RAPPORT. Is er werk na Ford? De Limburgse arbeidsmarkt eind OKTOBER VKW Limburg & UNIZO-Limburg 1

Transcriptie

1 RAPPORT Is er werk na Ford? De Limburgse arbeidsmarkt eind OKTOBER 2014 VKW Limburg & UNIZO-Limburg 1

2 Conclusies Bijna 4 op de 10 Limburgse ondernemingen hebben vandaag minstens één vacature open staan. o 6 op 10 productiebedrijven zoeken nieuwe mensen, in de detailhandel is 1 op de 5 bedrijven op zoek naar nieuw personeel. o 1 op 2 van de middelgrote bedrijven (10 tot 49 werknemers) heeft jobs openstaan. Naarmate het bedrijf groter wordt, is ook het jobaanbod groter. Bij de bedrijven met meer dan 500 werknemers hebben vandaag 4 op de 5 bedrijven openstaande vacatures. 1 op de 5 Limburgse bedrijven verwacht het komende jaar een stijging van het personeelsaantal. Ongeveer 15% ziet in het komende jaar een daling. o De verwachte stijgingen zijn het hoogst in de groothandel, de dienstensector en de detailhandel. In de productiesector zijn er evenveel bedrijven die een afname als een toename van het personeel verwachten. Enkel in de bouwsector ligt de globale tewerkstellingsverwachting negatief. o De kleine en middelgrote bedrijven van minder dan 5 werknemers tot 19 werknemers kennen de hoogste verwachtingen in de personeelsaangroei. Bij de grote bedrijven vanaf 100 werknemers zijn er enkel negatieve saldi. Bijna 6 op 10 Limburgse bedrijven ondervinden vandaag moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel. 1 op 4 ondernemers verwacht dat de invulling van vacatures in het komende jaar nog moeilijker zal zijn. Slechts 14 % verwacht een makkelijkere invulling. o In de groothandel, nochtans de sector met de hoogste verwachting in tewerkstellingsgroei in het komende jaar, verwacht slechts 6,7% een makkelijke(re) invulling. o 4 op 10 van de middelgrote bedrijven tussen 10 en 49 werknemers verwachten de meeste moeilijkheden om vacatures met geschikt personeel in te kunnen vullen. Niet toevallig, aangezien dit ook de categorieën zijn die de hoogste toename van hun personeelsaantal verwachten in het komende jaar. Gevraagd naar de belangrijkste kenmerken van (nieuwe) werknemers, zetten bijna 6 op 10 Limburgse bedrijfsleiders en ondernemers het engagement van de werknemer in hun top 3. Voor meer dan 4 op 10 bedrijven is ook de flexibiliteit van de werknemer belangrijk. Telkens ongeveer 1 op 3 noemt de wil om bij te leren, samenwerken, orde en stiptheid als belangrijke kenmerken. Opvallend: specifieke kennis & vaardigheden en ervaring staan voor de Limburgse bedrijven pas op de 6 de en 7 de plaats. Het merendeel van de Limburgse bedrijven wil de ex-fordarbeiders alle kansen geven. Ongeveer 1 op 3 van de bedrijven geeft wel als bedenking mee specifieke profielen te beogen, waarvan aannemelijk is dat ex-fordwerknemers daarvoor moeilijk in aanmerking zullen komen. 1 op 5 bedrijven geeft duidelijk aan solliciterende Ford-arbeiders te verwelkomen en zoals steeds de meeste geschikte kandidaten te zullen kiezen. 5% ziet een expliciet voordeel van de gespecialiseerde kennis van ex-fordwerknemers, waarvan 3% al 1 of meer vacatures heeft ingevuld met ex-fordwerknemers. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 2

3 1 op 5 respondenten weet het niet of heeft er nog niet over nagedacht. Slechts 1 op de 5 Limburgse bedrijven maakt een specifiek voorbehoud tegen ex- Fordwerknemers omwille van - al dan niet vermeende - hogere looneisen of niet passende arbeidsgewoonten. 1 op de 5 Limburgse bedrijven is ervan overtuigd dat het (bijkomend) aanbod van ex- Fordwerknemers op de arbeidsmarkt een unieke gelegenheid is om het bestaande personeelskader van het bedrijf gericht te versterken. Net geen 1 op 5 bedrijven heeft de specifieke RSZ-korting voor werknemers uit herstructurering al ooit gebruikt. 2 op 5 Limburgse bedrijven heeft nog nooit van deze tegemoetkoming gehoord. Nog eens 2 op 5 kent de maatregel wel, maar heeft er nog nooit gebruik van gemaakt. Dit rapport is gebaseerd op de resultaten van een bevraging door VKW Limburg en UNIZO-Limburg uitgevoerd tussen 23 en 30 september De verwerking in dit rapport houdt rekening met de volledige antwoorden van 460 Limburgse ondernemers en bedrijfsleiders. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 3

