Moetivatie of goesting? Hoe een optimale motivatie te bevorderen bij studenten

Transcriptie

1 Moetivatie of goesting? Hoe een optimale motivatie te bevorderen bij studenten Jolene van der Kaap-Deeder Nathalie Aelterman Maarten Vansteenkiste Universiteit Gent Eline Sierens Arteveldehogeschool Gent

2 Overzicht 1. Motivatie: Waarom we doen wat we doen 2. De motor van motivatie: Psychologische behoeftes 3. Hoe kan je een motiverende omgeving creëren?

3 DEEL I Motivatie: Waarom we doen wat we doen

4 WAT IS MOTIVATIE? Motivatie < movere = bewegen Welke factoren doen jongeren bewegen? De vraag naar drijfveer, reden of motief van gedrag Zelf-Determinatie Theorie: Er bestaan verschillende types van motivatie!

5 helemaal niet heel belangrijk belangrijk Een goede reden voor mij om mijn best te doen op de hogeschool is 1) omdat dit is wat anderen (bv. ouders, vrienden, docent) van mij verwachten. 2) omdat ik begrijp waartoe de stof dient ) omdat ik me schuldig zou voelen als ik het niet zou doen ) omdat ik dit heel erg leuk vind ) omdat ik inzie waarom iets leren nuttig is ) omdat anderen (bv. ouders, vrienden, docent) me verplichten om dit te doen ) omdat ik mezelf moet bewijzen dat ik een slimme leerling ben ) omdat ik de stof heel erg boeiend vind

6 helemaal niet heel belangrijk belangrijk Een goede reden voor mij om mijn best te doen op de hogeschool is 1) omdat dit is wat anderen (bv. ouders, vrienden, docent) van mij verwachten. Externe 1 2 motivatie ) omdat ik begrijp waartoe de stof dient ) omdat ik me schuldig zou voelen als ik het niet zou doen ) omdat ik dit heel erg leuk vind ) omdat ik inzie waarom iets leren nuttig is ) omdat anderen (bv. ouders, vrienden, docent) me verplichten om dit te doen. Introjectie Identificatie Intrinsieke motivatie ) omdat ik mezelf moet bewijzen dat ik een slimme leerling ben ) omdat ik de stof heel erg boeiend vind

7 Waarom we doen wat we doen Externe motivatie Introjectie Identificatie Intrinsieke motivatie Straf, beloning, verwachting Schaamte, schuld, zelfwaarde Persoonlijke relevantie, betekenisvol Plezier passie, interesse Verplichting, druk, stress Vrijwillig, psychologisch vrij Gecontroleerde motivatie Autonome motivatie Moeten of moetivatie Willen of goesting

8 Straf, beloning, verwachting Schaamte, schuld, zelfwaarde Persoonlijke relevantie, zinvol Geboeidheid, interesse, plezier Waarom ben je aanwezig tijdens de oefeningen? omdat ik anders gesanctioneerd word omdat ik me schuldig zou voelen als ik in mijn bed blijf liggen omdat ik het bijwonen van de oefeningen zinvol vind; ik steek er iets van op omdat ik de stof boeiend vind

9 Inspelen op motivatie Straf, beloning, verwachting Schaamte, schuld, zelfwaarde Persoonlijke relevantie, zinvol Geboeidheid, interesse, plezier Waarom ben je aanwezig tijdens de oefeningen? omdat ik anders gesanctioneerd word omdat ik me schuldig zou voelen als ik in mijn bed blijf liggen omdat ik het bijwonen van de oefeningen zinvol vind; ik steek er iets van op omdat ik de stof boeiend vind

10 Willen vs. moeten = kwaliteit of soort motivatie amotivatie = gebrek aan motivatie = hulpeloosheid omwille van gebrekkig zelfvertrouwen vb. niet bekwaam om taak uit te voeren

11 Speelt de kwaliteit van de motivatie een rol? Willen versus moeten

12 Motivatie & leren bij hogeschool studenten Willen Moeten Concentratie Tijdsbeheer Prestaties Actief Klasgedrag Vansteenkiste, M., Zhou, M., Lens, W., & Soenens, B. (2005). Experiences of autonomy and control among Chinese learners: Vitalizing or immobilizing? Journal of Educational Psychology, 97,

