Wat weten we (hopelijk) al/nog?
|
|
- Fedde van der Horst
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Autonomie-ondersteuning in de opvoeding van jongeren de basis voor welbevinden en positief functioneren of de weg naar ongebreidelde vrijheid? Wim Beyers & Bart Soenens Vakgroep Ontwikkelings- Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Universiteit Gent Wat weten we (hopelijk) al/nog? Zijn jongeren lastig? Het soms vreemde gedrag van jongeren kunnen we proberen te begrijpen als deel van de normale ontwikkeling! Lichamelijke ontwikkeling Sociaal ontwikkeling (vrienden) Psychoseksuele ontwikkeling Emotionele ontwikkeling Denk-ontwikkeling Groei naar zelfstandigheid!... Tip 1: Een beetje tolerant zijn kan geen kwaad! Tip 2: Probeer in je opvoeding rekening te houden met de leeftijd, de capaciteiten, en de ontwikkeling van je kind! Maar toch Veel politici en opinieleiders leggen een verband tussen falende opvoeding en hedendaags jeugdgeweld. Ouders stellen te weinig grenzen aan het gedrag van kinderen. Ze worden in beslag genomen door drukke banen en veel bezigheden buitenshuis zodat ze hun verantwoordelijkheid niet meer zouden nemen. Thuis en op school heerst de norm van toegeeflijkheid: alles kan en mag. Huidige ouders zouden de antiautoritaire denkbeelden over opvoeding uit de jaren zeventig in de praktijk brengen. Niet verwonderlijk dat de retorische roep om orde en gezag groter is geworden. Ouders (en leraren) zouden nadrukkelijker moeten laten zien wie de baas is, strengere regels stellen, meer moeten straffen, enz. 1
2 Dus, de meest gestelde vraag... Mogen we als ouders grenzen stellen? Wat kunnen we toelaten?? Wat kunnen we verbieden? Waar ligt de grens? Ben ik te streng? Of te ouderwets... Of geef ik teveel vrijheid? Regels maken kan! Je mag als ouders regels maken! Over belangrijke zaken: Morele en conventionele zaken (goede manieren) Dingen die te maken hebben met veiligheid en gezondheid van je kind (vege) Over andere zaken beter niet: Persoonlijke zaken uit het leven van je puber Conflicten gaan vooral over gemengde zaken! Persoonlijke zaken uit het leven van je puber, volgens je puber Morele en conventionele zaken, volgens jou! Tip 3: Probeer onderscheid te maken tussen morele en persoonlijke zaken, en durf regels maken over morele, conventionele en vege-zaken! Tip 4: Probeer in conflicten over gemengde zaken, te focussen op de morele/ conventionele/vege-kant van de zaak! Daar hebben jongeren oren naar! Vermijd een focus op persoonlijke zaken, dat roept enkel weerstand op! 2
3 Conflicten voorkomen! Voorbeeld 1: Slechte vrienden Focus op morele/conventionele/vege: Pas toch op als je bij die vriend bent, want wat hij/zij doet en waaraan jij dan misschien meedoet, is toch wel gevaarlijk/ongezond/onrechtvaardig. Focus op persoonlijke: Je mag niet meer met die vriend omgaan! of Ik versta niet wat jij in die rare vrienden van jou ziet. Voorbeeld 2: De puberkamer Focus op morele/conventionele/vege: OK, het is jouw kamer, maar als je geen armen of benen wil breken, ruim je best eens even op. - Focus op persoonlijke: Laat mij in je kamer, zodat ik kan opruimen! Opvoeden: Meer dan regels! Ouderlijke controle overdracht van kennis, waarden, normen bieden van structuur (= sturen) vb. duidelijke regels en grenzen, consequent zijn Ondersteuning verzorgende/beschermende omgeving voor ontwikkeling liefde en zorg uitdrukken, onvoorwaardelijk! gericht zijn op fysiek en emotioneel welzijn van je kind daardoor voelt kind zich begrepen en aanvaard vb. bemoedigen, accepteren, helpen, samenwerken, affectie tonen, prompt/adequaat reageren op signalen, samen dingen doen, samen plezier maken, humor (!) Opvoeden: Meer dan regels! Twee dimensies ook bij jongeren belangrijk! Ondersteuning: Veilige en warme omgeving Individualiteit en zelfstandigheid ondersteund Veilige basis voor exploratie Controle (= sturen) afspraken maken over redelijke regels en normen erop toezien dat regels nageleefd worden Verandering tijdens adolescentie Meer onderhandelen, minder directe controle Aanpassing in manier van controle Minder autoritair Meer deelnemen in beslissingen (adolescent) Meer gewoon toezicht houden ipv. regels stellen 3
4 Opvoeden: Stijlen! "They monitor and impart clear standards for their children s conduct. They are assertive, but not intrusive and restrictive. Their disciplinary methods are supportive, rather than punitive. They want their children to be assertive as well as socially responsible, and self-regulated as well as cooperative" (Baumrind, 1991, p. 62). Diana Baumrind ( 1927) 10 Opvoeden: Effecten! DEMOCRATISCH (steun + controle) Meest positieve ontwikkeling Bevordert ontwikkeling zelfstandigheid Positief zelfbeeld AUTORITAIR (te veel controle) (straffen) Méér kans op probleemgedrag Problemen in omgang met vrienden Geen groot zelfvertrouwen TOEGEEFLIJK (te weinig controle) Zwakke controle van impulsen Problemen in omgang met vrienden; heel sterk gericht op leeftijdgenoten Moeilijk verantwoordelijkheid opnemen Meer probleemgedrag ONVERSCHILLIG (te weinig ondersteuning) Negatief zelfbeeld, slechte schoolprestaties Negatieve sociale verwachtingen Gebrek aan zelfcontrole Verhoogd risico op delinquentie Opvoeden: Hoe? Tip 5: Focus niet alleen op controle en regels in je opvoeding, maar probeer vooral uit te blinken in ondersteuning en warmte! - Hiermee stimuleer je een positief zelfbeeld bij je kind! - Zo biedt je een stabiele en veilige (voorspelbare) omgeving! Tip 6: Probeer in je opvoeding goede controle te combineren met warmte en onvoorwaardelijke zorg (democratisch)! - Hiermee stimuleer je bij je puber een gevoel van evenwicht tussen zelfstandigheid & verbondenheid (veilige thuishaven) - Hierdoor zal je kind de regels en de afspraken die je maakt veel beter aanvaarden en internaliseren (zich eigen maken)! 4
5 1,00000 Zscore: Aanvaarding Zscore: Controle 0,50000 n a e M0,00000 Vlaanderen (2000) Onderzoek bij jarigen -0, ,00000 Ward Method Ward Method Autoritair Onverschillig Toegeeflijk Democratisch Frequency Valid Percent Oeps! Gaat het de foute kant op? Velen (hier): Vroeger was het beter! W. Beyers (vandaag): Regels maken mag! P. Adriaenssens (vaak): Ouders moeten meer (durven) controleren. Geef de grens (terug) een plaats in het leven van jongeren! Let op! Soorten controle! Autoritatieve controle reden en uitleg waarom iets moet of niet mag door informatie geven beroep doen op verantwoordelijkheid van je kind verwachtingen communiceren en consistent/voorspelbaar zijn positief effect op ontwikkeling Autoritaire controle machtsuitoefening, restrictiviteit stellen van strikte regels (geen bewegingsvrijheid) toepassen van macht (vb. straf, verbieden) negatief effect op ontwikkeling: laag zelfbeeld, delinquentie! Psychologische controle controle van gevoelens en emoties opleggen van een schuldgevoel conditionele ondersteuning negatief effect op ontwikkeling: angst, depressie! Voorbeeld! 5
6 Let op! Soorten controle! Tip 7: Denk na over goede controle en structuur! Wees creatief in het creëren van een voorspelbare omgeving voor je kind! Tip 8: Durf de autoritaire controle die je misschien wel nog gebruikte toen je kind klein was, achter je te laten! Tip 9: Probeer niet in de val te trappen van psychologische controle! Tip 10: Misschien is er een alternatief voor autoritaire of psychologische controle? Autonomie-ondersteunend opvoeden = jongeren de kans bieden om zelf aan de basis te liggen van hun gedrag en ontwikkeling het gevoel geven dat ze hun eigen leven in handen hebben. VERSUS Opvoeden door druk te zetten = jongeren verplichten om op een bepaalde manier te denken en handelen je eigen agenda kost wat kost doordrukken (Soenens, Vansteenkiste, et al., 2007) Basisbehoeftes Behoefte aan autonomie A Behoefte aan verbondenhei d B Behoefte aan competentie C -Initiator zijn van eigen acties -Zelf aan basis liggen van gedrag -Geliefd worden door anderen -Goede, close relaties hebben -Gedrag tot een goed einde kunnen brengen -Controle hebben over uitkomstgedrag Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2008). Self determination theory and the explanatory role of psychological needs in human well being. In L. Bruni, F. Comim, & M. Pugno (Eds.), Capabilities and happiness. Oxford, UK: Oxford University Press. Zelf Determinatie Theorie: 6
7 Autonomieondersteunende vs. controlerende context Autonomie Warme vs. kille & verwaarlozende context VerBondenheid Structurerende vs. Chaotische context Competentie Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2008). Self determination theory and the explanatory role of psychological needs in human well being. In L. Bruni, F. Comim, & M. Pugno (Eds.), Capabilities and happiness. Oxford, UK: Oxford University Press. Zelf Determinatie Theorie: 1. TAAL Tip 11: Probeer zoveel mogelijk autonomie-ondersteunende in plaats van dwingende taal te hanteren! Concreet, probeer moeten & verwachten te vervangen door kunnen & willen. vb. Afspraken over huiswerk Ik verwacht dat je eerst je huiswerk maakt. vs. Laten we samen afspreken wanneer je huiswerk gemaakt wordt. vb. Regels over gezond eten Als je niet dik wil worden, moet je minder en gezonder eten! vs. Als je gezond wil blijven, kan je proberen gezonder te eten. 1. TAAL Tip 12: Probeer taal te vermijden die leidt tot schuld- of schaamtegevoelens! vb. je hebt me ontgoocheld ik had beter verwacht van jou jullie zouden zich moeten schamen voor jullie gedrag je zal later wel begrijpen waarom ik dit zeg In onzen tijd... Jullie generatie... vs. zinvolle en specifieke uitleg geven over waarom iets kan of niet kan! 7
