UNIZO KMO-BAROMETER. KMO-Barometer mrt 07 jun 07. dec 06. sep 07

Transcriptie

1 UNIZO KMO-BAROMETER UNIZO-Studiedienst, tel fax Voor resultaten van vroegere edities van de KMO-barometer en andere KMO-statistieken zie: De UNIZO KMO-barometer wordt per kwartaal samengesteld aan de hand van een bevraging bij 700 KMO s die representatief zijn voor de volledige KMO-populatie in Vlaanderen. De KMO-barometer bestaat uit verschillende deelindices. Aan de hand van de verschillende deelindices wordt de algemene KMObarometer voor Vlaanderen berekend. Waarden boven index wijzen op een positief evoluerende conjunctuur, waarden onder index wijzen op een negatief evoluerende conjunctuur Kwartaal 4 - KMO-barometer resoluut onder de grens van punten en op laagste peil sinds Vlaamse ondernemers verwachten van de overheid een lastenverlaging, toezicht op voldoende kredietverlening door banken, investeringen en stipter betaalgedrag - Ruim de helft van de KMO s vreest zelf in de problemen te komen als malaise aanhoudt - 8 op 10 KMO s behouden personeel, 1 op 10 is genoodzaakt om te ontslaan Nadat de KMO conjunctuur barometer twee kwartalen op rij flirtte met de grens van punten, is deze tijdens het vierde kwartaal van 2008 resoluut onder de grens van punten gedoken, het signaal dat de KMO-economie krimpt. Meer dan de helft (54,5%) van de Vlaamse KMO s geven aan de financiële crisis en de negatieve gevolgen voor de reële economie in meer of mindere mate te voelen. Daarmee staat de KMO-barometer vandaag op het laagste peil sinds maart 1997 (zie bijlage). KMO-Barometer KMO BAROMETER Voortschrijdend gemiddelde Van de 10 deelindices waaruit de algemene barometer is samengesteld evolueren er 9 negatief en nog amper 1 positief, namelijk de tevredenheid over de eigen onderneming. Daarnaast zitten 8 van de deelindexen onder de grens van punten. De vrees bestaat bij ondernemers dat de bodem nog niet bereikt is. De samenvattende index die de toekomstverwachtingen weergeeft daalt met 2,6 punten tot een niveau van 99,1 punten. Al is dit iets hoger dan de samenvattende index die de huidige toestand weergeeft. Deze zakt met 1,4 punten tot,6 punten. 56% van de ondernemers vreest zelf in de problemen te 1

2 komen als de economische situatie verder verslechtert. Het mag duidelijk zijn, de Vlaamse KMO wordt in het defensief gejaagd. De algemene index daalt met 1,7 punten ten opzichte van het vorige kwartaal tot een niveau van,8 punten. Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar is de algemene index met 3,6 punten gezakt. Het voortschrijdend gemiddelde - het rekenkundig gemiddelde van de laatste 4 maanden zakt met 0,9 punten ten opzichte van het vorige kwartaal en met 2,4 punten ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar. Dat de economische activiteit terugvalt wordt bevestigd door allerhande economische indicatoren. De OESO voorziet een recessie van de economie in de OESO-landen met 0,4% in In de eurozone zou de economische inkrimping 0,6% bedragen, in de VS 0,9%. Vanaf 2010 zou de economie opnieuw groeien. De OESO voorspelt voor België in 2009 een achteruitgang van het BBP met 0,1%. Daarmee houdt België relatief goed stand. Nederland, Frankrijk en Duitsland zouden een terugval van hun BBP kennen met respectievelijk 0,2%, 0,4% en 0,8%. BBP groei Eurozone 1,0% -0,6% 1,2% Verenigde Staten 1,4% -0,9% 1,6% OESO 1,4% -0,4% 1,5% Bron: OESO Het aantal faillissementen breekt ondertussen records. Van begin januari tot eind november werden faillissementen uitgesproken. 2 Dit is een stijging met 7,76% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het aantal jobs dat door deze faillissementen verdween komt neer op arbeidplaatsen, een stijging met 27,6% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Ook de uitzendsector krijgt klappen. 3 De sector kende in oktober een terugval met 8,47% ten opzichte van dezelfde maand in Het aantal gepresteerde uren uitzendarbeid daalde met 12,97% in het arbeiderssegment. Het bediendesegment kende een achteruitgang met 0,49%. De keerzijde van de medaille is dat grondstoffenprijzen verder zakken, waardoor de inflatie in november 2008 daalde tot 3,14% op jaarbasis. Dit vooral onder invloed van de dalende olieprijzen. Het Federaal Planbureau verwacht voor 2008 een jaarinflatie van 4,5%. In 2009 zou de inflatie verder zakken tot 1,5%. Omwille van de sterk teruglopende inflatie binnen de eurozone leeft de verwachting dat de ECB de rente fors zal verlagen om tegemoet te komen aan de slabakkende economie. Hoe de overheid de economie een duw in de rug moet geven, daarover zijn de Vlaamse KMO s het roerend eens. De overheid moet in de eerste plaats een lastenverlaging 1 Economic Outlook, Nr. 84. OESO, november Persbericht Faillissementen. Graydon, 1 december Persbericht Uitzendsector kent terugval in oktober. Federgon, 27 november

