Zorgkosten van ongezond gedrag

Transcriptie

1 Zorgkosten van ongezon gerag Kosten van ziekten notities Marjanne in t Panhuis - Plasmans Guus Luijben Ruolf Hoogenveen A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T F info@rivm.nl Contact: Centrum voor Volksgezonhei Toekomstverkenningen kostenvanziekten@rivm.nl RIVM 2012 Deze notitie is onereel van e igitale publicatiereeks Notities kosten van ziekten en is opgestel in opracht van het ministerie van Volksgezonhei, Welzijn en Sport, in het kaer van e VTV-2014 Programma 1. Vanaf 2012 woren jaarlijks minstens vier korte veriepene notities ron Kosten van Ziekten opgestel. In eze publicaties wort verslag geaan van een actueel thema, waarover e gegevens uit e kosten van ziekten stuie een extra invalshoek kunnen toevoegen aan e iscussie. Deze berichten kunnen ook een meer technisch karakter hebben of een samenvatting bevatten van e overall resultaten van e empirische en moelmatige kostentoewijzingen. Tevens zullen eze publicaties een overzicht geven van voor het belei relevante stuies en recente ontwikkelingen op het gebie van kosten van ziekten en ontwikkelingen van e zorguitgaven, zowel nationaal als internationaal. Ook kunnen belangrijke resultaten uit anere eelstuies aan bo komen. De notities overbruggen e afstan tussen uitgebreie RIVM-rapporten enerzijs, en korte actuele teksten op websites anerzijs. De reeks is gekoppel aan e website GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 1 van 22

2 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Samenvatting In eze notitie staan e zorgkosten van ongezon gerag centraal, en hierbij ligt e naruk op roken, overgewicht en lichamelijke activiteit. Er wort niet alleen naar e huiige zorgkosten gekeken, maar ook naar e invloe van ongezon gerag op e zorgkosten op lange termijn. De berekeningen in eze notitie zijn uitgevoer met behulp van het RIVM Chronisch Ziekten Moel (CZM). Er is bekeken wat het aaneel van ongezon gerag is voor e incientie van een aantal ziekten. Het meest in het oog springen is at e ziekte-incientie van COPD en longkanker voor meer an tachtig procent kan woren toegewezen aan roken. Van e ziekte-incientie van iabetes kan ruim veertig procent woren toegewezen aan overgewicht. Het aaneel van ongezon gerag voor e anere onerzochte ziekten is veel lager. De resterene levensverwachting stijgt als roken, overgewicht en inactiviteit wort uitgebannen. Dit effect is het sterkst voor roken. Als ieereen gezoner gaat leven neemt e levensverwachting toe. We krijgen er meer jaren bij, maar ook meer ongezone jaren. Leeftij vormt namelijk ook een risicofactor voor anere ziekten ie hoge kosten met zich meebrengen, zoals bijvoorbeel ementie. Vervolgens is bekeken hoeveel ongezone leefgewoonten bijragen aan e zorgkosten. Van ongezon gerag zorgt roken voor e hoogste kosten. Toch vormen eze kosten slechts 3,8% van e totale zorgkosten van 74,9 miljar euro ie in 2010 in Neerlan in totaal aan zorg wer uitgegeven. Dit zijn e totale zorguitgaven volgens e zorgrekeningen van het CBS, minus overige welzijnszorg (met name kineropvang en asielopvang). Ongezon gerag raagt bij aan e incientie van een aantal ziekten, maar ongezon gerag veroorzaakt slechts een beperkt eel van e huiige zorgkosten. Ten slotte is nagegaan wat het effect op e zorgkosten is als ongezone leefgewoonten uitgebannen woren. In eerste instantie is er sprake van een aling in zorgkosten, maar omat eze mensen vervolgens langer leven en anere ziekten krijgen, zullen e totale kosten uiteinelijk stijgen. De bevorering van gezon gerag zal op lange termijn tot een stijging van e zorguitgaven leien. Gezonhei heeft echter niet alleen een prijs, maar vertegenwoorig ook een belangrijke waare en gezon gerag kan veel opleveren in termen van gezonhei. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 2 van 22

