Fact sheet Jeugdcriminaliteit en risicofactoren

Transcriptie

1 Fact sheet Jeugdcriminaliteit en risicofactoren nummer 1 april 2011 Deze fact sheet geeft inzicht in de actuele stand van zaken betreffende jeugdcriminaliteit en risicofactoren in Amsterdam door middel van twee indexen. In 2010 is de jeugdcriminaliteitindex het hoogste in stadsdeel Zuidoost. Dit wordt vooral veroorzaakt door het hoge aandeel jeugdige verdachten in Bijlmer Centrum en Bijlmer Oost. In Zuidoost en in de Bijlmer is de risicofactorenindex ook hoog. Drie buurten uit stadsdeel Noord zijn ook opvallend: Nieuwendam-Noord, Volewijck en IJplein/Vogelbuurt. Deze buurten staan zowel in de top tien van de jeugdcriminaliteitindex als in de top tien van de risicofactorenindex. De jeugdcriminaliteitindex daalt tussen 2007 en 2010, vooral in de stadsdelen Centrum en Nieuw-West. De risicofactorenindex is tussen 2007 en 2010 ook licht afgenomen, met name in Nieuw-West. Toelichting jeugdcriminaliteit- en risicofactorenindex O+S heeft twee afzonderlijke indexen ontwikkeld om periodiek (elke vier maanden) inzicht te bieden in de jeugdcriminaliteit en risicofactoren in Amsterdam 1. De jeugdcriminaliteitindex geeft het aandeel van criminaliteit verdachte jongeren per buurt 2 weer, de risicofactorenindex geeft aan in hoeverre in buurten risicofactoren aanwezig zijn die de kans op jeugdcriminaliteit verhogen. De risicofactorenindex hangt sterk samen met de jeugdcriminaliteitindex. Dit betekent dat een hoge score op de jeugdcriminaliteitindex vaak samen gaat met een hoge score op de risicofactorenindex. De jeugdcriminaliteitindex wordt berekend aan de hand van gegevens over unieke verdachten tussen de 12 en 24 jaar, op basis van de woonplaats van de jongeren 3. Per buurt is het aandeel jeugdige verdachten geïndexeerd op het gemiddelde aandeel verdachten in 2007 (de index is dus voor 2007 op 100 gezet). De meest actuele jeugdcriminaliteitgegevens die in deze fact sheet gebruikt worden betreffen De risicofactorenindex wordt gebaseerd op negen factoren die grotendeels overeenkomen met de criminogene factoren waarvan in een Amsterdams onderzoek van Boutellier e.a. in 2008 is gebleken dat ze met jeugdcriminaliteit samenhangen 4 (zie tabel 3). Ook deze risicofactorenindex wordt gerelateerd aan de gemiddelde score van De indexcijfers worden per buurt gepresenteerd met toevoeging van de kleuren rood, oranje, licht groen en donkergroen. Deze kleuren laten zien hoe de jeugdcriminaliteit of de risicofactoren in de buurt zich verhouden tot het gemiddelde in Amsterdam. Buurten met bijvoorbeeld veel jeugdcriminaliteit hebben een rode kleur,

2 2 Hoe groter de pijl, des te groter de daling / stijging. In buurten die geen kleur hebben toegekend gekregen wonen te weinig mensen om de index te kunnen bepalen. Figuur 1 Jeugdcriminaliteitindex per buurt, 2010 (gebaseerd op woonplek jongeren) top 10 dalers top 10 stijgers veel jeugdcriminaliteit redelijk veel jeugdcriminaliteit redelijk weinig jeugdcriminaliteit weinig jeugdcriminaliteit Figuur 2 Risicofactorenindex per buurt, 2010 (gebaseerd op woonplek jongeren) top 10 dalers top 10 stijgers veel risicofactoren redelijk veel risicofactoren redelijk weinig risicofactoren weinig risicofactoren

