Tweede fase voor toponderzoekschool ISES:

Transcriptie

1 /.1'".\ \:,iirl NI IJw5BRIEF VAN BET KNGMG, ALI,! EN KTFG / VeRScNIJNT 9 MAAL PER NEc NENTwINTIGSTE JAARcAN6 I NUMMER' 2404 Tweede fase voor toponderzoekschool ISES: Een solide basis voor Earth System Science Dc subsidic in hct kudcr vun de diefte str0tcgic lrc ir princife gegeven voor ccn totlle lcri(xle vltn l0 jlarj waarbij de sullsjdie voor de tweed periodc van 5 ia alhank lijk wcrd ecmaskt van ccd tussentijds evaluatic. Dczc cvaluati is in 2003 ujrgcvocld ondcr auspiciin lan NWO. ccrst doo! ccd internrtion!le aardwcrcllschappcliikcco missievoor gczctcd door prcl Allln (ireen {loorzil rer vad dc Rese.rrch (:onmission lan de ETH Ziirich) en l'crvolgcns door ccn b.ede o! rkoepelcndc commissic, (,aario vooraanstaandc (intcrn{tionale) lsetenschappqs lan allc zes disciplines lsaar topscholcn eoor best{!n, onder!'oouiacrichap lod Dr. R- vrn Duiinen O.esiderr van de Europ an Science Foundation). Deze laa$re commissic heefr geconcludeerd dat "het nnrune Diepre'mteeie.cer eoe.l he.it seterk, en de n ematio ab potiti. {lcjt hlt N.d*- ta"*e o d.tzth Noot d. hayfl.hde End\ he4iu6rdht'. De ove'koepelende con1!r issie heeit dan ook ge.rdviieerd om alle z s ropond.rzoekscholen te condnueren, en dit advies is orrgenomen door de minisrer. Voor de Aardsetenschappen in Ncdcrland berekent dir (opnieuqj cur lbnc financiele impuls loor hct ondcrzock urd de lastc aardc ran id toraal 16.6 m loor dc perjode 200.r-2001i. ISES is een saftenwerkinssverbend tussen onderzoeksgroepen ven de onderzoekscholen NSG (sedincnrajrc geologi ), VMSG (scodtnanical en C I G Gcchnischc gcowctenschappen), aan dc Vrijc Universiterr, Universite,r Utrccht cn Technische Universlten Dclft.In 1998 is ISES in een zware nrtionsle comtetitie in her kader lan de zogenaamde "diepresrar ie" uilgckozen als 6 n qn slechts zcs r n zulkc ropondcr"ockscholcn. Her docl lan dc dicprcsrrategi. was om " alional. leuqlsebbden &n dc.lldiie n1 dcddeniteh o deft@k uns%nrd b"dur on 1l]r.o.hs.hohi e id.ntitu.ren.n ptunoret De.. nexdscbi.ten noetr at ia naat ztr odt d. rnenattuhale.rdgeltjhitg ntet an.lae llide,ttu n5lilutct tu r'eryelijhbare ulden E.loohktdt, ct oete,.le Ntaiie hebben o'r.ich rcnler k onftrikheler totdtdeftnk.en nd w)t in.moiondat fdnndt". De ande re topondevoeks.holen zijn actiefin de lsfonomie, biomedische genetica, tnarc ri!alwetenschap!en, folonica in tclccommunicade, en chemischc k.iahsc. Waarom lses? ISES is opgerichr als een plattbnn om nadonale en inremaiionalc samcnwcf kne in hei oddcrzocl n.ar de vflstc lardc aatr tc siurcn. D.,or dc slmenwerkins en bundcling van expertise ()F naliondal Diveau is een "ri.tueel" ins!iruut ontsraan het voldoende kritische rnasr! om dc concurentje op lniernalionaal nilcau succeslol aan te saan. Dc nissic van ISES is gericht op hct bcgriipcn va! dc vastc aardc als ccn dlna$isch systee ed als bclaqrii& onderdeel van het Sysreem Aardc: Srseefr Aarde onderzoek lanuu dc Arrde relfdur. ISES ziet her als een belangrijke taak om re zorgcn dat dc aarde zelf eo belangtjk ondc$crp ran studie blijft in Dationalc cr inrcrnationule Larih Slstcm ScicDcc prcgramm!'s; iers $?t middcr \anz.lfspr kcnd blijkt dl]n herlijk! Programmastrategie HeI trneindelijke docl van ISES is om tc komen IoI bclcrc gcoprcdictie in ruimtc en ijd, scbasccrd op hoogndardis, vcr-

2 flrilt:ilfj,1$il!,htil]1u, nicu$tnd. iirddjm.nr.rl trnllerzo.k 11.r ls bls!nj.l zo.k ron.cnirccn rieh (ii dc nlrc.qratjc rar.u,m'e- ei tjrd s.h.lcn en bel beqrijrcl) lild dc h,frrelnrs Lusd di.fc crl ojrfen llkre ttuc.ss.tr!r,10 rrstr D. r.laii. iussur h.j.r rn \ r h..ii,lrijj cen!.!rrl. d gclpc.ij in Je i \\.tcn i.hafpcn \ieu\ c ('Insiltk( lnrgtn in.bsenr,.!r.!hoi.n.!nrl\l,sche ii.hnl.k.n cd IT li.iliieir.n!rakcn hcr nr(igcliili oni d.z. rclli'c lt{nr)rr1'el re b.nid.rcn. I! dc v,rig. DicuIsLr.ief is ingegt.]d oll rccc.r! doo,brrker nr dc r(nn.grafie er lrer hhostccr' L!rJe.roek nr.1. -\llddrlhn(l\r Zee. L.n andcr roo,trerll \xn nxn adc\ c nncgfrric \!n mcdrodc! dc conrblrd(1. \ir anlllrgc i srndbt,\"1 's en r)umc fictc ntujcllcrn1g nr d. do.! ISES ingc,l.hl. " 1..(\lli. rnd Nunred.rl Laboraofi$" l'lrn.te \:rije Uii!.rsiicil. in sxnen haig mer nur'.ri.\! nr!fi' des loor h.r b.!irl.n rrr Lr,se i.mp.frilnf s.orhninrl(igit. Dc iopogr.t'c \!n,i( r,rder!l!krc r!n \a".1hl'snrnd.ll.d krn tijder!.te1iiun,rri. m.i l!!ermerhoil.n s1)r\lcn c.!.jnd er!h "DigilalLl.rrtnD \1,1 d.l" ns.!o. jn Jr L(nfu'r. DaarDa k.d bii\1!{hrclj een k{.nrimtiticr\ierr\iel s ol dcn tljrsefdn ('f dn nrl.'l.tis.ll. dir \..\ olqco: Ln,k s.ir kar (1)fd.n r(i.gcp.sr jn her aral{rs. lul.l. 1n \1. to.konn z!1 hlr'l'!cllb,).k d. mog.lijkh.i,i hrhbrn.n, mct bchllf un ccr (ll scad ncr- lc drie Jirrc!!i(nilc sllu.'uu, \in h.r!)rfdclrc bclijle.. Door dr cor)rlridiric \an num.t.k. en.n.loge lnd.llcn krnn.tr (1. \rrrdel.n lan bc'tlc nr.rhojcn ((rded On s erkeliik ktrrnumi1.\. uitslrlke. re kunrqr docn is her noodzak.litk om.cn srcor.rntal!.6ch'll.rd0 n1!dr!den De N euwsb,ot s.en gezamenlilke uilgave vnn hel (oi n(liji Nedenands Ge!Los!.h ]\/lijnbouw (uia g 6cioors.hap ((NGr Gl, r t NwO gebicdshorr!!r v.or aarde en leven5wet0d. 5chapDci (NWo ALV,') en d (r ns vri Toc8e. taslc Fysi*h. Geosrafi (KTrGl. Ve6rh lnr 9 naal per [aiender]aar Dr A.P. Oott (RrKA, voozirt r ors. L vin dc Vat (rno N lcl, se.erarb M!v. nr. R. van!er V/erden (TU DeLirl, pedd ne Df P. HaaLchos {SreLLSlEP) Dr R.T vad Ba er (VLl Amsterdan) Drs.Ih.N.r'r. van DoDrn iin0 N TG, Utrc.hr), kncm6, hooidreda.teur 06. Ml.M van der A4eer (Nwo AlWl Drr. H. van den Anck r IKTFGI Eindrcdiciie: Drs. A. Nautr annate{tqvrxs.nl VoRM6EV Nc!N ADvERrENriEs Griiscr Ateller Wasen nsei, H Farsedrn flooroisftiat lzi 6/o1 DL Wageoiigcn t.l. o'117 42t33o; fax o Dtulke i llrodern, Beinekon' REDA.T EADRES, rrvens AFzENDEF EN ADREs VOOR AANMELD]NC UDMAAT5CHAP (N6[iC: Postbus 3oo15, l5o8 la Lltfe.ht. tostbanknummer 4051l lnv (NGl,rlG Ulie.ht Laan van Nie!$ Oo5l-1ndie 3oo Postbus 9151o,,50, AM D.n Hiag rel. (o/oj r140619/iax {o/o) ltl1goll Prof. d. lr. R RrbbnrSe tvoortittorl Prot. dr. P.A.l,rl. Andressen Proi dr. K.l. HeLlingq,cn Prof. d.. n. H.,. de V'icnd Dr. rr. 5pe ldai (v.e vooriiled Prof. dr. ir P.l.G.^1. dc W t voor het pl.atsen vai ad!ertenties kunt u.oila.t opnenen hci Bureau van her (NG[1c, 'n.t tel. o1o 2562,499, e mail c.slafrhuis@niig.tlro.nl of met h t Grafis.h llelier llitgeverij BLauwdruk, tcl ol17 425aao, e mail; hh@saw " nl Sw rncs- EN vrrs.hrn x69ara /18 respedleve jk 24l9 24lt resde.licve jk 2511o,r1o rcslxrticve lrk,6/1r 19r11 tasp-t cvclij[ KO9TEN t DMAAISCIAP VAN HEI KNGIVIC r9.2\ eludenllidmaars.hap H.t li.ltuaots.hap is ihtlusiel.le Nieu4bti.ic" hct tijd s. ht i t N ct h e an d s l.th a I af Geoy i e... s,a. o log ie e n Mii.batw ttet liim.ats.h.p lo.ptvoh I j..uotit.t t1 d.(. bet. apzes9ing.lientdie nnand.i r.ai het eh.te kh het kdlen.letia.t Le 9eschl.a.d. De.e Nieue/sbreiwor.:t verspro d nan a e Leden van her (NGIVG en van d. KTFG n levens iaar.a. :loo geadresseerden van Nwo AL\rl. Losse ibonn.menten zijn ni t mogeliik. kngmg larwl ktfs lnieuw6bricf iull,oo4 2