8 1. TAAL Werkt dat echt? Effecten van Willen vs Moeten (Vansteenkiste, Zhou et al. (2005) Willen Actief Klasgedrag Passief Klasgedrag Leerhouding Concentratie Moeten Tijdsbeheer Prestatieangst Examenprestaties Dropout 2. KEUZE Tip 13: Probeer zo vaak mogelijk keuze aan te bieden! vb. Wanneer wil jij het liefst je huiswerk maken? Nu onmiddellijk na school, of nadat je even TV gekeken hebt? vb. We willen graag dat je meehelpt in het huishouden. Welke taak zou jij graag op je nemen? vb. Keuze van middelbare school: Opties aanbieden, niet je eigen wil opleggen.! Nuancering: - Het optimale aantal opties: 3 à 4 (beheersbaar houden) - De aangeboden opties moeten zinvol zijn valse keuze - Als je keuze aanbiedt, de gemaakte keuze ook respecteren! Werkt dat echt? 2. KEUZE Cumulatief % van patiënten die afhaken in functie van het soort therapieprogramma (Vandereycken & Vansteenkiste, 2009) 8
9 3. WIE IS JE KIND? Adolescentie: toenemende zelfstandigheid, over steeds meer zaken zelf beslissingen nemen. Dus: minder regels en toenemende VRIJHEID! Vrijheid, dat betekent dat in je opvoeding de focus komt te liggen op VERTROUWEN, dat het allemaal wel los zal lopen! Maar, vertrouwen komt van twee kanten! Openheid, open communicatie (zie later) is belangrijk! Vrijheid betekent ook meer VERANTWOORDELIJKHEID! Inspraak in afspraken en regels! Samen afspraken maken! Kind zelf mee laten evalueren of de afspraken gevolgd zijn! Geef je kind de verantwoordelijkheid over echt persoonlijke zaken! 3. WIE IS JE KIND? Tip 14: Leer je kind dat meer vrijheid ook meer verantwoordelijkheid betekent, en niet kan zonder wederzijds vertrouwen! Tip 15: Durf experimenteren met het toekennen van verantwoordelijkheid, en probeer er als ouders te staan wanneer het eens fout loopt! 3. WIE IS JE KIND? Tip 16: Probeer vertrouwen te schenken in de capaciteiten van je kinderen! Tip 17: Probeer niet te dreigen met straf als een middel om gezag te verwerven! Tip 18: Probeer zoveel mogelijk positieve feedback te geven & vertrouwen te communiceren. Tip 19: Probeer zelfbeoordeling aan te moedigen: Wat vond je er zelf van? (zo verhinder je dat je zelf negatieve feedback dient te geven) 9
10 Autonomie-ondersteuning? Resulteert autonomieondersteuning niet in grenzeloze vrijheid? id? Autonomie-ondersteuning?! Autonomie-ondersteuning laissez-faire mentaliteit gebrek aan structuur en regels Autonomieondersteunend Dwingend controlerend Structuur = houvast Gebrek aan structuur = chaos Structurerende context = de mate waarin jongeren een houvast wordt geboden, zodat ze weten wat van hen verwacht wordt en ze zich bekwaam voelen om een bepaald gedrag neer te zetten Chaotische context = een onduidelijk en onvoorspelbare omgeving, waarin ouders zich bijvoorbeeld onverwacht kritisch uitlaten Autonomie-ondersteuning Illustratie Groep: jongeren in 6 de leerjaar, tijdens tekenles Taak: schilderen Experiment: Regels (houvast & structuur) worden op autonomieondersteunende vs. dwingende wijze aangebracht! Of geen regels (geen houvast en structuur) Instructies: ti Autonomie-ondersteuning t i Vooraleer je begint wil ik je even vertellen hoe we hier in de klas schilderen. Ik besef dat het soms plezant is om gewoon de borstels en verf te laten rondslingeren, maar hier proberen we het schildermateriaal en de klas proper te houden voor de andere die het willen gebruiken. Je kan schilderen op de kleinere tekening, maar liever niet op de rand er rond. Ook het schildermateriaal proberen we proper te houden. Ik vraag je dus om de borstels uit te wassen en af te drogen vooraleer je een ander kleur gebruikt. Ik besef dat sommige kinderen het niet leuk vinden om heel de tijd proper te moeten werken, maar je kan nu proberen om proper te zijn. 10
11 Autonomie-ondersteuning Illustratie Groep: jongeren in 6 de leerjaar, tijdens tekenles Taak: schilderen Experiment: Regels (houvast & structuur) worden op autonomieondersteunende vs. dwingende wijze aangebracht! Of geen regels (geen houvast en structuur) Instructies: ti Dwingend - Controlerend Vooraleer je begint wil ik je een aantal dingen vertellen die je zult moeten doen. Er bestaan hier regels over de manier waarop je schildert. Je moet het schildermateriaal proper houden. Je mag enkel op deze kleinere tekening schilderen. Het is verboden om te morsen op de grotere tekening. Je moet je borstel uitspoelen en uitdrogen vooraleer je een nieuwe kleur gebruikt, zodat de verschillende kleuren niet gemengd geraken. In het algemeen wil ik dat je je gedraagt als een flinke jongen/meisje. Maak geen rotzooi van de schildertekeningen. Autonomie-ondersteuning Illustratie Autonomie-ondersteuning Illustratie 11
12 Autonomie-ondersteuning Illustratie Autonomie-ondersteuning Tip 20: Probeer structuur en houvast aan te bieden op een autonomie-ondersteunende wijze! - Probeer in samenspraak duidelijke afspraken te maken over gedrag, of onderbouw deze met een zinvolle uitleg. - Probeer realistische en dus haalbare verwachtingen te scheppen & toets t deze af bij je kinderen. - Probeer consequent en rechtvaardig te zijn in het opvolgen van de samen vastgelegde afspraken. Vertrouwen & Communicatie Ouders moeten meer (durven) controleren! Strikt controleren, kan dat? OUDERS JONGEREN Strikt controleren, is dat efficiënt? 12
