Economie & Preventie. Prof. dr. Johan Polder. Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007

Transcriptie

1 Economie & Preventie Prof. dr. Johan Polder Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007

2 Economische aspecten van preventie 1. Kosten van preventie 2. Baten van preventie 3. Economische evaluatie 4. Verlies- en winstrekening 5. Verzekerbaarheid

3 1. Kosten van preventie in Nederland 2003 (Bron: De Bekker, et al., RIVM, 2006) Totaal: 12,5 miljard euro - Gezondheidsbevordering 434 mln (waarvan 217 mln aan arbo) - Gezondheidsbescherming mln (lucht, water, afval, verkeer, ) - Ziektepreventie mln (ook bloeddruk en cholesterol verlagers 900 mln)

4 Uitgaven preventie Naar type 2003

5 Uitgaven preventie / 2

6 Kosten preventie naar diagnose / leeftijd

7 Kosten van preventie versus kosten van zorg

8 Kostenontwikkeling (Bron: Polder & Mackenbach, Medisch Contact 2007) 4,00% 3,75% 3,50% 3,25% 3,00% 2,75% 2,50% Aandeel preventie idem exclusief tandarts

9 2. De baten van preventie

10 Welke baten? Gezondheidswinst - Levensverwachting - Kwaliteit van leven Economische winst - Health - wealth Bespaart preventie op zorgkosten? - Regeerakkoord Balkenende-IV

11 Totale zorgkosten ongezond gedrag (Bron: Van Baal, et al., RIVM, 2006)

12 Kosten van ziekten als gevolg van roken & overgewicht

13 Health expenditure by age 2003 (

14 Zorgkosten van ongezond gedrag

15 Estimation of lifetime health care costs 1. Healthy living cohort: - BMI<25 and non-smoking

16 Estimation of lifetime health care costs 1. Healthy living cohort: - BMI<25 and non-smoking 2. Smoking cohort

17 Estimation of lifetime health care costs 1. Healthy living cohort: - BMI<25 and non-smoking 2. Smoking cohort 3. Obese cohort (BMI>30)

18

19

20

21

22

23

24

25 Gezondheidswinst impliceert

26 hogere zorgkosten over levensloop

27 Difference in health care costs due to successful prevention (4% discount rate)

28 The pain is in the gain

29 3. Economische evaluatie In economische evaluaties (kosten-effectiviteitsanalyse) zit een bias ten nadele van preventie Disconteren Berekening gezondheidswinst - Rol noodzakelijkheid / ernst van ziekte

30 Disconteren Preventie heeft vaak huidige kosten en toekomstige opbrengsten (en additionele kosten zoals toegelicht maar die worden vaak niet meegenomen in economische evaluaties) Het probleem is (wat betreft opbrengsten) dat toekomstige opbrengsten worden gedisconteerd Internationaal vaak 5%: 1 QALY over 40 jaar telt als 1/7 QALY nu. De kosteneffectiviteit wordt dan al snel minder gunstig In Nederland opbrengsten (QALYs) nu met 1,5% - daardoor kosten effectiviteit sterk verbeterd (maar nog steeds 0,55 QALY nu )!

31 Noodzakelijkheid Trechter van Dunning RVZ: Noodzakelijkheid operationaliseren als proportional shortfall Dit betekent dat noodzakelijkheid (ziektelast) wordt gemeten als de proportie gezondheid die je kwijtraakt door een ziekte als deze niet wordt behandeld (1 is acute sterfte, 0 is geen verlies) Dit wordt echter berekend vanaf het moment van de interventie Daardoor is preventie in het nadeel: er zit immers normaal tijd tussen de interventie en de vermeden ziekte. Die tijd telt mee in de berekening: daardoor verlaag je de noodzakelijkheid.

32 Proportional shortfall

33 4. Winst- en verliesrekening

34 Kosten en opbrengsten van tabaksgebruik (1999) Omzet: miljoen euro (exclusief Accijns) - Verder ook veel export, hier buiten beschouwing gelaten Accijns: mln euro - Verder ook inkomsten door tabakssmokkel: niet meegeteld Zorgkosten: 500 miljoen euro - Kosten van ziekten in Nederland (1999!) Productiviteitsverliezen: 300 miljoen euro - Ziekteverzuim en vroegtijdige sterfte - RIVM, 2002 (Jacobs et al.) Brandschade et cetera: PM

35 De V&W-rekening van roken mln euro Rokers Nietrokers Omzet 1600 Accijns 1500 Maatschappij ZorgOverheid verzekering 1600 Zorgkosten Ziektekosten- Bedrijfsleven (500) premie Productiviteits PM PM verliezen Brand etc. Totaal PM

36 De maatschappelijke V&W-rekening mln euro Maatschappij Omzet PM PM PM Gezondheidszorg Accijns Zorgkosten 500 Ziektekostenpremie Productiviteitsverliezen Brand etc. Totaal 500

37 5. Verzekerbaarheid Marktwerking - Premieconcurrentie versus langdurige relatie Urgentiecriterium - Gezond versus ziek Statistische of identificeerbare levens? - Preventie redt vaak mensen die je niet kunt aanwijzen: statistische levens - Curatieve zorg richt zich op identificeerbare levens - Het lijkt dat QALYs gewonnen in identificeerbare mensen meer waarde krijgen dan statistische QALYs. - Dranove (2003) zegt het zo: There is no reason to expect that the value of a statistical life would equal the value of an identified life.

38 Verzekerbaarheid / 2 Leefstijl, eigen schuld en solidariteit Ongezond gedrag heeft ook nut - Belonen met preventie in het pakket? Of veel meer economische incentives gebruiken ter bevordering van gezond gedrag?