3 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Inhousopgave 1 Inleiing Ongezon gerag en ziekte-incientie Levensverwachting Zorgkosten Het effect van het uitbannen van ongezone leefgewoonten Conclusie Bijlage Bijlage Bijlage GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 3 van 22

4 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag 1 Inleiing Ongezone leefgewoonten zijn vaak e oorzaak van een slechte gezonhei, ziekte en een hoog zorggebruik. In eze notitie staan e zorgkosten van ongezon gerag centraal, en aarbij zal e naruk liggen op roken, overgewicht en lichamelijke activiteit. Er wort niet alleen naar e huiige zorgkosten gekeken, maar ook naar e invloe van ongezon gerag op e zorgkosten op lange termijn. In eze notitie zal eerst woren bekeken wat het aaneel van ongezon gerag is voor verschillene ziekten, en wat het effect op e levensverwachting en gezone levensjaren is als it ongezone gerag wort uitgebannen. Vervolgens wort bekeken hoeveel ongezone leefgewoonten bijragen aan e zorgkosten, en hoe hoog eze kosten zijn. Ten slotte wort nagegaan wat het effect op e zorgkosten is als ongezone leefgewoonten uitgebannen woren. De berekeningen voor eze notitie zijn uitgevoer met behulp van het RIVM Chronisch Ziekten Moel (CZM). Dit moel verbint e gezone en ongezone leefgewoonten van e Neerlanse bevolking met ziektelast, sterfte en zorguitgaven voor een aantal ziekten en aanoeningen. Met het CZM kunnen e zorgkosten woren toegewezen aan ongezon gerag en anere eterminanten van ziekte. Het moel kan ook gebruikt woren om toekomstscenario s voor volksgezonhei te kwantificeren. Ook kan een inschatting woren gemaakt hoe e zorgkosten zich in e toekomst ontwikkelen bij eliminatie van e risicofactoren. Bij eze notitie zijn een aantal bijlagen toegevoeg: - Bijlage 1: Zorgkosten van ongezon gerag en preventie oor Johan Poler, Ruolf Hoogenveen, Guus Luijben, Matthijs van en Berg, Henriek Boshuizen en Lany Slobbe. - Bijlage 2: Literatuurstuie naar kosten van ongezon gerag oor Guus Luijben. - Bijlage 3: Verantwooring van cijfers en methoen gebruikt voor berekening van PAR s oor Ruolf Hoogenveen. 2 Ongezon gerag en ziekte-incientie Bij welk geeelte van mensen met een bepaale ziekte kan eze ziekte aan ongezon gerag woren toegeschreven? In Figuur 1 wort voor een aantal ziekten weergegeven welk geeelte van e incientie van ie ziekten kan woren toegeschreven aan roken, overgewicht of inactiviteit. Het meest in het oog springen is het aaneel van rookgerag aan COPD en longkanker. Van e totale incientie van COPD kan 85% aan roken toegewezen woren, en bij longkanker is it zelfs nog iets meer (91%). Wat ook opvalt, is at bij iabetes ruim veertig procent (44%) van e incientie aan overgewicht toegewezen kan woren. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 4 van 22

5 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Figuur 1. Aaneel (in %) van e van ziekte-incientie at toegewezen kan woren aan ongezon gerag. 3 Levensverwachting Leven we langer als we roken, overgewicht en inactiviteit uitbannen? Figuur 2 laat zien wat het effect is op e gemiele resterene levensverwachting voor e Neerlanse populatie van 20 jaar en ouer als it ongezone gerag uitgebannen wort. Zoals verwacht stijgt e levensverwachting. Als er nieman meer zou roken an is e gemiele winst in levensverwachting voor mannen 2,1 jaar en voor vrouwen 1,3 jaar. Bij het uitbannen van overgewicht is it voor zowel mannen als vrouwen 0,8 jaar, en als ieereen voloene zou bewegen an is e gemiele winst in levensverwachting voor mannen 0,7 jaar en voor vrouwen 1,2 jaar. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 5 van 22

