Wonen in Amsterdam 2011 Leefbaarheid

Transcriptie

1 Gemeente Amsterdam Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties Wonen in Amsterdam 2011 Leefbaarheid Februari 2012 Geen enkele buurt meer onvoldoende Sterkste stijging tevredenheid in Overtoomse Veld Al sinds 2001 zien we van jaar op jaar een toe nemen de tevredenheid van Amsterdammers over hun buurt. Zo is het totaaloordeel over de buurt toegenomen van een rapportcijfer van 6,9 in 2001 naar 7,3 in Echter, deze stijgende lijn zet niet door, want het rapportcijfer is tussen 2009 en 2011 stabiel gebleven op 7,3. Wel zien we een toenemende tevredenheid in de buurten van de wijkaanpak. Exemplarisch is dat Overtoomse Veld, als laagst scorende buurt van Amsterdam, er tussen 2009 en 2011 het meest op vooruit is gegaan. Voor het eerst krijgt geen enkele buurtcombinatie een onvoldoende van de bewoners als totaaloordeel voor de buurt. Op internationale ranglijsten scoort Amsterdam goed op leefbaarheid. Mercer Human Resource Consulting stelt jaarlijks een quality of living - rangorde op van 221 wereldsteden ten behoeve van expats. Amsterdam staat in 2011 op een verdienstelijke twaalfde plaats. Daarmee is de stad één plek gestegen ten opzichte van Amsterdam staat daarmee, aanzienlijk hoger dan steden als Stockholm (20), Parijs (30), Londen (38) of Barcelona (40). Wenen voert de ranglijst aan. Bagdad neemt nog steeds de laatste plaats in, mede vanwege de veiligheidssituatie. Zeven steden in de top tien zijn Europese steden. Ondanks de Eurocrisis is de kwaliteit van leven blijkbaar nog steeds hoog in veel Europese steden. 1

2 Samenhang tussen oordeel voor de buurt en economische ontwikkeling Dit factsheet geeft een beeld over hoe de bewoners van Amsterdam denken over de leefbaarheid in hun buurt. Gemiddeld gesproken zijn Amsterdammers redelijk tevreden over hun buurt. Op de vraag: Hoe tevreden bent u met uw buurt? (totaaloordeel) geven de Amsterdammers in 2011 gemiddeld een 7,3. In 2001 was dat nog een 6,9. Tussen 2009 en 2011 is deze tevredenheid dus niet verder toegenomen. Tabel 1 - Totaaloordeel over de buurt per stadsdeel Totaaloordeel buurt Ontwikkeling '09-'11 '01-'11 Centrum 7,7 8,1 8,1 0,0 0,4 West 6,4 7,2 7,4 0,2 1,0 Nieuw-West 6,5 6,6 6,8 0,2 0,3 Zuid 7,6 7,9 7,9 0,0 0,3 Oost 6,7 7,3 7,4 0,1 0,7 Noord 7,1 6,9 6,8-0,1-0,3 Zuidoost 6,5 6,8 6,9 0,1 0,4 Amsterdam 6,9 7,3 7,3 0,0 0,4 Ook voor Nederland als geheel is de verbetering van de leefbaarheid tussen 2008 en 2010 gestagneerd, zo blijkt uit de landelijke leefbarometer ( Hetzelfde landelijke onderzoek (Leefbaarheid in Balans van RIGO en Atlas voor gemeenten in opdracht van het Ministerie van BZK/WWI) constateert een samenhang tussen leefbaarheid en economische ontwikkeling. De periode tot 2008 kenmerkt zich door een economische opgang en een stijgende tevredenheid van bewoners over hun buurt. Het vorige WiA-onderzoek dateert van voorjaar De effecten van de crisis waren toen nog nauwelijks merkbaar. In 2011 zijn de effecten van de crisis wel duidelijk voelbaar voor de Amsterdammers (zie ook het fact sheet Eerste resultaten van WiA 2011). In dit fact sheet wordt eerst een beeld van de tevredenheid per stadsdeel gegeven om daarna in te zoomen op het schaalniveau van de buurtcombinaties. Omwille van de eenvoud duiden wij die hier aan als 'buurten'. 