13 DEEL II De motor van motivatie: Psychologische behoeftes

14 Psychologische basisbehoeftes Behoefte aan autonomie A Behoefte aan verbondenheid B Behoefte aan competentie C -Initiator zijn van eigen acties -Zelf aan basis liggen van gedrag - Jezelf kunnen zijn -Geliefd worden door anderen en zelf anderen lief hebben -Goede, close relaties hebben -Gewenst gedrag tot een goed einde kunnen brengen -Controle hebben over uitkomst van je gedrag

15 AUTONOMIE Ik heb het gevoel zelf te kiezen voor deze studie VERBONDENHEID Anderen begrijpen en steunen mij, ook op momenten dat het moeilijk loopt COMPETENTIE Ik heb het gevoel in staat te zijn om mijn studiedoelen te bereiken

16 A B Autonome motivatie Welbevinden, zelfsturing, prestaties C

17 DEEL III Hoe kan je een motiverende leeromgeving creëren?

18 Autonomieondersteunende vs. controlerende context Autonomie Warme vs. kille & verwaarlozende context VerBondenheid Autonome vs. Gecontroleerde motivatie Structurerende vs. Chaotische context Competentie

19 Autonomieondersteunende versus controlerende context

20 Autonomieondersteunende docenten werken vanuit het perspectief van de studenten en proberen initiatief bij hen te stimuleren, terwijl controlerende docenten jongeren dwingen om zich te gedragen of te denken op een door hen voorgeschreven wijze. Hun agenda staat centraal, wat de leerling daar ook van mag denken.

21 Ondersteunen van autonomie Aanbieden van keuzes Initiatieven ondersteunen Vermijden van externe beloningen Aanbieden van relevante info + rationale Autonomie-ondersteunende taal gebruiken Vermijden van druk & controle Enthousiasme tonen Gebaseerd op review Deforche, Haerens, & Bourdeaudhuij (2011)

22 Structurerende versus chaotische context

23 Structurerende docenten geven houvast aan studenten, zijn beschikbaar wanneer nodig, bieden hen optimale uitdaging en moedigen hen aan. Chaotische docenten zijn onduidelijk en laten studenten meer aan hun lot over.

24 Structurende leerkrachten 1) maken duidelijke afspraken en geven duidelijk aan wat ze verwachten. 2) schenken vertrouwen in plaats van de leerlingen angst in te boezemen. 3) focussen op het beheersen van de taak zelf 4) proberen optimale uitdaging te creëren 5) moedigen zelfreflectie aan 6) geven positieve feedback

25 Warme versus kille context

26 Warme docenten tonen betrokkenheid en empathie t.o.v. studenten. Kille docenten zijn afstandelijk en tonen in mindere mate emoties.

27 Ondersteunen van verbondenheid Empathische aanpak Interesse tonen in welbevinden & problemen Tonen van plezier/enthousiasme Aanmoedigen ondersteuning vanuit anderen (medestudenten) Gebaseerd op review Deforche, Haerens, & Bourdeaudhuij (2011)

28 Tips Hoe kunnen we behoefte-ondersteunend te werk gaan? TIP 1 Motiveren betekent de juiste taal spreken TIP 2 Probeer zoveel mogelijk gewenste keuze te verlenen TIP 3 Belang van een goede uitleg TIP 4 Probeer in dialoog grenzen vast te leggen

29 TIP 1 Motiveren betekent de juiste taal spreken

30 Wat is motiverend taalgebruik? - Probeer te vermijden om schuld- of schaamte-inducerende taal te hanteren of ego-gerelateerde uitspraken te doen. vb. Je hebt me ontgoocheld; ik had beter verwacht van jou vb. Jullie zouden zich moeten schamen voor jullie gedrag vb. Het is nu aan jou om je te bewijzen. vb. Het wordt nu toch eens tijd dat je zelfstandig leert werken

31 Wat is motiverend taalgebruik? Probeer moeten & verwachten te vervangen door kunnen & willen vb. Er wordt van jou verwacht dat je de regels respecteert versus Ik stel voor dat je een inspanning probeert te leveren om de regels te respecteren; wat denk je daar van? vb. Ik reken er op dat je iets aan je gedrag doet, begrepen? versus Ik vind het belangrijk dat we samen proberen te werken aan jouw situatie