6 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Figuur 2. Absolute toename (in jaren) van e gemiele resterene levensverwachting voor e 20+ populatie na eliminatie van ongezon gerag. Figuur 3 laat het effect zien van eliminatie van ongezon gerag op e gemiele resterene levensverwachting voor e Neerlanse populatie van 65 jaar en ouer. Als er nieman meer zou roken an is e gemiele winst in levensverwachting voor mannen 1,0 jaar en voor vrouwen 0,4 jaar. Bij eliminatie van overgewicht is it voor zowel mannen als vrouwen gemiel ongeveer 0,3 jaar. En als ieereen voloene zou bewegen an is e gemiele winst in levensverwachting voor mannen 0,6 jaar en voor vrouwen 1,0 jaar. Figuur 3. Absolute toename (in jaren) van e gemiele resterene levensverwachting voor e 65+ populatie na eliminatie van ongezon gerag. Wanneer ongezon gerag afneemt, stijgt e levensverwachting, maar met ie stijgene levensverwachting neemt ook e kans op ziekte toe. Voor e meeste ziekten is leeftij ook een belangrijke risicofactor. Dat is e reen waarom uiteinelijk ook heel veel gezon levene oueren getroffen woren oor een beroerte. En at gelt ook voor heel veel ziekten, zoals ementie, ie niet of nauwelijks iets met onze leefstijl te maken hebben. Figuur 4 laat zien at eliminatie van ongezon gerag tot een toename van e DALYs (isabilityajuste life years) leit. We leven us niet alleen langer, maar we krijgen er ook meer ongezone jaren bij. Eliminatie van roken leit tot een toename van e DALYs met 8,3% voor mannen en 5,3% voor vrouwen. Bij eliminatie van overgewicht is it 3,8% en 4,0%, en bij eliminatie van inactiviteit is it 2,7% en 3,9% voor mannen respectievelijk vrouwen. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 6 van 22

7 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Figuur 4. Toename (in %) van e DALYs na eliminatie van ongezon gerag. 4 Zorgkosten Hoeveel ragen ongezone leefgewoonten bij aan e zorgkosten, en hoe hoog zijn eze kosten? Omat ongezon gerag een hoger risico op iverse chronische ziekten met zich meebrengt, gebruiken mensen ie ongezon leven meer zorg en maken zij hogere zorgkosten. In Tabel 1 woren op basis van het CZM tien ziekten onerscheien, en toont per ziekte e bijrage van ongezon gerag aan e zorgkosten voor In totaal wer er in ,5 miljar euro aan eze ziekten uitgegeven. Een eel van e kosten kan woren toegewezen aan een ongezone leefstijl. In Tabel 2 is te zien at het aaneel van ongezone levensstijl aan e totale zorgkosten gering blijkt te zijn. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 7 van 22