3 doorvoeren. Maar liefst 96% van de ondernemingen ziet in een lastenverlaging een efficiënte maatregel om de economie op de sporen te krijgen. Daarnaast wil de Vlaamse ondernemer dat de overheid er op toe ziet dat de banken de kredietkraan niet dichtdraaien. Drie kwart van de KMO s zegt dat de overheid zelf het goede voorbeeld moet geven en stipter moet betalen. 70% van de ondernemers wil dat de overheid de vraag aanwakkert door zelf substantieel te investeren. % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 96% Wat kan de overheid doen? 87% 71% 53% 10% 0% lastenverlaging doorvoeren toezien dat banken voldoende krediet verlenen investeren om vraag te verhogen zelf stipter betalen Economie in recessie Ruim de helft van de KMO s in Vlaanderen geeft aan dat ze de kredietcrisis en de gevolgen er van op de reële economie in meer of mindere mate voelen. Die gevolgen hebben vooral hun weerslag op de omzet van de bedrijven. Bijna 7 op 10 ondernemers geeft aan dat er een daling is van de omzet. Ruim de helft van de ondernemers geeft aan dat er een algemene verslechtering is van de financiële parameters van het bedrijf (liquiditeit, solvabiliteit, rentabiliteit, ). 43% van de KMO s zien het aantal slechte betalers toenemen als gevolg van de economische malaise. 14% geeft daarbij aan dat ze het zelf moeilijk hebben om de facturen op tijd te betalen. Wat kredietverlening betreft zegt 14% van de KMO s dat hun lopend krediet duurder is geworden als gevolg van de negatieve economische evolutie. 12% zegt moeilijker een uitbreiding van bestaande kredieten te krijgen bij de bank, 11% zegt dat er meer waarborgen gevraagd worden voor lopende kredieten. 1 op 10 ondernemers geeft aan dat het moeilijker is om een volledig nieuw krediet te bekomen. 3

4 Impact verslechterde economische situatie? 80% 70% 69% 60% 50% 40% 52% 43% 30% 20% 14% 14% 12% 11% 10% 10% 0% daling omzet algemene verslechtering financiële parameters stijging slechte betalers lopend krediet duurder moeilijk om zelf tijdig te betalen moeilijk krediet bij bank meer waarborgen voor lopend krediet moeilijker nieuw krediet Van de bedrijven die zeggen impact te ondervinden van de negatieve conjunctuurevolutie zegt 27% dat ze geen nieuwe mensen aannemen, ook al was dat oorspronkelijk wel voorzien. 12% zegt zelfs dat ze mensen zullen moeten ontslaan als gevolg van de crisis. Bijna de helft van de ondernemers laat een daling optekenen in de activiteiten om zo de kosten maximaal te kunnen terugdringen. 1 op 3 ondernemers schrapt geplande investeringen en 12% van de KMO s moet op zoek naar bijkomende financiële middelen om actief te kunnen blijven. Bedrijfsinterne gevolgen crisis? 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 46% activiteiten terugschroeven 32% geplande investeringen schrappen 27% geplande aanwervingen schrappen 12% 12% werknemers afdanken voorzien in bijkomende financiële middelen Economische activiteit De index die de economische activiteit meet bij de Vlaamse KMO s neemt af met 2 punten tot 97,7 punten. Het laagste peil sinds december Daarmee zit de deelindex voor het tweede kwartaal op rij onder de grens van de punten en kennen de Vlaamse KMO s dus opnieuw een terugval van de activiteiten. 33,8% van de Vlaamse ondernemers zegt minder werk te hebben in vergelijking met het vorige kwartaal. Vooral in Vlaams-Brabant en Limburg is er een sterke daling van de 4