13 Vertrouwen & Communicatie Ouders moeten meer (durven) controleren! Toch is het belangrijk dat je als ouder probeert op de hoogte zijn van waar je puber mee bezig is! Wanneer ouders meer weten over het gedrag van hun pubers, gedrag buitenshuis, vertonen die pubers minder probleemgedrag! Waar halen ouders die kennis vandaan? Hoe komen ze aan die kennis? Controle: door het opleggen van regels en die consequent doen naleven Solicitatie: ouders vragen informatie aan jongere of diens vrienden Spontaan vertellen: jongere vertelt spontaan wat hij/zij buitenshuis en in vrije tijd doet Vertrouwen & Communicatie Ouders moeten meer (durven) controleren! Wat is de belangrijkste bron van ouderlijke kennis, en dus de beste buffer tegen probleemgedrag van jongeren? SPONTAAN VERTELLEN DOOR JONGEREN!!! Te sterke en autoritaire controle lokt zelfs méér probleemgedrag uit!! Belang van open en eerlijke communicatie! Tip 21: Probeer in je gezin een open communicatie tot stand te brengen! Vertel tegen elkaar wat je doet, wat je bezighoudt, waar je mee bezig bent in je leven! Probeer slechte communicatie te vermijden! Laat elkaar uitspreken, maak geen verwijten, luister naar elkaar, probeer elkaar te begrijpen, haal geen oude koeien uit de sloot! Durf communiceren! Dank voor jullie aandacht! Informatie over Zelf-Determinatie Theorie Contact: Wim Beyers: Bart Soenens: 13
Moetivatie of goesting? Hoe een optimale motivatie te bevorderen bij studenten
Moetivatie of goesting? Hoe een optimale motivatie te bevorderen bij studenten Jolene van der Kaap-Deeder Nathalie Aelterman Maarten Vansteenkiste Universiteit Gent Eline Sierens Arteveldehogeschool Gent
Nadere informatiePedagogische sessie: Motivatie verhogen
INHOUD 1 Moetivatie of motivatie... 2 1.1 Waarom doen we wat we doen?... 2 1.1.1 Waarom... 2 1.1.2 Oplossing... 2 1.1.3 Gevolgen... 2 1.2 Soorten motivatie... 3 1.2.1 Opdracht: Een goede reden om les te
Nadere informatieMoetivatie of motivatie? De leerkracht en directie als motiverende coach
Moetivatie of motivatie? De leerkracht en directie als motiverende coach Prof. Dr. Maarten Vansteenkiste Universiteit Gent Contactadres: Maarten.Vansteenkiste@ugent.be @ g www.psych.rochester.edu/sdt www.vopspsy.ugent.be
Nadere informatieKoffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE
Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang
Nadere informatiedrs. Leonard Coffi, MBA OPVOEDING HOEZO, HOEZO OPVOEDING?
drs. Leonard Coffi, MBA OPVOEDING HOEZO, HOEZO OPVOEDING? Introductie Definitie van opvoeding en opvoedingsstrategiën Doel van de opvoeding Het opvoedingsproces Opvoedingsstijlen drs. Leonard Coffi,MBA
Nadere informatieJe kind kan winnen, los van het wedstrijdresultaat. Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
WORKSHOP Opvoedingsondersteuning van ouders in jeugdsportclubs Je kind kan winnen, los van het wedstrijdresultaat. Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Deze workshop is het resultaat van het PWO-project
Nadere informatieZorg dat je kind wint, los van het resultaat! Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
Infosessie Opvoedingsondersteuning van ouders in jeugdsportclubs Zorg dat je kind wint, los van het resultaat! Deze infosessie is het resultaat van het PWO-project van de HUB Ouders en jeugdsport: geen
Nadere informatieOuders & Clubs: één doel?!
Ouders & Clubs: één doel?! Workshop Opvoedingsondersteuning van ouders in jeugdsportclubs Zorg dat je kind wint, los van het resultaat! Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Kenniscentrum Hoger Instituut
Nadere informatieNoodondersteunend opvoeden van kinderen en jongeren met CP: Inzichten vanuit zelfdeterminatietheorie
VAKGROEP ORTHOPEDAGOGIEK VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEIDS- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE Noodondersteunend opvoeden van kinderen en jongeren met CP: Inzichten vanuit zelfdeterminatietheorie Dra. Lisa
Nadere informatieWelke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015
Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie
Nadere informatieFor Love or Money? Vrijwilligers motiveren op lange termijn
For Love or Money? Vrijwilligers motiveren op lange termijn Dr. Jemima Bidee Ontbijtsessies CJP/BILL, 2014 12-12-2014 pag. 1 Intro 12-12-2014 pag. 2 Intro Koecomfort: technologie, benadering Individuele
Nadere informatieKWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 1 (Teambegeleider) LEIDERSCHAP
KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT 2012 IJSHOCKEYTRAINER/COACH 1 (Teambegeleider) 1.3.2. LEIDERSCHAP LEIDERSCHAPSSTIJLEN U bent als teambegeleider/sportleider één van de centrale aanspreekpunten van het team.
Nadere informatieOMGAAN MET JE PUBER. Praten, inspraak geven en grenzen stellen.
