(Digi)taal 12+: een dag over het vo, mbo en digitale geletterdheid

Transcriptie

1 (Digi)taal 12+: een dag over het vo, mbo en digitale geletterdheid Sprekers Erik Reuvers Suzanne Mol Marijke van Huijstee Deelsessies Wensspel op weg naar je visie Leesclub Speeddaten 29 januari 2019

2 Onderzoek over lezen en leesmotivatie Meer Lezen uit Leesonderzoek in het voortgezet onderwijs Dr. Suzanne E. Mol Universiteit Leiden (Digi)taal 12+: een dag over het vo, mbo en digitale geletterdheid 29 januari 2019

3 inhoud I. (Niet) lezen op de middelbare school II. Voorbeelden van leesbevorderingsonderzoek

4 Deel I (NIET) LEZEN OP DE MIDDELBARE SCHOOL

5 grote groep middelbare scholieren leest niet Hoe vaak lees je leesboeken buiten schooltijd? (in %) (bijna) nooit 1-2 keer p/m 1-2 keer p/w bijna elke dag elke dag vmbo, vmbo/havo (n = 236) havo, havo/vwo, vwo (n = 687) Bron: Mol, publicatie in voorbereiding Vmbo-leerlingen lezen minder dan havo/vwo-leerlingen In de brugklas wordt meer gelezen dan in klas 2 & 3 Verklaring: leesproblemen? Leesplezier/motivatie?

6 stelling De meeste onderbouwleerlingen mét leesproblemen zijn niet gemotiveerd om te lezen. 6

7 leerlingen met leesproblemen Leerlingen met leesproblemen hebben een negatievere leesattitude zijn minder intrinsiek gemotiveerd lezen minder frequent dan leerlingen zonder leesproblemen 7

8 maar Er zijn leerlingen met leesproblemen die wél lezen en het LEUK vinden!?? Beeld van zichzelf als lezer speelt een rol?? D.w.z., identificeren ze zich met stereotype beeld van kinderen met leesproblemen?

9 attitude * identificatie Leesattitude: LP-zelf vs. LP-algemeen Hoe leuk of stom vindt een leerling lezen zelf? Wat denken ze dat kinderen met LP van lezen vinden? Ik heb problemen met lezen én ik vind lezen niet leuk, net zo min als kinderen met leesproblemen = LP-id: 118 leerlingen ik vind lezen leuker dan ik denk dat kinderen met leesproblemen het vinden om te lezen = Geen LP-id: 170 leerlingen Bron: Mol, publicatie in voorbereiding

10 Intrinsiek LP-leerlingen met en zonder LP-id Leesmotivatie 0,3 Leesroutine 3 Bron: Mol, publicatie in voorbereiding 0,2 2,5 0,1 2 Extrinsiek 0-0,1-0,2 LP-id Geen LP-id 1,5 1 0,5 LP-id Geen LP-id -0,3 Motivatie 0 10

11 Samengevat Leerlingen met leesproblemen lezen meer en zijn intrinsiek gemotiveerder om te lezen als ze zichzelf niet identificeren met hun stereotype beeld van kinderen met LP (Mol, publicatie in voorbereiding) Hoe gaan leerlingen meer lezen met plezier? + positieve lees-identiteit?

12 redenen om te lezen (per motivatietype) Autonome motivatie = WILLEN Intrinsieke motivatie => plezier, interesse, passie Identificatie => het is van waarde, betekenisvol Gecontroleerde motivatie = MOETEN Introjectie => uit schaamte, schuld, trots, angst Externe regulatie => straf, beloning

13 gevolgen Wie graag leest, leest meer & beter Leerlingen met autonome leesmotivatie zijn meer betrokken hebben hogere leesfrequentie zijn beter in begrijpend lezen 13

14 Deel II VOORBEELDEN VAN LEESBEVORDERINGSONDERZOEK

15 componenten effectieve programma s Expliciete leesinstructie Oók op de middelbare school! Bevorderen leesmotivatie Doel = Engagement 15