1 = zeer ontevreden, 10 = zeer tevreden : Stijgende tevredenheid over de buurt in Nieuw-West en West Voor Amsterdam als geheel is het totaal oordeel over de buurt tussen 2009 en 2011 dus niet veranderd. Hetzelfde geldt voor de stadsdelen Centrum en Zuid. Tabel 2 - Hoe denkt u dat uw buurt zich zal ontwikkelen Ontwikkeling komende jaren Verschil Centrum 7,4 7,5 0,1 West 7,3 7,3 0,0 Nieuw-West 6,3 6,4 0,1 Zuid 7,3 7,3 0,0 Oost 7,0 7,1 0,1 Noord 6,4 6,5 0,1 Zuidoost 6,5 6,5 0,0 Amsterdam 7,0 7,0 0,0 1 = zeer negatief, 10 = zeer positief Deze stadsdelen lijken met gemiddelde rapportcijfers rond een 8, hun top wel zo n beetje te hebben bereikt. De sterkste stijging tussen 2009 en 2011 zien we in West (van 7,2 naar 7,4) en Nieuw West (van 6,6 naar 6,8). De effecten van de stedelijke vernieuwing en wijkaanpak zijn hier duidelijk merkbaar. Ook landelijk blijkt dat de 40 Vogelaar -wijken zich positiever hebben ontwikkeld dan het Nederlandse gemiddelde. Noord is het enige stadsdeel waar bewoners in 2011 gemiddeld minder tevreden zijn over de buurt dan in Ook over de afgelopen tien jaren is Noord het enige stadsdeel met een dalende tevredenheid. Wel zijn bewoners van Noord positiever over de ontwikkeling in de komende jaren dan in Hetzelfde geldt voor Oost, Centrum en Nieuw West Ondanks de stagnatie in de stedelijke vernieuwing van het laatste stadsdeel, blijven de bewoners blijkbaar positief over de toekomst van de buurt. Dat is hoopgevend. Tabel 3 - Overlastaspecten Totaaloordeel buurt Ontwikkeling '09-'11 '01-'11 Vervuiling 5,7 6,0 6,1 0,1 0,4 Criminaliteit 6,2 6,9 6,5-0,4 0,3 Parkeren * 6,5 6,6 0,1 * Verkeerslawaai * 6,7 6,8 0,1 * Andere groepen mensen * 6,9 6,8-0,1 * Verkeersdrukte * 6,9 7,0 0,1 * Buren 6,8 7,2 7,2 0,0 0,4 1 = ernstige overlast, 10 = geen overlast, * = geen gegevens Overlastaspecten Amsterdammers ergeren zich evenals in voorgaande jaren het meest aan straatvuil (6,1). Een hoog rapportcijfer betekent hier weinig overlast. Na straatvuil hebben zij de meeste overlast van criminaliteit (6,5), parkeren (6,6), verkeers lawaai (6,8), andere groepen mensen (6,8), verkeersdrukte (7,0) en buren (7,2). 2

3 Veel last van vervuiling in Noord Voor Overlast door vervuiling geven Amsterdammers dus het laagste cijfer: 6,1. Maar liefst 36 buurten scoren onvoldoende op de overlast van vervuiling. In IJplein/Vogelbuurt en Volewijck hebben bewoners het meeste last van vervuiling (rapport cijfer 4,7). Bovendien is de tevredenheid over het schoon houden van straten en stoepen er het sterkst afgenomen van de gehele stad. In IJplein/ Vogel buurt is het rapport cijfer voor schoon houden gedaald van een 6,0 naar een 5,0 en in Volewijck van een 5,8 naar een 4,9. Ook in andere buurten in Stadsdeel Noord is de overlast van vervuiling toegenomen, mede omdat het (grof)vuil minder vaak wordt opgehaald. In de meeste stads delen wordt het grof vuil wekelijks opgehaald, maar in Noord is dat maandelijks. In veel buurten in stadsdeel Oost is de tevredenheid van bewoners over het schoon houden van straten en stoepen juist toegenomen tussen 2009 en 2011 (zie kaart 2). Kaart 1 - Tevredenheid over schoonhouden straten en stoepen Kaart 2 - Ontwikkeling schoonhouden straten en stoepen tot 7,3 4,9 tot 6 1 = zeer ontevreden, 10 = zeer tevreden 0,3 tot 0,6 Significante stijging Geen significante stijging of daling -0,6 tot -0,3 Significante daling -1,1 tot -0,6 Sterke daling tevredenheid Stijgende overlast van criminaliteit in Landlust Opmerkelijk is de sterke stijging van de overlast van criminaliteit tussen 2009 en Het gemiddelde rapportcijfer In Amsterdam daalde hier van 6,9 naar 6,5, terwijl uit de veiligheidsindex blijkt dat de geregistreerde criminaliteit niet is toegenomen. De toename van de ondervonden overlast van cri minaliteit treedt op in grote delen van de stad, maar is het sterkst in Bosleeuw (rapportcijfer van 6,9 naar 5,6), Banne Buiksloot/Buiksloterham (van 7,1 naar 5,9) en Landlust- Zuid (van 6,3 naar 5,2). De laatste buurt kent bovendien, volgens WiA 2011, de grootste overlast van cri minaliteit van de gehele stad. Kaart 3 - Overlast van criminaliteit Kaart 4 - Ontwikkeling overlast criminaliteit tot 7,7 5,2 tot 6 1 = ernstige overlast, 10 = geen overlast Geen significante stijging of daling Daling -0,6 tot -0,3 Daling -0,9 tot -0,6 Daling -1,3 tot -0,9 (Daling rapportcijfer betekent stijging overlast) 3

4 Overlast van (andere) groepen mensen Kaart 5 - Overlast van andere groepen mensen 7 tot 8 4,2 tot 6 1 = ernstige overlast, 10 = geen overlast In de Burgwallen Oude Zijde ondervinden de be woners, net zoals in 2007 en 2009, de meeste overlast van (andere) groepen mensen. Deze vorm van overlast wordt in die buurt gemiddeld met een rapportcijfer van 4,2 beoordeeld (tegen een 4,7 in 2009) en in de Burgwallen Nieuwe Zijde met een 4,9 (tegen een 5,3 in 2009) (zie kaart 5). Het gaat hier veelal om uitgaans gerelateerde overlast en overlast van junks en dealers. De enige andere buurt die onvoldoende scoort op de overlast van andere groepen mensen is Landlust Zuid. Bovendien is de overlast er toegenomen. Het rapport cijfer is in Landlust Zuid het sterkst gedaald van 6,6 naar 5,7. We zien dus zowel bij criminaliteit als de overlast van andere groepen mensen een negatieve tendens in het zuidelijk deel van Landlust. In De Omval, Centrale Markt / Frederik Hendrik buurt en De Kolenkit is de overlast juist het sterkst afgenomen en het rapport cijfer gestegen. Overlast van parkeren, verkeersdrukte en verkeerslawaai Overlast van verkeersdrukte en verkeers lawaai komt volgens de bewoners het meeste voor in de Schinkelbuurt en de Burgwallen Nieuwe Zijde. Dit zijn de enige buurten die op deze onderdelen gemiddeld onvoldoende scoren. Bewoners van de Oude Pijp hebben het meest overlast van parkeren (5,2), gevolgd door de Schinkelbuurt (5,6). Sterke relatie tussen tevredenheid over de buurt en sociale factoren De leefbaarheidsrapportage op basis van Wonen in Amsterdam 2009 laat gedetailleerd zien welke leefbaarheids factoren bepalend zijn bij het totaaloordeel van bewoners over hun buurt. Uit dat onderzoek blijkt dat de sociale component de sterkste samen hang vertoont met tevredenheid over de buurt. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de mate waarin mensen zich thuis voelen in de buurt en de wijze waarop verschillende groepen met elkaar omgaan. Daarna volgen de tevredenheid over de fysieke woonomgeving, de mate van veilig voelen, het aanbod van voorzieningen en de tevredenheid over de woning. Tabel 4 laat zien hoe het rapport cijfer voor deze aspecten zich heeft ontwikkeld in de afgelopen periode. Duidelijk is dat vooral bij een aantal sociale aspecten de stijgende tevredenheid tussen 2009 en 2011 niet verder