32 TIP 2 Probeer zoveel mogelijk gewenste keuze te verlenen

33 Probeer de gewenste hoeveelheid OPTIEKEUZE aan te bieden - Vb. 1: keuze tussen verschillende huiswerkopdrachten - Vb. 2: keuze van opstel- of spreekbeurtonderwerp - Vb. 3: inspraak bij bepalen van lesinhoud Nuancering: 1) Het optimale aantal opties: 3 à 4, want dit moet beheersbaar blijven 2) De aangeboden opties moeten zinvol zijn valse keuze

34 Beleefd Plezier aan Activiteit in Functie van Aantal Opties opties 3 opties 4 opties 5 opties 6 opties 7 opties

35 TIP 3 Belang van een goede uitleg

36 Probeer een zinvolle en specifieke uitleg te geven 1) Leerinhoud Vb. 1: Probeer aan te geven hoe jouw vak kadert in volledige opleiding Vb. 2: Probeer de relevantie van een specifiek stuk leerstof/ opdracht aan te geven door a) het te linken met de actualiteit (bijv., krantenartikel, tv-programma) b) het te linken met een persoonlijke anekdote c) het te linken met de dagelijkse praktijk (bijv., via video) d) het te plaatsen binnen het hoofdstuk en de cursus 2) Regels & afspraken: Als een afspraak of taak niet logisch kan onderbouwd worden, dan vertonen leerlingen eerder weerstand

37 TIP 4 Probeer in dialoog grenzen vast te leggen Het is noodzakelijk om aan te geven wat kan en niet kan. De leerling kan hier meer of minder bij betrokken worden: stijl van trekken van grens is belangrijk! Oplijsten van regels & sancties Betrekken van leerlingen bij vastleggen van regels & sancties

38 Hoe? 1) Ga in gesprek met leerlingen en vraag naar hun mening = groepsdiscussie tijdens eerste les vb. Hoe kunnen we er samen voor zorgen dat de lessen dit jaar plezant zijn? 2) Probeer regels goed te onderbouwen met een zinvolle uitleg 3) Probeer irritatie niet onder de mat te vegen maar te erkennen en valideren 4) Wees voorzichtig als je het persoonlijk territorium van jongeren betreedt vb. piercings, make-up, etc. 5) Probeer realistische en dus haalbare verwachtingen te scheppen en toets de afspraken af bij de leerlingen vb. Wat denk je ervan? 6) Probeer consequent en rechtvaardig te zijn in het opvolgen van de samen vastgelegde afspraken

39 Besluit Kaderen van regels Keuze Initiatief Duidelijke verwachtingen Behoefte-ondersteuning Autonomie Competentie Verbondenhei d Structuur Empathie Enthousiasme Inspraak Authenticiteit Optimale motivatie komt van binnenuit Druk zetten heeft geen zin Betrokkenheid

40 Relevante literatuur Nederlandstalige literatuur Sierens, E., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Luyckx, K., & Goossens, L. (2006). Een conceptuele en empirische analyse van leerkrachtstijlen vanuit theorieën over ouderlijke opvoedingsstijlen en de zelf-determinatietheorie. Pedagogische Studieën, 83, Sierens, E., & Vansteenkiste, M. (2009). Wanneer Meer minder betekent : Motivatieprofielen van leerlingen in kaart gebracht. Begeleid Zelfstandig Leren, 24, Vansteenkiste, M., Soenens, B., Sierens, E., & Lens, W. (2005). Hoe kunnen we leren en presteren bevorderen? Een autonomie-ondersteunend versus controlerend schoolklimaat. Caleidoscoop, 17, Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., & Lens, W. (2007). Willen, moeten en structuur: Over het bevorderen van een optimaal leerproces. Begeleid Zelfstandig Leren, 37, Vansteenkiste, M. & Victoir, A. (2010). Hoe we kinderen en jongeren kunnen motiveren? Toepassingen van de zelf-determinatie theorie. Caleidoscoop, 22, 6-15.

41 Relevante literatuur

42 Bedankt voor uw aandacht! Jolene van der Kaap-Deeder Contact: