredenheid over het schoonhouden van straten en stoepen wordt minder hoog gewaardeerd dan het totaaloordeel: 6,3. Het meest tevreden over het schoonhouden van straten en stoepen zijn de bewoners van Centrum (6,9), het minst tevreden de bewoners van Noord (5,4). Noord laat een enorme verslechtering zien ten opzichte van 2009 (en 2005), in voorgaande jaren schommelde het gemiddelde telkens rond de 6, in 2011 is dit zes tiende lager. Bij de meeste stadsdelen vindt er door de jaren heen weinig verandering plaats, alleen Oost laat een verbetering zien. De tevredenheid over het schoonhouden van de groenvoorzieningen wordt iets hoger beoordeeld in 2011 dan in 2009, 6,5 in plaats van 6,4. Op Noord (6,0) na laten alle stadsdelen een gemiddelde zien in de buurt van de 6,5. De grootste stijging tussen 2011 en 2005 is te zien bij stadsdeel Oost (van 6,3 naar 6,7). De overlast door vervuiling die ervaren wordt door bewoners is iets verminderd. In de afgelopen tien jaar is de overlast beetje bij beetje afgenomen tot een 6,1 in 2011 voor de stad. Er zijn nog drie stadsdelen die een cijfer lager dan een 6 krijgen. West, Zuidoost en Noord (resp. 5,9, 5,8 en 5,4). Noord laat op dit vlak een verslechtering zien ten opzichte van In Nieuw-West is de overlast 26