doorzet, terwijl de fysieke woonomgeving, de woningen en de voorzieningen er volgens de bewoners wel licht op vooruit zijn gegaan. Bij veiligheid is iets bijzonders aan de hand. Het rapportcijfer voor veilig voelen is verder omhoog gegaan. Deze positieve ontwikkeling komt overeen met de cijfers van de veiligheids index. Tegelijkertijd geven de bewoners in WIA 2011 zelf aan meer overlast te ondervinden van criminaliteit dan in 2009 (zie boven). Deze ondervonden overlast gaat gepaard met een stijgende overlast van andere groepen mensen. Het sterkst zien we deze gecombineerde ontwikkeling in Landlust Zuid. Po sitieve tendensen voor vrijwel alle leefbaarheidsdimensies zien we de afgelopen twee jaren in Overtoomse Veld en de Transvaalbuurt. Voor de stad als geheel is ook de betrokkenheid van bewoners bij de buurt toegenomen van 6,1 naar 6,2. Gemeten over de afgelopen tien jaren, vertonen overigens alle leefbaarheidsaspecten voor Amsterdam als geheel een toename van de tevredenheid. 4

5 Tabel 4 - Rapportcijfer voor Amsterdam per leefbaarheidsdimensie Totaaloordeel Verschil Grootste daling Grootste stijging tevredenheid tevredenheid Sociaal - Omvang verschillende groepen 6,4 6,9 6,9 0,0 Landlust Zuid Transvaalbuurt - Thuisvoelen * 7,8 7,8 0,0 Driemond Transvaalbuurt - Overlast groepen mensen * 6,9 6,8-0,1 Landlust Zuid De Omval Veiligheid - Criminaliteit 6,2 6,9 6,5-0,4 Bosleeuw Bijlmer Oost / Burgwallen Oude zijde - Veilig voelen s avonds 6,6 7,1 7,2 0,1 Bosleeuw Transvaalbuurt Voorzieningen - Aanbod winkels * 7,0 7,1 0,1 Burgwallen Nieuwe Zijde Landelijk Noord Fysieke woonomgeving - Schoonheid woonomgeving 6,5 6,7 6,8 0,1 Landlust Noord Overtoomse Veld / Kolenkit Woningen - Schoonheid woningen 6,5 6,7 6,8 0,1 Eendracht Overtoomse Veld Vervuiling - Overlast vervuiling 5,7 6,0 6,1 0,1 Volewijck Oosterparkbuurt - Schoonhouden straten en stoepen * 6,3 6,3 0,0 IJplein/Vogelbuurt Driemond Totaaloordeel 6,9 7,3 7,3 0,0 Burgwallen Nieuwe Zijde Overtoomse Veld * geen gegevens Kaart 6 - Hoe gaan verschillende groepen mensen met elkaar om? 7,5 tot 7,9 7 tot 7,5 1 = zeer onprettig, 10 = zeer prettig Prettig samenleven Gezien het belang van de sociale component, besteden wij hier aandacht aan het oordeel van bewoners over de wijze waarop verschillende groepen in de buurt met elkaar omgaan. Alle buurt combinaties in Amsterdam scoren wat dat betreft een zes of hoger. Dat was in 2009 ook al het geval. Het meest tevreden over de omgang tussen verschillende groepen zijn de bewoners van Landelijk Noord (7,9) gevolgd door de Grachten gordel Zuid (7,6). Het minst tevreden zijn bewoners van Landlust Zuid en De Kolen kit (beide 6,0). In Landlust Zuid is de tevredenheid hierover bovendien het meest afgenomen (van 6,6 naar 6,0) en in de Transvaal buurt het meest toegenomen (van 6,2 naar 6,6). 5

6 Kaart 7 - Totaaloordeel over de buurt > 8 7,5 tot 8 7 tot 7,5 1 = zeer ontevreden, 10 = zeer tevreden Geen enkele buurt scoort meer onvol doende op totaaloordeel voor de buurt Als we kijken naar het totaaloordeel over de buurt dan halen de buurtcombinaties Landelijk Noord en Grachtengordel-West het hoogste rapportcijfer (8,4), gevolgd door de Grachtengordel-Zuid, Jordaan, Museumkwartier/Duivelseiland en Haarlemmerbuurt (allen 8,3). De Apollobuurt, die in 2001 nog bovenaan de rangorde stond (met een 8,4), is inmiddels