Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel/Twente

Transcriptie

1 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel/Twente (samenwerkingsverband kinderopvang en beroepsonderwijs) Ivo Nienhuis Annelies Cozijnsen November 2011 Rapport e l IvoNi-AnjPu l

2 Inhoud 1. Aanleiding Werkwijze Opdracht en beoogde resultaten Onderzoeksmethode Resultaten Responsgegevens Begeleiden van stagiaires Planning en plaatsing van stagiaires Voorlichting en beeldvorming Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen... 30

3 1. Aanleiding Op 19 januari 2011 zijn de Kindercentra en de ROC s in de regio Oost Overijssel/Twente een samenwerkingsverband aangegaan door het convenant Competentiegericht Opleiden in de Kindercentra in de regio Oost Overijssel/Twente te ondertekenen. Onder begeleiding van Spectrum zijn inmiddels een stuur- en werkgroep aan de slag gegaan met de uitwerking van de convenantafspraken. Zij zijn in deze periode aan de slag gegaan met drie speerpunten, namelijk: (1) voorlichting en beeldvorming, (2) planning en plaatsing van stagiaires en (3) begeleiden van stagiaires. Om meer inzicht te krijgen in de huidige werkwijze, knelpunten en wensen voor de toekomst is besloten om een inventariserend onderzoek te doen onder de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang en ook bij de betrokken ROC s. In dit rapport vindt u de resultaten van deze enquête. In hoofdstuk 2 staan we eerst kort stil bij de werkwijze. In hoofdstuk 3 vindt u vervolgens de resultaten. In hoofdstuk 4 presenteren we tenslotte de conclusies en aanbevelingen. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 1

4 2 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

5 2. Werkwijze 2.1 De opdracht en beoogde resultaten De opdracht Het samenwerkingsverband Kinderopvang en Onderwijs in de regio Oost-Overijssel en Twente heeft Spectrum opdracht gegeven om de uitwerking van de afspraken uit het convenant Competentiegericht Opleiden in de Kindercentra in de regio Oost Overijssel/ Twente te begeleiden. Eén van de werkzaamheden is het uitvoeren van een enquête onder de kinder- en opleidingscentra. Het doel van dit onderzoek is om objectief te beschrijven waar de kinder- en opleidingscentra staan als het gaat om (1) voorlichting en beeldvorming, (2) planning en plaatsing van stagiaires, (3) begeleiden van stagiaires. Vanzelfsprekend worden met stagiaires zowel mannelijke als vrouwelijke onderwijsdeelnemers in de BPV bedoeld. Op basis van dit onderzoek is het samenwerkingsverband in staat om vervolgacties gerichter vorm te geven. De beoogde resultaten van het onderzoek Dit rapport beoogt meer inzicht te geven in de drie speerpunten die in deze periode centraal staan, namelijk: voorlichting en beeldvorming; planning en plaatsing van stagiaires; begeleiden van stagiaires. U vindt de uitwerking in omgekeerde volgorde terug, overeenkomst de volgorde in de vragenlijsten. 2.2 De onderzoeksmethode Spectrum heeft het onderzoek uitgevoerd aan de hand van de volgende onderzoeksmethode: Uitzetten van vragenlijsten De werkgroepen die in opdracht van de stuurgroep de convenantafspraken uitwerken, hebben over de drie speerpunten vragen bedacht. Spectrum heeft, in samenspraak met de werkgroepen, de vragen aangescherpt en deze vragen in een vragenlijst gezet. Er is een aparte vragenlijst voor de kindercentra en een aparte vragenlijst voor de opleidingscentra opgesteld. Beide vragenlijsten bevatten zowel specifieke vragen voor de kinder- en opleidingscentra als dezelfde vragen. In de bijlagen 1 en 2 vindt u de twee vragenlijsten. Spectrum heeft vervolgens deze vragenlijst verstuurd onder de bij het convenant betrokken kindercentra en ROC s. Per kinder- of opleidingscentrum is één vragenlijst ingevuld. Zij hebben zich direct en anoniem kunnen uitspreken. De resultaten zijn door Spectrum verwerkt en gepresenteerd in deze rapportage en tijdens de werk- en stuurgroepvergaderingen van respectievelijk 29 september en 4 oktober Feedback Er zijn tal van onderzoeksinstrumenten beschikbaar op de markt. Spectrum wil zich onderscheiden door haar instrumentarium in samenspraak met het veld te ontwikkelen en maatwerk te bieden. Daarom gebruiken wij de resultaten van deze vragenlijst en de ervaringen in dit traject om ons instrumentarium en onze werkwijze nog verder aan te scherpen. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 3

