Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8

Transcriptie

1 BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet in het licht van mondiale ontwikkelingen zoals de kredietcrisis. Wel moet met een volumedaling van de activiteiten rekening worden gehouden De omzetbalans is nog net positief over het derde kwartaal, terwijl de exportindicator licht negatief is. Economisch klimaat verslechtert Saldo economisch klimaat Q Q (verwacht) ,4-35, ,8-39,7 1 Een groot deel van de ondernemers (39%) beoordeelt het economisch klimaat als verslechterend in het derde kwartaal van Voor het vierde kwartaal 2008 ziet in de regio van bijna de helft (45%, landelijk is dit 44%) van de ondernemers het economische klimaat (verder) verslechteren. Slechts 5% regionaal en landelijk 4% denkt dat het economische klimaat verbetert. Er is echter maar een klein deel (14%, landelijk 15%) van de ondernemers dat kampt met te weinig vraag. 1 Q = derde kwartaal 2008; Q = vierde kwartaal 2008 Pagina 1 van 9

2 Omzetontwikkeling positief Saldo omzetontwikkeling en -verwachting 11 9, ,7 5 3,4 3 2,3 1-1 Q Q De indicator voor de omzet laat een daling zien ten opzichte van het jaar Nog maar een kwart (27% zowel regionaal als landelijk) van de bedrijven rapporteert in het derde kwartaal van 2008 een stijgende omzet. Gedurende heel 2007 verwachtten, ook landelijk, maar liefst 4 op de 10 bedrijven nog een omzetstijging. De verwachtingen zijn minder negatief. Bijna een derde (30%, landelijk 31%) van de bedrijven verwacht een omzetstijging in het vierde kwartaal van 2008, terwijl een op de vier bedrijven (24%, landelijk twee op de tien t.w. 22%) een daling verwachten. Relatief veel ondernemers (per saldo 13%, landelijk 16%) verwachten in het vierde kwartaal hun prijzen te verhogen, dit is inclusief bedrijven die dat jaarlijks op 1 januari doen. Dit kan wijzen op een voorziene daling van het volume van de productie. Toch voorzien de ondernemers slechts in geringe mate (21% van hen regionaal, 22% landelijk) een afname van de productie het komende kwartaal. Het saldo van de orderpositie 2 is licht positief. Voor het komende kwartaal is het saldo +2% (landelijk is dit -1%). Overigens ziet de helft van de ondernemers geen veranderingen in de orderpositie. De meerderheid van de ondernemers (81%, landelijk 77%) beoordeelt de huidige orderpositie als normaal/bevredigend. 2 De vragen naar orderpositie zijn om reden van irrelevantie niet gesteld aan bedrijven in de detailhandel Pagina 2 van 9

3 Bedrijfsresultaten onder druk Winstgevendheid en rendement ,4 6,5 0-5 winstgevendheid rendement ,1-16,8 Nederland De winstgegevenheid van een kwart (26%, landelijk 24%) van de bedrijven is verslechterd het afgelopen (derde) kwartaal. Bij slechts 10%, zowel landelijk als regionaal is deze verbeterd, een (afgerond) saldo van -17% (landelijk -14%). Over het rendement is men positiever: circa 1/5 deel van de bedrijven behaalt voldoende rendement. Wel is dit aanzienlijk minder dan in het jaar 2007, toen nog ruim zeven op de tien (71%) van de bedrijven voldoende rendement behaalde. Pagina 3 van 9

4 Werkgelegenheidsgroei vlakt af Saldo personeelssterkte 6 5, ,4 4, Q ,2 Q (verwacht) De werkgelegenheid in het bedrijfsleven nam een lange tijd toe. Er is nog steeds een tekort aan (gekwalificeerd) personeel, hetgeen momenteel ook nog de grootste productiebelemmering is (zie hierna). Vergeleken met heel 2007 (22%) zijn er in het derde kwartaal meer bedrijven (20%, landelijk 21%) die het personeelsbestand uitbreiden. Er zijn echter ook (veel) meer bedrijven die mensen laten afvloeien (15%, landelijk 16%). Voor het vierde kwartaal is het beeld iets negatiever met iets meer (20%, landelijk 16%) bedrijven die personeel aannemen als bedrijven die personeel laten afvloeien (zowel landelijk als regionaal 16%). Pagina 4 van 9

5 Investeringen lopen terug Saldo investeringen 6 4 3,7 3, (verwacht) -4-3,2-6 -5,4 Het aantal bedrijven dat méér heeft geïnvesteerd in 2008 is groter dan het aantal bedrijven dat minder heeft geïnvesteerd. Het aandeel bedrijven met stijgende investeringen (19% in 2008, landelijk 20%) is wel teruggelopen ten opzichte van 2007 (40%). In 2009 nemen de investeringen naar verwachting af: er zijn meer bedrijven die een daling (20% regionaal en landelijk) verwachten dan bedrijven die een stijging (15%, landelijk 17%) verwachten. Concurrentiepositie stabiel Saldo concurrentiepositie 10,0 8,7 8,0 6,0 6,3 4,0 2,0 1,6 2,2 0,0 Kamer -0,3 Den Haag -2,0-1,3 Saldo binnenland Saldo export binnen EU Saldo export buiten EU Een groot deel van de bedrijven (69%, landelijk 70%) ziet geen verandering in de eigen concurrentiepositie op de binnenlandse markt. Een zesde deel (17%, landelijk 18%) vindt de positie verbetert. Op de buitenlandse markt staan de zaken er niet veel anders voor: een groot deel van de exporterende bedrijven (ca. 80%) ziet geen verandering optreden. Een minderheid ziet de concurrentiepositie verbeterd op de markten binnen en buiten de EU (resp. 12 en 11%, landelijk beiden 10%). Concurrenten worden net zo hard geraakt in mindere tijden, zo lijkt de opinie. Pagina 5 van 9