afgezakt naar de zevende plaats (met een 8,2). Maar aan de top van de ranglijst doen zich nauwelijks echte leefbaarheidsproblemen voor. Onderaan de ranglijst staan de, aan elkaar grenzende, buurten De Kolenkit (6,0), Overtoomse Veld (6,2) en Bosleeuw (6,2). Geen enkele buurt scoort dus meer onder een 6. Verandering in de buurtwaardering tussen 2009 en 2011: Overtoomse Veld sterkste toename tevredenheid De tevredenheid over de buurt is tussen 2009 en 2011 het meest afgenomen in de Burgwallen Nieuwe Zijde (van 7,6 naar 7,1. De sterkste toename van het rapportcijfer zien we in Overtoomse Veld, waardoor de buurt voor het eerst sinds jaren niet meer als laagste van geheel Amsterdam scoort. Hier zien we dat de stedelijke vernieuwing en wijkaanpak duidelijk hun vruchten afwerpen. De tevredenheid over de woningen in de buurt en de woonomgeving is er sterk toegenomen. Ook in andere wijkaanpakbuurten is de tevredenheid erop vooruitgegaan. Zo is het rapportcijfer voor het totaaloordeel in de Transvaalbuurt gestegen van 6,5 naar 6,9. In deze buurt is er een goede samen - werking tussen stadsdeel, politie en de corporaties. De investeringen van deze partijen verdienen zich terug in een toe nemende tevredenheid van bewoners over de buurt, de veiligheid en de openbare ruimte. Bewoners zijn in 2011 naar eigen zeggen bovendien sterker betrokken bij de Transvaalbuurt dan in Bosleeuw en ander delen van Landlust lijken in de periode tussen 2009 en 2011 wat achter te blijven bij deze positieve ontwikkeling. Zoals we op pagina 3 al hebben gezien, is ook de overlast van criminaliteit daar sterk toegenomen. Tegelijkertijd is juist in Landlust de tevredenheid in de voorafgaande periode tussen 2001 en 2009 zeer sterk toegenomen. 10 jaar ontwikkeling in de leefbaarheid: Verandering in de buurtwaardering tussen 2001 en 2011 Met Wonen in Amsterdam kunnen we inmiddels de ontwikkeling van de afgelopen 10 jaren in beeld brengen. Als we kijken naar de ontwikkeling van Kaart 8 - Ontwikkeling totaaloordeel Stijging 1,2 tot 1,6 Stijging 0,9 tot 1,2 Stijging 0,6 tot 0,9 Stijging 0,3 tot 0,6 Geen significante stijging of daling Daling -0,7 tot -0,3 het totaaloordeel tussen 2001 en 2011, dan valt een aantal zaken op. We zien een toenemende tevredenheid in de gebieden rond het Centrum. Deze gebieden breiden zich steeds verder uit van de negentiende-eeuwse gordel naar de ring 20 40, vooral aan de westkant van de stad. Deze toename van tevredenheid is niet alleen het gevolg van autonome gentrification. Het is aannemelijk dat de investeringen van woningcorporaties en gemeente in stedelijke vernieuwing en wijkaanpak leiden tot grotere tevredenheid over de buurt. Dat hebben wij bijvoorbeeld aan het begin van deze eeuw gezien in de Bijlmermeer, maar inmiddels zijn de positieve effecten ook te zien aan de westkant van de ring A10. Overtoomse Veld en Kolenkit zijn daarvan duidelijke voorbeelden. Ook in Osdorp-Midden en De Punt (in Osdorp) zien we een toenemende tevredenheid. Het is mede aan de stedelijke vernieuwing te danken dat deze ontwikkeling doorzet, zowel binnen als buiten de ring A10. Alleen in Noord lijkt deze toenemende tevredenheid (met uitzondering van Nieuwendam- Noord) nog niet echt door te zetten. 6