4 1. De Limburgse werkgevers en de arbeidsmarkt 1.1. De arbeidsmarktvraag vandaag Bijna 4 op de 10 Limburgse ondernemingen hebben vandaag een of meer vacatures open staan (38,5%): Bij 1 op 4 bedrijven staan er vandaag 1 of 2 jobs open (26,1%). Ca. 7,5% van de Limburgse bedrijven probeert vandaag 3 of 4 jobs in te vullen. En 5% van de Limburgse bedrijven is op zoek naar 5 of meer nieuwe arbeidskrachten. In de productiesector zijn vandaag bijna 6 op de 10 bedrijven op zoek naar nieuwe mensen; 1 op de 10 productiebedrijven zoekt zelfs 5 tot 10 werknemers. De openstaande vacatures liggen vandaag het laagst in de detailhandel: hier is slechts 1 op 5 ondernemers op zoek naar nieuw personeel. Hoeveel vacatures heeft u momenteel open staan? Meer dan 10 Bouw 64,2% 16,5% 11,9% 2,8% 4,6% 0,0% 0,0% Detailhandel 80,9% 10,3% 5,9% 0,0% 1,5% 1,5% 0,0% Diensten 63,2% 16,0% 7,4% 4,9% 2,5% 3,7% 2,5% Groothandel 56,7% 23,3% 6,7% 0,0% 6,7% 6,7% 0,0% Productie 42,2% 20,0% 14,4% 5,6% 6,7% 11,1% 0,0% Eindtotaal 61,5% 16,5% 9,6% 3,5% 3,9% 4,1% 0,9% Ruim de helft van de middelgrote bedrijven (10 tot 49 werknemers) heeft vandaag jobs openstaan. In de categorie van werknemers gaat het vooral om 1 (35,8%) of 2 vacatures (9,4%). In de bedrijven met werknemers worden er ook telkens meer mensen gezocht: meer dan 1 op 3 bedrijven zoekt hier naar 1 of 2 extra mensen; zo een 12,5% heeft plaats voor 3 tot 10 mensen extra. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 4

5 Naarmate het bedrijf groter wordt, is ook het aanbod aan openstaande vacatures groter. Grote bedrijven werven vandaag dus zeker nog aan. Bij bedrijven van 50 tot 499 werknemers zit vandaag 7 op 10 ondernemingen met meerdere vacatures. Bij de bedrijven met meer dan 500 werknemers zitten vandaag 4 op de 5 bedrijven met openstaande vacatures, waarvan de helft met meer dan 5 of zelfs 10 vacatures. Hoeveel vacatures heeft u momenteel open staan? Meer dan 10 1: minder dan 5 87,7% 9,7% 2,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2: ,8% 21,3% 3,3% 0,0% 0,0% 1,6% 0,0% 3: ,7% 35,8% 9,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 4: ,8% 15,7% 20,5% 6,0% 3,6% 2,4% 0,0% 5: ,0% 21,4% 19,0% 9,5% 7,1% 7,1% 4,8% 6: ,0% 15,6% 9,4% 12,5% 21,9% 15,6% 0,0% 7: ,6% 5,3% 26,3% 5,3% 10,5% 15,8% 5,3% 8: meer dan ,0% 6,7% 0,0% 13,3% 20,0% 33,3% 6,7% Eindtotaal 61,5% 16,5% 9,6% 3,5% 3,9% 4,1% 0,9% 1.2. De arbeidsmarktvraag in het komende jaar De tewerkstelling in de Limburgse bedrijven zal naar verwachting in de komende 12 maanden licht toe te nemen: meer dan 1 op de 5 Limburgse bedrijven (22%) verwacht een stijging van het personeelsaantal, daar waar 15% in het komende jaar een daling in het vooruitzicht stelt. Gemiddeld 6 op de 10 Limburgse bedrijven verwachten een status quo in hun personeelsaantal. Per saldo (+6,9%) is de tewerkstellingsverwachting over een heel jaar een duidelijke verbetering t.o.v. de vorige bevragingen in januari 2014 (+2,2%) en april 2013 (-4,4%). In oktober 2010 bedroeg dit saldo nog +22% in Limburg. Ter vergelijking: de tewerkstellingsvooruitzichten voor het vierde kwartaal 2014 in de Polsslag Ondernemend Limburg (POL) bedroegen -5,4. De stijging van de tewerkstelling is bovendien terug te vinden in verschillende sectoren: de cijfers zijn het meest uitgesproken in de groothandel (+26,7%), de dienstensector (+16,5%) en op enige afstand de detailhandel (+5,8%). Het globale saldo voor de productiesector is met +1,1% weliswaar VKW Limburg & UNIZO-Limburg 5

6 positief, maar dit is het resultaat van 27,8% bedrijven die een toename voorzien versus 26,7% productiebedrijven met een personeelsafname. Enkel in de bouwsector ligt de globale tewerkstellingsverwachting met -7,3% negatief, als resultaat van 18,3% bedrijven die een afname van het personeel verwachten tegenover 11% met een verwachte toename. Verwachting evolutie tewerkstelling in eigen bedrijf in komende 12 maanden Afname Status quo Toename Saldo Bouw 18,3% 70,6% 11,0% -7,3% Detailhandel 8,7% 76,8% 14,5% 5,8% Diensten 11,6% 60,4% 28,0% 16,5% Groothandel 6,7% 60,0% 33,3% 26,7% Productie 26,7% 45,6% 27,8% 1,1% Eindtotaal 15,4% 62,3% 22,3% 6,9% Verwachtingen bij vorige 2 peilingen: Januari ,8% 60,3% 21,0% 2,2% April ,5% 61,4% 17,1% -4,4% De verwachte toenames in personeel zitten bij kleine en middelgrote bedrijven, met saldi variërend van +5,2% (bedrijven met minder dan 5 werknemers) tot +17,0% (bedrijven met werknemers). Bij de grote bedrijven vanaf 100 werknemers zijn er enkel negatieve saldi, van -3% (voor bedrijven met werknemers) tot -15% (bedrijven met werknemers). De cijfers worden bij de bedrijven met werknemers en vooral de groep met meer dan 500 werknemers overschaduwd door de verwachte tewerkstellingsafname van respectievelijk 40% en 46,7%. Verwachting evolutie tewerkstelling in eigen bedrijf in komende 12 maanden Afname Status quo Toename Saldo 1: minder dan 5 9,0% 76,8% 14,2% 5,2% 2: 5-9 8,1% 74,2% 17,7% 9,7% 3: ,5% 67,9% 24,5% 17,0% 4: ,9% 54,9% 29,3% 13,4% 5: ,4% 47,6% 31,0% 9,5% 6: ,3% 36,4% 30,3% -3,0% 7: ,0% 35,0% 25,0% -15,0% 8: meer dan ,7% 20,0% 33,3% -13,3% Eindtotaal 15,4% 62,3% 22,3% 6,9% 1.3. (Mis)match tussen vraag en aanbod? Bijna 6 op 10 Limburgse bedrijven ondervinden vandaag moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel. De sectorcijfers wijken niet substantieel af van dit gemiddelde van 58,9%: het probleemcijfer varieert van 55,2% voor de dienstensector tot 63,3% in de bouwsector. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 6

7 Mijn bedrijf ondervindt op dit moment moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel Helemaal niet Eerder niet NIET Eerder Helemaal Sector Bouw 8,3% 28,4% 36,7% 44,0% 19,3% 63,3% Detailhandel 13,2% 27,9% 41,2% 36,8% 22,1% 58,8% Diensten 15,2% 29,7% 44,8% 37,6% 17,6% 55,2% Groothandel 10,0% 36,7% 46,7% 26,7% 26,7% 53,3% Productie 4,4% 33,3% 37,8% 40,0% 22,2% 62,2% Eindtotaal 10,8% 30,3% 41,1% 38,7% 20,1% 58,9% Qua bedrijfsgrootte zien we wel dat de problemen om vacatures ingevuld te krijgen het laagste liggen bij de kleinste (<5 werknemers) en de grootste bedrijven (>500 werknemers), al praat hier toch ook telkens 1 op de 2 werkgevers over een moeilijke invulling. De problemen om vacatures ingevuld te krijgen liggen het hoogste bij middelgrote bedrijven met werknemers en met werknemers, telkens rond de 70%. Mijn bedrijf ondervindt op dit moment moeilijkheden om vacatures ingevuld te krijgen met geschikt personeel Aantal werknemers Helemaal niet Eerder niet NIET Eerder Helemaal minder dan 5 20,0% 31,0% 51,0% 37,4% 11,6% 49,0% ,1% 27,9% 41,0% 34,4% 24,6% 59,0% ,7% 24,5% 30,2% 39,6% 30,2% 69,8% ,4% 33,7% 36,1% 38,6% 25,3% 63,9% ,8% 23,8% 28,6% 47,6% 23,8% 71,4% ,0% 39,4% 42,4% 33,3% 24,2% 57,6% ,0% 25,0% 35,0% 50,0% 15,0% 65,0% meer dan 500 6,7% 40,0% 46,7% 40,0% 13,3% 53,3% Eindtotaal 10,8% 30,3% 41,1% 38,7% 20,1% 58,9% Het globale probleemcijfer om vacatures ingevuld te krijgen blijft met 58,9% een schrikbarend hoog cijfer, vooral omdat we nog niet over een gunstig economisch klimaat kunnen praten. Dit cijfer ligt weliswaar lager dan de te betreuren topscore van 91% (!) in juni 2007, maar de duizenden openstaande vacatures voor vb. technische of andere profielen vallen niet te rijmen met de aanhoudende werkloosheid. Aantal bedrijven met moeilijkheden om vacatures in te vullen (afgeronde cijfers) maart % oktober % juni % maart % oktober % oktober % oktober % april % oktober % Voor het komende jaar verwachten de Limburgse bedrijven geen verbetering in de moeilijke invulling van vacatures: 1 op 4 ondernemers verwacht dat de invulling nog moeilijker zal zijn. Voor 6 op 10 bedrijven zal het volgend jaar even moeilijk (of even makkelijk) zijn, en slechts 14 % verwacht een makkelijkere invulling. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 7

8 Hier springen er wel een aantal cijfers uit volgens sector: in de bouwsector verwachten bijna 4 op 10 bedrijven (37,6%) een moeilijkere invulling van vacatures, terwijl bij de productiebedrijven slechts 15,6% een moeilijkere invulling verwacht. In de groothandel, niet toevallig de sector met de hoogste verwachting in tewerkstellingsgroei in het komende jaar, verwacht slechts 6,7% een makkelijke(re) invulling tegenover 1 op 4 die een moeilijkere invulling vrezen (26,7%). Hoe verwacht u dat de invulling van uw vacatures in het komende jaar zal evolueren? Moeilijker Even moeilijk/ makkelijk Makkelijker Bouw 37,6% 52,3% 10,1% Detailhandel 20,6% 61,8% 17,6% Diensten 22,7% 63,8% 13,5% Groothandel 26,7% 66,7% 6,7% Productie 15,6% 64,4% 20,0% Eindtotaal 24,8% 61,1% 14,1% Volgens bedrijfsgrootte valt het vooral op dat middelgrote bedrijven tussen 10 en 49 werknemers de meeste moeilijkheden verwachten om vacatures met geschikt personeel in te kunnen vullen. In de 2 categorieën werknemers en werknemers vrezen telkens bijna 4 op 10 een moeilijkere vacature-invulling. Niet onlogisch, aangezien dit ook de categorieën zijn die de hoogste toename van hun personeelsaantal verwachten in het komende jaar. Hoe verwacht u dat de invulling van uw vacatures in het komende jaar zal evolueren? Moeilijker Even Makkelijker moeilijk/ makkelijk 1: minder dan 5 16,1% 69,0% 14,8% 2: ,9% 60,7% 11,5% 3: ,7% 49,1% 13,2% 4: ,3% 47,0% 15,7% 5: ,4% 71,4% 7,1% 6: ,9% 56,3% 21,9% 7: ,5% 73,7% 15,8% 8: meer dan ,0% 66,7% 13,3% Eindtotaal 24,8% 61,1% 14,1% VKW Limburg & UNIZO-Limburg 8

9 2. Het arbeidsmarktaanbod in Limburg 2.1. Wat verwachten Limburgse werkgevers van hun (toekomstige) werknemers? Gevraagd naar de belangrijkste kenmerken van (nieuwe) werknemers, zetten bijna 6 op 10 Limburgse bedrijfsleiders en ondernemers het engagement van de werknemer in hun top 3 (57,8%). Gelet op de moeilijkheid om geschikte werknemers te vinden, is het voor de Limburgse bedrijven dus ook heel belangrijk om werknemers te kunnen binden. De respondenten moesten hier 3 antwoorden kiezen uit een lijst van 9 kenmerken. Voor meer dan 4 op 10 bedrijven is ook de flexibiliteit van de werknemer een belangrijk aspect (43,9%). Telkens ongeveer 1 op 3 noemt de wil om bij te leren, samenwerken en orde en stiptheid als belangrijke kenmerken. Opvallend: specifieke kennis & vaardigheden en ervaring staan voor de Limburgse bedrijven pas op een 6 de en (gedeelde) 7 de plaats (gedeeld met initiatief ). Op ruime afstand volgt communicatievaardigheden, dat voor ongeveer 1 op 10 bedrijven een van de drie belangrijkste kenmerken is En de visvijver wordt groter Door de sluiting van Ford Genk en de toeleveranciers komen er over enkele maanden een groot aantal gekwalificeerde profielen op de arbeidsmarkt. Ongeacht het feit of er vandaag een vacature openstaat in het bedrijf, werd gepolst naar de mening tegenover het effectief invullen van vacatures met ex-fordwerknemers: VKW Limburg & UNIZO-Limburg 9

10 Het merendeel van de Limburgse bedrijven wil de ex-fordarbeiders alle kansen geven. Ongeveer 1 op 3 van de bedrijven geeft wel als bedenking mee specifieke profielen te beogen, waarvan aannemelijk is dat ex-fordwerknemers daarvoor moeilijk in aanmerking zullen komen. 1 op 5 bedrijven geeft duidelijk aan solliciterende Ford-arbeiders te verwelkomen en zoals steeds de meeste geschikte kandidaten te zullen kiezen. 5% ziet een expliciet voordeel van de gespecialiseerde kennis van ex-fordwerknemers, waarvan 3% al 1 of meer vacatures heeft ingevuld met ex-fordwerknemers. 1 op 5 respondenten weet het niet of heeft er nog niet over nagedacht. Slechts 1 op de 5 Limburgse bedrijven maakt een specifiek voorbehoud tegen ex- Fordwerknemers omwille van - al dan niet vermeende - hogere looneisen of niet passende arbeidsgewoonten. Uit het bovenstaande blijkt in elk geval wel dat de mogelijkheden qua herscholing en bijscholing voor de werknemers beter in de verf gezet moeten worden voor de Limburgse bedrijven, zodat het maximale uit dit extra arbeidsmarktpotentieel gehaald kan worden. Bijkomend is ook 1 op de 5 Limburgse bedrijven is ervan overtuigd dat het (bijkomend) aanbod van ex- Fordwerknemers op de arbeidsmarkt een unieke gelegenheid is om het bestaande personeelskader van het bedrijf gericht te versterken. Bij productiebedrijven is dit zelfs 1 op 3. Bent u het eens met de stelling dat het bijkomend aantal gekwalificeerde profielen door de sluiting van Ford Genk een unieke gelegenheid vormt om het bestaande personeelsteam van uw bedrijf gericht te versterken? Helemaal niet Eerder niet NIET Eerder Helemaal Sector Bouw 27,8% 56,5% 84,3% 13,9% 1,9% 15,7% Detailhandel 45,6% 36,8% 82,4% 14,7% 2,9% 17,6% Diensten 36,1% 43,7% 79,7% 17,7% 2,5% 20,3% Groothandel 40,0% 46,7% 86,7% 10,0% 3,3% 13,3% Productie 15,7% 53,9% 69,7% 23,6% 6,7% 30,3% Eindtotaal 31,8% 47,9% 79,7% 17,0% 3,3% 20,3% VKW Limburg & UNIZO-Limburg 10

11 2.3. Kunnen financiële incentives helpen? Naast een begeleidingspakket met opleidings- en herscholingsinitiatieven voor de werknemers, is het ook belangrijk om werkgevers te wijzen op bestaande financiële tegemoetkomingen bij de aanwerving van ontslagen werknemers. Bij de Limburgse bedrijfsleiders werd concreet gepolst naar hun kennis over de doelgroepvermindering bij herstructurering, de maatregel waarbij een werkgever gedurende 5 kwartalen euro korting krijgt op de socialezekerheidsbijdragen bij aanwerving van een ontslagen werknemer uit een herstructurering. Bijna 4 op 10 Limburgse bedrijven (37,8%) heeft nog nooit van deze tegemoetkoming gehoord. Nog eens 4 op 10 (44,4%) zegt de maatregel wel te kennen, maar heeft er nog nooit gebruik van gemaakt. Net geen 1 op 5 bedrijven heeft de RSZ-korting al ooit gebruikt, waarvan 2% al meerdere keren. De bekendheid met en het gebruik van de maatregel neemt toen volgens grootte van het bedrijf. VKW Limburg & UNIZO-Limburg 11