OMGAAN MET JE PUBER Praten, inspraak geven en grenzen stellen. ALS DE VRIJHEID ROEPT Het is zover: je zit met een tiener. En dat vraagt stilaan een aanpassing van regels en gewoontes. Zoon- of dochterlief
Nadere informatieVoorwoord bij de derde druk 11
Inhoud 5 Voorwoord bij de derde druk 11 Woord vooraf 13 Hoofdstuk 1 Specifieke begeleidingsbehoeften van 15 hoogbegaafde kinderen Inleiding 1.1. Hoogbegaafde kinderen hebben behoefte aan begrip 25 en aanvaarding
Nadere informatieLeren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan
De ontwikkeling van vrouwen en meisjes in het rugby heeft de afgelopen jaren flink aan momentum gewonnen en de beslissing om zowel heren als dames uit te laten komen op het sevenstoernooi van de Olympische
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieStructuur bieden aan je kinderen (10 tips)
Structuur bieden aan je kinderen (10 tips) Door Suzanne van der Star Orthopedagoog www.educadora.nl www.educadora-webshop.nl Inleiding Uit onderzoek blijkt dat er een duidelijke samenhang is tussen de
Nadere informatieInge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding
Overzicht Inge Glazemakers Onze hoop en verwachtingen Opvoeden bij kinderen met metabole aandoening: een extra uitdaging Gedrag van kinderen: wat opvoeden soms moeilijk maakt Wat is positief opvoeden?
Nadere informatieZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN
ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN Prof. Dr. Inge Antrop Dr. Katrijn Brenning MSc. Lana De Clercq Prof. Dr. Sarah De Pauw Ph.D. Lisa Dieleman Prof. Dr. Patrick Luyten Ph.D. Elien Mabbe Dr.
Nadere informatieWerken aan een verbindend klimaat op school
Werken aan een verbindend klimaat op school Referentiekader Onderwijs Kwaliteit Ontwikkeling ELKE lerende staat centraal het Zorgcontinuüm Katholieke Dialoogschool Katholiek Onderwijs Vlaanderen 1 Goed
Nadere informatieOuders & Clubs: één doel?!
Ouders & Clubs: één doel?! Infosessie Opvoedingsondersteuning van ouders in jeugdsportclubs Zorg dat je kind wint, los van het resultaat! Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Kenniscentrum Hoger Instituut
Nadere informatieWORKSHOP Je kind kan winnen, los van het wedstrijdresultaat
Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Partner in de Hogeschool-Universiteit Brussel - Huart Hamoirlaan 136-1030 Brussel WORKSHOP Je kind kan winnen, los van het wedstrijdresultaat Joris Lambrechts Hans
Nadere informatieMaandag 18 januari 2016 VTI Diksmuide. Jan Coppieters
Maandag 18 januari 2016 VTI Diksmuide Jan Coppieters Opvoeden De jeugd van tegenwoordig houdt van luxe. Ze heeft slechte manieren, veracht alle gezag, heeft geen respect en praat als ze zou moeten werken.
Nadere informatieOpvoedingsstijlen en pedagogische verwaarlozing Symposium Pedagogie opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012
Opvoedingsstijlen en pedagogische verwaarlozing opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012 drs. Leonard Coffi, MBA Voorzitter StepAhead Curaçao Directeur Onderwijs en Wetenschap Ministerie van Onderwijs
Nadere informatieIk-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.
Nadere informatieMediaopvoeding. workshop 2015. Mediaopvoeding
Mediaopvoeding workshop 2015 Mediaopvoeding Contents Wat is mediaopvoeding?... 2 De jeugd van tegenwoordig... 3 Kinderen overzien niet alle gevaren van de media... 3 Opvoedingsstijlen... 4 Opvoedingscompetenties...
Nadere informatieStructureren en grenzen stellen. Kinderopvang Bootcamp Interactievaardigheden 29 mei 2015 Christine ten Kate
Structureren en grenzen stellen Kinderopvang Bootcamp Interactievaardigheden 29 mei 2015 Christine ten Kate Even voorstellen (Interim) Manager Docent agogische vakken Trainer Moeder en oma Lezingen, workshops
Nadere informatieNaam: Datum: Ik-Wijzer
Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk
Nadere informatieKinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin
Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden
Nadere informatieInfosessie& Workshop Opvoedingsondersteuningvan oudersin jeugdsportclubs
Infosessie& Workshop Opvoedingsondersteuningvan oudersin jeugdsportclubs Zorgdatje kind wint, los van het resultaat! Aanleiding onderzoek Sportclub Ouder Kind 2 Aanleiding onderzoek Sportclub Ouder Kind
Nadere informatieGeestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep
Geestig 2017 Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep basisprincipes van het scheppen van een positief klimaat, het bieden van structuur en herstelgericht reageren op ongewenst gedrag YES I
Nadere informatieZo licht als een. Anke Thoen (huisarts) en Charlotte Haarsma (psycholoog) Inwooncursus 2015
Zo licht als een Anke Thoen (huisarts) en Charlotte Haarsma (psycholoog) Inwooncursus 2015 1 Energiegevers en energievreters Op elke plaats ligt een opdracht ivm het inventariseren van energiegevers en
Nadere informatieEthisch verantwoord sporten.