6 4 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

7 3. Resultaten In dit hoofdstuk beschrijven we de resultaten van het onderzoek. Eerst presenteren we in paragraaf 3.1 de responsgegevens. In paragraaf 3.2 tot en met paragraaf 3.4 beschrijven we vervolgens de resultaten per speerpunt. 3.1 Responsgegevens De vragenlijst is verstuurd naar 62 kindercentra en vijf ROC s. Dit is via een gegaan, met daarin een directe link naar de vragenlijst. Er zijn twee rappelrondes geweest. Bovendien is er voor de kindercentra een aparte belronde geweest om de respons hoog te krijgen. Uiteindelijk hebben 46 kindercentra de vragenlijst ingevuld; een respons van 74%. Het geeft de resultaten ruim 90% betrouwbaarheidsniveau voor de kindercentra. Alle vijf de ROC s hebben de vragenlijst ingevuld. Dit betekent dus een respons van 100% en een betrouwbaarheidsniveau van 100%. 3.2 Begeleiden van stagiaires Het eerste speerpunt is het begeleiden van stagiaires. In het convenant zijn afspraken gemaakt over het verbeteren van de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang. Binnen het competentiegericht leren vindt een groot deel van het leren, begeleiden en beoordelen in de praktijk plaats. De kwaliteit van de begeleiding is essentieel en vraagt om een duidelijke taakverdeling tussen stagiaire, werkveld en het onderwijs. Het realiseren van een goede begeleiding is dan ook één van de speerpunten van de stuurgroep. In de enquête zijn vragen gesteld over de volgende onderwerpen: krijgen stagiairestagiaires een overzicht van werkzaamheden voorafgaand aan hun BPVperiode; de mate waarin het mogelijk is om niveau 3 en niveau 4 werkzaamheden aan te bieden aan stagiaires; de begeleidingsmomenten tijdens een BPV-periode; de rol van het POP en het PAP tijdens de BPV-periode. Hieronder beschrijven we de uitkomsten van de vragenlijst voor deze onderwerpen. Overzicht van werkzaamheden Ruim de helft van de kindercentra geeft aan dat studenten bij aanvang van hun BPV-periode een overzicht krijgen waarin staat wat er van hen verwacht wordt. 30% procent van de kindercentra geeft aan dat dit niet het geval is. De ROC s geven aan dat dit (bijna) altijd het geval is (zie figuur 1). De antwoorden zijn vanuit het eigen perspectief ingevuld. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 5

8 Onderscheid niveau 3 niveau 4 De meeste kindercentra (bijna 90%) geven aan dat ze op de hoogte zijn van het verschil tussen niveau 3 en niveau 4 opleidingen. Van de kindercentra die op de hoogte zijn van dit verschil, geeft 20% aan dat er onvoldoende mogelijkheid is om verschil in werkzaamheden aan te bieden die passen bij de twee verschillende niveaus. 55% geeft aan dat ze wel voldoende mogelijkheden hebben om de stagiaire werkzaamheden aan te bieden die passen bij zijn/haar niveau (zie figuur 2). 6 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

9 Begeleidingsmomenten De kinder- en opleidingscentra zijn bevraagd over het huidige aantal begeleidingsmomenten en het gewenste aantal begeleidingsmomenten. Voor de kindercentra ging het om de begeleidingsmomenten tussen a. de begeleider en de stagiaire (gesprek), b. de begeleider, stagiaire en de BPV-docent (een bezoek) en c. de begeleider en BPV-docent (telefonisch). Voor de ROC s ging het om de begeleidingsmomenten tussen a. de begeleider, stagiaire en BPV-docent, b. de begeleider en BPV-docent en c. de stagiaire en BPV-docent. In de figuren 3 en 4, hieronder, zijn de resultaten voor deze vragen weergegeven. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 7

10 Figuur 3: huidige en gewenste begeleidingsmomenten volgens de kindercentra tussen (a) begeleider en stagiaire (gesprek), (b) begeleider, stagiaire en BPV docent (bezoek), en (c) begeleider en BPV docent (telefonisch). De gegevens worden weergegeven in %. 8 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

11 Figuur 4: Huidige en gewenste begeleidingsmomenten volgens de ROC s tussen (a) de BPV docent en stagiaire (gesprek), (b) begeleider, stagiaire en BPV docent (bezoek), en (c) begeleider en BPV docent (telefonisch). De gegevens worden weergegeven in %. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 9

12 Uit de figuren 3 en 4 blijkt het volgende. Het aantal begeleidingsmomenten tussen de begeleider en de stagiaire (gesprek) worden door de kindercentra als goed beoordeeld (figuur 3a). Ook de ROC s beoordelen het aantal begeleidingsmomenten tussen de BPV docent en de student als voldoende (figuur 4a) 1. Zowel de ROC s als de kindercentra geven aan dat één keer in de twee of drie maanden een begeleidingsmoment tussen begeleider, stagiaire en BPV docent (bezoek) voldoende is (figuren 3b en 4b). Opvallend hierbij is dat de kindercentra neigen naar een gewenste situatie van één keer in de twee maanden (zie figuur 3b). Wat betreft het aantal begeleidingsmomenten tussen de begeleider en BPV docent (telefonisch) lijkt één keer in de 3 maanden of minder of alleen wanneer noodzakelijk voldoende (zie figuren 3c en 4c). De rol van het POP en het PAP Tot slot zijn er bij dit speerpunt ook vragen gesteld naar de rol van het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en persoonlijk activiteitenplan (PAP) tijdens de BPV-periode van de student. De ROC s geven aan dat studenten in het POP en het PAP meestal een onderscheid maken tussen de verschillende soorten leerdoelen (beroepshouding, beroepsvaardigheid en beroepskennis) (zie figuur 5). De kindercentra beamen dit beeld (zie figuur 5). De ROC s geven aan dat dit (meestal) ook wenselijk is (zie figuur 5). De opleidingscentra geven aan dat studenten bij de start van hun stage meestal hun POP- en PAP-leerdoelen beschreven hebben en dat dit ook wenselijk is (zie figuur 6). 1 Het verschil tussen het aantal huidige en gewenste begeleidingsmomenten is 20 %. Dit lijkt veel, maar is sterk vertekend door het geringe aantal ROC s: 1 ROC vertegenwoordigt 20 %. 10 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

13 Drie ROC s geven aan dat het POP/PAP soms wel en soms niet terugkomt in de begeleidingsgesprekken tussen de BPV-docent en de student, terwijl twee ROC s aangeven dat dit (bijna) altijd het geval is (zie figuur 7). Tegelijkertijd echter, stellen alle ROC s dat dit wel wenselijk is (zie figuur 7). Binnen het competentiegericht onderwijs (CGO) is het werken met een POP/PAP een voorwaarde en zou de score 100% moeten zijn. Ruim de helft van de kindercentra geeft aan dat de student en de begeleider het POP en het PAP bespreken bij de start van de BPV (zie figuur 8). Van de kindercentra geeft 70% aan dat het POP en het PAP tijdens de BPV-periode (bijna) altijd terugkomt in de begeleidingsgesprekken (zie figuur 8). Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 11

14 3.3 Planning en plaatsing van stagiaires Het tweede speerpunt is planning en plaatsing van stagiaires. Bij de gemaakte afspraken over het verbeteren van de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang hoort ook het matchen van de kwantitatieve vraag van het werkveld en het aanbod vanuit de ROC s ten aanzien van bekwame beroepsbeoefenaren voor deze branche. De stuurgroep streeft naar een eenduidige plaatsingsprocedure voor alle convenantpartners die leidt tot een optimale werkwijze en afstemming rond het plannen en plaatsen van stagiaires. Aan de werkgroep is gevraagd om op basis van een inventarisatie voorstellen te doen om tot het gewenste resultaat te komen. In de enquête zijn vragen gesteld over de volgende onderwerpen: het aantal studenten PW niveau 3 en 4 per jaargang; het aantal studenten PW niveau 3 en 4 per jaargang dat geplaatst kan worden in de BPV; het aantal vestigingen in de regio Oost Overijssel/Twente; het aantal gecertificeerde werkbegeleiders per kindercentrum en of er een praktijkopleider is; welk stagemodel gehanteerd wordt door de ROC s en welk stagemodel de voorkeur heeft bij de kindercentra; hoeveel stagiaires de kindercentra plaatsen, met onderscheid naar stagemodel en opleidingsniveau; op welke dagen studenten stage lopen en op welke dagen kindercentra stagiaires nodig hebben; hoe vaak en wanneer kindercentra kunnen doorgeven wanneer en hoeveel stagiaires ze nodig hebben; wanneer scholen volgens de kindercentra door zouden moeten geven welke student stage gaat lopen; op welke wijze stagiaires binnen (zouden moeten) komen bij de kindercentra; een aantal stellingen. 12 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

15 Het aantal studenten (totaal en in de BPV) en het aantal stageplaatsen De ROC s geven aan dat ze 495 eerstejaars, 370 tweedejaars en 335 derdejaars studenten PW niveau 3 hebben (zie figuur 9). Voor PW niveau 4 hebben ze 335 eerstejaars, 330 tweedejaars, 290 derdejaars en 110 vierdejaars studenten (zie figuur 9). Ze geven ook aan dat ze structureel meer studenten in de BPV willen plaatsen dan mogelijk is, zowel voor PW niveau 3 als 4. Op basis van deze cijfers lijkt met name de plaatsing van tweede- en derdejaars studenten PW niveau 3 en 4 het grootste probleem te zijn (zie figuren 10 en 11). Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 13

16 Ook aan de kindercentra is gevraagd hoeveel stagiaires zij plaatsen. In totaal plaatsen zij 348 studenten PW niveau 3 en 120 studenten PW niveau 4. Er is een significant verschil tussen theorie en praktijk. Daarbij spelen verschillende factoren een rol ( bijvoorbeeld BSO plaatsen beschikbaar, maar biedt onvoldoende voor volwaardige stage) waarnaar in dit onderzoek niet expliciet navraag is gedaan. Hierop komt een vervolg. Op de vraag of het aantal stageplaatsen een structureel probleem is geven twee ROC s (het Alfa college en het ROC van Twente) aan dat er een tekort is aan BPV plaatsen en dat vanwege dit tekort een maximum aantal studenten zich kan jaarlijks kan inschrijven. Drie ROC s (Landstede, Aventus en het Graafschap College) ervaren dit probleem niet: ze kunnen alle studenten plaatsen en hebben geen maximum verbonden aan het aantal jaarlijkse inschrijvingen. Vestigingen, gecertificeerde werkbegeleiders en praktijkopleiders In totaal hebben 46 kindercentra gereageerd op deze vragenlijst. Deze kindercentra hebben gezamenlijk 456 vestigingen, waarvan: 131 kinderdagverblijven (KDV) 177 buitenschoolse opvang (BSO) 60 KDV-BSO combinatie 88 peuterspeelzalen (PSZ) Deze kindercentra hebben in totaal 422 gecertificeerde werkbegeleiders (NB het gaat hier om stagebegeleiding, niet over examinering). Negen kindercentra (20%) zeggen geen gecertificeerde werkbegeleider te hebben (zie tabel 1). 59% van de kindercentra geeft aan dat ze een praktijkopleider hebben (27 centra). 41% (19 kindercentra) heeft geen praktijkopleider (zie figuur 13). Tabel 1: Het aantal gecertificeerde werkbegeleiders per kindercentrum Aantal gecertificeerde werkbegeleiders per kindercentrum Aantal kindercentra Aantal gecertificeerde werkbegeleiders per kindercentrum Aantal kindercentra 14 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

17 Stagemodel en stagedagen Vier ROC s hanteren de lintstage (gehele jaar) als stagemodel, terwijl één ROC een blokstage (half jaar) hanteert (zie figuur 14). Vier ROC s zowel blok- als lintstage zeggen dat het aantal beschikbare stageplaatsen het stagemodel bepaalt. Zij proberen optimaal gebruik te maken van het aantal stageplekken door tweede- en derdejaars tegen elkaar in te laten draaien door middel van blokstages, of door studenten wisselende stagedagen te geven is het mogelijk stageplekken twee keer te gebruiken. Eén ROC zegt dat het aantal stageplaatsen niet het stagemodel bepaalt. Ze kunnen alle studenten plaatsen; de wensen van het werkveld bepalen het model. Van de kindercentra geeft bijna 50% aan dat een lintstage de voorkeur geniet, terwijl ruim 40% juist neigt naar een blokstage en bijna 10% geen voorkeur heeft (zie figuur 15). De ROC S geven aan dat de eerste-, tweede- en derdejaars PW studenten op alle dagen van de week stage lopen. In figuur 16 zijn de stagedagen weergegeven. Deze grafiek geeft een enigszins vertekend beeld: de ROC s combineren meerdere stagedagen voor hun eerste-, tweede- en derdejaars studenten. In tabel 2 vindt u de verdeling per ROC. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 15

18 Tabel 2: De stagedagen van de 1e, 2e en 3e jaars PW studenten per ROC ROC Stagemodel Studenten Stagedag(en) Alfa college Lintstage Eerstejaars Maandag Tweedejaars Maandag Dinsdag Woensdag Derdejaars Woensdag Donderdag Vrijdag Landstede Lintstage Eerstejaars Maandag Tweedejaars Dinsdag Donderdag Vrijdag Derdejaars Maandag Dinsdag Donderdag Vrijdag ROC van Twente Blokstage Eerstejaars Vrijdag Tweedejaars Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Derdejaars Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Aventus Lintstage Eerstejaars Donderdag Vrijdag Tweedejaars Maandag Dinsdag Woensdag 16 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