7 Veranderingen in de hot spots Van jaar tot jaar treden er ruimtelijke verschuivingen op in concentraties van leefbaarheidsproblemen. De status van hot spot of probleembuurt is gelukkig geen permanent gegeven. In 2011 is er geen enkele Amsterdamse buurt die van de eigen bewoners een onvoldoende krijgt als totaaloordeel voor de buurt, terwijl dat in 2001 nog voor 14 buurten gold. Tabel 5 geeft een beeld van de ontwikkeling van het totaaloordeel van de buurt in de 14 buurten die in 2001 nog een onvoldoende kregen van de bewoners. In al deze 14 buurten is de tevredenheid in de afgelopen tien jaren dan ook veel sterker toegenomen dan het Amsterdamse gemiddelde. De buurten zijn gerangschikt op de mate van stijging van de tevredenheid tussen 2001 en Opmerkelijk is dat van deze buurten de Indische Buurt West de sterkste stijging vertoont en de Indische Buurt Oost de geringste. Maar ook in die laatste buurt ligt de toename van de tevredenheid aanzienlijk boven het Amsterdamse gemiddelde. Ondanks deze stijgende tevredenheid behoudt een aantal buurten de lage positie op de Amsterdamse rangorde. Zo is het totaaloordeel voor de buurt in De Kolenkit weliswaar toegenomen van 5,0 in 2001 naar 6,0 in 2011, maar het is in 2011 opnieuw de laagst scorende buurt van Amsterdam. Sterke stijgingen in de rangorde zien we wel in de Indische Buurt West, Erasmuspark, De Krommert Zuid in De Baarsjes en de Transvaalbuurt. Ook de Bijlmer Centrum is in tien jaar 10 posities opgeklommen, mede dankzij de stedelijke vernieuwing. Tabel 5 - Totaaloordeel voor de buurt in de buurtcombinaties met een onvoldoende in Verschil Rangordepositie Verschil rangorde Indische Buurt West 5,4 7,0 7,0 1, De Krommert Zuid 5,5 6,7 7,0 1, Erasmuspark 5,8 6,9 7,2 1, Transvaalbuurt 5,7 6,5 6,9 1, Bosleeuw 5,1 6,6 6,3 1, Venserpolder 5,3 6,1 6,4 1, Bijlmer Centrum (D,F,H) 5,5 6,4 6,6 1, De Kolenkit 5,0 6,1 6,0 1, Bijlmer Oost (E,G,K) 5,7 6,5 6,7 1, Overtoomse veld 5,3 5,6 6,2 0, Landlust Zuid 5,7 6,6 6,6 0, Landlust Nrd/Sloterd. 5,6 6,7 6,5 0, Osdorp-Midden 5,8 6,2 6,5 0, Indische Buurt Oost 5,9 6,5 6,5 0, Amsterdam Totaal 6,9 7,3 7,3 0,4 7

8 Colofon Het onderzoek Wonen in Amsterdam wordt uitgevoerd in opdracht van alle Amsterdamse woningcorporaties, alle Amsterdamse stadsdelen en de Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Auteur: Jeroen van der Veer, AFWC Kaarten: Jeroen van der Veer Grafische vormgeving: Arie de Zeeuw Achtergrond Sinds 1995 wordt tweejaarlijks het onderzoek Wonen in Amsterdam (WiA) gehouden. Dat geeft een beeld van de ont wikkeling van de woningvoorraad, het inkomen van de Amsterdammers, hun tevredenheid met hun woning en woonomgeving, en hun verhuis- en woonwensen. Wonen in Amsterdam wordt uitgevoerd in opdracht van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties, de dienst Wonen, Zorg en Samenleven en de stadsdelen. Vanaf 2001 zijn vragen opgenomen over de leefbaarheid over schoon, heel, veilig en prettig samenleven Dat betekent dat we inmiddels over 10 jaar de ontwikkeling in leefbaarheid kunnen schetsen. In 2011 werkten bijna Amsterdammers mee; daarmee zijn de gegevens tot op buurtcombinatieniveau betrouwbaar. Alle factsheets en rapportages over Wonen in Amsterdam zijn te downloaden op en Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties Postbus AR Amsterdam Telefoon Website Gemeente Amsterdam Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Jodenbreestraat 25 Postbus BX Amsterdam Telefoon Website 8