6 Tekort arbeidskrachten belangrijkste productiebelemmering Productie belemmeringen Geen belemmeringen 45,6 44,1 Tekort aan arbeidskrachten 19,1 20,9 Onvoldoende vraag 14,5 14 Financiële beperkingen 7,6 5,9 Weersomstandigheden 2,4 3,8 Productiemiddelen, materiaal, ruimte 1,9 1,4 Andere oorzaken 8,9 9,9 Nederland % % Bijna de helft (44%, landelijk 46%) van de bedrijven ervaart geen productiebelemmeringen. De meest genoemde productiebelemmering is een tekort aan (gekwalificeerde) arbeidskrachten. Financiële beperkingen, al dan niet ten gevolge van de kredietcrisis, beperken de productie maar in beperkte mate (6%, landelijk 8%). Onvoldoende vraag is een belangrijker belemmering. Pagina 6 van 9

7 Export op de wip Saldo export 1,0 0,0-1,0 Q ,2 Q (verwacht) -0,8-2,0-3,0-4,0-3,4-5,0-4,7-6,0 Exporterende bedrijven bevinden zich met name in de industrie, groothandel en dienstensector. De exportbalans in het derde kwartaal is licht negatief. Bij het overgrote deel van de ondernemers (60%, landelijk 57%) is de export stabiel, geen toe- of afname. In 2007 noteerde nog 51% van de exporterende bedrijven een toename. Voor het vierde kwartaal zijn de verwachtingen minder positief. Iets meer ondernemers (25%, landelijk 24%) verwachten een toename in de buitenlandse omzet zal toenemen dan bedrijven (24% zowel regionaal als landelijk) die een afname verwachten. De orderpositie buitenland is voor verreweg de meeste (80%, landelijk 75%) exporterende bedrijven normaal. Een klein deel (15%, landelijk 20%) geeft aan dat de orderpositie buitenland klein(er) is, hetgeen resulteert in negatief saldo. Pagina 7 van 9

8 2. Harde landing ondernemersvertrouwen 2009 De indicator van het ondernemersvertrouwen 3 heeft een harde landing gemaakt tot bijna op het laagste niveau van 2003, de laagste gemeten sinds Dit heeft alles te maken met de kredietcrisis en de daaruit voortgekomen verslechterende economische situatie. Bij het bedrijfsleven overheerst onzekerheid over de nabije toekomst. Het ondernemersvertrouwen is flink gedaald ten opzichte van vorig jaar. Alle vier de indicatoren zijn gedaald. Toch is ook de ondernemer niet blijvend negatief gestemd, getuige zijn verwachting: de cijfers voor de verwachting voor het 4 e kwartaal 2008 zijn negatiever dan voor het jaar Alleen de investeringsverwachting voor 2009 is negatiever dan die voor het 4 e kwartaal van Index odernemersvertrouwen Omzetverwachting loopt terug De verwachtingen voor de omzet zijn iets teruggelopen. In 2007 verwachtte 37% van de bedrijven een toename van de omzet, nu verwacht 36% (landelijk 33%) een omzettoename in In 2007 verwachtte 7% een daling; nu is dat 18% (landelijk 19%). De omzetverwachtingen voor 2009 zijn positiever dan de verwachtingen voor het vierde kwartaal. Werkgelegenheidsverwachting negatiever Er zijn nu meer bedrijven dan vorig jaar (24% vs. 18%, landelijk 22% vs 19%), die voor de komende 12 maanden een stijging verwachten in de personeelssterkte. Daar staat tegenover dat er (veel) meer bedrijven zijn die verwachten personeel te laten afvloeien (12% tegen 5% vorig jaar, landelijk 15% vs 5%). Per saldo is dit een flinke (verwachte) verslechtering van de werkgelegenheid. 3 De indicator voor het ondernemersvertrouwen bestaat uit de optelsom van saldi van negatieve en positieve verwachtingen van vier indicatoren: omzet, export, investeringen en werkgelegenheid. 4 Kamer van Koophandel Den Haag is in 2008 ontstaan uit een fusie tussen de Kamers van Koophandel Haaglanden en Rijnland. De index is tot 2000 terug berekend. Pagina 8 van 9

9 Investeringen zakken in De investeringsbalans voor 2009 is negatief: 15% (landelijk 17%) van de bedrijven verwacht een toename en 20% zowel regionaal als landelijk, verwacht een afname. In 2007 was de balans nog positief (3%). De verwachtingen voor het vierde kwartaal van 2008 zijn minder negatief dan voor het jaar Dit zou deels verklaard kunnen worden door de economisch onzekere toekomst en strengere voorwaarden voor financiering. Exportgroei zwakt af De export geeft wat terrein prijs. Er zijn in 2008 minder bedrijven die exportgroei verwachten dan in 2007 (29% vs. 40%, landelijk 30% vs 42%). Bovendien zijn er óók meer bedrijven zijn die een daling verwachten (20% vs. 6%, landelijk 16% vs 9%). Overigens verwacht het merendeel van de exporterende bedrijven een min of meer stabiele situatie in 2009 ten opzichte van Pagina 9 van 9