19 Derdejaars Woensdag Donderdag Vrijdag Graafschap college Lintstage Eerstejaars Woensdag Donderdag Vrijdag Tweedejaars Maandag Dinsdag Derdejaars Woensdag Donderdag Vrijdag De kindercentra geven aan dat zij op alle dagen stagiaires willen hebben. De woensdag en vrijdag zijn het minst populair (zie figuur 17). Doorgeven aantal stagiaires Aan de kindercentra is gevraagd hoe vaak en wanneer zij kunnen aangeven hoeveel stagiaires zij kunnen plaatsen. 28% geeft aan dat ze één keer per jaar kunnen doorgeven hoeveel stagiaires zij kunnen plaatsen. 63% van de kindercentra geeft aan dat ze dit twee keer per jaar kunnen, terwijl 2% dit drie keer per jaar kan en 7% zelfs vier keer of vaker (zie figuur 18). Uitgaande van de start van de BPV-periode na de zomer, hebben de maanden januari, mei, juni en december de voorkeur van de kindercentra om door te geven hoeveel stagiaires zij kunnen plaatsen (zie figuur 19). Aan de kindercentra is ook gevraagd wanneer zij van de ROC s de na(a)m(en) van de desbetreffende stagiaire(s) doorgegeven willen hebben. 48% van de kindercentra geeft aan dat ze de na(a)m(en) twee maanden voor de BPV-periode willen hebben. 39% van de kindercentra wil dat de ROC s de na(a)m(en) van de stagiaire(s) drie maanden voor aanvang van de BPVperiode doorgeven. 11 % geeft aan dat dit eerder moet, terwijl 2% vindt dat dit ook later kan (zie figuur 20) Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 17

20 Hoe komen stagiaires aan hun stageplaats? De ROC s hanteren verschillende manieren om studenten te plaatsen bij kindercentra voor hun BPV. De ROC s geven aan dat ze tevreden zijn over de manier zoals het nu gaat. Soms worden studenten geplaatst door de BPV coördinator of het BPV bureau, soms moeten studenten zelf solliciteren en soms is er sprake van een combinatie van het bovenstaande. Kindercentra beamen dit diffuse beeld. 7% van de kindercentra geeft aan dat zij stagiaires binnenkrijgen via een zelfstandige sollicitatie. 37% geeft aan dat studenten geplaatst worden vanuit de ROC s en 56% krijgt zowel zelfstandige sollicitaties als plaatsingen. Over het algemeen zijn ook de kindercentra tevreden over de manier zoals het nu gaat (zie figuur 20). De antwoordoptie anders werd één keer ingevuld met als suggestie een regionale centrale planning. 18 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

21 Veel kindercentra geven aan dat ze niet zomaar in zee gaan met een stagiaire. Bijna 40% beslist op basis van een kennismakingsgesprek of ze een student aannemen. In meer dan de helft van de gevallen wordt in principe elke student aangenomen, tenzij er onoverkomelijke problemen zijn (zie figuur 21). Slechts in 2% van de gevallen worden alle stagiaires toegelaten die op kennismakingsgesprek komen. Eén respondent (2%) geeft een ander antwoord: op basis van het kennismakingsgesprek en een dag meelopen wordt besloten of een stagiaire wordt aangenomen. Wanneer de kindercentra gevraagd worden naar de gewenste situatie dan geeft 70% aan dat op basis van een kennismakingsgesprek besloten zou moeten worden of een student(e) wordt aangenomen. Ruim een kwart geeft aan dat het wenselijk is dat elke student(e) in principe aangenomen zou moeten worden, tenzij er onoverkomelijke bezwaren zijn. Twee kindercentra geven een ander antwoord: (1) op basis van een kennismakingsgesprek en een dag meelopen zou besloten moeten worden of een stagiaire wordt aangenomen, en (2) na drie weken zou gekeken moeten worden of een stagiaire geschikt is (zie figuur 22). Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 19

22 Ruim 67% van de kindercentra maakt gebruik van opgestelde criteria bij het aannemen van stagiaires. Veel gehoorde criteria zijn passen in het team, passen bij de normen en waarden van de organisatie, een open (leer)houding en opstelling hebben, gemotiveerd, net en hygiënisch uiterlijk, een verklaring omtrent gedrag, collegialiteit, geduldig en liefdevol naar en affiniteit hebben met kinderen, afstand woon-werkverkeer in verband met donkere maanden, en de opleidingsniveaus van de andere stagiaires. Een aantal stellingen De kindercentra is een aantal stellingen voorgelegd over de planning en plaatsing van stagiaires. Hieronder vindt u de antwoorden op deze stellingen. 20 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

23 3.4 Voorlichting en beeldvorming Het derde speerpunt is voorlichting en beeldvorming. De bij het convenant betrokken organisaties voor kinderopvang en ROC s hebben afgesproken structureel te werken aan een realistisch beroepsbeeld over het werken in de kinderopvang en de daarop aansluitende vakvolwassenheid van medewerkers. Daarbij sluiten wij aan bij de landelijke trends en imagocampagnes. Bij dit onderdeel zijn vragen gesteld over: de middelen en activiteiten die ingezet worden rondom beeldvorming van het beroepsbeeld; het gewenste imago van de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang; de gewenste manier van werken van medewerkers in de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang; de bereidheid om een bijdrage te leveren aan een werkgroep. Middelen en activiteiten rondom beeldvorming van het beroepsbeeld Aan de kindercentra is gevraagd welke middelen en activiteiten zij gebruiken als het gaat om beeldvorming over het beroep. Zij geven aan dat ze, als ze middelen en activiteiten gebruiken, dit vooral maatschappelijke stages zijn. Soms wordt foldermateriaal, de VMBO Carrousel, een Beroepen (video)clip gebruikt of worden er gastlessen gegeven op ROC s (zie figuur 23). Andere middelen en activiteiten die gebruikt worden zijn de aanwezigheid op open dagen van het ROC, snuffelstages en de competentieloods. De kindercentra geven aan dat de omvang van maatschappelijke stages op dit moment voldoende is. Als het gaat om gastlessen op het ROC, foldermateriaal en een beroepen (video)clip, geven ze aan dat ze dit meer (of juist helemaal niet) zouden willen gebruiken (zie figuur 24). Bij de optie in de vragenlijst anders nl., zijn zonder verdere toelichting genoemd: pedagogen, pedagogische medewerkers, opleidingen Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 21

24 Aan de kindercentra is ook gevraagd in hoeverre ze behoefte hebben aan nieuwe of vernieuwende middelen als het gaat om voorlichting en beeldvorming. Ze geven aan dat ze vooral behoefte hebben aan vernieuwend foldermateriaal, een beroepen (video)clip, en een beroepwaaier (zie figuur 25). Andere suggesties die ze doen zijn de competentieloods, meer gastlessen door gemotiveerde en enthousiaste pedagogische medewerkers op de ROC s, een platform op social media, en het bekijken van verschillende opvangen met leerlingen. Ook aan de ROC s is gevraagd welke middelen en activiteiten zij inzetten rondom voorlichting en beeldvorming van het beroepsbeeld. Zij geven aan dat ze vooral gebruik maken van foldermateriaal, open dagen, gastlessen gegeven door het werkveld (zie figuur 26). Andere suggesties die ze doen zijn meeloopdagen van VMBO-leerlingen en projecten. Over het algemeen zijn ze tevreden over het gebruik van open dagen op de ROC s en foldermateriaal. 22 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

25 Als het gaat om een beroepen (video)clip, het meewerken in de praktijk en gastlessen gegeven door het werkveld, geven ze aan dat ze hier meer gebruik van willen maken (zie figuur 27). Als het gaat om nieuwe of vernieuwende middelen over voorlichting en beeldvorming van het beroepsbeeld, dan geven de ROC s aan dat ze vooral behoefte hebben aan een beroepen (video)clip, een beroepenwaaier, vernieuwend foldermateriaal en het gebruiken van E-learning modules (zie figuur 28). Zij geven verder aan dat het meedraaien met stagiaires en het geven van voorlichting aan decanen op het VMBO andere (ver)nieuwe(nde) middelen zijn waar ze behoefte aan hebben. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 23

26 Het gewenste imago en de gewenste manier van werken De ROC s en de kindercentra hebben stellingen beantwoord over het gewenste imago van de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang. De kindercentra en de ROC s zijn hier gelijkgestemd. Ze vinden dat in het beroepsbeeld duidelijk naar voren moet komen dat de kinderopvang een veilige omgeving moet zijn voor het kind, dat de kinderopvang werkt volgens een beroepscode, dat de kinderopvang pedagogisch handelen verbindt met het communiceren met ouders, dat de kinderopvang een bijdrage levert aan de ontwikkeling van het kind, en dat de kinderopvang partner is in de opvoeding (zie figuren 29 en 30). 24 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

27 De kindercentra en ROC S geven verder aan dat ze het volgende belangrijk vinden als het gaat om het gewenste beroepsbeeld van de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang: Bij het begeleiden van peuters met mogelijke dreigende ontwikkelingsachterstanden heeft de peuterspeelzaal een toegevoegde waarde. De BSO heeft een wat minder imago, daar zou een positiever beeld over moeten komen. Het kunnen bieden van een programma in het kader van Voor- en Vroegschoolse Educatie, ouderbetrokkenheid stimuleren en eenvoudige opvoedsteun kunnen geven met betrekking tot alledaagse opvoedvragen van ouders. De kinderopvang kan m.i. respectvoller en meer kind-behoeftegericht. Leidsters zouden meer begeleid en gecoacht dienen te worden waardoor ze professioneler zouden werken. Mannen in de kinderopvang is niet anders dan vrouwen in de kinderopvang. Het beeld van mannen in de kinderopvang moet ondersteund worden. Het is een vak. Een professionele organisatie: niveau medewerkers. Als het gaat om de gewenste manier van werken van medewerkers in de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang, staan de ROC s en de kindercentra wederom op één lijn 2. Medewerkers dienen pedagogisch vakbekwaam te zijn, moeten altijd hun verantwoordelijkheid nemen, zijn in het algemeen enthousiast, stellen zich flexibel op, zijn goed in staat om methodisch te handelen, zijn in staat om een veilige omgeving te bieden voor het kind, gedragen zich representatief, zijn goed in staat om onderling samen te werken, hebben een respectvolle werkhouding naar ouders en hebben een professionele werkhouding (zie figuren 31 en 32). 2 Vanwege het kleine aantal ROC s (5), vertekenen de percentages enigszins: één respondent vertegenwoordigt 20%. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 25

28 26 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

29 De kindercentra en ROC s geven verder aan dat ze het volgende belangrijk vinden als het gaat om de gewenste manier van werken van medewerkers in de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang. Het gaat hier om onderwerpen die in de stellingen niet aan de orde zijn gekomen. Diepgang in de leerstof van de kinderopvang en pedagogisch handelen van medewerkers is naar onze particuliere maatstaf vaak onder de maat. Wij hebben daarom bewust de keus gemaakt veel HBO geschoold personeel in te zetten om dit niveau te handhaven. Er zou meer getraind moeten worden vanuit/met bewustzijn. Kinderen zijn erg gevoelig voor energie. Het bewustzijn / de houding van de pedagogisch medewerker is de sleutel tot succes. NLP oefeningen. Hebben uitstekende communicatieve vaardigheden richting ouders. Medewerkers zijn in staat uitdaging te bieden. Medewerkers staan open voor bijscholing. Weinig theoretische kennis over ontwikkeling van kinderen van Wij als organisatie bieden extra dagdelen ikv voorschoolse educatie voor kinderen met taalachterstand. De deelname aan deze dagdelen worden voor geïndiceerde kinderen volledig vergoed. Kinderen die deelnemen aan de kinderopvang kunnen hiervan gebruik maken. Visie: verschil tussen niveau 3 en niveau 4 medewerkers. De kindercentra en ROC s zijn ook gevraagd naar de mate van lichamelijke en geestelijke inspanning van het werken in de kinderopvang, het peuterspeelzaalwerk en de buitenschoolse opvang. Ook hier zijn de kindercentra en ROC s het eens: beiden beoordelen ze het werk in de kinderopvang als geestelijk en lichamelijk inspannend (zie figuren 33 en 34). Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 27

30 28 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland

31 4. Conclusies en aanbevelingen In dit afsluitende hoofdstuk presenteren we conclusies en aanbevelingen. De gegeven antwoorden geven nader inzicht in de ervaren knelpunten en bieden voldoende aanknopingspunten voor afstemming en oplossingen. Sommige oplossingen kunnen simpel zijn en al veel helpen, bijvoorbeeld een standaardformulier met gegevens van de stagiair, BPV docent en werkbegeleiders dat alle partijen ingevuld ontvangen. Hetzelfde geldt voor de inhoud van de POP/PAP en de afspraak hoe hiermee te werken. Er kan discussie gevoerd worden of stagiaires altijd moeten solliciteren of dat een kennismakingsgesprek en een ja-tenzij volstaat. Over het aantal begeleidingsmomenten kunnen minimumafspraken worden gemaakt, meer mag altijd. Het opleiden van stagebegeleiders en van beoordelaars is een aandachtspunt evenals de docentenstages. Een belangrijke bevinding is het verschil tussen het theoretisch voldoende aanbod van stageplaatsen en de problemen die ROC s kunnen ondervinden bij het kunnen plaatsen van stagiaires. Deze discrepantie is eveneens terug te vinden in de arbeidsmarktanalyses van Calibris. Niveau 4 neemt daarbinnen een aparte plaats in. Zowel de stuurgroep als de werkgroep van het samenwerkingsverband hebben ideeën over mogelijke oorzaken, maar dit onderwerp verdient nader onderzoek. De aanbevelingen komen voort uit de enquête en worden meegenomen bij de uitwerking van de opdracht door de werkgroep. De werkgroep doet vervolgens een voorstel aan de stuurgroep. Aanbevelingen uit deze enquête worden daarbij meegenomen. We zetten de conclusies en aanbevelingen op een rij. 4.1 Conclusies Planning en plaatsing 1. Studenten krijgen niet altijd voor aanvang van de stage een duidelijk overzicht wat er van hen wordt verwacht. Het is niet duidelijk of dat als knelpunt wordt ervaren, mondelinge navraag bij een aantal organisaties duidt daar niet op. Wel wordt opgemerkt dat het BPV bureau (plaatsing) vaak los staat van de daadwerkelijke begeleiding, wat praktische afstemming lastig maakt. 2. Er is een discrepantie tussen het theoretisch aantal beschikbare stageplaatsen en de beleving daarvan. Sommige ROC s kunnen hun studenten moeilijk plaatsen, kinderopvanginstellingen geven aan soms minder stagiaires te krijgen dan zij willen plaatsen. Voor de niveaus 2 en 4 zijn de verschillen nog groter. 3. Het aantal BSO vestigingen is groter dan het aantal vestigingen voor dagopvang. Een conclusie en tegelijkertijd knelpunt is dat door de toename in de BSO het aantal stageplaatsen toeneemt, maar het zijn onvoldoende uren voor een volwaardige stage. Begeleiden 4. De frequentie in begeleidingsmomenten is geen groot knelpunt. De kinderopvangorganisaties neigen naar een voorkeur voor één keer per twee maanden een face to face gesprek tussen stagiaire BPV docent en begeleider van, de ROC s vinden één keer in de drie maanden voldoende. 5. Niet alle studenten werken met een POP/PAP. Dat is opmerkelijk omdat dit een voorwaarde is binnen het competentiegericht onderwijs. Spectrum, CMO Gelderland Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente 29

32 6. Niet alle stagebegeleiders zijn gecertificeerd c.q. hiervoor opgeleid. Voorlichting en beeldvorming 7. ROC s geven overwegend aan regelmatig tot vaak mee te werken in de praktijk, maar geven eveneens aan dat meewerken in de praktijk bij kan dragen aan een goed beroepsbeeld. 8. Nieuw en beter materiaal voor beeldvorming over het beroep is gewenst. 4.2 Aanbevelingen Planning en plaatsing 1. Maak een voorbeeldformulier met naam student / naam BPV docent / naam werkbegeleider dat alle partijen ingevuld kunnen ontvangen. Gebruik ontwikkeld materiaal uit andere regio s. 2. Voer verdiepingsonderzoek uit op de discrepantie t.a.v. de beschikbare stageplaatsen. Maak gebruik van de beschikbare (en mogelijk te verfijnen) instrumenten van Calibris. Ga na welke factoren van invloed zijn en op welke manier vraag en aanbod dichter bij elkaar kunnen komen. 3. Verken mogelijke oplossingen om stageplaatsen in de BSO beter te benutten. Denk daarbij aan stages tijdens de schoolvakantie. Dat draagt tevens bij aan een realistisch beroepsbeeld. 4. (aanbeveling van de werkgroep) Plan de lesdagen op de incourante dagen in de kinderopvang (woensdag/vrijdag) om de beperkende factoren op het aantal stageplaatsen tegen te gaan. 5. Combineer de afstemming op de vraag van de arbeidsmarkt met de activiteiten in de (beroeps)voorlichting. 6. Lesmateriaal en opdrachten zijn veelal gericht op 0-4 jaar. Besteed meer aandacht aan het pedagogisch kader 4-12 jaar in de lesinhoud en zorg voor opdrachten die op deze groep zijn afgestemd. Zo worden stages in de BSO aantrekkelijker. Begeleiden 7. In het convenant is opgenomen afspraken te maken over de frequentie in begeleidingscontacten. Maak minimale afspraken passend binnen de stagemodellen. Sluit waar mogelijk aan bij de wens van de kinderopvang om een frequentie van 1 keer per 2 maanden aan te houden. 8. Koppel het POP/PAP aan de begeleidingsmomenten en maak het een vast gespreksonderwerp. 9. Het POP/PAP is geen doel op zich. Besteed vooral aandacht aan de inhoud. De student is eigenaar en de verbinding tussen onderwijs en werkveld. Maak een gemeenschappelijk format en differentieer naar niveau. 10. Geef een impuls aan het opleiden van stagebegeleiders (en beoordelaars hoewel daar in de enquête niet naar is gevraagd). Voorlichting en beeldvorming 11. Investeer in docentenstages. Vul bijvoorbeeld een deel van de verplichte scholing hiermee in. 12. Een aanbeveling die inmiddels door verschillende regio s gezamenlijk wordt uitgewerkt is een toolkit met voorlichtingsmateriaal dat een realistisch beeld van het beroep schetst. Tevens te gebruiken door kinderopvangorganisaties in imagocampagnes. 30 Inventarisatie werkwijze BPV in kindercentra in de regio Oost Overijssel / Twente l Spectrum, CMO Gelderland