3 in tc relien op sfecifickc pfoblenen. Drlrn)e rijn ccn.ennl "N!ruurlljke I-rb,) (ria" in Iutupa geddlnieed ifi9.2). Jrjst luropa bjcdi!!1eke mogcliiklcdcn roor dc bcsiu dering \dn fund!drcnrclc eerlre o.cle lroccsse-n n dc nodene iratre)!a.dqctenschappen. I. iede. rrn de samcdecwuki on de lolge.de!!(ls. pfoccsscn cn hud exp.cssie!ad hci.efdoppu rlak Le ksdndficereni dc gcrolgen un subdu.rief, o.ess en.serelateerd!a. de b.lslng rh Burola cn Ailka ln de Mrdd.llandsc Zcc {l ). conti ncntalc toposfillc jn hci Prnn,rnse BekLcn Ca$at hen srsleen (:),!e.ric!le bewegnrgen ln de \-ede.lardse dclra {ll, er hei opbreken ui condncnicn!r de nooidelljke Adandschc Occaa! (4). Knowhow-basis In d." Lseede flse!.n ISES blllven deze Natuu.lljke I-rbo renrrla de ruggeng.lat vrn hel pfoerannna. Dir zlin de geble dcn rliarin IS]jS onderzoekea eor sted<e knolrholr basis h.b bei ofgetrou{d dic nircfnriio nrli f.o.unsralnd is. Elk!,n de trogrann!'s ls drn ook ingeb d 1n inrernrlionale tro iccictr zoals h r ESI EURO IL\RGINS p.osrarnma (Eu.oDc-Afticr cd No.rh Atlrnic \'hrgir), dc EU,u ic Cuie Ttuinnrg Sirc EUROBAsIN (Pannonlai Cr.F!lhian), her EU En\i$nmenLri Te.n) mcs N.nrorl< L\TE(]. en hel \\\'O prcg.annn! N!!SDl (\cdscis). In hci Ncdser Fn)g.nmDia is in dc lockonei ook een belang jle rcllrcgg. legd roo. hei LOFARprcgranna, een \rn de l oor nellen gehonoreetut mel eed slbidic (rn.1.1. ) ]ri hei BSIK progr.mdra. LOIAR lloit Frequenc! Arr.t) is ccn grorc.!di,)telescoorr bcst.and uir een gro.r!!ntrl klenle.nrcdnls restreld ove. eer gebicd ner een dianerer un 350 kn (i'e l), r.rblrn.ten d{ror eer supcrsncl elas'cz.lncilrerl<. ISF.S ondcrzockus lan dc r U Delft hcblren ccn s.mcnfcl king genlirieerd mer dc!srrorornen die hel I-OFAR Frcjecr uilloeren. Aa. elk un de LO-,\R arienne! zll een scofoon wordcn gekoppeld,!crbon.lcn.an h.iz.ltde glas!czcher\rcf k. Ilicnncc c,nisiaai een seilniscb nenrcfl drr rrcf nanenle seisft is.he obserl!ric ran de ondergrord n$gelijk neaki. Anr.nne"c in de hcht lmpact van eerste fase ISES heefl e. in de ee6re f.sc loor gekozen de bes.hikbr.e fondsen loornameliik ln re zet rcd roor hci..nrckke! ran rongc oddcrzockus. id dc!c rode l! z'id jn toraal 4,0 P.stdocs en lll pfornovcndi a.rlefigeseest) i. ISESgerelateerd onder2oek. Hien dn zjrd 15 onderzoeker te.hr srfccks doo. ISLS g.tinan cicrd. nlasi nos ccns 20 zog. Dunrdc VisriiDg Rcsc.rch Felldls. DcTe srorc gcm.cn' s.hat ran onde.rockeb \onnr een uirsrekende blsis on ISES ook rn d nrekomsl nerk re houdcn. Hcr aad ISES gerela lccfdc ordc.zock van dc dric s!mcn\lcf kcndc ondc.zock sch.len NS(1, V\ISG cd CTG heefl geleill t('1mce. ddn 7t(l gereitreede publi.!ties en 6.1 disscrraiies iuser lcn bibllamelr Nche anal,!se rlr dc ISES publicarlcs. ulrge roerd loor dc iusscn,dsc errlualle var ISES. heefr aanged)nd ddr de nnplct ran ISES publi.!ties ln derelfde pcrode sierk F gestegen. en dai dczc mpaci rer bolen her gcm'ddcldc li$ van h.i reld s'aa r ISES ondcrockcrs rdieiri),r. Ef is door ISES rccl errern geld bndengehaald id de!o.m \an lreun rl]n ISES projecien door de indusrle, Dicuirc lrojecten op basis!!n rcsuhaicn bchaald 1n ISES rc.band. donat'cs ran appera ruur cn soh\refc! cn tnaichine van v.o^teller die roddc. dczc ISES neun nier nrogelijk sdfcn gclteesi. Bolendlen blljkl uit d. rcc nle YSNU lisirltie ran hcr a d\tcicnschappelijl< oddcmock in Ncdcdend dai de ISES groclrcn hnn sicrkc posj rie heblrcn beho!dcd, cn dai cf b.\endien qneten ncr cxccllente scores bi'2i,n gek(,nen D. connnissie Green heeli g.cotrcludcod dai eed aartel bclengfijkc con.cpruclc cn nethodologischc doorbrakcn gererlisecrd is, Faaroddcr. \rerbeteringer ln t.nrg.!fic (zie KfiGM(i nleu$sbrief nr 1, juni 2001) ' Ast.ononisch gel!librccrdc tlids.hllen mer hogc resolude geochronologie. Ni.une anal,liische neih. dickcn loor hel bepalen ran Pfi pidcn biilasc rcrnpera. \ieus.c flo( la$s loor korsi' en nanrelge\reenren. Beier begrip un t.o.essen!r convergenre praxigrenzen cn hun rclad. ror pnrcesen rad dc oppcflakic. Nicurc modcllcd 'oor d. ther.ro'.rechadischc crolu- Lle ldn de lithosfcc. id dclor m!ileprocessen, de \ ormnrg lan "(edimeniaire bekkens en. Ecn koppclide van nulre deke en adrlosc nodcllcn ljitdaging tweede fase en daafia De conilnuering \an ISES r(tr 200E maaki h r mogelijk on, or!r grcdzcn vrn inn.llingen licedkijkcnd, dc siok.. tr1tu nadonlle positic lan L1c Ncdcr landse Arrds etensch.ppcn tc handhllen en rc.der uit lc bourven. De nlrdlqing v.o. ISLS s daarorn lolltoende nccrlraardc rc ibliircd) gen fercn on ook na 2008j als de die!test.!tcgic is!fgclopcd, te.ndncnr geincorpofccrd rc zljn in het fa.ul1ane onderrocl in Arnneiltln. UL.e.hl en Del1i, als een samenhlngend prosrannna. ISLS zel zlch hier r,, r.,?i;r, i.rirn.. r stcflc Fosiric in hcr Euopcsc.ndc.roeksl!ndsch!F door sanen*e.knrg hel!ndere I]ftotese ropinsrl!ren, en adderzlrds door rneer radruk re lcegcn olr soclale relellnile en op di$cninaric ran dc opec ddne kcnnis. Dc licf n.rxur liike lab.rato.i! rjn al eed!ii{ekende brsis gcblcken!oor jli onale ranenre.king Diddcls projecien in hel lljfde ed zeslc kadc.prognrnrna van de F.U, ESF EUROCO TS. en rnclere g.otc (nncf)naiionrle onde.r.ekspfojectcn. Na!n deze $etens.happelijlte samenwerking \lotull ook een Dauwdc samen!!er]<ng nage sirccfd nci dc afn.rners lan urdwctcdschapfcli jkc kc!!is r()dls nrdustde cn or$hcdcn ISES biedt lnmers ecn uiek dadbrm \ oor het,rlts.ikltelen Qn nrefasqngen van.nder zockrcsuliaienj d daamee loor d. rainjdg lan de lolgen de gedcfaric ran aardwcicn schlppe.s. Li dc BAtrL{ siruc Luur 1s.ok loor een oddcrzoekstr.g.!mmr als ISFS cen belangrijke rol $eggelegd. Daarom 2al ISES, nrer ziin src.tc i crnaiiolale posirie, zicli blijvcn inzclicn voor het llntfctkcn ren niculr mlcni cn roo. een sre.ke d vad dc Nederlandse!r.d$ elcnschdp-!en nr Europese krt.pleidin gcn loor.\lsc siudrnren en (\'oor nccr infordlire z1e de gchcel rcrniculrdc ls!s $ ebsilc htlf:,, kdshg I alw lktl'g lnieuwsbrief juti,oo4 3

