1 Waarover zijn de werknemers ontevreden? De meerderheid van de werknemers (53 %) is ontevreden over het loonbeleid.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "1 Waarover zijn de werknemers ontevreden? De meerderheid van de werknemers (53 %) is ontevreden over het loonbeleid."

Transcriptie

1 Onderzoeksvraag 2 Wat bepaalt het loon? Intro Waarover zijn de werknemers ontevreden? De meerderheid van de werknemers (53 %) is ontevreden over het loonbeleid. 2 Waarom lijkt dat moeilijk te begrijpen? Door het Belgische indexsysteem zijn de lonen met 5 % gestegen. Er is dus geen sprake van een dalende koopkracht. Daarnaast is ook 82 % van de hr managers tevreden over het loonbeleid. 3 Waaraan wordt minder belang gehecht volgens de resultaten van de enquête? Wat is de oorzaak daarvan? Door de crisis hechten de werknemers minder belang aan zaken zoals stress, opleidingskansen of een goede combinatie werk privé. Doordat velen vrezen voor hun job of die van hun partner, zullen ze het loon beschouwen als een belangrijker item. Probleemstelling Wie zijn de vragers van arbeid? Wie zijn de aanbieders van arbeid? Wat gebeurt met het loon wanneer het aanbod van arbeid stijgt/daalt? Welk effect heeft een stijging of daling van de vraag naar arbeid op het loon? Welke factoren bepalen mee de hoogte van het loon? Hoeveel verschilt het brutoloon van het nettoloon? Welke factoren bepalen mee de hoogte van de bedrijfsvoorheffing? 2 Leerplandoelstellingen De leerlingen kunnen de werking van het marktmechanisme op de arbeidsmarkt met behulp van het vraag en aanbodschema illustreren (SET ); verklaringsgronden geven voor loonverschillen bij gelijkaardige functies. 4 VOETen LEREN LEREN De leerlingen: (opvattingen over leren) werken planmatig; (informatieverwerving) 2 reflecteren over hun leeropvattingen, leermotieven en leerstrategieën; Van In

2 3 kunnen zinvol inoefenen en herhalen; (informatieverwerking) 5 kunnen gegeven informatie onder begeleiding kritisch analyseren en samenvatten; (problemen oplossen) 6 herkennen strategieën om problemen op te lossen en evalueren ze; (studie en beroepsgerichte keuzebekwaamheid) 2 verwerven een zinvol overzicht over studie en beroepsmogelijkheden; 3 zijn bereid alle studierichtingen en beroepen naar waarde te schatten; 5 kunnen de consequenties inschatten van hun keuzen inzake studie of beroep. STAM De leerlingen: (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven; (kritisch denken) 3 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; (zelfredzaamheid) 24 maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken; (zorgvuldigheid) 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen; (zorgzaamheid) 26 gaan om met verscheidenheid; 27 dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de anderen. CONTEXTEN De leerlingen: (omgeving en duurzame ontwikkeling) 2 herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid; (socio economische samenleving) leggen met voorbeelden uit hoe welvaart wordt gecreëerd en hoe een overheid inkomsten verwerft en aanwendt; 2 toetsen de eigen opvatting aan de verschillende opvattingen over welzijn en verdeling van welvaart; 5 geven voorbeelden van het veranderlijke karakter van arbeid en economische activiteiten; 9 lichten de rol toe van ondernemingen, werkgevers en werknemersorganisaties in een nationale en internationale context. Van In 2

3 5 Opdrachten Opdracht Wie zijn de vragers en aanbieders van arbeid? A Lesstrategie Opdracht doe je bij voorkeur klassikaal. Het is belangrijk dat je duidelijk uitlegt wie de vragers en aanbieders van arbeid zijn. B Oplossingen Net zoals er een markt is van aandelen (de aandelenmarkt) en huizen (de huizenmarkt) is er ook een markt waar vragers en aanbieders van arbeid elkaar ontmoeten, de arbeidsmarkt. Op wie is de uitspraak van toepassing? Zet een kruisje in de juiste kolom. Werkgever Werknemer a Van hem gaat de vacature uit. X b Hij schrijft het cv. X c Hij biedt zijn arbeid aan. X d Hij vraagt arbeid. X 2 Wat zijn extralegale voordelen? Extralegale voordelen zijn de extra s die je bovenop je loon/wedde krijgt. Voorbeelden zijn een gsm, laptop, bedrijfswagen, hospitalisatieverzekering enz. 3 Verklaar de volgende uitspraken. a b In juni 29 waren er niet werkende werkzoekenden. (Bron: Dat betekent dat er werklozen zijn die op zoek zijn naar een job en dus hun arbeid aanbieden. In juni 29 waren er openstaande vacatures. (Bron: Er waren slechts jobaanbiedingen. Met andere woorden, er werden amper 39 arbeidskrachten gevraagd. 4 Wat kun je zeggen over het aantal vragers en aanbieders van arbeid in juni 29? Er waren meer aanbieders van arbeid dan vragers. Het aanbod was groter dan de vraag. Voor de maand juni in 29 zag het vraag en aanbodschema van arbeid voor de metaalsector in Vlaanderen er als volgt uit. GRAFIEK Vraag en aanbodschema van arbeid voor de metaalsector 5 Leg de volgende uitspraken uit. a De vraag naar arbeid daalt. De werkgevers hebben minder arbeidskrachten nodig. Van In 3

4 b Het aanbod van arbeid stijgt. Het aantal mensen op zoek naar een job stijgt of het aantal mensen dat hun arbeid aanbiedt stijgt. 6 Welke invloed hebben de volgende gebeurtenissen op het loon? Teken beide verschuivingen op de grafiek. De vraag daalt: Door de daling van de vraag daalt het loon. (verschuiving van V curve naar links) Het aanbod stijgt: Door de stijging van het aantal mensen dat hun arbeid aanbiedt, gaat het loon dalen. De werkgevers kunnen immers uit een grotere vijver de juiste persoon voor de juiste job kiezen. (verschuiving van A curve naar rechts) Opdracht 2 Welke factoren zijn medebepalend voor het loon? A Lesstrategie Als je in de klas internettoegang hebt, kun je surfen naar het salariskompas van de website van Daar kun je enkele voorbeelden tonen die een invloed hebben op het brutoloon. Daarna kunnen de leerlingen de onderstaande opdracht individueel of in duo oplossen. Bespreek daarna de oplossingen klassikaal. In een verdere oefening is het aan de leerlingen om op de site van zelf enkele voorbeelden uit te rekenen. B Oplossingen Hieronder zie je vijf voorbeelden waarin het brutoloon van twee personen vergeleken wordt. Om het loon te bepalen, hield men rekening met verschillende factoren. In elk voorbeeld is er telkens slechts één verschil. Duid in elk voorbeeld aan welke factor verschillend is. Voorbeeld Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Bediende Professionele Geen Professioneel Financiën, Bank en verzekeringen bachelor medewerker boekhouding Bediende Professionele bachelor Geen Professioneel medewerker Financiën, boekhouding Toerisme 826 Van In 4

5 Voorbeeld 2 Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Bediende Professionele bachelor Geen Professioneel medewerker Marketing productontwikkeling Reclame en media 2 98 Bediende Voorbeeld 3 Professionele bachelor Geen Hoger management Marketing productontwikkeling Reclame en media 3 6 Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Bediende Professionele bachelor Geen Middenkader Marketing productontwikkeling Reclame en media 2 37 Bediende Universiteit Geen Middenkader Marketing productontwikkeling Voorbeeld 4 Reclame en media Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Bediende Universiteit Geen Professioneel Personeelsbeleid Telecommunicatie 2 65 medewerker Bediende Universiteit 2 jaar Professioneel medewerker Personeelsbeleid Telecommunicatie 4 66 Voorbeeld 5 Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Regio Brutoloon Bediende Universiteit 2 jaar Professioneel medewerker Financiën, boekhouding Bank en verzekeringen Limburg 3 7 Bediende Universiteit 2 jaar Professioneel medewerker Financiën, boekhouding Bank en verzekeringen Brussel 4 52 Bron: Vacature, augustus 29 2 Wat is telkens je besluit i.v.m. het brutoloon? Voorbeeld : In de banksector is het loon voor dezelfde job, hetzelfde diploma en dezelfde functie hoger dan in de toeristische sector. Voorbeeld 2: Hoe hoger je niveau in het bedrijf, hoe hoger het loon zal zijn. Voorbeeld 3: Ook je diploma beïnvloedt de hoogte van het loon. Hoe hoger, hoe meer je zult verdienen. Voorbeeld 4: Wanneer je meer werkervaring hebt, zul je ook meer verdienen dan wanneer je pas begint te werken. Van In 5

6 Voorbeeld 5: De lonen zijn het hoogst in Brussel. Er zijn dus loonverschillen die te wijten zijn aan de regio waar je werkt. 3 Waarom werd in elk voorbeeld telkens slechts één factor gewijzigd? Op die manier kun je duidelijk zien welke invloed een bepaalde factor heeft. Bij het wijzigen van meerdere factoren of variabelen, kun je moeilijk bepalen welke factor nu juist een invloed heeft op het loon. Opdracht 3 Hoeveel verschilt je brutoloon van je nettoloon? A Lesstrategie Het invullen van de loonfiche kunnen de leerlingen individueel uitvoeren. Daarna raden we aan dat je het verschil tussen bruto en nettoloon nogmaals toelicht. Het is ook belangrijk dat de leerlingen weten wie de bedrijfsvoorheffing en de RSZ bijdrage ontvangt (de overheid) en wat ermee gebeurt. Ze moeten ook weten dat de hoogte van de belastingen (bedrijfsvoorheffing) afhangt van de gezinssituatie. Dat bespre, zodat de leerlingen duidelijk het verschil zien. B Oplossingen Vul de loonfiche aan met de volgende begrippen. 2 8, Brutoloon 27,86 RSZ bijdrage = 88,4 = Belastbaar loon 482,29 Bedrijfsvoorheffing = 325,85 = Nettoloon 2 Waarvan is de bedrijfsvoorheffing en dus ook het nettoloon afhankelijk? De bedrijfsvoorheffing die je betaalt, verschilt vaak van persoon tot persoon. Bestudeer deze voorbeelden. Maxim is alleenstaand. Hij verdient 32 bruto per maand. Hij werkt als bediende. Dit is zijn loonberekening: Brutoloon 3 2, RSZ 48,24 = Belastbaar loon 2 78,76 Bedrijfsvoorheffing 95,7 = Nettoloon 866,6 Kadir is gehuwd. Zijn vrouw werkt voltijds als secretaresse. Ze hebben samen twee kinderen. Kadirs brutoloon bedraagt 32 bruto per maand. Hij werkt als bediende. Dit is zijn loonberekening: Brutoloon 3 2, RSZ 48,24 = Belastbaar loon 2 78,76 Bedrijfsvoorheffing 853,7 = Nettoloon 928,6 Wanneer ze geen kinderen zouden hebben, zou zijn nettoloon 844,6 bedragen. Bron: (bruto nettocalculator) Van In 6

7 De hoogte van je nettoloon en van de bedrijfsvoorheffing is afhankelijk van je burgerlijke staat (gehuwd of niet) en of je al dan niet kinderen hebt. Ben je gehuwd en heb je kinderen, dan zul je netto meer overhouden dan wanneer je alleenstaand bent. CLOSE UP De RSZ bijdrage is een percentage van het totale brutoloon. Voor bedienden bedraagt de RSZ bijdrage 3,7 % van het brutoloon aan %. Voor arbeiders bedraagt de RSZ bijdrage 3,7 % van het brutoloon aan 8 %. 6 To the point De arbeidsmarkt is de markt waar de vraag naar en het aanbod van arbeid elkaar ontmoeten. De vraag op de arbeidsmarkt gaat uit van de ondernemingen, die een bepaalde productie willen realiseren. Het aanbod op de arbeidsmarkt komt van de gezinnen; zij willen geld verdienen om in hun levensonderhoud te voorzien. Arbeid is een productiefactor en omvat alle mogelijke arbeidsprestaties die bijdragen tot de productie van goederen en diensten. Het kan hier zowel gaan om handenarbeid als intellectuele arbeid. De prijs die op de arbeidsmarkt tot stand komt, noemen we het loon. Voor de vrager naar arbeid is dat een kost; voor de aanbieder een inkomen. Het loon op de arbeidsmarkt wordt bepaald door de werking van vraag en aanbod. Wanneer het aantal werknemers dat werk zoekt toeneemt, stijgt het aanbod en zal het loon dalen. De werkgevers hebben meer mensen om uit te kiezen en de werknemers kunnen moeilijker loonvoorwaarden afdwingen. Wanneer de vraag naar arbeid stijgt, zal het loon stijgen. Wanneer de vraag groter is dan het aanbod, hebben de werkgevers minder keuze en probeert men de werknemers te overhalen met betere loonvoorwaarden. Het loon is ook nog afhankelijk van vele andere factoren. Zo zijn er verschillen merkbaar tussen verschillende regio s van tewerkstelling. De gevolgde opleiding en het diploma spelen, net als het aantal jaren ervaring (de anciënniteit), een belangrijke rol. Bepaalde sectoren bieden een hoger loon dan andere. Dat heeft vooral te maken met de toegevoegde waarde die in een sector gecreëerd wordt. Tot slot kunnen ook de functie en het functieniveau het loon beïnvloeden. Op momenten dat een werkgever op zoek is naar een werknemer voor een bepaalde functie en er slechts weinig kandidaten zijn, kun je dat als werknemer ook uitspelen. Zo kun je een hoger loon en extralegale voordelen bedingen. Het brutoloon en het nettoloon verschillen van elkaar. Het berekeningsschema ziet er als volgt uit: Brutoloon RSZ = Belastbaar loon Bedrijfsvoorheffing = Nettoloon Van In 7

8 Van het brutoloon moeten nog enkele bedragen worden ingehouden. In de eerste plaats wordt er RSZ afgehouden. Dat is de bijdrage van de werknemer aan de sociale zekerheid. Wat daarna overblijft, is het belastbaar loon. De bedrijfsvoorheffing is de voorafbetaling van de personenbelasting. De bedrijfsvoorheffing wordt berekend op het belastbaar loon. Het feit of je gehuwd bent, je kinderen, mindervaliden of bejaarden ten laste hebt, bepaalt mee het bedrag van de bedrijfsvoorheffing. Het nettoloon is het loon dat overblijft na aftrek van de werknemersbijdrage aan de RSZ en de bedrijfsvoorheffing. Het is dat bedrag dat je op je bankrekening ontvangt. 7 Mindmap Van In 8

9 8 Oefeningen Oefening Hoe groot zijn de verschillen in het loon? A Lesstrategie Je kunt de klas in groepjes verdelen, waarbij elk groepje een grafiek analyseert en toelicht aan de rest van de klas. Maar het is ook perfect mogelijk dat je het onderwijsleergesprek gebruikt om de grafieken te analyseren. Je moet vooraf duidelijk aan de leerlingen uitleggen dat elke categorie vergeleken wordt met de laagste categorie. Deze laagste categorie is dan ook telkens %. Zo kun je makkelijk zien hoeveel procent verschil er is tussen elke categorie en de laagste categorie. B Oplossingen Deze grafieken tonen je de procentuele loonverschillen, telkens op basis van één enkele factor. De basis voor de vergelijking is telkens het laagste loon (vandaar %). Wat zijn je conclusies voor elke grafiek? Schrijf telkens één voorbeeld helemaal uit. Grafiek 2: Een man verdient gemiddeld 8 % meer dan een vrouw. Grafiek 3: Iemand met een universitair diploma verdient 28,9 % meer dan iemand die na het hoger middelbaar onderwijs stopt. Tussen iemand met een diploma academische master en professionele bachelor is er % verschil. Grafiek 4: De energiesector is de best betalende sector. Je verdient er 3 % meer dan in de socioculturele sector en de horeca. (Hier kun je het verband leggen tussen de toegevoegde waarde die in een sector geproduceerd wordt en de hoogte van de lonen.) Grafiek 5: (2 regels) Hoe groter het werknemersaantal van een bedrijf, hoe hoger het loon zal zijn. Zo is er 4 % verschil tussen een bedrijf met minder dan 5 werknemers en een bedrijf met meer dan werknemers. Oefening 2 Hoe wordt je loon bepaald? A Lesstrategie Voor deze oefening hebben de leerlingen een computer nodig. Als dat niet lukt, kun je eventueel een Van In 9

10 viewer gebruiken om de informatie klassikaal te tonen. In de Action van deze onderzoeksvraag moeten de leerlingen dit als taak doen. Je kunt deze oefening samen met oefening 4 doen, aangezien dat ook een opdracht is waarvoor je een computer nodig hebt. Je kunt dan eventueel een computerklas reserveren. Opgelet: Vacature doet regelmatig onderzoek. Aangezien de lonen kunnen wijzigen, kan ook de oplossing van deze oefening wijzigen. Deze oplossing dateert van februari 2. Als je dat wilt, kun je proberen om aan te geven of de personen een leidinggevende functie hebben, de bedrijfsgrootte enz. Maar opgelet, de oplossing hieronder is dan ook anders. Je kunt zo wel aantonen wat een invloed kan hebben op het loon. B Oplossingen Surf naar Ga onderaan de pagina naar salaris en vervolgens naar salariskompas. Bepaal het brutoloon voor de volgende personen. Vul de tabel aan. Inge werkt als bediende. Ze is meteen na het laatste jaar middelbaar beginnen werken. Op dit moment werkt ze al twee jaar. Ze behoort tot het uitvoerend personeel en zit op de administratie van een informaticabedrijf. Ze werkt 38 uur per week. Ook Nele werkt als bediende. Ze heeft een academische master behaald (aan de universiteit). Ze heeft twee jaar ervaring. Ze behoort tot het middenkader en werkt op de boekhouding van een farmaceutisch bedrijf. Ze werkt 38 uur per week. Persoon Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Inge Bediende Hoger secundair 2 jaar Uitvoerend Administratie Informatica 724 EUR personeel Nele Bediende Academische master 2 jaar Middenkader Financiën, Boekhouding Farmaceutisch bedrijf 3 69 EUR 2 Bepaal nu aan de hand van dat brutoloon het nettoloon van deze twee alleenstaanden. Daarvoor surf je op diezelfde website naar de bruto nettocalculator. Persoon Persoon 2 Brutoloon 724, Brutoloon 3 69, RSZ 4,28 RSZ 44,9 = Belastbaar loon = Belastbaar loon Bedrijfsvoorheffing 325,4 Bedrijfsvoorheffing 87,98 Bijzondere bijdrage Bijzondere bijdrage 29,37 = Nettoloon 257,68 = Nettoloon 853,46 Van In

11 Oefening 3 Waarom zijn je studies belangrijk? A Lesstrategie Thema 2 Werken in een onderneming Dit is een stellingenspel. Bespreek klassikaal alle stellingen. Geef de leerlingen eventueel de tijd om individueel na te denken over elke stelling. Daarna volgt een klassikale bespreking. Je kunt polsen wie graag in het buitenland zou studeren. Misschien kennen ze zelf iemand die dat al gedaan heeft. Deze persoon zou kunnen uitgenodigd worden om te vertellen over zijn ervaringen. Met deze stellingen laat je de leerlingen nadenken over latere studies. B Oplossingen Bespreek de volgende stellingen klassikaal. Mijn studies zijn de basis voor een goede job en een goed loon. Een half jaar of een jaar in het buitenland studeren is niet nuttig. Ik voetbal graag. Ook hier kan ik bepaalde vaardigheden ontwikkelen die me later van pas kunnen komen in mijn job. Ik wil mijn tijd niet verspillen met een avondcursus Spaans. Dat is verloren moeite. Oefening 4 Welk beroep betaalt het best? A Lesstrategie Je kunt deze oefening samen met oefening 2 doen, aangezien dat ook een opdracht is waarvoor je een computer nodig hebt. Je kunt dan eventueel een computerklas reserveren. Wanneer de leerlingen deze cijfers overnemen in MS Excel is de notatie in Excel belangrijk. Als ze de juiste schrijfwijze willen overnemen, moeten ze via celeigenschappen in Excel aanduiden dat ze kiezen voor valuta. Als ze ook de spatie willen tussen het duizendtal en het honderdtal, dan moeten ze via celeigenschappen eerst valuta aanduiden en vervolgens kiezen voor aangepaste notatie. Op die manier kunnen ze een spatie plaatsen i.p.v. een punt (dat zijn de notaties volgens de BIN normen). Van In

12 Als dat mogelijk is, zou elke leerling een grafiek moeten kunnen maken van deze tabellen. Het is immers een vakoverschrijdende vaardigheid. B Oplossingen Breng de gegevens uit deze twee tabellen over in Excel. 2 Maak van beide tabellen een staafdiagram. Druk de grafieken af en voeg ze bij je cursus. Zorg ervoor dat de leerlingen ook de waarden tonen naast elk staafje. Wijs hen er ook op dat ze de bedragen schrijven volgens de BIN normen, m.a.w. 5 4,. De tien best betalende beroepen Informaticaspecialisten Architecten en ingenieurs Natuurkundigen en scheikundigen Juristen Account managers en consultants Overige directiekaderleden Artsen Directeurs van kleine ondernemingen Kaderleden bij directie 3 6, 3 95, 3 952, 4, 4 49, 4 93, 4 93, 5 36, 5 4, Bedrijfsleiders 6 774,,,, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Ambachtslieden en arbeiders in de Arbeiders in de hout, textiel en Gebouwpersoneel en ruitenwassers Handlangers in de verwerkende Beheerders en personeel in de horeca Gezinshelpers en schoonmakers De tien minst betalende beroepen Vuilnisophalers Bibliotheekbedienden Bestuurders van machines voor Dienstboden en portiers, 5 6, 7, 5 7, 8 844, 823,, 5 8, 9 96, 94, 94, 925,, , 982,, 2 2 7, 2 5,, 5 2, 2 Van In 2

13 3 Welke zijn de drie best betaalde beroepen? Bedrijfsleiders, kaderleden bij directie en directeurs van kleine ondernemingen verdienen het best. 4 Welke twee beroepen leveren het minst per maand op? Horecapersoneel, gezinshelpers en schoonmakers verdienen het minst. 5 Wat betekent brutomaandloon? Het brutomaandloon is niet wat je maandelijks effectief krijgt. Er gaan nog belastingen en sociale bijdragen van af. 6 Hoeveel bedraagt het verschil tussen a b het best betaalde beroep en het slechts betaalde beroep? Hoeveel procent is dat? 4 95, euro of een bedrijfsleider verdient per maand 272 % meer dan een gezinshelper. het best betaalde beroep en het gemiddelde brutomaandloon over alle beroepen? Hoeveel procent is dat? 4 35, euro of een bedrijfsleider verdient per maand 47 % meer dan het gemiddelde brutomaandloon. 9 Check up Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra s die je maakte. Doelstelling Opdracht Oefening Extra Wie zijn de vragers en aanbieders van arbeid? Welke factoren zijn medebepalend voor het loon? 2 Hoeveel verschilt je brutoloon van je nettoloon? 3 2 Direct! De filmpjes en teksten in deze rubriek worden regelmatig geactualiseerd zodat het niet mogelijk is om een modeloplossing op te nemen. Lees het artikel op en beantwoord deze vragen. Welke factoren bepalen mee het loon? Noteer ze hier. 2 Geef van elke factor ook telkens één voorbeeld. Van In 3

14 Persoonlijk woordenboek De leerlingen kunnen hier een lijst maken van begrippen die niet in de woordenlijst achteraan zijn opgenomen. 2 Action Een blik in de toekomst (deel 2) A Lesstrategie We bouwen nu voort op de Action van Onderzoeksvraag. De tabel van OV moet goed ingevuld zijn om nu het juiste brutoloon te kunnen berekenen. We geven hier één uitgewerkt voorbeeld op basis van de eerste vacature in OV. Vacature zal deze brutolonen ook geregeld updaten, waardoor het loon kan verschillen van dat in de oplossing die je hieronder ziet. Deze oplossing dateert van februari 2. Ook hier toon je de leerlingen bij voorkeur een voorbeeld. Je zult ze vooral moeten bijstaan bij het ingeven van het functieniveau en de sector. B Oplossingen In de ACTION! van Onderzoeksvraag heb je drie jobs gezocht die je later graag zou uitoefenen. Voor die drie jobs maak je nu de volgende berekeningen. Vacature Bereken je brutoloon wanneer je a geen werkervaring hebt, b 5 jaar werkervaring hebt. Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon Bediende Academische Professioneel Sales Distributie 2 333, master medewerker Bediende Academische master 5 Professioneel medewerker Sales Distributie 3 376, 2 Bereken je nettoloon op het moment dat je in die job start. Bereken dan je nettoloon na 5 jaar. Brutoloon 2 333, RSZ 34,92 = Belastbaar loon = 2 28,8 Bedrijfsvoorheffing 535,22 Bijzondere bijdrage 2,7 = Nettoloon = 472,69 Van In 4

15 Deze tweede tabel moeten de leerlingen zelf maken. Brutoloon RSZ = Belastbaar loon Bedrijfsvoorheffing Bijzondere bijdrage = Nettoloon Vacature 2 3 Bereken je brutoloon wanneer je a geen werkervaring hebt, b 5 jaar werkervaring hebt. Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon 5 4 Bereken je nettoloon wanneer je pas begint en noch werkervaring, noch een gezin hebt. Brutoloon RSZ = Belastbaar loon Bedrijfsvoorheffing Bijzondere bijdrage = Nettoloon Vacature 3 5 Bereken je brutoloon wanneer je a geen werkervaring hebt, b 5 jaar werkervaring hebt. Statuut Diploma Werkervaring Functieniveau Functie Sector Brutoloon 5 Van In 5

16 6 Bereken je nettoloon wanneer je pas begint en noch werkervaring, noch een gezin hebt. Brutoloon RSZ = Belastbaar loon Bedrijfsvoorheffing Bijzondere bijdrage = Nettoloon Evaluatiecriteria Een blik in de toekomst (deel 2) Naam: Max. Score Opmerkingen Vacature Correct ingeven van de variabelen (functie, diploma enz.) Vermelding brutoloon bij de twee voorbeelden Correcte berekening van nettoloon Vacature 2 Correct ingeven van de variabelen (functie, diploma enz.) Vermelding brutoloon bij de twee voorbeelden Correcte berekening van nettoloon Vacature 3 Correct ingeven van de variabelen (functie, diploma enz.) Vermelding brutoloon bij de twee voorbeelden Correcte berekening van nettoloon TOTAAL Van In 6

Thema 1 De kern van het ondernemen. Onderzoeksvraag 6 Hoe komt de prijs tot stand? 1 Intro. 2 Probleemstelling. 3 Leerplandoelstellingen.

Thema 1 De kern van het ondernemen. Onderzoeksvraag 6 Hoe komt de prijs tot stand? 1 Intro. 2 Probleemstelling. 3 Leerplandoelstellingen. Onderzoeksvraag 6 Hoe komt de prijs tot stand? 1 Intro 1 Wie bood de tickets van de concerten aan? De organisatie achter Michael Jackson, samen met de O2 arena 2 Wie was vragende partij voor de tickets?

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 3 Wat is de optimale productiegrootte op korte termijn?

Onderzoeksvraag 3 Wat is de optimale productiegrootte op korte termijn? Onderzoeksvraag 3 Wat is de optimale productiegrootte op korte termijn? 1 Intro Een onderneming produceert 3 000 eenheden van haar product en maakt daarbij 27 500 euro kosten. De variabele kosten verlopen

Nadere informatie

Thema 2 Werken in een onderneming. Algemene probleemstelling

Thema 2 Werken in een onderneming. Algemene probleemstelling Algemene probleemstelling Leven om te werken en werken om te leven : hoe je het ook bekijkt, werk is noodzakelijk in onze maatschappij. Mensen werken om verschillende redenen, maar de financiële reden

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 4 Hoe creëert men toegevoegde waarde en welvaart?

Onderzoeksvraag 4 Hoe creëert men toegevoegde waarde en welvaart? Thema De kern van het ondernemen Onderzoeksvraag 4 Hoe creëert men toegevoegde waarde en welvaart? Intro Wat zie je in deze afbeeldingen? In de eerste foto zie je een katoenplantage. In de tweede foto

Nadere informatie

Thema 3 Ondernemen is risico s nemen en beheersen. Onderzoeksvraag 6 Wanneer draait een onderneming break-even? 1 Intro. 2 Probleemstelling

Thema 3 Ondernemen is risico s nemen en beheersen. Onderzoeksvraag 6 Wanneer draait een onderneming break-even? 1 Intro. 2 Probleemstelling Onderzoeksvraag 6 Wanneer draait een onderneming break-even? 1 Intro Wat betekent de term break even volgens jou? Break even is de situatie waarbij er geen winst of verlies is. 2 Probleemstelling Hoe wordt

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 2 Hoe verlopen de kosten naarmate de productie stijgt?

Onderzoeksvraag 2 Hoe verlopen de kosten naarmate de productie stijgt? Onderzoeksvraag 2 Hoe verlopen de kosten naarmate de productie stijgt? 1 Intro Peter en Stefanie zijn door de microbe van Mijn restaurant gebeten en willen zelf een restaurant opstarten waar enkel gewerkt

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 5 Is er een tekort of een overschot op de arbeidsmarkt?

Onderzoeksvraag 5 Is er een tekort of een overschot op de arbeidsmarkt? Onderzoeksvraag 5 Is er een tekort of een overschot op de arbeidsmarkt? Voor een aantal oefeningen heb je computers met internettoegang nodig. Misschien kun je het best een aantal computers reserveren,

Nadere informatie

De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België. Samenvatting rapport 2011

De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België. Samenvatting rapport 2011 De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België Samenvatting rapport 2011 Hoe groot is de loonkloof? Daalt de loonkloof? De totale loonkloof Deeltijds werk Segregatie op de arbeidsmarkt Leeftijd Opleidingsniveau

Nadere informatie

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT donderdag 6 november 2008. Loon naar werken

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT donderdag 6 november 2008. Loon naar werken ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT donderdag 6 november 2008 Loon naar werken In welke sectoren betaalt men de hoogste lonen uit? Welke impact heeft het opleidingsniveau

Nadere informatie

AANSLUITING BIJ VAKKEN & VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN (VOETen)

AANSLUITING BIJ VAKKEN & VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN (VOETen) AANSLUITING BIJ VAKKEN & VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN (VOETen) (VAN KRACHT VANAF SEPTEMBER 00) VOOR DE DERDE GRAAD AANSLUITING BIJ DE VAKKEN De ethische matri aardrijkskunde biologie ecologie economie

Nadere informatie

Thema 3 Ondernemen is risico s nemen en beheersen. Onderzoeksvraag 7 Welke ondernemingsvormen bestaan er? 1 Intro. 2 Probleemstelling

Thema 3 Ondernemen is risico s nemen en beheersen. Onderzoeksvraag 7 Welke ondernemingsvormen bestaan er? 1 Intro. 2 Probleemstelling Onderzoeksvraag 7 Welke ondernemingsvormen bestaan er? 1 Intro Voor wie heeft een faillissement gevolgen? Ondernemer zelf Het gezin van de ondernemer Personeel Leveranciers Klanten De overheid De gemeenschap

Nadere informatie

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET LEREN LEREN EN GOK Voet@2010 leren leren en thema s gelijke onderwijskansen Socio-emotionele ontwikkeling (1ste graad)

Nadere informatie

SPOT EEN JOB! Vacatures zoeken. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

SPOT EEN JOB! Vacatures zoeken. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,

Nadere informatie

Net omdat het nettoloon verschilt, wordt er in loonsonderhandelingen altijd over brutolonen gesproken.

Net omdat het nettoloon verschilt, wordt er in loonsonderhandelingen altijd over brutolonen gesproken. Loon berekening Deel 1 : De periodieke Bezoldiging basis berekening 0 Inleiding Niet iedereen die hetzelfde brutoloon heeft, houdt netto hetzelfde bedrag over. Indien je bvb. kinderen ten laste hebt, worden

Nadere informatie

HET SALARIS. Alles wat je moet weten over je loonpakket

HET SALARIS. Alles wat je moet weten over je loonpakket HET SALARIS Alles wat je moet weten over je loonpakket Inhoudstafel Je loonpakket van a tot z 1. Waaruit bestaat je loon? p4 2. Een waaier aan klassieke extralegale voordelen p7 3. New age benefits p10

Nadere informatie

HET SALARIS. Welke factoren bepalen je loon?

HET SALARIS. Welke factoren bepalen je loon? HET SALARIS Welke factoren bepalen je loon? Inhoudstafel 1. Functie, sector en grootte van het bedrijf p4 2. Je diploma p5 3. De loonkloof p6 4. Plaats waar je werkt p9 5. Anciënniteit p10 Welke factoren

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Wat bepaalt het loon?

Hoofdstuk 2: Wat bepaalt het loon? Hoofdstuk 2: Wat bepaalt het loon? (www.statbel.fgov.be) 2.1. en 2.2.: Weinig mensen verdienen hetzelfde loon / Zoveel deelmarkten op de arbeidsmarkt (p. 81 e.v.) Netto belastbare inkomens, bedragen in

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 22 september 2017

PERSBERICHT Brussel, 22 september 2017 PERSBERICHT Brussel, 22 september 2017 De Belgische lonen onder de loep Hoeveel verdient de gemiddelde Belg? In welke sectoren betaalt men de hoogste lonen uit en welke beroepen spannen financieel de kroon?

Nadere informatie

Profiel en tevredenheid van uitzendkrachten. In samenwerking met

Profiel en tevredenheid van uitzendkrachten. In samenwerking met Profiel en tevredenheid van uitzendkrachten. 2012 In samenwerking met 1 547.259 uitzendkrachten 547.259 motieven 2 Inhoudstafel 1. Uitzendarbeid vandaag 2. Doel van het onderzoek 3. De enquête 4. De verschillende

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 17 september 2015

PERSBERICHT Brussel, 17 september 2015 PERSBERICHT Brussel, 17 september 2015 Een overzicht van de Belgische lonen Hoeveel verdient de gemiddelde Belg? Welke beroepen leveren het hoogste salaris op en in welke sectoren betaalt men het hoogste

Nadere informatie

Werkvormen Financiële Zelfredzaamheid. Theo Roos

Werkvormen Financiële Zelfredzaamheid. Theo Roos Werkvormen Financiële Zelfredzaamheid Theo Roos PROGRAMMA Werken vanuit een model 3 werkvormen, korte toelichting 1 werkvorm samen doen WERKEN VANUIT EEN MODEL Financiële zelfredzaamheid is het maken van

Nadere informatie

KNELPUNTBEROEPEN LOKALE BESTUREN Focus op een aantal knelpuntfuncties

KNELPUNTBEROEPEN LOKALE BESTUREN Focus op een aantal knelpuntfuncties KNELPUNTBEROEPEN LOKALE BESTUREN Focus op een aantal knelpuntfuncties Tess Poppe 26 maart 205 Inhoud DEEL I Knelpuntberoepen OCMW s... 2. Overzicht functies... 2.. Verpleegkundige... 3..2 Hoofdverpleegkundige...

Nadere informatie

Opslag. Redactioneel onderzoek 7.018 werkende Vlamingen Afname enquête 4 dec 14 dec 2009. Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard.be -1-

Opslag. Redactioneel onderzoek 7.018 werkende Vlamingen Afname enquête 4 dec 14 dec 2009. Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard.be -1- Opslag Redactioneel onderzoek 7.018 werkende Vlamingen Afname enquête 4 dec 14 dec 2009 Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard.be -1- Ben je van plan om zelf binnenkort loonsopslag te vragen aan je huidige werkgever?

Nadere informatie

WIE IS STUDENT? SOCIALE ZEKERHEIDSBIJDRAGEN VOOR STUDENTEN STUDENT @ WORK

WIE IS STUDENT? SOCIALE ZEKERHEIDSBIJDRAGEN VOOR STUDENTEN STUDENT @ WORK STUDENTENARBEID Wie is student?... 1 Sociale zekerheidsbijdragen voor studenten... 1 Student @ work... 1 Hoe inschrijven op student @ work?... 2 Belang van het attest!... 2 Wat na het afstuderen?... 2

Nadere informatie

Samenvatting Economie Werk hoofstuk 1 t/m 3

Samenvatting Economie Werk hoofstuk 1 t/m 3 Samenvatting Economie Werk hoofstuk 1 t/m 3 Samenvatting door H. 1812 woorden 16 juni 2013 6 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Economie samenvatting Werk hoofdstuk 1, 2 en 3 Hoofdstuk 1. Werken

Nadere informatie

1)Waaruit bestaat de vraag op de Werkenden en arbeidsmarkt? (openstaande)vacatures. 2)Noem een ander woord voor Werkenden werkgelegenheid.

1)Waaruit bestaat de vraag op de Werkenden en arbeidsmarkt? (openstaande)vacatures. 2)Noem een ander woord voor Werkenden werkgelegenheid. 1 1)Waaruit bestaat de vraag op de arbeidsmarkt? 2)Noem een ander woord voor werkgelegenheid. 3)Wie vragen arbeid? 4)Met welk woord wordt het aanbod van arbeid ook aangeduid? 5)Geef de omschrijving van

Nadere informatie

Mogelijke examenvragen DEEL II

Mogelijke examenvragen DEEL II Mogelijke examenvragen DEEL II 1. Geef aan tot welke gezinsfunctie volgende voorbeelden behoren. a. Een moeder troost haar zoontje van 5 jaar die een enge nachtmerrie had. b. Een gezin op vakantie in Griekenland

Nadere informatie

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2014

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2014 SOCIAAL - JURIDISCHE DIENST GEZINSBOND JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2014 I Zijn Sociale Zekerheidsbijdragen verschuldigd? De algemene regel stelt dat zowel de student als de werkgever sociale zekerheidsbijdragen

Nadere informatie

Boekhouden Direct. Algemene probleemstelling

Boekhouden Direct. Algemene probleemstelling Algemene probleemstelling Het bedrag dat de eigenaar in de onderneming inbrengt, is het kapitaal van de onderneming. Als de onderneming later winst maakt, kan de ondernemer deze winst geheel of gedeeltelijk

Nadere informatie

Duaal leren, dat is vaardigheden ontwikkelen op school én op de werkvloer. Dat biedt heel wat voordelen voor alle partijen. Als jongere vind je na je

Duaal leren, dat is vaardigheden ontwikkelen op school én op de werkvloer. Dat biedt heel wat voordelen voor alle partijen. Als jongere vind je na je Duaal leren Duaal leren, dat is vaardigheden ontwikkelen op school én op de werkvloer. Dat biedt heel wat voordelen voor alle partijen. Als jongere vind je na je studies sneller een job én ben je helemaal

Nadere informatie

Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.

Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1. Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.10 Als jij een baan hebt naast je schoolwerk, ben je waarschijnlijk

Nadere informatie

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument

Nadere informatie

De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België Rapport 2014

De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België Rapport 2014 De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België Rapport 2014 12/02/2015 Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen 2 Loonkloofrapport 2014 Europese indicatoren Cijfers toegeleverd door Algemene

Nadere informatie

Samenvatting Economie Hoofdstuk 4

Samenvatting Economie Hoofdstuk 4 Samenvatting Economie Hoofdstuk 4 Samenvatting door M. 1189 woorden 16 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Economie Economie, hoofdstuk 4 Loon/winst: zijn vormen van inkomen. Hierover betaal je belastingen

Nadere informatie

Studenten combineren voor tal van redenen hun studies met een job.

Studenten combineren voor tal van redenen hun studies met een job. Werk en studies : een prima huwelijk Hoofdstuk 2 Studenten combineren voor tal van redenen hun studies met een job. Het maakt niet uit of die beslissing een vrije keuze is of gebeurt om financiële redenen,

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 23 december 2014

PERSBERICHT Brussel, 23 december 2014 PERSBERICHT Brussel, 23 december 2014 De Belgische lonen in kaart gebracht Hoeveel verdient de gemiddelde Belg? Welke beroepen betalen goed en in welke sectoren liggen de lonen relatief laag? Wat is de

Nadere informatie

LESBRIEF VERVOER. havo 4 blok 3

LESBRIEF VERVOER. havo 4 blok 3 LESBRIEF VERVOER havo 4 blok 3 Inhoud Met de taxi of met de fiets (kosten, opbrengsten, winst, mo, mk) Verzekeren tegen risico (verzekeren) De lucht in (vraag, aanbod, surplus) Het beroepsgoederenvervoer

Nadere informatie

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument

Nadere informatie

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2013

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2013 SOCIAAL - JURIDISCHE DIENST GEZINSBOND JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2013 I Zijn Sociale Zekerheidsbijdragen verschuldigd? De algemene regel stelt dat zowel de student als de werkgever sociale zekerheidsbijdragen

Nadere informatie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie EINDTERMEN Bosbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde De mens en het landschap Het landelijk landschap 22 milieueffecten opnoemen die in verband kunnen gebracht worden

Nadere informatie

Jobpoll: Hou jij van je job? Februari 2010, afgenomen bij 5.854 werkende Vlamingen -1-

Jobpoll: Hou jij van je job? Februari 2010, afgenomen bij 5.854 werkende Vlamingen -1- Jobpoll: Hou jij van je job? Februari 2010, afgenomen bij 5.854 werkende Vlamingen -1- Jobpoll: Hou jij van je job? Samengevat Ongeveer 7 op 10 werkende Vlamingen (67%) vindt dat zijn/haar job hen gelukkig

Nadere informatie

LEESWIJZER ONDERZOEK LOONKLOOF BIEDT VERRASSENDE INZICHTEN

LEESWIJZER ONDERZOEK LOONKLOOF BIEDT VERRASSENDE INZICHTEN (/) zaterdag 1 oktober 2016 - Binnenland LEESWIJZER ONDERZOEK LOONKLOOF BIEDT VERRASSENDE INZICHTEN Mannen die deeltijds werken, krijgen in verhouding tot vrouwen minder opslag. Ze wijken te hard af van

Nadere informatie

Inleiding tot de economie (HIR(b)) VERBETERING Test 14 november 2008 1

Inleiding tot de economie (HIR(b)) VERBETERING Test 14 november 2008 1 Inleiding tot de economie (HIR(b)) VERBETERING Test 14 november 2008 1 Vraag 1 (H1-14) Een schoenmaker heeft een paar schoenen gerepareerd en de klant betaalt voor deze reparatie 16 euro. De schoenmaker

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: kosten van politie-inzet

Nadere informatie

5,7. Samenvatting door een scholier 1664 woorden 2 januari keer beoordeeld 4.1

5,7. Samenvatting door een scholier 1664 woorden 2 januari keer beoordeeld 4.1 Samenvatting door een scholier 1664 woorden 2 januari 2016 5,7 6 keer beoordeeld Vak Methode Economie Pincode H4 4.1 Mensen hebben verschillende motieven om te werken. Behalve om geld te verdienen, werken

Nadere informatie

ZAKGELD Breng het in kaart

ZAKGELD Breng het in kaart ZAKGELD Breng het in kaart Omschrijving Leerlingen analyseren informatie over het zakgeld in België aan de hand van tabellen, grafieken en teksten. Ze toetsen het gegeven cijfermateriaal af met hun eigen

Nadere informatie

Jaarplan Jaarplan PAV 5dejaar

Jaarplan Jaarplan PAV 5dejaar Schooljaar 2011-2012 Leerkracht(en): Vak: Klassen: Ann Debecker, Sonia Mannaerts, Carine Peeters, Ivo Thyssen, Jo Vonckx Jaarplan PAV 5dejaar 5GK, 5RK1, 5RK2 Schooljaar: 2011-2012 Algemene gegevens Leerjaar

Nadere informatie

profiel bezoekers database gegevens ,12% januari 2016 januari Belgische sessies/dag Jobat Express Subscribers

profiel bezoekers database gegevens ,12% januari 2016 januari Belgische sessies/dag Jobat Express Subscribers bezoekers januari profiel 89.507 281.011 +1,12% Belgische sessies/dag Jobat Express Subscribers Nieuwe Jobat Express Subscribers januari CV database gegevens 307.611 169.663 5.450 aantal cv s aantal publieke

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 5 Hoe groeien ondernemingen?

Onderzoeksvraag 5 Hoe groeien ondernemingen? Onderzoeksvraag 5 Hoe groeien ondernemingen? 1 Intro 1 Omschrijf de groei van de kaasmakerij. Je kunt daarbij heel creatief te werk gaan. Eigen antwoord leerlingen Tip: ga eens kijken op www.capzles.com

Nadere informatie

Klas 4m2 Economie Leerling instructie Koehandel

Klas 4m2 Economie Leerling instructie Koehandel Klas 4m2 Economie Leerling instructie Koehandel Mollers Inleiding spel koehandel De komende 5 lessen gaan we aan de slag met het spel koehandel. Dit spel speel je met maximaal 5 personen. Met deze vijf

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 28 juli 2016

PERSBERICHT Brussel, 28 juli 2016 PERSBERICHT Brussel, 28 juli 2016 De Belgische lonen in kaart gebracht Hoeveel verdient de gemiddelde Belg? In welke sectoren betaalt men de hoogste lonen uit en welke beroepen leveren het meeste salaris

Nadere informatie

Vlaams Archeologencollectief

Vlaams Archeologencollectief Vlaams Archeologencollectief Resultaten enquête verloning 7 Resultaten VLAC-enquête 7 Inhoudstafel. Algemene informatie. Verdeling respondenten. Private sector. Functie. Ervaring. Brutoloon. Contract 9.

Nadere informatie

Economie Pincode klas 4 vmbo-gt 6 e editie Samenvatting Hoofdstuk 4: Aan het werk! Exameneenheid: Arbeid en productie

Economie Pincode klas 4 vmbo-gt 6 e editie Samenvatting Hoofdstuk 4: Aan het werk! Exameneenheid: Arbeid en productie 4.1 Werk je voor loon of voor winst? Werknemer Werkgever zzp = je werkt in loondienst in opdracht van een werkgever en je ontvangt loon = je werkt als zelfstandige met werknemers in dienst en de nettowinst

Nadere informatie

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers Research Centre for Education and the Labour Market ROA Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers ROA Fact Sheet ROA-F-2014/1 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 8 Hoe houdt de overheid de koopkracht van de gezinnen op peil?

Onderzoeksvraag 8 Hoe houdt de overheid de koopkracht van de gezinnen op peil? Onderzoeksvraag 8 Hoe houdt de overheid de koopkracht van de gezinnen op peil? Deze onderzoeksvraag is geen verplicht leerstofonderdeel en staat dus niet in het leerplan. Dit is een extra onderzoeksvraag

Nadere informatie

Vrouwen blijven vaker thuis, werken veel meer deeltijds, verdienen minder en zijn vaker arm

Vrouwen blijven vaker thuis, werken veel meer deeltijds, verdienen minder en zijn vaker arm ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 7 maart 2008 Vrouwen blijven vaker thuis, werken veel meer deeltijds, verdienen minder en zijn vaker arm - Sociaal-economisch profiel

Nadere informatie

Eerste graad A-stroom

Eerste graad A-stroom EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Vijverbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde Het natuurlijk milieu Reliëf 16* De leerlingen leren respect opbrengen voor de waarde van

Nadere informatie

1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden?

1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden? 1. De productiemogelijkhedencurve van een land verschuift naar boven. Waardoor kan dit verklaard worden?. een daling van het aantal werklozen B. een toename van de emigratie uit het betreffende land. de

Nadere informatie

Startkwalificatie Het minimale onderwijsniveau dat volgens de overheid nodig is om en baan te vinden. Het gaat dan om een diploma, havo, vwo of mbo.

Startkwalificatie Het minimale onderwijsniveau dat volgens de overheid nodig is om en baan te vinden. Het gaat dan om een diploma, havo, vwo of mbo. Samenvatting door D. 1363 woorden 7 februari 2016 0 keer beoordeeld Vak Economie Paragraaf 1; De werknemer Startkwalificatie Het minimale onderwijsniveau dat volgens de overheid nodig is om en baan te

Nadere informatie

Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2012 (Vacature & KU Leuven) 1. Inleiding. 2. Onderzoeksmethode en -groep

Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2012 (Vacature & KU Leuven) 1. Inleiding. 2. Onderzoeksmethode en -groep Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2012 (Vacature & KU Leuven) Marc Vanderlocht 05-12-12 1. Inleiding Op het einde van het secundair onderwijs maken jongeren een studiekeuze die

Nadere informatie

v.z.w. Residentie Hof Ter Linden

v.z.w. Residentie Hof Ter Linden 1 SOLLICITATIEFORMULIER Verpleegkundige Verzorgende Kine Ergo Logo Animatie Logistiek Onderhoud Keuken Administratie Jobstudent studierichting:. Jaar: o Verzorging/verpleging o Keuken o Onderhoud o Andere:.

Nadere informatie

Onderzoeksvraag 2 Waarom zetten ondernemingen vestigingen op in andere landen?

Onderzoeksvraag 2 Waarom zetten ondernemingen vestigingen op in andere landen? Onderzoeksvraag 2 Waarom zetten ondernemingen vestigingen op in andere landen? 1 Intro 1 Welke redenen worden er aangehaald om naar het buitenland te gaan? Groei en (tussen de regels) de productie verplaatsen

Nadere informatie

Kan de architect nog het hoofd boven water houden? Salarisenquête voor architecten.

Kan de architect nog het hoofd boven water houden? Salarisenquête voor architecten. Kan de architect nog het hoofd boven water houden? Salarisenquête voor architecten. Hoeveel architecten kunnen vandaag de dag nog hun beroep uitoefenen zonder financiële zorgen. Zijn de verdiensten van

Nadere informatie

DE FEITEN. Langer werken nodig. Wat vind jij van staken? Heeft staken zin? een studentenjob. Sint-Lodewijkscollege Lokeren zoekt LEERKRACHT ENGELS

DE FEITEN. Langer werken nodig. Wat vind jij van staken? Heeft staken zin? een studentenjob. Sint-Lodewijkscollege Lokeren zoekt LEERKRACHT ENGELS DE FEITEN Sint-Lodewijkscollege Lokeren zoekt LEERKRACHT ENGELS Langer werken nodig Wat vind jij van staken? Heeft staken zin? een studentenjob ACTUALITEIT Gino Verheyden ontslagen bij Panda's Lokeren

Nadere informatie

SPOT EEN JOB! Later wil ik worden. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

SPOT EEN JOB! Later wil ik worden. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,

Nadere informatie

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2017

JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2017 SOCIAAL - JURIDISCHE DIENST GEZINSBOND JOBSTUDENTEN - INKOMSTEN 2017 I Zijn Sociale Zekerheidsbijdragen verschuldigd? De algemene regel stelt dat zowel de student als de werkgever sociale zekerheidsbijdragen

Nadere informatie

Beste student(e) Wij wensen je alvast een toffe job toe!

Beste student(e) Wij wensen je alvast een toffe job toe! Praktische gids voor studenten 2018 Beste student(e) Studeren en feesten. Perfect te combineren? Toch is er vaak een job nodig om dit alles te financieren. Voor een leuke reisbestemming ga je te rade bij

Nadere informatie

AANWERVEN EERSTE WERKNEMER. MICHEL PIETTE Senior accountmanager SOFIM

AANWERVEN EERSTE WERKNEMER. MICHEL PIETTE Senior accountmanager SOFIM AANWERVEN EERSTE WERKNEMER MICHEL PIETTE Senior accountmanager SOFIM WIE MAG PERSONEEL AANWERVEN? -In Belgie kan elke vennootschap en iedereen die meerderjarig is personeel aanwerven -Een werknemer is

Nadere informatie

Jongeren. Redactioneel onderzoek 516 pas afgestudeerden (Juni of Sept 2009) Afname enquête 22okt 2 nov 2009. Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard.

Jongeren. Redactioneel onderzoek 516 pas afgestudeerden (Juni of Sept 2009) Afname enquête 22okt 2 nov 2009. Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard. Jongeren Redactioneel onderzoek 516 pas afgestudeerden (Juni of Sept 2009) Afname enquête 22okt 2 nov 2009 Jobat.be Nieuwsblad.be Standaard.be -1- Belangrijkste bevindingen 1. Eén op twee van de in juni

Nadere informatie

Verdere evolutie van de geharmoniseerde werkloosheid in ruime zin

Verdere evolutie van de geharmoniseerde werkloosheid in ruime zin Verdere evolutie van de geharmoniseerde werkloosheid in ruime zin ruime zin in België, Duitsland, Frankrijk en Nederland in 2014 Directie Statistieken, Begroting en Studies stat@rva.be Inhoudstafel: 1

Nadere informatie

Naar een gelijkwaardige sociale bescherming voor zelfstandigen

Naar een gelijkwaardige sociale bescherming voor zelfstandigen augustus 18 Naar een gelijkwaardige sociale bescherming voor zelfstandigen Het sociaal statuut voor de zelfstandigen is de voorbije jaar stelselmatig verbeterd. De zelfstandigen zijn vragende partij om

Nadere informatie

2. Inkomen uit arbeid

2. Inkomen uit arbeid Jijzelf en/of het gezin waarvan je deel uitmaakt, kunnen dus op verschillende manieren aan een inkomen geraken. Er zijn drie grote categorieën. inkomen uit arbeid inkomen uit sociale vergoedingen en toevallige

Nadere informatie

Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2014 (Vacature & KU Leuven) Marc Vanderlocht 01-12-14

Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2014 (Vacature & KU Leuven) Marc Vanderlocht 01-12-14 Opleiding, job en salaris Een synthese van de Salarisenquête 2014 (Vacature & KU Leuven) Marc Vanderlocht 01-12-14 1. Inleiding Op het einde van het secundair onderwijs maken jongeren een studiekeuze die

Nadere informatie

MAVO - PAV WORD. MAVO/PAV ten VOETEN uit

MAVO - PAV WORD. MAVO/PAV ten VOETEN uit MAVO/ PAV ten VOETEN uit Jan Bonne en Jan Cmeyn juni 200 MAVO - PAV WORD MAVO/PAV ten VOETEN uit Project Algemene Vakken en Maatschappelijke Vorming zijn vakken waarbinnen we projectmatig, vakoverschrijdend

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie AO AV 002 Protocol Datum: 25 juli 2006 Versie 2.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud...

Nadere informatie

De loonkosten in de land- en tuinbouw

De loonkosten in de land- en tuinbouw De loonkosten in de land- en tuinbouw anno 2015 Een vast werknemer in dienst nemen is vaak minder duur dan gevreesd! Enkele weken geleden gaven we in een beeld van de te verwachten evolutie van de loonkosten

Nadere informatie

De SD WORX - enquête. 1. De best betaalde functies

De SD WORX - enquête. 1. De best betaalde functies De SD WORX - enquête Jaarlijks voert SD WORX een onderzoek naar de beloning van arbeiders, bedienden, kader- en directieleden in België. Daarbij staat kwaliteit van de gegevens centraal. De data worden

Nadere informatie

Naar de kern. Thema 1: De kern van het ondernemen ...

