GOESTING IN LEZEN! LEESMOTIVATIE ALS SLEUTEL VOOR LEESSUCCES? Hilde van Keer & Amélie Rogiers

Transcriptie

1 VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE ONDERZOEKSGROEP TAAL, LEREN, INNOVEREN GOESTING IN LEZEN! LEESMOTIVATIE ALS SLEUTEL VOOR LEESSUCCES? Hilde van Keer & Amélie Rogiers

2 AANGENAME KENNISMAKING Onderzoeksgroep Taal, leren, innoveren Hilde Van Keer Amélie Rogiers 2

3 OVERZICHT 1. Belang van leesbevordering en leesmotivatie 2. Wat vertelt de (zelfdeterminatie)theorie? 3. Wat vertelt onderzoek? 4. Hoe leesmotivatie in de praktijk bevorderen? 3

4 4

5

6 BELANG VAN LEESPROMOTIE leesplezier bij leerlingen (Mullis et al., 2007) Leesplezier bij jongens lager dan bij meisjes Leesmotivatie doorheen schoolloopbaan (Guthrie & Wigfield, 2000; Netten et al., 2014) Groot vrijetijdsaanbod (Majid & Tan, 2007) Kinderen blijvend motiveren om te lezen is een uitdaging

7 Ontspannen Blik op de wereld verruimen (Autonome) leesmotivatie Leesgedrag Leesvaardigheid (begrijpend lezen) Participatie in kennismaatschappij Ontsnappen aan de realiteit (vb. Guthrie et al., 1999; Wang & Guthrie, 2004; De Naeghel et al,, 2012)

8

9

10 MOTIVATIE EN COGNITIE = ONLOSMAKELIJK VERBONDEN

11 WAAROM LEES JIJ?

12 Reden om te lezen WAT IS (LEES)MOTIVATIE? Motivatietypes volgens de Zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste, Sierens, Soenens, & Lens, 2007)

13 Reden om te lezen WAT IS (LEES)MOTIVATIE? Motivatietypes volgens de Zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste, Sierens, Soenens, & Lens, 2007)

14 Reden om te lezen WAT IS (LEES)MOTIVATIE? Motivatietypes volgens de Zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste, Sierens, Soenens, & Lens, 2007)

15 WAT IS (LEES)MOTIVATIE?

16

17 GROOTSCHALIG ONDERZOEK VLAANDEREN 17

18 ONDERZOEK LEESMOTIVATIE Hoe? Vragenlijst SRQ (De Naeghel, Van Keer, Vansteenkiste, & Rosseel, 2012) Wat? Waarom lees je in de vrije tijd en op school? Omdat lezen leuk is Omdat anderen dit van me verwachten 18

19 STAND VAN ZAKEN: LEESMOTIVATIE OP SCHOOL 4,5 4 3,5 3 2,5 2 3de 4de 5de 6de 1ste SO 2de SO Lezen school: autonoom Lezen school: gecontroleerd

20 STAND VAN ZAKEN: LEESMOTIVATIE IN VRIJE TIJD 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 3de 4de 5de 6de 1ste SO 2de SO Lezen vrije tijd: autonoom Lezen vrije tijd: gecontroleerd

21 VERSCHILLEN JONGENS EN MEISJES

22 LEZEN IS BROODNODIG!

23 LEZEN IS BROODNODIG!

24 WIE GRAAG LEEST LEEST BETER

25 LEESMOTIVATIE VRIJE TIJD (De Naeghel, Van Keer, Vansteenkiste, & Rosseel, 2012)

26 WIE GRAAG LEEST LEEST BETER (De Naeghel, Van Keer, Vansteenkiste, & Rosseel, 2012)

27 HOE AUTONOME (LEES)MOTIVATIE BEVORDEREN? (Zelfdeterminatietheorie volgens Deci & Ryan, 2000)

28 HOE AUTONOME (LEES)MOTIVATIE BEVORDEREN? Identificeren van interesses Voeden van interesses Opbouwen van nieuwe interesses Veilige leeromgeving Goede klassfeer Kwaliteitsvolle interacties Uitdagende maar gepaste moeilijkheid Differentiëren Constructieve feedback Voldoende ondersteuning (Zelfdeterminatietheorie volgens Deci & Ryan, 2000)

29 HOE AUTONOME (LEES)MOTIVATIE BEVORDEREN? Identificeren van interesses Voeden van interesses Opbouwen van nieuwe interesses Veilige leeromgeving Goede klassfeer Kwaliteitsvolle interacties Uitdagende maar gepaste moeilijkheid Differentiëren Constructieve feedback Voldoende ondersteuning (Zelfdeterminatietheorie volgens Deci & Ryan, 2000)

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51 51

52

53

54

55

56 (De Naeghel, Van Keer, & Vanderlinde, 2012)