8 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Roken is verantwoorelijk voor 86% van e kosten van longkanker en voor 79% van e kosten van COPD. Bij hart- en vaatziekten spelen naast roken ook overgewicht en lichamelijke inactiviteit een belangrijke rol. De helft van e kosten van iabetes is toe te schrijven aan overgewicht. De negatieve waares van alcohol zijn te verklaren oorat matig gebruik van alcohol bijraagt aan verminering van hartinfarcten en beroertes. Het CZM richt zich alleen op chronische ziekten en niet op verslavingszorg en ongevallen. En juist hier woren hoge kosten gemaakt ie voor een belangrijk eel het gevolg zijn van overmatig alcoholgebruik. Tabel 1. Bijrage van ongezone leefgewoonten aan e zorgkosten van causaal gerelateere ziekten voor e Neerlanse bevolking van 20 jaar en ouer in 2010 (miljoenen euro, aaneel in %). Zorgkosten Toewijsbaar aan mln euro Roken Overgewicht Inactiviteit Alcohol Diabetes Longkanker Kanker overig Acuut myocar infarct Chronisch hartfalen Beroerte COPD Artrose heup Artrose knie Lage rugpijn Totaal In 2010 wer er in Neerlan in totaal 74,9 miljar euro aan zorg uitgegeven. Dit zijn e totale zorguitgaven volgens e zorgrekeningen van het CBS, minus overige welzijnszorg (met name kineropvang en asielopvang). Er wer 2,8 miljar euro besteet aan zorg ie te maken heeft met ziekten als gevolg van roken (zie Tabel 2). Het gaat an om hart- en vaatziekten, beroerte, longkanker en chronische aanoeningen aan e luchtwegen (COPD). Hoewel roken voor sommige aanoeningen tot e belangrijkste oorzaak van ziekte gereken kan woren, is it toch slechts 3,8% van e totale zorguitgaven in Ook overgewicht, lichamelijke inactiviteit en hoge bloeruk brengen aanzienlijke kosten met zich mee. Aan ziekten als gevolg van overgewicht wer 1,6 miljar euro uitgegeven (2,2% van e totale uitgaven). Het meeste gel wer ook hier uitgegeven aan hart- en vaatziekten, gevolg oor iabetes en klachten en aanoeningen aan het bewegingsstelsel. Aan ziekten als gevolg van inactiviteit wer 1,3 miljar euro uitgegeven (1,8% van e totale uitgaven). Het gaat hier vooral om iabetes, hart- en vaatziekten en beroerte. En aan hoge bloeruk wer 2,2 miljar euro uitgegeven (3% van e totale zorgkosten) en eze kosten zijn vooral toe te wijzen aan hart- en vaatziekten en beroerte. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 8 van 22

9 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag De invloe van anere factoren en vormen van ongezon gerag op zorgkosten, zoals verhoog cholesterol en verkeere eetgewoonten is veel kleiner. Bovenien gaat het hierbij voor een eel om factoren ie een rol spelen bij het ontstaan van overgewicht. Hart- en vaatziekten (inclusief beroerte) vormen e belangrijkste ziektegroep waar substantiële kosten en een belangrijke invloe van ongezon gerag samengaan. Maar onanks e belangrijke invloe van ongezon gerag op ziekte en zorggebruik is het aaneel ervan in e totale zorgkosten relatief beperkt. Tabel 2. Zorgkosten van een ongezone levensstijl, hoge bloeruk en verhoog cholesterol voor alle Neerlaners van 20 jaar en ouer in mln euro* Aaneel (%) Roken ,8 Overgewicht ,2 Lichamelijke inactiviteit ,8 Alcohol ,4 Verzaige vetten 46 0,1 Transvetten 3 0 Weinig fruit 630 0,8 Weinig groente 46 0,1 Weinig vis 502 0,7 Hoge bloeruk Verhoog cholesterol 255 0,3 *De kosten zijn bereken voor e afzonerlijke vormen van ongezon gerag en anere eterminanten, maar e kostenberagen en percentages kunnen niet zomaar bij elkaar woren opgetel, omat er tussen e verschillene factoren overlap bestaat (bijvoorbeel overgewicht, lichamelijke activiteit en voeing). Door eze overlap zou bij een simpele optelling van eze beragen e invloe van ongezon gerag en anere eterminanten op e zorgkosten woren overschat. 5 Het effect van het uitbannen van ongezone leefgewoonten Wat gebeurt er met e zorgkosten als we ongezone leefgewoonten uitbannen? Figuur 5 laat zien hoe e zorgkosten veraneren als roken en overgewicht van e één op e anere ag uit e Neerlanse samenleving zouen woren uitgebannen. Er is hier gereken met een startpopulatie waarbij er geen rekening is gehouen met instroom van geboorten en migratie. Op korte termijn leit it tot een aling van e zorgkosten (Figuur 5), maar eze aling is echter beperkt vanwege een relatief klein aaneel in e totale zorgkosten. Door het uitbannen van ongezon gerag neemt e levensverwachting toe en mensen lopen meer kans om op latere leeftij nog anere ziekten zoals ementie te krijgen. Dit zorggebruik als gevolg van extra levensjaren leit tot extra kosten, en eze kosten overtreffen e kortetermijnbesparingen. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 9 van 22

10 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Figuur 7. Effect van eliminatie van roken en overgewicht in e Neerlanse bevolking op e zorgkosten van ziekten ie causaal aan eze factoren gerelateer zijn, alle overige ziekten en e totale zorgkosten over een perioe van 100 jaar (bij een isconteringsvoet van 1,5% voor gewonnen levensjaren en 4% voor kosten). GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 10 van 22

11 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Voor e Neerlanse bevolking van 2010 gelt at bij volleige uitbanning van roken, e kosten van rookgerelateere ziekten ten opzichte van zorgkosten van e geselecteere ziekten in het Chronische Ziekten Moel voor mannen zullen alen met 7,5% en voor vrouwen met 8,0% (Figuur 6). De totale zorgkosten zullen echter met 7,0% stijgen voor mannen en 3,5% voor vrouwen (Figuur 7). Bij uitbanning van overgewicht en inactiviteit is het effect iets kleiner. De zorgkosten van e geselecteere ziekten in het Chronische Ziekten Moel zullen gemiel 5% alen bij eliminatie van overgewicht en 3% bij eliminatie van inactiviteit. De totale kosten zullen echter gemiel 2% stijgen bij eliminatie van overgewicht en gemiel 4% stijgen bij eliminatie van inactiviteit. Figuur 6. Afname (in %) van e zorgkosten voor geselecteere ziektes in CZM na eliminatie van ongezon gerag. Figuur 7. Toename (in %) van e totale zorgkosten na eliminatie ongezon gerag. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 11 van 22

12 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Er is hier vanuit gegaan at ongezon gerag volleig is uitgebannen. Het zou realistischer zijn om te kijken wat e effecten zouen zijn als ongezon gerag slechts een voor een eel zou woren uitgebannen. Eerer onerzoek naar e effecten van afname van het aantal rokers is geaan oor oner aneren Thalita Feenstra. 6 Conclusie Ongezon gerag raagt bij aan e incientie van een aantal ziekten, maar ongezon gerag veroorzaakt slechts een beperkt eel van e huiige zorgkosten. Als ieereen gezoner gaat leven an neemt e levensverwachting toe. We krijgen er meer jaren bij, maar ook meer ongezone jaren. Leeftij vormt namelijk ook een risicofactor voor anere ziekten ie hoge kosten met zich meebrengen, zoals bijvoorbeel ementie. De bevorering van gezon gerag zal op lange termijn tot een stijging van e zorguitgaven leien. Hoe groot eze stijging zal zijn is moeilijk aan te geven. Kosten kunnen stijgen en alen, en at kan per ziekte verschillen zijn. Ook zullen e kosten samenhangen met e stijgene levensverwachting van e Neerlanse bevolking. Goee zorg leit ook tot een hogere levensverwachting. Gezonhei heeft echter niet alleen een prijs, maar vertegenwoorig ook een belangrijke waare en gezon gerag kan veel opleveren in termen van gezonhei. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 12 van 22

13 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Bijlage 1 Zorgkosten van ongezon gerag en preventie oor Johan Poler, Ruolf Hoogenveen, Guus Luijben, Matthijs van en Berg, Henriek Boshuizen en Lany Slobbe (achteraan als pf toegevoeg). GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 13 van 22