5 KMO-activiteiten. In Vlaams-Brabant zegt 39% van de KMO s minder werk te hebben, in Limburg is dit 40%. De daling laat zich het sterkst voelen in de kleinhandel en de dienstensector, waar respectievelijk 38% en 40% van de KMO s zeggen minder werk te hebben in vergelijking met het vorige kwartaal. Economische activiteit werkvolume actueel werkvolume toekomst De verwachtingen van de ondernemers met betrekking tot hun activiteiten zakken met 3,2 punten tot op een niveau van,8 punten. Het is geleden van december 17 dat de verwachtingen van ondernemers met betrekking tot hun verwachte activiteiten nog zo negatief waren. 27% van de Vlaamse ondernemers verwachten naar de toekomst toe minder werk te hebben in vergelijking met het vorige kwartaal. In Vlaams-Brabant, Oost-Vlaanderen en Antwerpen zegt ongeveer 1 op 3 ondernemers minder werk te verwachten voor het komende kwartaal. In West-Vlaanderen en Limburg liggen deze cijfers iets lager met respectievelijk 23% en 24% van de ondernemers die minder werk verwachten voor het volgende kwartaal. Financiële situatie De rendabiliteit van de KMO s neemt verder af. De deelindex zakt met 0,6 punten tot een niveau van 97,7 punten en blijft daarmee voor het vierde kwartaal op rij onder de grens van de punten. In het vierde kwartaal van 2008 verklaart 1 op 3 ondernemers dat de rendabiliteit negatief evolueert. In Vlaams-Brabant loopt dit percentage zelfs op tot 36%. In de andere provincies schommelt het percentage ondernemers dat de rendabiliteit ziet dalen tussen 27% en 30%. In de kleinhandel en de dienstensector zegt respectievelijk 35% en 34% van de ondernemers de rendabiliteit te zien afkalven. In de bouwsector en de industrie ziet respectievelijk 23% en 28% van de ondernemers de rendabiliteit verder afnemen. 5

6 Financiële situatie financiële situatie actueel financiële situatie toekomst De toekomstige verwachtingen met betrekking tot rendabiliteit nemen een duik met 3,5 punten en belanden onder de grens van punten op een niveau van,1 punten. We gaven eerder al aan dat ruim de helft van de ondernemers vreest om zelf in de problemen te komen als de huidige malaise aanhoudt. De verwachte rendabiliteitevolutie zet deze vrees verder in de verf. 22% van de Vlaamse ondernemers verwachten dat de rendabiliteit negatief zal blijven evolueren de komende maanden. In Vlaams-Brabant zijn de ondernemers het meest negatief gestemd, 34% van de ondernemers verwacht dat de rendabiliteit zal verslechteren. In Antwerpen is men het meest positief; slechts 18% van de ondernemers verwacht er slechtere resultaten de komende maanden, 20% verwacht zelfs dat de rendabiliteit zal verbeteren. Tewerkstelling De deelindex tewerkstelling kent een daling met 0,4 punten tijdens het vierde kwartaal van De index strandt op een niveau van 99,9 punten en komt dus net onder de grens van punten te liggen. KMO s zijn dus niet meteen geneigd om veel mensen af te danken om de kosten te drukken. 80% van de KMO s zegt hetzelfde aantal personeelsleden te werk te stellen. Telkens 10% van de ondernemers zegt minder of meer mensen te werk te stellen in vergelijking met het vorige kwartaal. Naar de toekomst toe denkt 10% van de ondernemers meer mensen te werk te stellen. Vorig kwartaal dacht nog 15% van de ondernemers meer mensen aan te kunnen werven. De deelindex die de toekomstige tewerkstelling weergeeft zakt met 1,1 punten tot op een niveau van,5 punten. Daarmee is de deelindex 1 van de 2 indexen die dit kwartaal de kaap van de punten overschrijden. 6