3 buurten met juist weinig jeugdcriminaliteit een donker groene kleur. Buurten die meer een middenpositie innemen, krijgen ofwel een oranje kleur toegekend (redelijk veel jeugdcriminaliteit) ofwel een licht groene kleur (redelijk weinig jeugdcriminaliteit) 7. Tabel 3 Factoren die deel uit maken van de risicofactorenindex 6 Aandeel jarigen Aandeel niet-werkende werkzoekenden Aandeel voortijdig schoolverlaters Aandeel jarigen Aandeel jongeren in een minimahuishouden Aandeel jongeren in Jeugdzorg Cito-score a Aandeel jongeren in een eenoudergezin Aandeel relatief verzuim VO b 3 a) Gecorrigeerd voor niet-deelname vanwege een advies voor LWOO (leerweg ondersteunend onderwijs) of PrO (praktijk onderwijs). b) Gecorrigeerd voor het niet geregistreerde verzuim. Stand van zaken en ontwikkeling jeugdcriminaliteit Meeste jeugdcriminaliteit in buurten in Zuidoost en Noord In 2010 is de jeugdcriminaliteitindex het hoogste in stadsdeel Zuidoost (tabel 4). Van alle jongeren in Zuidoost is in ,8% verdacht van het plegen van criminaliteit (tabel 6). In de stadsdelen Centrum en Zuid wonen in verhouding tot de andere stadsdelen in 2010 juist minder jongeren die verdacht worden van crimineel gedrag (respectievelijk 3,3 en 3,7%). Tabel 5 geeft weer in welke tien buurten het hoogste aandeel jeugdige verdachten woont. IJplein/ Vogelbuurt, gelegen in stadsdeel Noord, neemt de eerste plaats in. Van de jongeren in deze buurt is 9,4% in 2010 verdacht geweest van een delict. Vooral buurten in de stadsdelen Noord (N) en Zuidoost (T) zijn in de top tien te vinden. Als apart naar de jarigen en de jarigen wordt gekeken (tabel 6), dan vallen twee zaken op 8. Ten eerste dat jarigen gemiddeld vaker verdacht worden van jeugdcriminaliteit dan jarigen (6,3 versus 5,1% in 2010). Ten tweede dat het aandeel verdachte jarigen het hoogste is in West en Zuidoost (7,6 en 7,7%), terwijl het aandeel verdachte jarigen het hoogste is in Nieuw-West en Zuidoost (6,6 en 7,5%). Belangrijk om op te merken, is dat deze aandelen niets zeggen over de omvang van de delicten waarvan de en jarigen verdacht worden, alleen over het aandeel unieke verdachten. In een jaarlijkse verdiepende rapportage over jeugdcriminaliteit in Amsterdam zal hier nader op in worden gaan. Tabel 4 Jeugdcriminaliteitindex per stadsdeel, (gebaseerd op woonplek jongeren) Stadsdeel code Centrum A West E Nieuw-West F Zuid K Oost M Noord N Zuidoost T Amsterdam totaal Standaarddeviatie = 22,1 Tabel 5 Top tien buurten met hoogste score op jeugdcriminaliteitindex, 2010 (gebaseerd op woonplek jongeren) buurt Code buurt code 1 IJplein/Vogelbuurt N61 6 Volewijck N60 2 Bijlmer Centrum (D,F,H) T93 7 Holendrecht/Reigersbos/ Amstel III/Bullewijk T92/T96 3 De Punt F83 8 Nieuwendam-Noord N68 4 Indische Buurt Oost M32 9 Banne/Buiksloterham N70/N71 5 Bijlmer Oost (E,G,K) T94 10 Indische Buurt West M31

4 Tabel 6 Jongeren verdacht van jeugdcriminaliteit per stadsdeel en leeftijdcategorie, (gebaseerd op woonplek jongeren; procenten) stadsdeel code totaal totaal totaal totaal 4 Centrum A 6,7 6,3 5,5 3,7 3,5 3,4 3,5 3,2 4,2 4,0 3,9 3,3 West E 8,7 8,3 7,2 7,6 4,5 4,8 5,1 4,2 5,7 5,7 5,6 5,2 Nieuw-West F 7,7 7,2 6,7 5,6 6,8 6,4 7,0 6,6 7,2 6,8 6,8 6,1 Zuid K 5,5 5,1 5,3 4,3 3,9 4,2 4,3 3,5 4,3 4,4 4,6 3,7 Oost M 8,8 7,5 7,5 7,2 5,3 5,2 5,0 4,8 6,5 6,0 5,8 5,6 Noord N 8,0 7,5 6,4 6,7 6,3 6,3 6,3 6,2 7,0 6,8 6,3 6,6 Zuidoost T 7,9 7,3 8,7 7,7 7,6 7,6 7,4 7,5 7,7 7,4 7,8 7,8 Amsterdam totaal 7,8 7,2 6,9 6,3 5,4 5,4 5,5 5,1 6,2 6,0 5,9 5,5 Tabel 7 Top tien buurten met sterkste absolute stijging jeugdcriminaliteitindex, (gebaseerd op woonplek jongeren) buurt code Banne/Buiksloterham N70/N Van Lennepbuurt E Holendrecht/Reigersbos/Amstel III/Bullewijk T92/T Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt E10/E11/E13/E Kinkerbuurt E Apollobuurt K De Punt F Nellestein T Driemond T Buitenveldert-West/Station Zuid/WTC e.o. K90/K Standaarddeviatie = 41,7 Afname jeugdcriminaliteit Tussen 2007 en 2010 is er in Amsterdam sprake van een daling van de jeugdcriminaliteit: de jeugdcriminaliteitindex is afgenomen van 100 naar 89 (tabel 4). In 2007 was 6,2% van de jongeren verdacht van een delict, in ,5% (tabel 6). Vooral het aandeel verdachten van 12 t/m 17 jaar laat een daling zien, namelijk van 7,8 naar 6,3%. Het aandeel jarige verdachten is iets minder sterk afgenomen (5,4% in 2007 en 5,1% in 2010). De afname van het aandeel verdachte jarigen tussen 2007 en 2010 is het sterkste in Centrum en Nieuw-West (respectievelijk 0,9 en 1,1% afname). Deze daling wordt in beide stadsdelen vooral veroorzaakt door een afname in het aandeel jarige verdachten. Tabel 7 geeft weer in welke tien buurten de jeugdcriminaliteit het sterkste is toegenomen tussen 2007 en Niet alleen gaat het om buurten waar de jeugdcriminaliteit al vrij hoog lag in 2007, zoals in de Punt. Ook buurten waar het beter dan gemiddeld gaat, zoals Nellestein en de Apollobuurt, staan in de top tien. De sterkste toename vond plaats in Banne/Buiksloterham, in 2007 werd 5,4% van de jongeren verdacht van een delict, in ,7%. Tabel 8 laat zien in welke tien buurten de jeugdcriminaliteit het sterkste is afgenomen tussen 2007 en Er is niet één stadsdeel dat eruit springt in deze top tien. Van de stadsdelen Centrum, Nieuw-West, West en Zuid bevinden zich elk twee buurten in de top tien, van de stadsdelen Oost en Noord elk één. Opmerkelijk is wel dat geen enkele buurt uit Zuidoost zich in deze top tien bevindt. De sterkste afname heeft plaatsgevonden in IJ-eiland en omstreken, in 2007 werd 13,8% van de jongeren verdacht van een delict, in ,2%. Het aantal jarige jongeren op het IJ-eiland is tussen 2007 en 2010 toegenomen van 797 naar Dit kan een verklaring zijn voor de daling in het aandeel jeugdige verdachten. De nieuwe instroom van jongeren wordt in dat geval minder vaak verdacht van criminaliteit dan de jongeren die al op het IJ-eiland woonden.

5 Tabel 8 Top tien buurten met sterkste absolute daling jeugdcriminaliteitindex, (gebaseerd op woonplek jongeren) buurt code IJ-eiland e.o. M34/M35/M Stadionbuurt K Tuindorp Nieuwendam/Buiksloot N62/N Oostelijke Eilanden/Kadijken A Buitenveldert-Oost K Haarlemmerbuurt A Slotermeer-Noordoost F Hoofdweg e.o. E Slotervaart F De Krommert E Standaarddeviatie = 41,7 Stand van zaken en ontwikkeling risicofactoren Meeste risicofactoren in stadsdeel Zuidoost Stadsdeel Zuidoost scoort het hoogste op de risicofactorenindex, namelijk 116 punten (tabel 9). Dit is in lijn met de jeugdcriminaliteitindex, waarop dit stadsdeel ook het hoogste scoort. In Centrum en Zuid is het risico op jeugdcriminaliteit lager dan gemiddeld: de risicofactorenindex ligt voor deze stadsdelen respectievelijk op 81 en 80. stadsdeel Noord bevinden zich drie buurten in deze top tien (zie tabel 10). De zes buurten met de hoogste risicofactorenindex bevinden zich ook in de top tien van buurten met de meeste jeugdcriminaliteit. Er is dus een sterke samenhang tussen risicofactoren en jeugdcriminaliteit. De risicofactorenindex is het hoogste in Bijlmer Centrum. Buiten deze buurt staan nog twee buurten uit stadsdeel Zuidoost in de top tien van buurten met de meeste risicofactoren. Ook uit Lichte daling risicofactoren Tussen 2007 en 2010 is de risicofactorenindex iets afgenomen. De afname is het sterkst in stadsdeel Nieuw-West (tabel 9). De top tien van Tabel 9 Risicofactorenindex per stadsdeel, (gebaseerd op woonplek jongeren) Centrum A West E Nieuw-West F Zuid K Oost M Noord N Zuidoost T Amsterdam totaal Standaarddeviatie = 19,0 Tabel 10 Top tien buurten met hoogste score op de risicofactorenindex, 2010 (gebaseerd op woonplek jongeren) a buurt code buurt code 1 Bijlmer Centrum (D,F,H) T93 6 Holendrecht/Reigersbos/Amstel III /Bullewijk T92/T96 2 Nieuwendam-Noord N68 7 Overtoomse Veld F86 3 Volewijck N60 8 Westlandgracht F87 4 IJplein/Vogelbuurt N61 9 Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt E10/E11/E13/E12 5 Bijlmer Oost (E,G,K) T94 10 De Kolenkit E39 a) Schuin gedrukte buurten staan ook in de top tien buurten met hoogste jeugdcriminaliteitindex.

6 6 buurten waar de risicofactoren tussen 2007 en 2010 het sterkste zijn toegenomen staat in tabel 11. Opvallend is dat drie buurten uit stadsdeel Centrum zich in deze top tien bevinden. Dit betreffen buurten die zich qua risicofactoren nog wel in een betere positie bevinden dan gemiddeld. De risicofactorenindex is het sterkste toegenomen op de Westlandgracht: de gemiddelde Cito-score is gedaald en het aandeel eenoudergezinnen, jarigen en voortijdig schoolverlaters is gestegen. Slechts twee buurten behoren zowel qua jeugdcriminaliteit als qua risicofactoren tot de top tien sterkste stijgers (tabel 7 en 11): de Van Lennepbuurt en Nellestein. Een stijging van risicofactoren leidt dus niet altijd direct tot een stijging van de jeugdcriminaliteit. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Het is ten eerste mogelijk dat een stijging van risicofactoren pas op de langere termijn tot een toename van jeugdcriminaliteit leidt. De buurten die op dit moment een sterke toename van risicofactoren kennen, laten in dat geval pas op een later moment meer jeugdcriminaliteit zien. Ten tweede is het mogelijk dat externe factoren een interveniërende rol spelen, bijvoorbeeld het beleid van de gemeente, de inzet van de politie en de aangiftebereidheid. Tabel 11 Top tien buurten met sterkste absolute stijging risicofactoren, (gebaseerd op woonplek jongeren) buurt code Westlandgracht F Burgwallen-Oude Zijde A Nieuwmarkt/Lastage A Nellestein T Van Lennepbuurt E Buikslotermeer N Frankendael M Museumkwartier/Duivelseiland K47/K IJ-eiland e.o. M34/M35/M Haarlemmerbuurt A Standaarddeviatie = 38,1 Omvang jeugdcriminaliteit In Bijlmer Oost en Bijlmer Centrum wonen de meeste verdachte jongeren Tot dusverre is in deze fact sheet ingegaan op het aandeel jongeren uit een buurt dat verdacht wordt van het plegen van een delict. Door rekening te houden met het aantal jongeren dat in een buurt woont (en daarmee met de grootte van een buurt), is gekeken naar de relatieve jeugdcriminaliteit. Tabel 12 laat zien welke tien buurten absoluut gezien de meeste jeugdige verdachte hebben. Tabel 12 Top tien buurten met het hoogste aantal verdachten van jeugdcriminaliteit, (gebaseerd op woonplek jongeren) 1 Bijlmer Oost (E,G,K) T Bijlmer Centrum (D,F,H) T Holendrecht/Reigersbos/Amstel III/Bullewijk T92/T Slotermeer-Zuidwest F Landlust / Sloterdijk E36/E Banne/Buiksloterham N70/N Osdorp-Midden F Overtoomse Veld F Nieuwendam-Noord N Geuzenveld/Spieringhorn F75/F

7 Bijlmer Oost en Centrum nemen de eerste twee posities in, met respectievelijk 403 en 359 unieke jongeren die in 2010 verdacht zijn van het plegen van een delict. Vooral buurten uit Nieuw-West en Zuidoost bevinden zich in deze top tien (respectievelijk vier en drie keer). Dat er juist in deze tien buurten veel jeugdige verdachten wonen, komt deels doordat er in deze buurten veel jongeren wonen. Gemiddeld Pleegplaats jeugdcriminaliteit wonen er in 2010 in een buurt in Amsterdam jongeren, bij de buurten die in deze top tien staan gemiddeld Opvallend is echter dat vijf buurten zowel qua omvang van de jeugdcriminaliteit (tabel 12) als qua aandeel jeugdige verdachten (tabel 5) zich in de top tien buurten bevinden. In deze (grote) buurten is het aantal verdachte jongeren dus niet alleen hoog vanwege het hoge aantal jongeren. 7 Veel jongeren verdacht van incidenten in Centrum De jeugdcriminaliteitindex brengt in beeld waar de van criminaliteit verdachte jongeren wonen. Het is daarnaast ook interessant om te kijken waar jongeren delicten plegen. In sommige buurten of stadsdelen wonen bijvoorbeeld weinig crimineel actieve jongeren, maar wordt wel veel criminaliteit door jeugd gepleegd. De gegevens in tabel 13 laten zien dat jongeren vooral jeugdcriminaliteit in stadsdeel Centrum plegen: incidenten in In stadsdeel Noord doen ze dit het minst (1.370 incidenten in 2010). Het totale aantal incidenten is afgenomen tussen 2007 en 2010 (van naar ). Deze afname vond voornamelijk plaats in Nieuw- West, Zuid, Oost en Noord. Tabel 14 geeft de tien buurten weer waar jongeren vooral delicten plegen. Wat direct opvalt, is dat verreweg de meeste incidenten waarvan jongeren verdacht worden plaatsvinden op de Burgwallen-Nieuwe Zijde. Dit wordt (groten)deels veroorzaakt door een hoge mate van winkeldiefstal en zakkenrollerij. Tabel 13 Aantal incidenten waarvan jongeren verdacht worden per stadsdeel, (gebaseerd op pleegplaats jongeren) Centrum A West E Nieuw-West F Zuid K Oost M Noord N Zuidoost T Amsterdam totaal Tabel 14 Top tien buurten met de meeste incidenten waarvan jongeren verdacht worden, (gebaseerd op pleegplaats jongeren) 1 Burgwallen-Nieuwe Zijde A De Weteringschans A Holendrecht/Reigersbos/Amstel III/Bullewijk T92/T Burgwallen-Oude Zijde A Bijlmer Centrum (D,F,H) T Bijlmer Oost (E,G,K) T Grachtengordel-Zuid A Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt E10/E11/E12/E Museumkwartier/Duivelseiland K47/K Slotermeer-Zuidwest F

8 Op de Weteringschans is het aantal gepleegde incidenten het sterkste toegenomen tussen 2007 en 2010 (van 483 naar 718; zie tabel 15). Naast deze buurt staan er nog drie buurten uit stadsdeel Centrum in de top tien van sterkste stijgers. Ook drie buurten uit West bevinden zich in deze top tien. 8 Tabel 15 Top tien buurten met sterkste absolute stijging van incidenten waarvan jongeren verdacht worden, (gebaseerd op pleegplaats jongeren) 1 De Weteringschans A Grachtengordel-Zuid A Holendrecht/Reigersbos/Amstel III/Bullewijk T92/T Burgwallen-Nieuwe Zijde A Landlust / Sloterdijk E36/E Oostzanerwerf/Kadoelen N66/N IJ-eiland e.o. M34/M35/M Da Costabuurt E De Kolenkit E Jordaan A Noten 1 Deze fact sheet, alsmede de achterliggende informatie zijn beschikbaar op de website jeugdcriminaliteitindex 2 Hiermee wordt buurtcombinatie bedoeld (Amsterdam bestaat uit 97 buurtcombinaties). In deze fact sheet zal echter voor de duidelijkheid worden gesproken over buurt. 3 Tot en met november 2009 zijn de gegevens afkomstig uit Xpol, vanaf december 2009 uit de Basisvoorziening Handhaving (BHV), het actuele politiesysteem van de politie. 4 JCJ Boutellier, RD Scholte, M Heijnen (2008) Criminogeniteitsbeeld Amsterdam. Vrije Universiteit: Veiligheid en Burgerschap. 5 De risicofactorenindex van een bepaald jaar wordt bepaald op de meest actuele gegevens die beschikbaar zijn. Hierdoor wordt de risicofactorenindex in 2010 deels gebaseerd op gegevens uit 2009 (bijvoorbeeld het aandeel jongeren in een minimahuishouden en het aandeel jongeren in Jeugdzorg). 6 De z-scores van de negen factoren zijn gebruikt om de index te vormen, waardoor gecorrigeerd wordt voor verschillen in de standaarddeviaties van de factoren. Hierdoor telt elke factor evenredig mee in de risicofactorenindex. Om van de gemiddelde z-score weer tot een indexscore te komen, wordt gebruik gemaakt van de gemiddelde standaarddeviatie van de factoren (38). 7 Toekenning van kleuren vindt plaats op basis van de standaarddeviatie. De kleur oranje wordt toegekend indien de indexscore hoger is dan 100, maar de afwijking van het gemiddelde binnen één standaarddeviatie valt. De kleur rood wordt toegekend bij afwijkingen van meer dan één standaarddeviatie. Bij de kleuren licht- en donkergroen geldt hetzelfde principe, maar in dat geval is de indexscore lager dan Het onderscheid en wordt gemaakt uit beleidsoverweging. Het is echter mogelijk dat de jeugdcriminaliteit het hoogste is in een tussenliggende categorie, bijvoorbeeld jaar. In de jaarlijkse verdiepende rapportage (t.z.t. ook te vinden op de website jeugdcriminaliteitindex) wordt hier nader op ingegaan. Colofon Directie Openbare Orde en Veiligheid Amstel PN Amsterdam Telefoon Fax info@bestuursdienst.amsterdam.nl Weesperstraat VN Amsterdam Telefoon Fax info@dmo.amsterdam.nl Oudezijds Voorburgwal GL Amsterdam Telefoon Fax algemeen@os.amsterdam.nl Opdrachtgevers Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling en Bestuursdienst Directie Openbare Orde en Veiligheid Auteurs drs. Jolijn Broekhuizen, drs. Josca Boers, drs. Merijn Heijnen (O+S) Fact sheet en achterliggende cijfers Nadere informatie j.broekhuizen@os.amsterdam.nl