4 /.14t{l(filii }{6lltfi Amsterdam September 2oo4, International conference 'Climate changer a challenge or a threat for water management' September 27 to.oo"12.oo h opening session kha r loo* de long. conferen. p.esiden0 F Ln 'The Neat ls 0n, Bett r bo prcparcd. ). ae )ang & P- Retet, wod alwet.dne. B. Cosgrovc, Prcsident of the World waier Council, Evidence, inports and coping with dhate votiability ond.hange in the. M, laraud, Se.relary Genenl World Met ofolosical Organisation, Btidging dinale ihfamotion to wate I nonoge6. &1. SchLrLtz van llaecen (5tatc Sccrclary. pub. Works and water Managemenl, the NcthcrLand, Nelhedonds woter policy on water and rlinate in the intemationat.onte\l. 6. (onen. the Nethennnds Clinate and woter reseorch issues: ndtiondl ond intehattonat 14.o0-1z.oo h session l Sclentlflc evidenc of.hanges li clinate on hydrclogkal rystems khaifr B. ]llevl t A, T Lche, European Un on EU slrclegiesand prcgrannes ll/ater and Clinate fhe impo.ts of rlinate votiability ond chbge upon woter svstens dnd the chollenges for woter and clinate reseorch. S. slmoes and A. Ba(os, BrasiL Theeffedsafdinote vdioblllryon watet rcsaurces: o rcgianal petspe.tive t B. van dei Hurk et al., thc Nctlrerands Hydtalogkal sinulotlans in the Rhine Basin. M. Tu ct al.. the Netherlnnds. Precipitation voriobility in the Meuse basin and its linkage to otnospheri..ir.u lation. L Pnller et al., Lurembourg Spot 1 a I votiob i t i U al tte nd s I n hyd ro loskol e xtre n es i nd uced by a os rcph i. colly enhanced rainfotl events due ta westqly otnospheri. fluxes. W. Wefkman t al., the Netherafds ModeUing the inpact of clidate.hdnge dnd land subsidence on rhe hy.lrologi.al systens in the Netherlon.ls. P. (rahe et.al.. Germany/Luxembou.g/Nethenands Clinatic.honges and thei effect on hydrology and water nonogenen! in S pt mber 2a,.oo.12,?o h Session 2: lmpacts of changes in climale on water resources. P- Kabar, the Netherlands tnpaets of.honges in clinate on woter quolity ond biodivebity and the challenges for wotet ahd clinate rcsear.h. G, R se et al., Notua! hercased argani. natterin sutace wote6ofsouth-eostprn Navay. o ehan9e in the qualily allteshwotets due ta.linate chahge. L. P perzak, thc Nethednnds Clinote ehonge and honful algol bloons i, lhe outch.o6tat zone ol. L Ramaker et at., the NetherLands Clinate chdn9e ahd dtinkin9 water praduclian in the Nethe onds: a flerir A. Gul ercz et al., Mex co Effects ofclinate.hange Votidbiltyin loke Potzcuoto. a histotidl rcview dnd hyd tolosi.o I nodell i ng. P. van Puijenbroek.lhe Nelherlaids Clinote rhange and the biodivetsily in etlonds i p, van wahun, the NerherLands SpatialplanninQ fatodapting to dinate change. H. Senhor!t, th N therlands hpacl of clinate.hange an water quality in Dutch sutfote wateb r4.oo h Session 3: rorecasting (meteo, hydrclogi.ad and vulneabi titi s [cha r Roberto Lenton] t A. de Roo. ELrfopean Union Eany wa n i n 9 a n d fa.e.o st in 9 : passi b I I i ti e s a nd i n pass i bi l1t1e s Developnent ofthe nethod fot ossessing rhe floo.t vulnercbitity. 5. Arumugdm et al-, usa Dynoni. walet allocotion fronewo4 fot nultiple uses: Utility of clinate faft d sts to 9a td s sho rt te tn wate r na nag e ne n t. ll.!an den Bfin< et al., the Netheriotrds Estinating thousand.ye or ext te ne s ftan se oson o I farc rast nodel archive s Clinate vulnetubility tdet, torgeling aitenlion on lo.ol vulne.abitities using on intergrctqd jndi.atot dpptooch (chan: Salvano Bri.eno) t U. R.senthaL, the Nethenands t n ie. sin 9 vu I n e ru b I I ]t I e s t lvl. FeLmer, the NetlrerLdnds fowards watet rclated disostet prcparcdness. J. schiiven and R. Husman. the Nelhe.Lands Effect ofclinote changes on wotetbotne diseose. L[4 Bouwer and P_ Veuinca, the Nethertands Ptin.iples al tisk shoinq and finon.ing adoptatian t T. Losrer et al,, Gernany tnoeasing losses ftan naturcl dhaste6; is.tinate chanse o diving t'odot? September 29 9,oo-12.ro h Sesion 4: coping poc sses and oplions khair: Pier vellingal. G. Botone el.1., laly Clinote thodge and watet nonogenentond protection plan in Ehitio RDndgna rcgian (ltoly) t P. Bere.latLta, Argentina Vulnerobililyto 9labol envnonnental changes in Agentina: Oppotruni ties lor upgroding.egional wotet rcsources ndnaqenent stntegies. W- Schuurmans et al., the NerherLands Risk nanogenent of llooding prcblens in potdee. W. van DeuEen et al., the Netherlands Develapnenl olpe6pective based wotet nonoqenentsttatcgies for the Rhine.nd Meuse basins Ihe water nanogehent thdlenge in Morc.ca. A. Dussaillant et al., chile1jsa Stan Mtet iiflttution an.! fo.used gnundmter rcchorye in o nin guden. H. van Luijtelaar er al., rhe Netherlands ctinote thange and urbon drainage (lt): Snatesks. I. Ae s, the NerherLands Develapin9 rc9lanal strotegies far sevet contnsting ivet basins 14.oo-t5.4o h Nil. Basin Nethe ands Pad.eEhip khair lan 8o ve) Clinote, wotet ond developnent e.ononics Moistute rceyclln9in the Sudon fhe siqnificohce afsubsuface atet stotuge in keni.. A. Ttinhoi, thc Neih nand5 About grcundwatet ond.linote. I Kltadijk, the Nelherlands Inportsofclinate rhanqeon the Nile bosin oo h (loslng session Aquatech rhibition Conf r fc d legatcs will h.ve tee admlssioi to thjs exh bltion, kngeg krfg lnteuwsbrief juli,oo4 la

5 ,,il,'itilt lllt,.l Scholieren winnen een reis naar Usland Op dinsdag 15 juni bood!ro!-. dr. salomon (rooncrbcrg ln Amsle"dah arn ticn wo-lccrlinsen een ti ndsagcc r:peditic naar IJsland ran. ZijeinncD d.z. plijs voor hun ptulielw rkstuk dat zij dlr vootjalf itrstuu.- d n 'aaraardc.nu, ccn gezamctrlijk proi..t van dc acad mische aanl{.t.nschappcliitc opleidi4en in \.dcrland. De winnende weretukken zijn nls bestc beoordeeld van de prolief v.kstukk n over een aafdwetensrhapp iiik ondctuerp die door vvro Leer iger werdcn lngest!urd laarlliks warden eerllnger van 6 vwo uitg daagd hun proflelwerk. stuk te s.hrilven over een aardwelensclrappelijk ondenerp. De n. houd d eit aan te nu ten biide vakken wlskunde, naluuf kunde. scheikunde of biolotic, d e nodlg zijn blj hel besruderen van d aarde. PopuLai'e onde^verpen onder leeningen om hun examen. werkstuk over te schrijven zi'n vulkanen, ijstiid, plaarrekloniek en Door nriddel!an de prli5vrarg wil Aarde.nu de studie Aardw te s.happen onder de randacht bren. gen van LeerLngen en doccntcn in het voortgezet onderwirs. D.ar naast onde6teunen de websle het lesnateiiaal en po5te6 de Leeningen en do.enten bij het voorbe@iden en maken van Aarde.nu is de 5amenwcrking trssen de aardwetens.happeliikc opleidingen van de Vrije l-riiversiteit Amsterdam, Uni!eGiteit van Amsterdam, T chnis.he Unive6iteit Del,t, UniveGiteit Utre.ht en de w.seninsen Urivcrsitelt. Prof, dr, SaLomon Kroonenberg is lnit atief nemer ei anbasladeur van Aafde.nu. De sanenwerking loopt sinds september 2ooo en wordt de komende diie jaar!oongezet. De wibnaars dit jaar ziin: Maalane van den Bos, SG t zaanlands Ly.eum, Zaandam Vossius 6ymnasium, Amsterdam.E.n nieuuc islijdt, 0. prij\nittaat, vod vo.iq ioor ap tlstand StedeLiike Gynnasi!m, Amhem 'I.dta: Iret nrcstqro.],.t L\Dl Ubbo Emminus, 5tadskanaal ' Il. k1 i.r e :... pi. eelstijs iis Michicl Chcut Alam, trrin de,ong cr Pi.t. lan der }tolen, Hei Bakcn Park Ly.eum, Almere 'l:r.iii ducht Dt.t bei.te be,en staxie ol de Etundte staan: st. OduLphus tceum, Iilburg ',11 ic tu-a rgat 1 ishte, ra i r;sl, StedeLiik Gymnas um, Afnhem hl\lrl (,.1, trt,, l::l [,,] I I NWo en KNAW richten samen data-instituut op De Nedcrlandse OBanisatie voor wetenschappcll jk Onderroek (NWO) n de Koninklijke Neder landse Akademie van Welenschap pen (XNAW) dchten gezanenliik een nieu!, dala.instituut op. DAN5 (Data Archiving & Nelwo(ed Seryi-.es) vrodt een landelijke o.ganga iie voor de vrct nschappelitke d;la nfrastru.tuui ln de maats(happli. ei sedrastwerefs.nappen n 0 geesleswetenschappen. 0p 22 iuni ondertekeiden NWo er KNAW ln aanwezighe d van min ster Nlaria lar der Fo ven (0C\, een irten. tiev rilaring waar n zii hun phnnen De nieulve organisatic w I dc sadenw rking iulsen!!clcns.hap peb en leverancier5 van darabe- 5tanden stroomlijnen. Ook moel de organisatie wctenschappelijke data. beslanden volgens moderne stan. daarden ontsluiten, archiveren en voor gebruik bes.hikbaa. makcn. Tenslotte fungee.t DANS als 6n gezamenlijk loket voor zosel gebruike6 als aanbiede6 vai NWo ei (NAW beher n op dlt moment elk LandeLijI werkende voorieningen ei fa.i teil!n op het gcbied!an data infrastructuur. DAN5 7a adivite ten van h t huidise Wetens.happeLiik Stat s- lis.h Agents.hap van NWo n delen va. het NederLands Instituul voor l,!elenschappeli jke Informatic dienslen van KNAW voonzeften. Een nleulve opzet is noodzak lijk door inleh.tionalc onlwikkeling n in de infomatie' en communicatie lechnologie, en lrequ nter gebruik v.n Srootschalise databesranden in h t wetenschappeliik onderzoek. Bovcndien ziin de huidige loorzie ningen gcf.agmenteeid geo ani see.d. Met het nieuvr instituut komen be de organlssues teg moet aan de groeiende behoefte aan natonae co6rdinat e vanut de vrelenschap en de dataleveran.lers. Na ondete<enine van de ntentie verkarng stellen N$r0 en (NAW een tnskiorcc in die zorgt!oor een bedrlirsphn voor de ni,"uwe organi 5atie, Eind luni,ullen geinviteerde toekomslige gebrulkers en daralekcnbaar kunnen maken tijdeis een specible worlshop. In september besluiten de besluren van NWO en KNAW over de definilicvc vorm van de organiratie. die tussen scptem ber en de(eribe, daadwe elijk zal worden ingericht. Op l januari 2oot zal DANS oflicieel van start Dom nique de Vet. NWO, Voorllchting en Conmun catie, rel: +?1to)/o 344 0t 45, Kar n Jongb ocd, KNAW, tel: +:11 (ol2o t51o7 69, c.maii: karin.jon gblo,"d@bureau.knaw.nl klgeg I ar* ktfs lnicu*sbrief illi 2oo4 l5

6 olympische limiet heet dichtbii GeofiTsicus Karin Ruckstuhl gaat bijna naar Athene Als zevcnkrmp adete heeft ze hele goedc kansen otu uilgez.nden re qorden naar dc OlJmpn.he Spelen nr Adcnc. Zc naakte her algeloten iaar een cnormc prcgressie door.!erbciodc pcrsoonlijlc records a^n de lolcndc band, naar hralde de limiet Dci nici op de inrenatl.nale \vedsfijd in Gorzis (Oosrenrijk). Ze kwam nri ii118 pudlc!, een nleuw penoonlljk record, nraar nel nier de lerpllchi 6165 punicn die de Nederlandse Olr_Dpischc liniici is. En dar liel haar crs icgcn. "ltil AMSTFRDAM!t'- Speerwerpen en kogelstoten EcD zcvedkanrper moet hoogspringen, rcrspdngen, hordenlopen, kogelsrotcn. sleeneryen en hardlopen, dc 200 cn dc 800 meter. Vooral lesprinecn cn hordenloten zijn Kanns sicrkc ondcrdclen. Hoogsprineen eaai nccstdl ooh goedj maar spccnrcrped en kogelstoten zlin tcclinisch moeilijk. Het 'ger oel' er!oor noci Dog komen. Ha.dlopen kan ze, nuar ze rnrdt er nier \eel aanr "b n je kapoi na ddn ronde, dan noei je er nos ccn. Bij de wedsinjd in Gnuis gidghct mis mel hoogspringen. Y;aarom, darweet ze eigenliik nicr. 'Als jc Lrij vc.sf rgen ^lf i6n socdc sprodghetrt, drn ben je blnnen. Maar bij hoogspdrgen noet je telkers de lolgen dc hoo$e h.]len. Dlr n deze keernici gc' hlt. Her las nog nler zo hoog m. Ik hrd genakkeliik 6 cn hogcr -sckund. Dan hrd ik de hnler al g.had. Daama rnoesl ik kogehioien en dar ging ook njer goed. i\tn schienwas jl< Dog rcveelbcrg mer die mis lukl. sprong. IL bleef sreken bij I 2,7:l m. ic$'ijl ik ec.de. de reertlen meter haldc. Ik bad ges..n een goede preslatjc tnocicn lcleren, dan $es ik er gewccsi." De limiei die Nederland siclt rs cfg zs',ur. Zsaarder den dc A-Limict ran her IOC (er is o{rk ecn mildcfc BliDiier) Die beefl Kadn al gehuld. Ze snapi wel dai Ncderld.d hoge elsen seli, le gaai naar dc Olympis.he Spelen om ecn p.csiatjc leer te ret ren, nler alleen om cf rc zijd. Itaa. het kln de voorbercjding naar AthcDe Feln.eilljk rnakcd. "Jc hcbi mer ro\,fare limlei re makcd dat je!l een stetk leld nodie hebr on eed goede ptestliie re Lerrcn. Jc noci al bij de besie a.hr en de wcrcld hofcn on de limier ie haletr. Dad hcb je eigenlijk algeplekr. Hlal jk hcr bijdc volgende to ging, dln hcb ikdog tijd eenoeg om me goed voor ic bcrcided op de Stelen. Luki hc!!!s bij de derde poeins. dan \ro.dt de tljd e.g kon. Dan js hcr Docilijkef orn oltl maal ie presicrcn op dc Spelen." Radslagen Karin Ruckstuhl, de!.hiernaam onrhuli hel!1, is geen Nederlandse van scboonc. Ze koml uii Z\vjisedand. V.dcr is ke.nfy si.us en opeegrocid mci lict Z(i6e.duits ah moederiaal. r\locdcr is ool Z$itsers. maar dad v.tr dc Ffan$prekende kani en he.fi iriskudc gcs$deerd. Hei gezn is lan Gcnare, toen ladef bli her CLITN ktfg lnicuwsbrief juli,oo4 t6

7 lrerkie, naar Nederland lerhuisd iocn lqrjn iien jaar oud s,,rs. Hcr bcraft haar goed ln Holland, ze spfeeki $cl cn accendoos Nededsnds. Ze nisr alleen dc bcrgen: "er is zo welnig nlluur hier". Karin liccft rrvee nadonall relienj Nederhnds en Zwitsus, maar pas in Nederland is ze san atletick gaad doen, dus Ziviisedand heeft rvat ha:lr berreft niets nci haar aderlekcarlare te nuked. Heeft zij haar baia aanleg dnidelijk vrn belde ouders mccgckreeen, h.ar adetiek kwallteiten konen vcrdcr nier voor ln de farnille. Kann: "Ik hld als l<ind ahjid veel re leel energie. Toen het in hlis rc gc raarlijk werd mer al die radslrgen en haldstandcn, ben lk gaan lu.nen. Dalr be. ik mcc gcsiopt roen lk vijliien of zestien was. Je moci zoveel tainen en lk lverd foufens te lang. Daarna ben ik lan edetiek gaan doenj eenr ir Fluizen, en de laarsre drie jea. blj Hellas in Urrcchi. Bii Hellas kwam ze terecht bij rraincr cn boddscoach Ireier Verlooy. Daa.ls ze net sprodged vooruirsegaan. Dar gaf enorm leel voldoedidg, maar had ook zi'n ber$a ren. "He! is nooit gcnocg. Je moei sreeds hardei lopen en vefder springcn. Dar kosr noeiie. Nu wee! lk wat ik wil bcrciken. lk hcb er haid roor gewe.kr, il heb aan krdchnrajnjng gedaan en het glrt steeds beter. Ool< spcererpen en l<ogehtoted, al blljft het lastig. I,lct wcrpen moet alles goed setimed zijn. Jc sooit mei je hele lichaan. Als je allcen rnct jc arn gooir dan korn je n.olt re.." Mantelaonvectie De combinatie sndle en iopspo.t \rrs v.or Kadn gecn probleem. De eersle yler iaren heeft ze zoddcr rcnraging algerond. Oler h!a. afstudcenpdrachi hceti ze een jaar langer gedun. Het sas ook nukkelijl< om ln de laatsle fase vad dc siudie zelf de djd in ie delen. Geen collegcs nccr, maar ccd kamer, een.omputer en een afsrudccrprojeci dai ge\roon blljft wrchren als je er liet aan!crk. Karln: "Mijn begelef der$ wisrcd dar cd hel was geen enkel probleen. Het is $'cl lastjg om er zo!!ak u'r te zijn. Je hebt roch aliijd weer een paar dagen nodig oft er in re koncd." Ecn 'echre' leldgeoioog is ze niet. zc is rcnsloiic ook geen geologle gl]an studeren. Her cnigc vcldilerk rvar srudenren geoi'sica doen. in hci mccde jaar, moesr ze 2elfs hal lenlege onderbfckcn voor een rvedsfiid. En dat vond ze helenaal nici cr$ herwas 'een beeiie reeeel natre-ringenrcrk' loor haar geroel. Ze voell zich meerrhlis ii thcorcrisch onderzoek en heelt voo. haaf afstldccropdrachr een model genuakt van alle kachten dic wcrken op de rand en op de onderkanr ran Eurazie. "Langs de.ontinedtfandcn vindr op ler schlllende mmleren interdciic plaais mei andcre plalen," aldus Krrin. "Bij IJsland i!ordi dai bepaald door de tuld-oceadischc rug e! njcu\l8evormde oceanische ko$t. BijJlpan cn Indonesie r'lndr subductie plaats. De Hinalaya is hei resulraai van een.ontinent-contincni collision. Onder de Middellandse Zee d!iki hcr laarsre rcste oceanische korst odder Europa. Dan zijn cr nog lransfom faults. Het rnodcl glat!it van ccn bepaalde.heologie vrn de pltat. Je nccni.an dai de platen een conslante!nelheid hcbbcn. Normaalzou dan de som van de krachtcn nul noelen zljn, mear omdat de arrde ee! bol is. moer de som van de nomenten nul zijn. Ik bcn mci de tiniie elemenl methode gdan rckc Ded lan al dic kachren. Nieus,ln mijd ftodel was dat ik mantelconve.de heb meegenornen en dai blcek een nier te verlralrlozen bijdragc rc lcvcren." Ruiken Hoe haar promoticondcrzoek er pre.jes u1i gaat 21en! lveet ze nog njci. ze gaer in iedei gelai werken l]rn hct nodclleren van ccn ondereescholen slab die in dc n.nrcl gaat scheuren waardoor asn het aardopperylak grotc rcrrjcale bewegingen opt.eden. Begeleidcr wordr dr. Rob Govers. Er is een I D nrodel. rnaar dai moer lerfijnd worden. Ze heeft \rel evcn dc riid om'ie ruiken' aan her model) rnaar dczc zomer staar Damurlijk in he! teken van dc Olrln Kt.nl hccft nog N- ee kansen.m zich te k$ahficeren. Hct ]jk Nleerkam! vrn de Stperleagle ln Hengclo op I en.l iull is lerpll.hre kost. Malr zc ga.r ook naar Raiingen in Duitsland, eed ncck ccder. Gaat her lekker daar, dan wil ze ccn lollc drgc tnccrkamp draaien on darr de liniici te halcn. Lukl dar, dan zal ze in Hengelo nlet op alle ondcrdclcn ui&omen. T$,ee lolledige Deerkanpcn jd nvee weken is reveel. Karln heeft dit jaar siijeende lijn hten zied. "Daaron iras her iuisr zo n releufrellins in OosteDdjh" zcer ze. "Als rk ge!oon goed gep.esreerd hadj dan had ik daar de limiet gehaald. Hct zir er in. Het moci gciroon lukken." Meedoen aan dc Olvnpische Spelen i! bet hoogsie *at een sponer kad bueiken. IGij$ Kadn de krns om naar ArhcDe re g.an, dan wil ze d!a. ook \rerkelijk wai htcd zicn. "De Nedeilandse limiet is zo st.eds. Als jc die haati, dan draaije ook we.kelijk mcc ncr de rlereldiop. En dln kon je ool in dc buuft lan hei Nede. lands re.ord yld lvtadon!iijnsma uri D!t is 621I punted, bijna 50 meer dan de Cllymplsche ]lalet ran FIcr,\(i(i &,\ssociates. spccialists id near sudace geophysics ldrdb!reil!f Gectsc;f ctu.!e Proi Brandsmaweg 15A telr or inro@ass.. I Geoph!sicalinstruDcnis lceonicsj Mount Sopis; s.lcs and f Gcophysical and geological adrjce f Logging ofi'vc cased boreholes (inspcctioni g ologt,) In coopcratiod {ith ll\res Intenaliobal: tr Analysis and inierprenrbn ofbo.ehole Loss (lrarer quahryj geolog!.) tr Clclol-og hydro rl.0 soft$lrc for borehole analysis and ENRES nlrrrurerrorsr, 3712 AP Hus ter He:de Ie +31 3A knsms I aliv lktfg Inieuwsbd f juli 2oo4 l7