57

58 GOOD PRACTICES Meervoudige case study 3 examples of good practice Leesbevordering op klas- en schoolniveau Verticale en horizontale analyse Horizontale analyse: aanbevelingen op klasen schoolniveau

59 BELANG VAN DE SCHOOL Schoolbib Leesproject Leescoach: boekenjuf of -meester op schoolniveau Vb. Klasoverschrijdende peer tutoring (De Naeghel, Van Keer, & Vanderlinde, 2012)

60 EEN BOEK VOOR TWEE Leuke dingen op agenda plaatsen Tutorlessen Expliciete instructie leesstrategieën Peer Tutoring: Lezen in leeskoppels Reflectie

61 HOE AUTONOME (LEES)MOTIVATIE BEVORDEREN? Identificeren van interesses Voeden van interesses Opbouwen van nieuwe interesses Veilige leeromgeving Goede klassfeer Kwaliteitsvolle interacties Uitdagende maar gepaste moeilijkheidsgraad Differentiëren Constructieve feedback Voldoende ondersteuning (Zelfdeterminatietheorie volgens Deci & Ryan, 2000)

62

63

64

65 Waarover hebben ze het?

66 Occurrence of types of tutor questions (spontaneous versus elicited by assignment cards)

67

68 Occurrence of types of tutor help

69

70

71 TOT SLOT...

72 TOT SLOT...

73 EEN TOEPASSING Bestudeer de casus Hoe wordt de autonomie- en competentiebehoefte van de leerlingen in de casus bevorderd of ondermijnd? Formuleer op basis van je bevindingen en creativiteit enkele motiverende tips

74 CASUS 1: Directeur L.: Wat ik zelf ervaren heb, probeer ik op een bepaalde manier binnen te brengen op school. Ik probeer de leescultuur binnen te brengen met de schoolbibliotheek. Ik steek daar wel wat energie in, maar ik doe dat omdat ik dat zelf plezierig vind en ook omdat ik zie dat de leerlingen daar plezier aan beleven. De leerlingen hebben een hele grote keuze. Voor mij is het eigenlijk een spontane manier waarop de kinderen zien dat er boeken zijn, die ze vrij kunnen ontlenen. Er is de verwachting van, hé, kom maar eens naar de schoolbib. Ik verwacht enkel van de leerlingen dat ze zorg dragen voor de boeken. Die cultuur die je op school probeert te creëren met de leerlingen hoop je ook over te dragen op de ouders. En ik heb de indruk, na al die jaren, dat ouders de schoolbib sterk waarderen.

75 CASUS 2: In de klas van meester Tommy staan twee boekenrekken met verhalen en informatieve boeken en twee boxen met strips. Om dit aanbod aan te vullen doet meester Tommy jaarlijks een oproep om strips die niet meer gelezen worden te schenken aan de klas, om voor verjaardagen van leerlingen een boek aan de klas cadeau te doen en tikt hij soms een nieuw boek op de kop op de rommelmarkt. Eén leerling krijgt elke week de taak van bibliothecaris en houdt de klasbibliotheek op orde. Op de trede of de zitzak vinden de leerlingen een leuke plek om te lezen. Meester Tommy probeert het lezen en begrijpend lezen zoveel mogelijk functioneel aan bod te brengen, bijv. hoe maken we een klastuin, wat gebeurt er in de actualiteit en hoe lossen we een wedstrijdvraag op uit de Jommekeskrant. Binnen de gebruikte taalmethode vindt hij een enorme waaier aan teksten voor begrijpend lezen. De bron van de tekst wordt hierbij steeds vermeld, waardoor er soms leerlingen zijn die dit boek opzoeken in de bibliotheek. Ook stukjes uit de krant, artikels uit tijdschriften zoals National Geographic, handleidingen, komen tijdens de lessen aan bod. Hij merkt dat leerlingen zijn gewoonte om stukjes uit de krant of een tijdschrift naar de klas mee te brengen overnemen. In het kader van de jeugdboekenweek werkten leerlingen in groepjes een begrijpend leesopdracht uit bij tekstfragmenten uit verschillende bronnen die aansloten bij het thema geheimen. Ze hadden hierbij de keuze uit vier opdrachten. Voorlezen doet meester Tommy elke vrijdagnamiddag het laatste half uurtje. De leerlingen genieten hier echt van. Hun interesse voor leesboeken wordt opgewekt. De leerlingen krijgen inspraak in welke boeken aan bod komen en het gaat steeds om verhalen die aansluiten bij hun leefwereld. Als een voorleesboek uit is wordt dit verwerkt in een toneeltje, een maquette of

76 EN ZE LEZEN NOG LANG EN GELUKKIG 76

77 Hilde Van Keer Amélie Rogiers