Naar de kern. Thema 1: De kern van het ondernemen ... Thema 1: De kern van het ondernemen overheid klanten leveranciers leefomgeving onderneming werknemers... mede-eigenaars drukkingsgroepen en actiecomités U Ondernemen doet iemand in de eerste plaats uit

Nadere informatie

De Stemmingtest 2004 Onderzoek naar tevredenheid en motivatie bij bedienden en kaderpersoneel in Vlaanderen

De Stemmingtest 2004 Onderzoek naar tevredenheid en motivatie bij bedienden en kaderpersoneel in Vlaanderen Onder vele Vlaamse bedrijven tikt een tijdbom : de helft van de bedienden en het kaderpersoneel staan open voor aanbiedingen van andere organisaties. Nog eens een kleine 20% is actief op zoek naar ander

Nadere informatie

Economie Pincode klas 3 vmbo-gt 6 e editie Samenvatting Hoofdstuk 5: Aan de slag! Exameneenheid: Arbeid en productie

Economie Pincode klas 3 vmbo-gt 6 e editie Samenvatting Hoofdstuk 5: Aan de slag! Exameneenheid: Arbeid en productie 5.1 Aan de slag! Arbeid = werk Vacature = een advertentie voor een baan geplaatst door een werkgever Solliciteren = jezelf voorstellen / presenteren aan een werkgever Sollicitatiebrief = jezelf voorstellen

Nadere informatie

UIT de arbeidsmarkt

UIT de arbeidsmarkt Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid

Nadere informatie

Belgische lonen behoren tot de hoogste in Europa

Belgische lonen behoren tot de hoogste in Europa electriceye 1 Belgische lonen behoren tot de hoogste in Europa Belgische lonen behoren tot de hoogste in Europa 1. De meeste Belgen verdienen tussen de 2.000 en de 3.000 euro bruto per maand Een voltijdse

Nadere informatie

Monitor 2016Q4 15 Pag. MONITOR FLEXI-JOBS

Monitor 2016Q4 15 Pag. MONITOR FLEXI-JOBS Monitor 2016Q4 15 Pag. MONITOR FLEXI-JOBS 1 Flexi-jobs: Synthese Tabel 1: Aantal en aandeel flexi-arbeid -2016Q4- Aantal Aandeel Werkgevers 5 223 21,4% Arbeidsplaatsen tijdens kwartaal 1 16 831 9,4% Voltijdsequivalenten

Nadere informatie

1. Ziekteverzuim op de Belgische arbeidsmarkt

1. Ziekteverzuim op de Belgische arbeidsmarkt Absenteïsme beleid Inhoud 1. Ziekteverzuim op de Belgische arbeidsmarkt 2. Maatregelen bij absenteïsme 3. Kosten van ziekteverzuim 4. Ziekteverzuim volgens de kenmerken van de werkgever 5. Ziekteverzuim

Nadere informatie

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,

Nadere informatie

DOCUMENTATIENOTA CRB

DOCUMENTATIENOTA CRB DOCUMENTATIENOTA CRB 2010-1261 Effecten van de (para)fiscale veranderingen op de ontwikkeling van de nettolonen tegen constante prijzen van 1996 tot 2009: globalisatie van de resultaten CRB 2010-1261 14

Nadere informatie

Jongeren ten opzichte van hun eerste job 15-09-2008

Jongeren ten opzichte van hun eerste job 15-09-2008 Jongeren ten opzichte van hun eerste job Samenvatting 15-09-2008 van de resultaten a Market Probe division Doelstelling van het onderzoek 2 3 Kennis over de jongeren ten aanzien van het einde van hun studies

Nadere informatie

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen

Nadere informatie

3. Controleer na de installatie als U het programma kan opstarten en controleer indien U in de module loonberekeningen kan werken zonder probleem.

3. Controleer na de installatie als U het programma kan opstarten en controleer indien U in de module loonberekeningen kan werken zonder probleem. Installatie instructies Om HyperSoft V3.0 B20090310 te installeren volgende stappen uitvoeren : 1. Maak een backup van uw gegevens via HyperSoft Loon. Deze stap is zeer belangrijk aangezien er ingrijpende

Nadere informatie

Thema 1 De kern van het ondernemen. Algemene probleemstelling

Thema 1 De kern van het ondernemen. Algemene probleemstelling Algemene probleemstelling Ondernemingen produceren en/of verkopen goederen en diensten (producten). Daarvoor maakt de onderneming gebruik van de productiefactoren natuur, arbeid en kapitaal. Het verschil

Nadere informatie

RAPPORT. Is er werk na Ford? De Limburgse arbeidsmarkt eind OKTOBER VKW Limburg & UNIZO-Limburg 1

RAPPORT. Is er werk na Ford? De Limburgse arbeidsmarkt eind OKTOBER VKW Limburg & UNIZO-Limburg 1 RAPPORT Is er werk na Ford? De Limburgse arbeidsmarkt eind 2014 16 OKTOBER 2014 VKW Limburg & UNIZO-Limburg 1 Conclusies Bijna 4 op de 10 Limburgse ondernemingen hebben vandaag minstens één vacature open

Nadere informatie

Resultaten werkgeversenquête Itinera-Partena eenheidsstatuut

Resultaten werkgeversenquête Itinera-Partena eenheidsstatuut logo-partena.pdf 1 8/02/2012 14:36:09 ITINERA INSTITUTE in samenwerking met Resultaten werkgeversenquête Itinera-Partena eenheidsstatuut 2013/04 22 03 2013 MENSEN WELVAART BESCHERMING In samenwerking met

Nadere informatie

Functietitel: Verantwoordelijke in de boekhouding. Uiterste sollicitatiedatum: zo snel mogelijk

Functietitel: Verantwoordelijke in de boekhouding. Uiterste sollicitatiedatum: zo snel mogelijk SJABLOON Werken via KdG Gelieve dit ingevulde sjabloon te mailen naar: werken-via-kdg@kdg.be Sollicitaties dienen verstuurd te worden naar de contactgegevens uit de vacature. Functietitel: Verantwoordelijke

Nadere informatie

FAQ bij rekenmodule lonen

FAQ bij rekenmodule lonen FAQ bij rekenmodule lonen Samenvatting inhoud (ctrl + klikken om koppeling te volgen): 1. Persoon met meerdere contracten 2. Langdurige ziekte 3. Extralegale voordelen 4. Onregelmatige prestaties (toeslagen)

Nadere informatie

Categoriale inkomensverdeling

Categoriale inkomensverdeling Categoriale inkomensverdeling - 1 van 5 Categoriale inkomensverdeling 1. Verdeling Het nationaal inkomen dat ontstaat wordt verdeeld over de productiefactoren arbeid, kapitaal en ondernemingsinitiatief.

Nadere informatie

Studentenarbeid: waarmee moet u rekening houden?

Studentenarbeid: waarmee moet u rekening houden? Studentenarbeid: waarmee moet u rekening houden? Ms. Leen Biesemans Legal Consultant leen.biesemans@groups.be De zomermaanden, waarin veel van uw werknemers verlof opnemen, kunnen voor u de ideale gelegenheid

Nadere informatie

Onderzoek Jobat: Werkdruk

Onderzoek Jobat: Werkdruk Onderzoek Jobat: Werkdruk Enquête afgenomen tussen 23 januari 2009 en februari 2009 bij 348 lezers/abonnees van Jobat.be Jobat Kort Jobat Express nieuwsblad.be destandaard.be Vlaamse werkende bevolking

Nadere informatie

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen?

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Welke percepties leven er bij werknemers en studenten omtrent de logistieke sector? Lynn De Bock en Valerie Smid trachten in hun gezamenlijke masterproef

Nadere informatie

Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999

Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999 Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999 In de periode december 1999 februari 2000 organiseerde de faculteit Farmaceutische Wetenschappen in

Nadere informatie

Aantal ongevallen op de werkplek

Aantal ongevallen op de werkplek Enkele cijfers: preventie-inspanningen en arbeidsongevallen 1. Preventie Elke dag werken duizenden mensen aan veiligheid op de werkvloer. Er werden naar schatting 2.000 personen opgeleid tot preventieadviseur

Nadere informatie