8 Russisch energetisch groot kapitaal - voor en achter de In hcr drnimischc ltosko! \olrckkcn dc.cononrlschc cn \)clllc frlolltri. zich in onrc.nnn!icfdc srehr.'nr!!n. Dcze slad gonsr ran bcdrij\ighcjd en is dc Drcgx 'b,lrn t(iwn'orer dc juist opgcschr)ren ljn Eurl\.a. ID hcr srrd!rbecld 'r\lgicrs nlirnilstcen zich d,1in o.a. c\dl(xicrc nicuwbou$ ran rftarienrcnren.nlnplcxen cn $'nkelccnrra, Sroeicndc Mniallcn lux auro's en in $iklgroei ran \isuel. rccl.me. Luxe lijkt eccn luse mccr in h r ccntrun lah \'toskou. Tye slar'! Joer inlliddeh niet m..r onder loor dc r.csr c\clusi.lc $nrk.lsrrrren nr haftie Londen, Pdrirs of \lilaa!. senercd n!dr!tc nrnulle bouie- (cn ran grnc num en tarh die l,tdk.n raa. ile lusr cn koopkr.ch an d. \rourerux riclefi la Ru{se. Omgetoverd De uirbou$ un dc Drnrrc scctur.lraaji of r.lle rocrcn en olcruren. \'cclbou\racrivi- Lerr.n. gnior e! klcin, gaarr dlg en nrchr 2l u!f d,fr, ondersieurd d.or ccn,eer ool!angrirk lcgioer gasrarlrciders ifkom!(ig uit de znidclijltc huursr.tcn en uit Tnrkiic. Zo is \losko! orini.urv.en iilcstc rden hor spor ro(,r burrcdlandre bcdrirlen. Velen k$nnen!l cerde. ln de booniiijj \rn dc nrsenriecr ja.e.. dic tuen cchrcr 1r)L ecn abrupr ejndc k\an 'n de filirnciele cr.rsh ldn l99e Hoop cd rcrrioul{cn lijkcn {ccr re gtocicn ddr dc cclrrmi\chr oni- $iitkelinc nu ced nrccr srdbiei. kocb n hseshgcn H.t.h ctr Jc \luchrcn nlar.n lin M{rsko! ijr lnmiddels srccd$ lakcl r(ngebock 1zo nier orer-bookcd....\rccsi \\iic zich Di.i v.rder (raet din dc cul^gc frn It,rkou zou kunncn seldcn dlr Rui knd h.r L!fope\e nraarprk h.cfr rxnge imltl(en cn zich ln.cn rijdsl,.st.k \rn ilcn trdr he.it omlrerorcrj r)r \cha!nsraar. in Rusl.nd tuno?00+ is,le rlirad,l (usscn rith c! rnn indddch geaxplndeerd ior mccr.tar ccn cxclusrcle slfnlrlcngte. Ncr gcd\ is dar conlrasr zo in her c{e ir'ringcnd lls nu nr cn om ll$k)u. ta(ade Encn;jds Ie1.ft dir codrasr.le noo(lz!ke 1ljk0 stiftulms ro,tr iddiriduele oiiwjlike hrg cn \oor!c,de.e onmiltkelng rxn her prnrre orde'hemen in RDslnnd. :ncierzijds r (ii1 coiir.$l rorg$cklemd. SlcchN zccr Nenrigcn kunnen z'ch de bl('ciende t-rclde en dc {eelde rcroorlor.n nr.cn sanrcnle lng \\'!ann roor ile.!.rgrore mecfdc)he maindinkoursrcn nier nelr bedragln dan ecn plrr duirend.ocbcl al0(l.uro = 'l100 DiicontrasL zalllleer na.r duurzaan en dicncnd zijn rls de lcrdcfe socialc cn eco no'n'sche opbou$!.n Rusl:rnd ini.l.lll.cn!.n lloskou) cleze hyfcretpansic kln bijbencn. Lr bcsrlar ccd gbor fisic. drt ecn grcei.ndc \l(xkousc elne zieh \enaccnlil cn distndtieef! lrn d gcworc trlosloicl (net lo miljo.d in\.ncrs,neer dan dcn sr.dcliik problcetu). \'oons grocir her risico dai dc $ elrar ftskloof t! s sen Mosk.tr (sic' dllijk Rusland) en.rzijds en hct rlrtrcladd anderrids onorerbr!gbaar \rordt. De renikalilering ran w.lsr.dd (rn bcde llar tot Driljafdlir) heeli zich in mndcr.tan een dccrnniudt!oltrokkcn. De hodronralc verbrcdhg (cr stablliscring) y.rd dc \el ktrgms lalwl (rrs lnieussbrier j- -oo.. b

9 tralies urrlstoren' n1 dc l{ussische saucdcving z.l eohrcr zeker rcle dcccnni! zo nict Ruggengraat Dc lrlllnins ran dc essenriilc brcde socillc niddcnldas\c en dc ccon(,rnischc rnnt!tenstlnd sraan lo.ralsnoe in Russischc bab!' s.hocn'rn. De trercld lnn olie. g!s, cn minerdlc dclllroren ronnd. loorhccn cn ook nu de financi le ruggcngraat \dn Itusllnd Dc hoge olie en grs piiizen gcvcrl dc smnl n de pfiv.re secror thans lol)! rilrd in de reilcn. De suur is c. zich wel r!n bc$ust dlt de finrrcidle niddclcn die hie.uir floeien esscnricclzijn voor dc {$eder)opbou$ tan dc indusdile cn dc soc'.le scctorcn lan dc cconornie en Hcr is in dit pcgpecdel dar ik ccn recenrc po dck en economisch geroeligc sebeuncnis nndcr sil bclichrcn. De llresraric (an nuhi'nriliardair \Iichncl Khodorkolsk!) (leo!nn dc Russischc olierna!tschrpfij Yukos Dic hceii zolvelbinnen ah buit0n Rusl,:nd \.ccl stof doen oplvaajen. Inmfidels ncecn niinden achrcr de tralics, is hijb.haha een g.lallcn ncoon {Olisarch) ook ccn icoon f,rn dc opselopen sprndingcn russcn pri\'aie bela.gcn cn hnd$clangen.!dn dc aanges.herptc conrrasren russcn!ulssrnt dculv rijk en kuns- Verkoop Dc ncningen orcr dc rcdetcn lan zijn opllui rg lolen uiteen. Dc ofllciile ranklicht luidi bcnndeling vln d0 sralt. doof bclflsringon uiking en m:rl!.rsaiies. voor ron bedrus frn o'! en n.bii dc I mtljard ddlar. Erbcsuar ccn publiel lcrnocden dar dc.crrrcsailles lan dc sla.tr rcgcn Yukos (Idrodorkovsk!) c,ok verlrard hc,uden er L$ce rnd$e fundancnr.le hcrofcrl. l en eerst.. KlrodorkorskI b.rnoejde ziclr in roenemcndc marc mct dc Ruqsischc polid.k, nriddcls fnancielc stcun aan elenrcnicd b'nnen dc DU\IA (hcr Parleneno dic un dc Poedrkocrs rtileken. Dll n de fc'litick gc!oellge d.!loopteri.de ioi de inmiddcls door Poerln mcr o!e.machr gc\ronnen prclidcnriale \ e.kiczingcn. Ten t$ccd., Yuko! (IGodork.$kr) $as in lerge!onl$de onde.huddcllng met cclr srore buncnl.ndse olicdrarschaptrlj o!cr dc lcrko(,! ran cen r,:nzicnliik beilns nr Ylkos. Veel is cn wo t gespcculee o!$ dczc DicI bevesdgdc rcrmo.d.ns. Dasr\'er $iid ik. id de.onrck \nn di' arrikcl nier re.dcr uii. Zoals gezcgd. voof dc srarr is de.nersiesccror \,an.r!ci0nl belang.!ls nrge.ngurr roor hear fin!ncia! en als ecn ho.ksreen!oor Ruslin(ts gcopohiek. Yukos (Idloltorkorsly) lcnierf in dc nesentigcr jnren zlji cncreic belrngcn door o!ern!m. vad olie en gasvclden ui! dc sra.istorrfolio van de loonnalige Sovjct- Unie (zie'russische schimmcn rchrer de dtragc.itedio 2001). De huidigc poliriek fundcr Poerin) is cr duidelijk op guichr om dc vcrzwakre slaatsinvloe.l cn coll ole o!erde g0prlvatlseerd. cncrgiesector neei te tcrsicrken, om \10 imdense nrnchr cn njkdom rcgaard door dc cnergie oligarchen te bclcugelefl. Erug te ver De Yukos uir!erkoop!3n e n dccl van de sraais encreie erfenis aad b r buirenland en de pri!.te cnsh in \an nril,ar.len dollars door de'crfgcnaan' (Khodorkotskr), blckctr een brug tc rer bnrnen h.t complese.aamwerk lun Ruslands foliri.l<c, lndur lrialc cn sociale bcsrcl.,{ndcrc oliga.chen zijn h d.rc ge\raarr.hu\rd cn inmiddcls doard.oncen lan cen t), il,' l,; ll,,:l U t;,.) t, t:i I U N:) Geologische Excursie naar de Grlekse Cycladen 9 sept sept. 2OO4 De gcolosie en nrlneralogie var de Cy.Laden s het hoofdo^derwerp vrn aeze re!. We tr kkcn van eiland naar eiland. waarbijb. handeld $orded: hel oud r. vulkanisme van ilos en het rc.ente lulkanis'nc van santodni. met en bezoek aan de kraiers. 0p Naxos aanda.rrl voor de vornins van een sneiskoepel er de specilie(e mir,a en d e daarbii horen. 0p Serifos 7i i vre.ontactmetano.nsme, lrnjr een duidclijke rc!lucr. Loyalireir ran het (srutegiscli) Rusiisch landsbel,lns wordr znr!r gewogcrl in b di\irgcn rv.rar foof hcn de grootkaphnlistisch. ioelomsr ligr.... roor dan scl uchtq de rrulics. Yoor buitedl.tndse oliemlarschapfijen is cf hcr beseidu! dc rouie nrur mcga ln\esrc-.idgcn in Lhe Russische energicsccror $(!dt geregcld mer 7o\rcl cconomischc als nret politiekc,ropljchren. Op de bochrigc \reg nrdr een l.lussische vrijc markrecodomie ioopr mcn hcr risico dlr bii snelheidscncrrredingen c'rbri iiiden door-(polillek)roi\d lici rijbewiis voor onbenuuldc liid \'!fdl Trer hete grar et is ngedrdngen ir ko!de marn E. 0F Syros vinden we paatrb arie elau.oiaais.histen. sevofmd bii hoge druk en belr kkelijk lage tempe.atuur, De petenschilppelijk leiding van deze reis i5 in handen van proi. R. D.5.lrui ng. niormail l b.thart@geo.uu.nl; lel o: o1r,; Web5 te: kngmg I lrw I ktfs lnieuwsbrief juli 2oo4 ry

10 i{141li} NWO-Spinozapremie voor Sinninge Damst6 I'.ot.1.. ir, J.S, oaap) Sinninshe Drmsta, rard$etedschapper aan her Koninhij( Nederlan.ls Instituut voor Ondeazoe( der Zcc cn aan de Universiteir Utre.htis ccn lan dc lier winnam van de NO$-Slinozatremie Hijkrees.lc prijs voor zijn onderzoek net.hemi sche fossi l n! *aarlij l'ij de thcorican over koolstolldnsloop cn zwavclcyclus herschreef. De Nederlrndse 0rganisatie voor w ten5.happc jk 0nderzoek (NWo) heeft op / iunl de vler oidetoe[eu be[endgemaakt die de NWO Spinozaprem e 2oo4 ontvangen De prenie s de sroot sle Nederland3e ondegche d ng n d welens.hap. ELke ondetroe(er krijst anderha f rniljoen!ro, te keuze. De wetens.happe6 ontvan. gei de prenisieuz priis voor hun!oortreffelijk, baanbre(eid en laap S nninsh Damst (Baarn, 1 laiuari r9s9l s 5inds :oo, hoofd van de afdelins /!lariene BiosEo.heme en TorkoLose van het Konln a j( N 02, het Nede aids nstituut voor 0n.letroek der Zee. Daarnaast is hjvanat2ool hoogle raar mole.u aire pn eontologle aan de Universit lt Urre.ht. ln 1984 nudeerde Sini nshe Damrt6.um Laude ai in de ana ytie.he mileu.hemie aan de Te.hn s.he Llnivers tet Delft.In 1988 promo!eerde hj n de organlsche geochem even eens.um aude.n eveneens in DeLft. n 199r onrvins 5 nninghe Danste van NWo en P onler subsid e H jve et DeLft en bouwde aan zijn eigen onderoeks grocp bij het KonlnkLij( N 0Z op TereL.5in!s 1991 s Sinnlnghe DamstE veneens vcfbonden aan de llniversite t Utre.ht. Sini nshe Damst6 s een mol.u air biogeochemicus H j bestudeert s dimef t ofivel aizettiisssesteente. 5 nninghe Damsta analyseert ln het s diment spe.ifieke organis.he.amponenten. zogenaamde chemi sche f.ssielen. Fiermee re.onstru. eert hiihet Leven en het klimaat!an vfoeger tijden. De.hemis.he foss el n vormen onder andere een soort biologische oerthernoneter en venenen inuicht in de mlcrobiele Sinninshe DamsrEs anderzoek mct chemis.he io5s e en is van wereld dasse en h-aeft gele d tot b lanc riike n une inr.hten.2o noesten dankzil zijn promolleonderzoek de lrreorleen ovcr de wereldwljde koo storrlngloop en zwnvel.yclrs worden hee en. Dat [wan rloordat Sinniishe Damste srote aantallen nieuwe organis.he zwave verbln ningen ontdekte in sed menten en aardo e. Lat r n zijn Loopbaan vond 5inninghe Damst dat ar.rra a, ook wel oerbad ridn genoemdi n el a en op eilrcme plaatsen vooriomen, maar wijdvef spreld zlln. B.vend ei bleien de ar.hnea net als planten te groeien op kooldiorlde en dai had opnie!w gevolgen voor de theorie oler de VoLsens kernee ls 5 nninghe sp n in het web van de bioseo.he nie'en Leldt hjeen lan! vrerelds beste onderzaekssroepen op dit gebied Slnninghe Danste is een van de vooftreffeljkste en neest inspirerende onderzoe (ers!an ziin seneratk. Hijheeft nu alruin drie honderd publi.aties op zijn naam staan waaryan zo'n twlntlg in s.tpr. er Notue. Ziin prestaties en vee zirdlse interesse gecombl ieerd net zlrn produ.tivteit en leeftild rechtvaardisen hose verya.hilngen voor de toekomst. t \ I \ t t: t:l t::. tj: I Prof.dr. Sierd Cloetingh benoemd tot Pr sid e nt Proidr. 5 erd a oetlnsh, FloogLerarf TektonieI aan de Vrje L]nlversteit en voorzltter van de direct van de topondetroe c5chool Ne(herLandt Rescrrch Centre for ntegrate.l SoLid Earth 5.len.es (5E51 is door de nternationa e Urle van Geory tenat onale Llnie var GeoLogls.he Wetens.happei ( LrGs) benoemd tot President!an het itematloial Llthosphere Programme ILP), hel g.ootste ntcrnationale onderzoe c Frosramma op het gcblcd van d fet s voor lret ersl dat en N-" denander d-"ze fun.tie v rvult. IFP Le rsto l VU n het kad.r vai de toponderoe( s.hool 5E5ls door het Co Lege van Bestuur van de V.le LlniveElteit.n het Institui i'ranca s du PEtrc I FPI de bllzondere Leerstoel ''CrustaL ar.hitecture and them.lty of orogens and basins" g vestlgd. ALs.crste bijzondere hoogleraar op deze 51oeL, d c ls ondergebra.ht bij de Tektoniek sroep van d VU, s benoend Dr. F. Roure, v.e Fresl dent ondetroe( lan!fp Het s de eerste bljzondere IFP LeeEtoeL bult.n Frrnlrlik. Eerd r wa5 reerls door 5he Leen b jzondere erstoel "Resiona e el petroleun geologie ngesleld, eleneens bll de Te(toi ei sroep kneme lalwl ktfs lnieuwsbricf juli,oo4 110

11 i{'/ {fl#ttvl/ Door het ijs Eerste diepzeeboring ooit in de Noordetiike Uszee ( Un N vo- Oula zd. 11 s ban ht r, 0p I juniwas in Londen de pe6 presentat e vai een intenat onaal ream wel nscnappers dat voor lret eerst n de ges.hiedenls siat boren in de NoordcLijke lszee. De Neder landre orsan sat e voor Weten s.happelijk 0nderzoek betaalt de Nederlandse nbrens De L.ltre.hise pa eo-o.eanograaf Fenk Brinkhul5 ree nt deelaan deze zogeheten Ar.ti. corlng Exp ditioi en marlen sealoos ri.k Kroon van de V je Unlvers ter vertorgde op I iuni een 0p / augustus zal hei boorschip Y/ddr Yiklrg vertrek[en uit het Noorse Iromsd. Gro.tste obstaiels op de rei5 vormen het!ele paiijs en de Lase temperaturr. fet schif zalbegele d worden door twee ijsbrekers om de omgeving van het boorschip ilsvfllte houden, Dc boorlocatie3 Liggen 3oo tot l5oo rneter d ep op de Lomonoso! Rug, zo'f 25o kilometer van de Noord p.o. De cxpeditie wordt op i6 september in Tromsd tefugver Fet is de verwachting dat de boor kernen van de top van Lomonosov Rue een conpleet be ld van het klimaat van de aigelopen 50 miloen jaar (unnen geved. De boor kehen kurnen dan inzkht bed n n de oversangvan het broe kas nlmaat van het Eo.een [zo n ro n Lioei jaar seleden) naar de De xpeditie vorml een.nderdeel van het lntegrated o.ean D llns Progam. Dat is een nternationaal programma voor diepzeeonderoei van Eufopa, de Ver nigde Staten en lapan. Het pragramma startte ln o(tober 2ool en lolsd het ocean Driling Progran op. EuroFa wordt ve(esenwoordigd doof het Euro pean Consortium for ocean Resea(h DrlLLing. Voor Nederland maakt NWo deeluit van dit conso ufr. Ned rland is nu loor Titter van de wetene.happelijke.ommissie van het.onsortium cn hu svest bii de Vrije Un versit it het wetenscrrappel jke ntoor. Raymond Srhorno, Nwo, Aard en Levensfrerens.iaPpen, rel: o/o r44o817, e ma L: srhorno@nwo.nl leroen Kenter, VU Ansterdam, FacuLieit Aard en Levensweten. s.h6ppen, tel: o2o , e nail: leroen.kenter@ialw.vu.nl Fen( BrinLhuls, UlJ, Fn.uLt it Blolog e. tel: oro , h.b n(hu s@bio.uu.nl D.l (roon, Vll Ansterdam, Fa.uL teil Aard. en Lelenswei ns.hap. Pen, te: a2a e na t: di.[.krcon@geo.lalw.vu.nl 0p siaat alles ov f de expedltie. l{tffi KTFG - Ex<ur'ie Rivieren! bcken en bronnen in -I-wente: ncnsetii( insiiden en 0p r3 t pt-"mber organlse n de Knng vodr Toes paste Fys sche Geografie een er.ursle naar Twente. Vai oudsher heeft dit gebied d interesse sew kt van rys scrr geograien en bi.losen!anwese de rijke variatie n de geonodo ogie cn ecosynemen. Tilden5 deze ex.ursie komt dit zeker aai bod, daarnaast llgt het a.cent op nenselijie ngrepen in de hydrologie en de her5telmaatregelen die genomen w.rden. Ex.ursiepunten ziln o.a. broekbo5 sen in de omgevlng van 0otmar sum, n euwe drinkwateninn ng in ne omgeling van Denekamp, de eti cten n de te verwachten effec ten van de mens en de k maatver anderlng op bronnen en bek f en de k assle(e Lutterzandontelu tlng. De oorspronlelijke norfolas e van de D nke s hler mooi bewaard gebleven. No Nederlandse be(en er lgenljk horen ut te zl n en welke verander ngen h eft deze rivier ondergaan sinrlr var de laat Yeatr.k- en ein.lpunt: Excursl leiding: ko van lluissteden Kosten: 19 loor (IFG leden, Aanta deelnem tr: nin maa 8. opgave bjdr.l. (Ko) van Fuisne den, Vrije Lln versite t, Fa.uLteit Aard en Levenswetens.happen, AfdeLiirg llydrologie en Geo MiLieu. wet nschappen, De BoeLeLaan 1.45, 1o81 FV Amsterdan. TeL: o2o je ma L: ko.van.huitsteden@geo.falw.vu nl kngog larw Iktfs ldeuwsbricf juli zooa 11

12 .71 ntei thn 2:- aueustus 2001 Tentoonstelling "van flout naar SIEEN', Gelde6 Geologjsch lvluseum. Parkslraar 32, 5881 JG Velp, relr o26 t642996, Informatiel www,geologis.hmue um.nl International PalynologiGl Congress, cranada. spain. EURO- CONGRE55, Avda- Coistitucion 18 bq. 4 Bajo, E fo12 Granada. Fax oo o94oo, eurocon. Arlis lezing: Salurnus in close.up, In juli 2oo4 koml de Cassini-sonde bij5alurnus aai. Dil is hel begin van een u igebr id ondetroek naar de moohte planeet van ons zonne stehel, Een close.up van deze gasreus net zijn prachtige dngen. nelsel n zijn rasdnercnde manen. Door d15. Ammar Hamikar Tijani. astronoom- www-arli5,nl EU-conlerenlie Palaeoclimate: redu. cing the uncenainties. De Uilhof, Educatoriun, Info: ww.ucseo,nl /rn INTECOL nternational Wetlands conturence. Plaa$: Jaarbeu6 Utre.ht, lvleer informatie en adnmeldins: wwwbio.uu-nuntecol 2A-24 argusrtf na nt rnational GeoLoaicaL Congress, FLorcnce, ltaly. CaLl for ome.htm ro aueusnts - 3 scpld$et 2001 Deuqua Nleeting 2oo4 From Source lo DeLla, Nijmegen, The Nether Lands. Inio: www,deuqua.de 6-9 serte,r'bcr 2a04 EAcE-conferenti Near 5urface'. Nieuwegein. Meer informatie en aanmeldins: ww.ease.nl NKAM excu6ie Melamodose in het 5tavelot Massiel, lnfo: frank.beunk@ialw,vu.nl septe,nb.r 2044 Ansterdam RAl. Inlemational conference on climate change: a chall nse or a threat ior wa1 r manaeement? conference Fee 475. lnfo Conterence SecFtariai, Buerweg CH Bergen, emall: roelof.k,u ze@dwr.nl. Vlll International Earth 5cien.es Consress 2oo4 in santaago de Chile, in Chili. /cct2oo4 Le?lng A'tis PLanetar ufl, 20.oo uur! 7.5o. D Bodem onder Amster damdoor dr. Wim de Gans, TNO NITG. zie voor meer feence, 0epartment of GeoloBy, Unive6ity of Puerto Rico, P.O, Box 9017, l$ayagiiez, Puerto Rico 00681, For inlormation: lell la* , e.maii Geoconl@uprm.edu www,8eo.uu.nl. Fa.ulieit Aard. welenschappen van de univ Giteit bibliolheek.htn: NGV blbllolheek boorhame/sfondboo.hamer.html de lnhoudsopsave van Grondboor en Hamer is uitsebreid met h t totaalovenkht van de jarcn 1997 htip,// Faculteii voor Aarde. en Levensw tenschappen vai de Vdje univeelteit 1ft Te.hnischeAard. wetenschappen, Techniscbe Unaver siteit Deln. ww.seo.u!.nudgv/gac/gac-hrm. Nede andle Geologen VeEniging AardwetenschappeLijke toopbaai' dag op de Vrje LJnlversite t Amster dam. Inio: beddjr@g o.vu.nl or $/W.seo.vu.nVuse6/bed.iif Jaa ijkse symposium Vening Meine? ondepoeks.hool voor Geodynamica in!trecht. 5ri.hting weten w\rw.watedand-net\nhv fgmewo dindei en.html. Pfte of cle.n water: The EU Water tramew-,cientifiques.com/,occ/. Eufopeaf Union or Geos.iences (Strasbourg 8334 RA Tuk Juslus van Effenstnat 20 l5n HL Ulrecht Ovcrl den 3 mei 2004 dts. J.A. 'Mulock Houwer t735 (G Bosch en Duin Adres tero.ht NI(AM najaa6symposiun. Info: tgnyland@xs4all.nl of frank.beunk@ralw.vu.nl 17In Caribbean Geologica Con fe.en.e in San l!an, PLre.to Rico 2@5. Correspondence: lohannes H. Scheuekens, 6eneEl CoordinatoL 17rh caribbean Geotogical Con- $Ae.hollandinbeeld.nl jnekenp,izes,'l ww.paleopubs.com - Nathan E, Carpenter, PaleoPubllcations WaLdeck Pyrmontkade 809 Adre.wiiziaing drs. E. lking Czaar PeleBl.aat 15o lh 2497 BN s-gravenhage drs. 5,N,G,C, van der KLauw 2497 BN s G6venhage Exploralion & Production