7 Tewerkstelling personeel actueel personeel toekomst Problematische betalingen en concurrentie Het aantal problematische betalingen neemt verder toe tijdens het vierde kwartaal van De deelindex zakt verder met 1,2 punten tot 95,7 punten. 28% van de ondernemers zegt meer last te ondervinden van laattijdige betalingen. Limburg scoort het best, waar 22% van de ondernemers meer last hebben van laattijdige betalingen. Problematische betalingen en concurrentie problematische betalingen concurrentiegevoel Het concurrentiegevoel evolueert licht negatief en staat nu op 96,5 punten, een daling met 0,4 punten ten opzichte van het vorige kwartaal. Een kwart van de ondernemers zegt meer concurrentiedruk te ervaren in vergelijking met het vorige kwartaal. De deelindex noteerde voor het laatst boven de grens van de punten tijdens het derde kwartaal van

8 Tevredenheid over de economie en de eigen onderneming De tevredenheid over de algemene economische toestand stuikt in elkaar met 5,6 punten ten opzichte van het vorige kwartaal. De deelindex komt op een niveau van 92,2 punten te staan, ver onder de grens van de punten dus. Hiermee wordt het laagste peil sinds juni 1997 gehaald. Het cijfer staat in schril contrast met het cijfer dat de tevredenheid over de eigen onderneming meet. Maar liefst 74% van de Vlaamse KMO s zijn tevreden over de situatie in de eigen onderneming. Het is bovendien de enige deelindex die dit kwartaal een stijging kent. De index stijgt met 0,8 punten tot een niveau van 110,6 punten, ver boven de grens van de punten. We mogen aannemen dat de meeste ondernemers relatief tevreden zijn over de situatie in hun eigen onderneming gezien de slechte toestand van de algemene economie. Algemene tevredenheid over de economie en de eigen onderneming tevredenheid economie tevredenheid eigen Barometer per sector en provincie Alle sectoren vallen tijdens het vierde kwartaal opnieuw onder de grens van de punten. Tijdens het derde kwartaal van 2008 zaten de verschillende deelsectoren nog allemaal boven de punten. De bouw- en distributiesector vallen terug tot een index van 99 punten. De dienstensector en de industrie doen iets beter met respectievelijk 99,6 en 99,8 punten. Limburg kent tijdens het laatste kwartaal van 2008 de grootste terugval. Er is een daling met 3 punten tot,3 punten. Op de vierde plaats staat Vlaams-Brabant met een beperkt verlies van 0,6 punten en een algemene index van,5 punten. Oost-Vlaanderen kent een verlies van 1,4 punten en komt op een niveau van,7 punten. Antwerpen en West- Vlaanderen presteren het best onder de gegeven omstandigheden. Beiden verliezen weliswaar respectievelijk 1,7 en 1,2 punten en blijven steken op 99,2 en 99,3 punten in hun deelindex. 8

9 KMO barometer per sector Bouw Diensten en vrije beroepen Industrie en groothandel Distributie kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 KMO barometer per provincie Limburg Vlaams Brabant Oost Vlaanderen Antwerpen West Vlaanderen kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 9

10 Bijlage1: Evolutie KMO-barometer KMO-Barometer 10 jun 94 dec 94 jun 95 dec 95 jun 96 dec 96 jun 97 dec 97 jun dec mei 99 dec 99 jun 00 dec 00 mei 01 dec 01 jun 02 dec 02 mei 03 dec 03 jun 04 dec 04 jun 05 KMO BAROMETER Voortschrijdend gemiddelde