Ethisch verantwoord sporten Judoka Wees groot in je verlies. Ook al verlies je op training of op tornooi, je gedraagt je sportief ten opzichte van je tegenstanders. Oefen en train veel zodat het de volgende
Nadere informatieLeren luisteren. over opvoeden gesproken - Tips voor ouders
Leren luisteren over opvoeden gesproken - Tips voor ouders? Leren luisteren Grenzen Grenzen zorgen ervoor dat je kind zich veilig en zelfzeker kan voelen. Zo weet hij wat van mama en papa mag en moet hij
Nadere informatie4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek,
4 INZICHTEN De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, waarbij 37 trainers en coaches een seizoen lang intensief zijn gevolgd. Dit onderzoek
Nadere informatieAntwerpen. Leren luisteren
Antwerpen Leren luisteren Luisteren, hoe leren kinderen dat? Grenzen Grenzen zorgen ervoor dat je kind veiligheid en zekerheid ervaart. Zo weet hij wat mag van mama en papa en moet hij niet steeds aftoetsen
Nadere informatieNimva. Sociale Business Efficiënte e-marketing
Sociale Business Efficiënte e-marketing Hedendaagse business draait om vertrouwen. De technologische evolutie van internet, sociale media, mobiele toestellen hebben de klantenrelaties verschoven van controle
Nadere informatieOmgaan met tieners Positief opvoeden van tieners. Copyright 2011 The University of Queensland Geschreven door Alan Ralph and Matthew R.
Omgaan met tieners Positief opvoeden van tieners Copyright 2011 The University of Queensland Geschreven door Alan Ralph and Matthew R. Sanders 1 Overzicht Ontwikkeling van tieners Gedrag van tieners Valkuilen
Nadere informatieMissie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging.
Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Wij zijn een katholieke school en daarom vinden het belangrijk
Nadere informatieHet puberbrein. Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze.
Het puberbrein Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze. Ze kunnen er niets aan doen Verbeter je kind, begin bij jezelf
Nadere informatieWat wil je zien? Wat wil je horen? Stel duidelijke regels voor de klas. Tip # 1. Tip # 1 Stel duidelijke regels voor de klas
Tip # 1 Stel duidelijke regels voor de klas Wat wil je horen? Wat wil je zien? Tip # 1 Stel duidelijke regels voor de klas Wat wil je horen? Wat wil je zien? Tip # 2 Onderwijs de regels direct Doe voor
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan Uit&Thuis
Pedagogisch beleidsplan Uit&Thuis Gastouderopvang is een kwestie van vertrouwen. Ouders moeten de zekerheid hebben dat hun kind ook in hun afwezigheid een verantwoorde opvoeding in een veilige omgeving
Nadere informatieTijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling
8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieYVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND
YVONNE THUIJS het geheim van een GOEDE RELATIE MET JE KIND - www.blij-kind-24-7.nl - kijk naar je kind maak tijd vrij... en geef aandacht, vertrouwen en liefde 1 aandacht blij kind 24 7 betekent groeien
Nadere informatieAdviesgesprekken met Spreken tegen ouders
Adviesgesprekken met Spreken tegen ouders Eerst de relatie, dan de communicatie In de communicatie tussen personen Inhoudsaspect Feiten Gebeurtenissen Resultaten Adviezen Relatieaspect Wat speelt tussen
Nadere informatie28/11/2010. Belgische kankerregistratie nieuwe diagnoses. Vera Callebaut Psychologe/psychotherapeute UZA. 156 per dag.
Belgische kankerregistratie 2005 Vera Callebaut Psychologe/psychotherapeute UZA 57.185 nieuwe diagnoses 156 per dag Slecht nieuws bij diagnose recidief progressie behandeling heeft geen effect meer behandeling
Nadere informatieGRENZEN STELLEN BIJ PUBERS: een moeilijke evenwichtsoefening
GRENZEN STELLEN BIJ PUBERS: een moeilijke evenwichtsoefening 2 Grenzen stellen bij pubers Kan dat? Mag ik dat toelaten? Ben ik te streng? Ben ik ouderwets? Met deze en soortgelijke vragen worden we regelmatig
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieGrenzen. Wat zijn grenzen en hoe stel je ze? July 5, 2016 Opgesteld door: Sheila Neijman
Grenzen Wat zijn grenzen en hoe stel je ze? WWW.HEART4HAPPINESS.NL July 5, 2016 Opgesteld door: Sheila Neijman Grenzen Wat zijn grenzen en hoe stel je ze? In mijn leven heb ik ervaren dat ik het heel erg
Nadere informatieRespectvol in gesprek over gewicht en leefstijl
Introductie Respectvol in gesprek over gewicht en leefstijl 08/03/2018 SANNE NIEMER Onderzoeker kinderen en obesitas VU-projectleider LEFF 2 Waarom lastig om te bespreken? Vrees voor negatieve reacties
Nadere informatieDe opvoedingsdriehoek. Ann Li Thuisbegeleider bij Feniks www.feniks-opvoeding.org
De opvoedingsdriehoek Ann Li Thuisbegeleider bij Feniks www.feniks-opvoeding.org Een woord vooraf Wat is normaal? Ieder kind is anders 1 op 4 sociale interacties bij kinderen onder 5j is agressief Ongeveer
Nadere informatieINLEIDING DE KLEINE PRINS MOTIVATIE ZET MENSEN IN BEWEGING
(GEEN) GOESTING?! INLEIDING ABC VAN MOTIVATIE LEREN OP SCHOOL, EEN AANGENAME EN BOEIENDE ACTIVITEIT? OPVOEDEN IS ROEKELOZE IMPROVISATIE LATER IS NOG LANG EEN VOL HOOFD DE WEG KWIJT TEN SLOTTE INLEIDING
Nadere informatieZelfdeterminatietheorie (ZDT) als psychologische vertaling
Verschillende onderzoeken beschrijven dat plezier in de sport leidt tot langdurig sportgedrag (Scanlan, Carpenter, Schmidt, Simons & Keeler, 1993a; Stein & Scanlan, 1992; Scanlan & Simons, 1992; Weiss,
Nadere informatieOuder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding
Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen
Nadere informatieMotivatie problemen bij ASS
Motivatie problemen bij ASS Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning 25 oktober 2018 www.karakter.com 2 Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieDe consumerende leerling veroorzaken we zelf
De consumerende leerling veroorzaken we zelf Op naar meer eigenaarschap op middelbare scholen Jeroen Verhaaren Wat kom je doen? Wat wil je na dit uur bereikt hebben, wat is je doel? Op welke manier zou
Nadere informatieNLcoach Workshop: Trainer - Sportouder een bijzondere relatie 9 december Ivo Spanjersberg Sportpsycholoog
NLcoach Workshop: Trainer - Sportouder een bijzondere relatie 9 december 2016 Ivo Spanjersberg Sportpsycholoog Programma vandaag 1. Introductie, doelen, werkwijze 2. Warming-up: stellingen a.d.h.v. filmpjes
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieINFORMATIE VOOR DE TABAKOLOOG BEGELEIDER VAN DE STAGE TABAKOLOGIE
INFORMATIE VOOR DE TABAKOLOOG BEGELEIDER VAN DE STAGE TABAKOLOGIE Prof. S. Schol,VRGT, 2012 1. INLEIDING Na 10 jaren cursus tabakologie en evenveel evaluaties van cursisten was vooral de vraag naar meer
Nadere informatieOver peuters en kleuters
Over peuters en kleuters Even terugdenken aan onze eigen puberteit Stemmingswisselingen Boos worden om niets Ruzie maken over niets Met de deuren slaan voor aandacht Experimenteergedrag Grenzen af tasten
Nadere informatieKoffieochtend 3 november 2016 REGELS EN GRENZEN IN DE OPVOEDING
Koffieochtend 3 november 2016 REGELS EN GRENZEN IN DE OPVOEDING Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren!
Nadere informatieIk heb een ziekte, maar ik ben die ziekte niet!
Ik heb een ziekte, maar ik ben die ziekte niet! Langdurig Zieke Leerlingen in reguliere onderwijs Hélène Sieljes ambulant begeleider Partner Passend Onderwijs Tarweweg 3 6534 AM Nijmegen tel. 024-3602873
Nadere informatieSPORT- EN BEWEEGCONGRES VERENIGINGEN
SPORT- EN BEWEEGCONGRES VERENIGINGEN Workshop 2: Pedagogiek binnen de sportvereniging. Cyriel Gielen/Youri Tooren Fontys Hogeschool Pedagogiek Wie wij zijn? Kennisinstituut met meer dan 4.300 medewerkers
Nadere informatieKEN JE HEERSGEEST. Het werkmateriaal Ken je heersgeest is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl.
KEN JE HEERSGEEST Het werkmateriaal Ken je heersgeest is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Mieke Vollenhoven
Nadere informatiePubers opvoeden. Veranderingen in de puberteit
Pubers opvoeden Pubers opvoeden De puberteit is de ontwikkelingsfase tussen 10 en 18 jaar. Maar die puberteit is er natuurlijk niet opeens. Vanaf ongeveer 9 jaar kan je al merken dat kinderen beginnen
Nadere informatieThema. Kernelementen. Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips
Thema Kernelementen Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips Tips voor de trainer: Doseer je informatie: less is more. Beoordeel wat je gymnasten doen, niet wie ze
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN
AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN EEN VOORBEELD Mira, 14 jaar. Derde klas van de middelbare school. Vanaf baby snel boos. Nu zo vlug kwaad dat ouders het niet meer weten. DRIE MOGELIJKE
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieEen Vreedzame school:
Een Vreedzame school: Een school met een hart en educatieve partners! Peter te Riele peterteriele@hotmail.com Maandag 3 juni 2013 19.30 21.30 uur ouders school opvoeding onderwijs ouders school opvoeding
Nadere informatieIk stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet.
Leerdoelen a.d.h.v. rubrics Rubrics voor het onderwijs Deze rubrics zijn door ons verzameld, geschreven of herschreven. Met vriendelijke groet, Team Vierkantgoed Rubric Optie 1 Optie 2 Optie 3 Optie 4
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatiePesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon)
Pesten Ouderavond Basisschool Brakkenstein 25-10-2018 Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) 1 Pesten en gepest worden Thema s: - definitie, prevalentie, en betrokkenheid - effecten
Nadere informatieMinder leiders, meer leiderschap? 28 maart 2019
Minder leiders, meer leiderschap? 28 maart 2019 4 leiderschapsuitdagingen 15 praktijken van leiderschap Mijn mooie kleuren Mijn lelijke kleuren Te ontdekken kleuren Effectief leiderschap Shining eyes I
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieGEDRAGS KLAPPER. Samen bouwen aan positief gedrag. Leo Jans, Sarah Herteleer, Isabelle Vandevyvere en Bieke Santermans
GEDRAGS KLAPPER Samen bouwen aan positief gedrag Leo Jans, Sarah Herteleer, Isabelle Vandevyvere en Bieke Santermans Met illustraties van Josine van Schijndel De bouwstenen van deze gedragsklapper. Thema
Nadere informatieH A P P I L Y E V E R A F T E R..