16 belang van engagement Engagement = involvement, participation, and commitment to some set of activities (Guthrie et al., 2012) Aan taak blijven Tekst op niveau Relevante tekst Succeservaringen Samenwerken Autonomie 16

17 ondersteunen motivatie volgens theorie Autonomie: keuzes bieden, aansluiten bij interesses Structuur / competentie: begeleid oefenen (optimaal uitdagend), positieve feedback geven, verwachtingen uitspreken Verbondenheid: veilige omgeving, samen praten over lezen Zie bijv.: DeNaeghel & Van Keer, 2014; Frontline Learning Research

18 Twee voorbeeldprogramma s 1. Individueel (WeerMeer-Lezen) 2. Brug slaan tussen school & thuis Ouderbetrokkenheid Vakantie

19 voorbeeld 1: WeerMeer-Lezen Elementen individuele interventie (Mol & Espin, publicatie in voorbereiding): persoonlijke boekselectie (fictie) past bij niveau & interesse oefenen met 1 fragment uit eigen boek per sessie: vloeiend lezen leesbegrip leesplezier

20 boekselectie stap 1 1. Interesse-interview - Wat vind je leuk om te doen, kijken, lezen? - Wat vind je leuk en niet leuk aan een boek? - Rol van medium: op papier versus digitaal lezen? - Bijv. Survey of Adolescents Reading Attitude (SARA), - Ontwikkeld door & items te vinden in: - Conradi, Jang, Craft, & McKenna, 2013 Journal of Adolescent & Adult Literacy 20

21 SARA-vragenlijst: Medium & Doel Houding t.o.v. lezen kan verschillen voor: Doelen: Schools lezen Recreatief lezen (vrij lezen) Medium Digitaal Op papier Als leerling bijv. digitaal recreatief lezen leuker vindt dan op papier => e-book aanbieden? 21

22 boekselectie stap 2 2. Online selectie maken Niveau Thema s/onderwerpen Recensies (blogs & vlogs) 22

23 boekselectie stap 3 3. Laat/Help boeken in de bibliotheek opzoeken (3-5 titels): (Lees de achterkant) Stukje middenin het boek lezen Moeilijke woorden check Geef elk boek een cijfer van 1 t/m 10 Leen boek(en) met hoogste cijfer(s) 23

24 Onderzoek naar WeerMeer-Lezen Pilot bij 10 leerlingen uit klas 1 en 2 (praktijkonderwijs t/m havo) Voortgang meten: 1 minuut hardop lezen verhalende tekst (niet uit eigen boek) als start van elke sessie In elke sessie: oefenen met een boekfragment Vloeiend lezen, leesbegrip & leesplezier

25 Aantal hardop gelezen woorden per tekst in 1 minuut voorbeeldresultaat: praktijkonderwijs 160 Jongen uit 1 e klas (leesniveau volgens school = groep 3) Bron: Mol & Espin, publicatie in voorbereiding Doel gehaald! Voormeting Interventie (10 sessies) Sessies

26 vb. eindbrochure: persoonlijk (deel)

27 drie voorbeeldprogramma s 1. Individueel (WeerMeer-Lezen) 2. Brug slaan tussen school & thuis Ouderbetrokkenheid Vakantie

28 voorbeeld 2: thuis (door) lezen 28

29 doen boeken genoeg? 29

30 take home message 1. Lezen werkt! 2. Belangrijk bij middelbare scholieren: a) passend boek vinden (niveau, interesses) b) train leesvaardigheden bij (ervaren) leerproblemen» expliciete instructie, niet door ouders c) maak tijd voor vrij lezen» op school én thuis: positieve leeservaringen opdoen!» praat over lezen (begrip, woorden, engagement, )

31 dank voor uw aandacht! Dr. Suzanne Mol 31