14 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Bijlage 2 Literatuurstuie naar kosten van ongezon gerag Guus Luijben 6.1 Onerzoeksvraag en aanpak Wat weten wij uit anere bronnen, met name wetenschappelijk literatuur, over e zorgkosten van een ongezone leefstijl? - Literatuur gezocht in PubMe en JSTOR. Beperking: vanaf 2007, kwantificering van e totale kosten per jaar. - Zoekresultaten opgeslagen in Literatuuratabase (EnNote). - Gevonen resultaten per gezonheiseterminant beschreven (roken, fysieke activiteit, alcoholgebruik, rugsgebruik). Bovenien is overgewicht toegevoeg. 6.2 Literatuur over aan leefstijl gerelateere kosten Deze paragraaf biet een overzicht van recent gepubliceere schattingen van e kosten ie aan leefstijl gerelateer kunnen woren. Hiervoor is gezocht naar schattingen ie in e afgelopen 5 jaar in e internationale literatuur of oor onerzoeksinstituten gepubliceer zijn. Hierbij is een beperking gemaakt tot kosten ie samenhangen met roken, overgewicht en alcoholgebruik. Grofweg zijn er twee methoen te onerscheien waarmee kosten aan leefstijl woren toegewezen: cross-sectionele stuies en levensloopbenaeringen. Bij e cross-sectionele methoe woren e zorgkosten van een bepaal jaar vereel in kosten ie wel of niet veroorzaakt zijn oor blootstelling aan e eterminant. De levensloopbenaering berekent kosten over e gehele levensloop van personen. Daarbij woren e effecten van blootstelling aan e eterminant gemoelleer en wort ook rekening met verschillen in sterftekansen. Toepassing van e levensloopbenaering is in e internationale literatuur vrijwel alleen te vinen bij e berekening van e kosten van roken; niet bij e anere eterminanten. De meeste stuies schatten e kosten op basis van e totale gezonheiszorgkosten. Daarbij woren vanuit e totale zorgkosten voor alle zorgsectoren in een lan e kosten van ziekten bereken, waarna vervolgens bepaal wort welk eel aarvan wort veroorzaakt oor een of meer eterminanten. In e gevonen stuies woren verschillene typen kosten gerapporteer. Een onerschei kan woren gemaakt tussen irecte, inirecte en maatschappelijke kosten. Directe kosten omvatten e zorgkosten ie irect gerelateer zijn aan ziekte, bijvoorbeel kosten van behaneling en verzorging. Oner inirecte kosten wort verstaan: prouctiviteitsverlies, bijvoorbeel oor arbeisverzuim als gevolg van ziekte. In een aantal stuies is e som van irecte en inirecte kosten gerapporteer. Maatschappelijke kosten, ten slotte, omvatten behalve irecte en inirecte kosten, ook kosten van bijvoorbeel verloren levensjaren of verlies van kwaliteit van leven. GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 14 van 22

15 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag ROKEN Hayashia et al. (2012) rapporteren at in Japan e lifetime meische kosten van rokers lager zijn an ie van niet-rokers. Bolin et al (2011) schatten at in 2007 in Zween e totale kosten 1,6 miljar ollar beroegen, at was 0,35 % van het BBP en 181 ollar per hoof van e bevolking. De (irecte) zorgkosten omvatten 30% van e totale kosten. Dat was 1,2 % van e gezonheiszorguitgaven. De vermijbare toekomstige lifetime gezonheiszorguitgaven, per inwoners schatten ze op 19 miljoen ollar (gezonheiszorg); e totale vermijbare kosten van het huiige roken op $16 miljar. Hiervoor vergeleken ze e twee hypothetische cohorten van rokers en rokers ie allemaal in 2007 stopten. Dit zijn e meerkosten (inclusief inirecte kosten) van een cohort rokers (vanaf 2007) ten opzichte van een hypothetisch cohort van rokers ie allemaal stopten in Er is gereken met een isconteringsvoet van 5%. gezonheiszorguitgaven Tabel 1. Kosten van roken in e wetenschappelijke literatuur ( ). Regio Referentie Methoe Stuie jaar Type kosten Kosten/ resultaat Zween Bolin et al., 2011 levensloop 2007 irect 1,2 % van irect+inirect 0,35 % van het BBP; $181 per hoof van e bevolking Japan Hayashia et al., 2012 levensloop - irect meische kosten van rokers zijn lager an van niet-rokers ALCOHOL Cortez-Pinto et al. (2010) schatten voor Portugal e irecte kosten in 2007 op 0,13% van het BBP en op 1,25% van e gezonheiszorguitgaven. Iets miner an e helft hiervan is ten gevolge van alcoholgerelateere ziekenhuisopnamen (leverziekten, kanker, verkeersongevallen en externe oorzaken) en iets meer an e helft ten gevolge van ambulante zorg. Baumberg (2006) schatte op basis van een review van e gepubliceere kostenstuies uit e perioe , at in 2002 in westerse lanen tussen e 1.3 en 3.3% van e totale kosten van e gezonheiszorg aan alcoholgebruik gerelateer kon woren. De alcoholgerelateere schae ten gevolge van criminaliteit schatten ze op 0,3-1,4% van het BBP. Bovenien schatten ze at e schae ten gevolge van rijen oner invloe op 1,0 1,7% van het BBP. Arbeigerelateere kosten (afwezighei, werklooshei, voortijige sterfte) schatten ze op 2,7 10,9% van het BBP. Ten slotte schatten ze at 6,4 14,4% van e totale kosten van openbare ore en veilighei konen aan alcoholgebruik gerelateer kan woren. Anerson & Baumberg (2006) vonen op basis van een review van Europees onerzoek at e maatschappelijke kosten van alcoholgebruik tussen 0,3 en 5,5% van het BBP liggen. KPMG (2001) schatte at in 2001 in Neerlan e kosten van overmatig alcoholgebruik 2,58 miljar euro beroegen. Dat was ongeveer 0,7% van het BBP. Tabel 2. Kosten van alcoholgebruik in e wetenschappelijke literatuur ( ). GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 15 van 22

16 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Regio Referentie Methoe Stuie jaar Type kosten Kosten/ resultaat Europa Anerson &. Baumberg, review maatschappelijk 0,3-5,5% van BBP 2006 Westerse lanen Baumberg, 2006 review irect 1.3 en 3.3% van e totale kosten van e gezonheiszorg maatschappelijk 0,3-1,4% van het BBP (criminaliteit)+ 1,0-1,7% van het BBP (rijen) 2,7 10,9% van het BBP (arbei) Neerlan KPMG, 2001 cross-sectioneel 1996, 2001 irect 0,7% van BBP Duitslan Konnopka et al., 2007 cross-sectioneel 2002 irect inirect totaal OVERGEWICHT Müller-Riemenschneier et al. (2008) schatten op basis van een review van e literatuur at in e Europese lanen tussen 0,09% en 0,61% van het BBP aan obesitas toegeschreven kan woren. Lengerke & Krauth (2011) rapporteren 3 jaar later op basis van literatuur uit e perioe at 0,47-0,61% van het BBP aan obesitas gerelateer kan woren (e totale (irecte en inirecte) kosten). Per persoon variëren e extra irecte kosten van 117 tot euro, afhankelijk van e kostencategorieën en vergelijkingsgroep (normaal gewicht, niet-obees). Volgens Withrow an Alter (2010) kan tussen 0,7% en 2,8% van e totale gezonheiszorguitgaven gerelateer woren aan obesitas. Dit baseren ze op een review van e literatuur ie verschenen is in e perioe 1990-juni Von Konnopka et al. (2011) berekenen at in 2002 in Duitslan e irecte kosten van obesitas 4,854 miljar euro beroegen. Dat was 2,1% van e totale Duitse gezonheiszorguitgaven. De inirecte kosten beroegen 5,019 miljar euro. 0,40% van BBP 0,76% van BBP 1,16% van BBP: 296 euro per hoof van e bevolking Tabel 3. Kosten van overgewicht in e wetenschappelijke literatuur ( ). Regio Referentie Methoe Stuie jaar Type kosten Kosten/ resultaat Duitslan Konnopka et al., 2011 crosssectioneel 2002 irect 2,1% van gezonheiszorguitgaven Europa Von Lengerke& Krauth, review - irect+ 0,47-0,61% van BBP 2011 inirect Europa Müller-Riemenschneier review - irect 0,09-0,61% van BBP et al., 2008 Werel Withrow & Alter, 2011 review - irect 0,7-2,8% van gezonheiszorguitgaven GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 16 van 22