H A P P I L Y E V E R A F T E R.. I N 5 S T A P P E N M E E R G E L U K I N J E R E L A T I E A A N D A C H T V E R T R O U W E N Y V O N N E T H U I J S W W W. B R E I N - P O W E R. C O M A C C E P T
Nadere informatieBijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie
Bijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie Eerste leerjaar B 4.1. Herkennen en verkennen Mijn gedrag - hoe gedraag ik mij en waarom? - mijn waarden: - aan welke waarde(n) hecht ik belang? - thuis
Nadere informatieBetrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl
Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!
Nadere informatieInhoud. Voorwoord bij de 24 e druk 11
Inhoud Voorwoord bij de 24 e druk 11 1 Inleiding Marcel van Aken en Wim Slot 13 1.1 Adolescentie: een eerste typering 13 1.2 Puberteit en adolescentie 14 1.2.1 Oorsprong van de begrippen puberteit en adolescentie
Nadere informatieMotivatie: Hoe tem je de olifant in de klas? Arnout Prince
Motivatie: Hoe tem je de olifant in de klas? Arnout Prince Joey vindt jouw lessen niet leuk. Hij zegt dit regelmatig: Waarom moet ik dit doen? Hij reageert zo op momenten dat hij aan het werk moet maar
Nadere informatiePersoonlijke ouderschapsbelofte
Persoonlijke ouderschapsbelofte 1 pica Belofte 1 Wij beloven jou dat je in een liefdevol gezin opgroeit. Wij zullen aandacht besteden aan onze band met jou, onze partnerrelatie en de sfeer in huis. De
Nadere informatieLeonie Linssen www.veranderjewereld.nl
Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie
Nadere informatieWORKSHOP LEADING WITH HAPPINESS Alex Slavenburg / 15 november 2018
WORKSHOP LEADING WITH HAPPINESS Alex Slavenburg / 15 november 2018 Eigenaar van ALEX SLAVENBURG Partner van het HappinessBureau Daarvoor: Veelheid aan leidinggevende rollen bij Rabobank, o.a. Hoofd Talent
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatieMotivatie van leerlingen Motivationeel leerklimaat
Gwen Weeldenburg test Test Motivatie van leerlingen Motivationeel leerklimaat Onderwijs is gericht op het leren van leerlingen te optimaliseren door het leren te richten en met name te faciliteren Beoordelen
Nadere informatieInleiding Braakliggend terrein? Fundamenten Gelijkvloers Verdieping/dak. Klaar!? Puberteit Puberhersenen Wat hebben pubers nodig? Is het een probleem?
Inleiding Braakliggend terrein? Fundamenten Gelijkvloers Verdieping/dak Puberteit Puberhersenen Wat hebben pubers nodig? Is het een probleem? Klaar!? Beïnvloedingsproces Ouders kind Invloed van ruimere
Nadere informatieKENNISMAKING. Motiveren kan je leren 23/01/2015. 5 manieren om te beïnvloeden. Wanneer Plaats Doelstelling. Beleid Vooraf Regisseurstoel Anticiperen
Motiveren kan je leren Marc Tack& NeleDe Laender KENNISMAKING 5 manieren om te beïnvloeden Wanneer Plaats Doelstelling Beleid Vooraf Regisseurstoel Anticiperen Modelling Permanent Gehele theater Gewenste
Nadere informatieEen bezoek van kinderen op de Intensive Care
Een bezoek van kinderen op de Intensive Care Intensive Care Locatie Hoorn/Enkhuizen Een bezoek van kinderen op de Intensive Care Informatie voor ouders Het is altijd confronterend als een ouder of familielid
Nadere informatieKind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen!
Kind & echtscheiding Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind in een echtscheidingssituatie Per jaar belanden ongeveer 70.000 kinderen in een echtscheiding. De gevolgen van een echtscheiding
Nadere informatieKlik, voor meer info, op een onderwerp in de pedagogische cirkel.
Klik, voor meer info, op een onderwerp in de pedagogische cirkel. stimu stimu aanbieden en Lees meer in ons beleid Hygiëne en voeding stimu stimu aanbieden en Reageer op de emotie van het kind, benoem
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieHet leven leren leven
Rouwbegeleiding in de praktijk Het leven leren leven Karin van der Plas Themabijeenkomst IDPZ 31 oktober Programma Welkom Theorie over rouw Bespreking casus/ luisteroefening Wat is Levenskunst? Tijd voor
Nadere informatieJan Coppieters. PVOC Oost-Vlaanderen
Jan Coppieters PVOC Oost-Vlaanderen Ik weet hoe ik leerbereidheid van leerlingen kan beïnvloeden Ik kan de verwachtingen van leerlingen over het eigen presteren gunstig beïnvloeden Ik kan een gunstige
Nadere informatieWANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de
OVER EN UIT OVER EN UIT Welkom bij de e-training Over en uit. In deze training leer je beter om te gaan met je scheiding. Je leert hoe je het beste het nieuws van de scheiding aan je kind kan vertellen,
Nadere informatieWAT IS MOEILIJK GEDRAG?
OMGAAN MET MOEILIJK GEDRAG WAT IS MOEILIJK GEDRAG? Brainstorm An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragtherapeut www.depraatdoos.be IS HET GEDRAG MOEILIJK GEDRAG? Voorbeeld gedragsdagboek Individueel bepaald
Nadere informatieOnt - moeten. www.psysense.be
Ont - moeten www.psysense.be Definitie van relatie Een relatie is iets waarbij je geeft en neemt, je streeft naar een win/win situatie. Je toont een relatie in een gebaar. De gebaren zijn vaak oprechter
Nadere informatieTHEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo
Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare
Nadere informatie