Grenzen aan Leefstijlsolidariteit

Transcriptie

1 Grenzen aan Leefstijlsolidariteit Wim Groot VGE Congres Tilburg, 11 oktober 2012 Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Solidariteit in Zvw Memorie van toelichting bij de Zvw: De regering beoogt een verzekeringsstelsel te creëren dat enerzijds het nemen van eigen verantwoordelijkheid en marktwerking aanmoedigt en anderzijds een stevige verankering geeft aan de sociale randvoorwaarden (solidariteit tussen inkomens en risico s) Wel inkomens- en risicosolidariteit, geen leefstijlsolidariteit Grenzen aan inkomens- en risicosolidariteit, maar niet aan leefstijlsolidariteit Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 2 1

2 Lasten ongezond gedrag Van de totale kosten van de gezondheidszorg is circa 6% toe te schrijven aan ongezond gedrag (IBO 2007). Helft ziektelast is vermijdbaar (Mackenbach 2010). Belangrijkste doodsoorzaken worden bijna allemaal mede door gedrag bepaald. Sociaal-economische gezondheidsverschillen worden grotendeels bepaald door leefstijlverschillen Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 3 Oorzaken ongezond gedrag Biologische (verslaving; erfelijke aanleg), culturele en sociale factoren. Economische factoren: bijna de helft van de gewichtstoename sinds de jaren zeventig in de VS worden toegeschreven aan de daling van de relatieve prijs van voeding (Lakdawalla & Philipson 2002) Medische technologie: de ontwikkeling van cholesterolen bloeddrukverlagende middelen, hebben ervoor gezorgd dat de gezondheidsrisico s van ongezond gedrag zoals hart- en vaatziekten - zijn verminderd (zie, bijvoorbeeld Mazzaglai et al. 2009). Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 4 2

3 De waardering van de inkomens- en risicosolidariteit is hoog, maar er zijn wel verschillen: Mening van Over de Zvw-premie voor omhoog gelijk omlaag 18+ bevolking ouderen 8% lage inkomens hoge inkomens niet zo gezonde mensen mensen die vaak naar de huisarts gaan Niet-rokers mensen die roken Matige drinkers zware drinkers Regelmatige sporters mensen die onvoldoende bewegen Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Bron: CBS 5 Externe effecten van ongezond gedrag Schadelijk alcoholgebruik Kindermishandeling, huiselijk geweld en geweldsmisdrijven worden vaak gepleegd onder invloed van alcohol 10% van alle verkeersongelukken zijn te wijten aan alcohol: jaarlijks 170 verkeersdoden als gevolg van alcoholgebruik Alcoholgebruik van aanstaande moeders tijdens de zwangerschap is een risicofactor voor ongeboren kinderen. Roken Door passief roken of meeroken overlijden jaarlijks mensen volgens cijfers van het RIVM Roken tijdens de zwangerschap is een risicofactor voor ongeboren kinderen. Overgewicht Kinderen kunnen schadelijke effecten ondervinden van ongezond eetgedrag ouders Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 6 3

4 Is ongezond gedrag goedkoper voor de zorg? Zorgkosten rokers 40% hoger dan voor niet rokers, maar als niemand rookt zorgkosten 4-7% hoger (Barendregt et.al. 1997) Levensloopbenadering zorgkosten ongezond gedrag onjuist: Langere levensverwachting: meer bijdragen aan de kosten van zorg Zorgverzekering gebaseerd op omslagstelsel: je betaalt nu voor (verwachte) zorgkosten nu Niet zorgkosten verlagen, maar de vervuiler betaalt Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 7 Hoe kunnen we grenzen stellen aan leefstijlsolidariteit? Vormen van wederkerige solidariteit (goed patiëntschap) Aanpassingen van premiestelling, eigen bijdragen en omvang van het verzekerde pakket Belastingheffing op ongezond gedrag. Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 8 4

5 Premiedifferentiatie ongezond gedrag Proponents of lifestyle solidarity further argue that it will be simply impossible to punish all sorts of risky lifestyles. Smokers and rock climbers are more easily caught than burnt out workaholics. Thus, any form of just desert policy is bound to be arbitrary. (Trappenburg 2000) Uit premisse dat niet elke vorm van ongezond gedrag kan worden bestraft volgt niet dat je geen enkele vorm moet bestraffen Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 9 Premiedifferentiatie ongezond gedrag Praktische bezwaren tegen premiedifferentiatie (observatie van gedrag) Patiënt Protection and Affordable Care Act (ACA) in VS bevat clausule die werkgevers vanaf 2014 de mogelijkheid geeft om tot 30% van de zorgverzekeringspremies te gebruiken voor financiële prikkels om een gezonde leefstijl te belonen. Health Insurance Portability and Accountability Act (HIPAA) biedt al mogelijkheid om deelname aan gezondheidsbevordering en het behalen van gezondheidsdoelen (zoals niveau van BMI of cholesterol) financieel te belonen (max. 20% van de totale zorgverzekeringspremie) Safeway: premiekorting van $780 als werknemers slagen voor test op tabaksgebruik, gezond gewicht, bloeddruk en cholesterol niveau Bonusprogramma van de Barmer Ersatzkasse een van de grootste Duitse ziekenfondsen waarbij verzekerden punten kunnen sparen op hun bonuskaart door deelname aan 17 verschillende gezondheidsbevorderende activiteiten Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 10 5

6 Conclusies Leefstijlsolidariteit in Zvw is onbegrensd Draagvlak voor leefstijlsolidariteit onder de bevolking zijn dat niet Het internaliseren van de externe effecten van ongezond gedrag door belastingheffing of premiedifferentiatie in de zorgverzekering verhoogt de kosten voor burgers met een ongezonde leefstijl, maar beperkt de keuzevrijheid niet. Hetzelfde geldt voor maatregelen die er op gericht zijn om gezond gedrag te belonen. Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 11 Dank voor uw aandacht Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 12 6