17 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag 6.3 Literatuur Roken Bolin, K., B. Borgman, et al. (2011). "Current an future avoiable cost of smoking--estimates for Sween 2007." Health Policy 103(1): Hayashia, K., G. Murakami, et al. (2012). "[Lifetime meical expenitures of smokers an nonsmokers]." Nihon Eiseigaku Zasshi 67(1): Alcohol Anerson, P. an B. Baumberg, Alcohol in Europe, Institute of Alcohol Stuies, Lonon, Baumberg, B. (2006). "The global economic buren of alcohol: a review an some suggestions." Drug Alcohol Rev 25(6): Cnossen S., Alcohol Taxation an Regulation in the European Union. CPB Discussion Paper 76, Cortez-Pinto, H., M. Gouveia, et al. (2010). "The buren of isease an the cost of illness attributable to alcohol rinking--results of a national stuy." Alcohol Clin Exp Res 34(8): Konnopka, A. an H. H. Konig (2007). "Direct an inirect costs attributable to alcohol consumption in Germany." Pharmacoeconomics 25(7): Konnopka A an König HH. The health an economic consequences of moerate alcohol consumption in Germany Value in Health 2009;12 (2): KPMG. Kosten en baten van alcoholzorg en -preventie. Einrapport. Hooforp: KPMG; februari Single, E., D. Collins, B. Easton, H. Harwoo, H. Lapsley, O. Kopp an E. Wilson, International Guielines for Estimating the Costs of Substance Abuse, Canaian Centre on Substance Abuse, Ottawa, U.S. Department of Transportation, The Economic Impact of Motor Vehicle Crashes 2000, WHO. WHO Global Status Report on Alcohol 2004, Overgewicht Konnopka, A., M. Boemann, et al. (2011). "Health buren an costs of obesity an overweight in Germany." Eur J Health Econ 12(4): von Lengerke, T. an C. Krauth (2011). "Economic costs of ault obesity: a review of recent European stuies with a focus on subgroup-specific costs." Maturitas 69(3): Müller-Riemenschneier, F., T. Reinhol, et al. (2008). "Health-economic buren of obesity in Europe." European Journal of Epiemiology 23(8): Withrow, D. an D. A. Alter (2011). "The economic buren of obesity worlwie: a systematic review of the irect costs of obesity." Obes Rev 12(2): GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 17 van 22

18 KvZ-Notitie : Zorgkosten van ongezon gerag Bijlage 3 Verantwooring van cijfers en methoen gebruikt voor berekening van PAR s Ruolf Hoogenveen 1 Inleiing Gegevens Methoe Berekening van ziekte-specifieke PAR s, per leeftijsjaar en gewogen gemiel PAR s van kosten en effecten Lifetime kosten en effecten van optimale vereling van risicofactor Discontering Kosten van overige ziekten Implementatie in R-coe Inleiing In it ocument staat e verantwooring van cijfers en methoen gebruikt voor berekeningen van PAR s. In feite bestaat e berekening uit twee onerelen: 1 Toewijzing van huiige kosten en effecten aan (e niet-optimale vereling van) een risicofactor, in ons geval roken 2 Berekening van e veranering van kosten en effecten, wanneer e vereling wél optimaal is, in ons geval at ieereen nooit-roker is Het verschil is het effect van e veranering op e levensverwachting: in het eerste geval wort wél aarvoor gecorrigeer, in het tweee geval níet. 2 Gegevens Voor eze analyses wort gebruik gemaakt van e stanaartypen van gegevens, i.e. vereling van e risicofactor, relatieve risico s (voor e berekening van e leeftijspecifieke PAR s), ziektegerelateere sterftekansen en kosten per ziekte per leeftijsjaar (voor e berekening van e zorgkosten per nieuw ziektegeval), en incientieaantallen (voor e berekening van het gewogen gemiele). Extra is het onerschei in twee typen zorgkosten: het oue format van kosten/patiënt, en het nieuwe van kosten/patiënt in laatste en overige jaren. 3 Methoe 3.1 Berekening van ziekte-specifieke PAR s, per leeftijsjaar en gewogen gemiel Voor ieere ziekte woren e PAR s bereken, gespecificeer naar ziekte, geslacht en leeftijsjaar, volgens e formule: PAR ( j, g, ( i RR ( i; g, 1) p( i; g, i RR ( i; g, p( i; g, GEWIJZIGD: KVZ ZORGKOSTEN VAN ONGEZOND GEDRAG.DOC Pagina 18 van 22