Boekhouden Direct. Algemene probleemstelling

Transcriptie

1 Algemene probleemstelling Het bedrag dat de eigenaar in de onderneming inbrengt, is het kapitaal van de onderneming. Als de onderneming later winst maakt, kan de ondernemer deze winst geheel of gedeeltelijk in de onderneming laten. Kapitaal en overgedragen winst zijn bronnen van eigen vermogen. Derden zullen maar bereid zijn geld aan de onderneming uit te lenen als het eigen vermogen voldoende groot is. Leningen moeten immers op de vervaldag terugbetaald worden en bovendien moet er interest op betaald worden. Het eigen vermogen vormt als het ware de buffer voor de terugbetaling van het vreemd vermogen. Verstrekkers van vreemd vermogen zijn niet alleen kredietinstellingen, bij wie de onderneming een lening opneemt, maar ook alle andere schuldeisers, die de onderneming betalingsuitstel toestaan. Ondernemingen hebben vaak zulke grote vermogensbehoeften dat de inbreng van één enkele eigenaar niet langer volstaat. In dat geval zal de onderneming haar toevlucht nemen tot een aandelenuitgifte. Elke aandeelhouder is mede eigenaar van de onderneming. Als er winst wordt gemaakt, krijgt de aandeelhouder een dividend uitbetaald. Om het risico voor de aandeelhouders beperkt te houden, kiezen ondernemingen dikwijls voor een vennootschapsvorm met beperkte aansprakelijkheid. Bij een slechte gang van zaken verliezen de aandeelhouders dan slechts het bedrag dat zij in de onderneming hebben ingebracht. Frequent voorkomende vennootschapsvormen met beperkte aansprakelijkheid zijn de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba) en de naamloze vennootschap (nv). De ondernemingen stellen minimaal een keer per jaar een balans en een resultatenrekening op. Op de balans wordt het totale vermogen van de onderneming gegroepeerd volgens oorsprong (passiefzijde) en aanwending (actiefzijde). De balans geeft een beeld van het vermogen van de onderneming op een bepaald ogenblik, terwijl de resultatenrekening een overzicht biedt van de opbrengsten en kosten van het boekjaar. Verschillende stakeholders hebben er belang bij dat de onderneming goed presteert. Zo zijn er de schuldeisers (zoals banken en leveranciers), die zekerheid willen dat de onderneming hen kan terugbetalen. De aandeelhouders willen graag informatie over de winstgevendheid van de onderneming en de werknemers zijn geïnteresseerd of het bedrijf kan blijven voortbestaan. Aan de hand van de balans en de resultatenrekening kan de liquiditeit, de solvabiliteit en de rendabiliteit van de onderneming worden nagegaan. Die indicatoren geven weer of de onderneming haar kortetermijn en langetermijnschulden kan betalen. Daarnaast geven ze ook aan hoe rendabel een onderneming is ten opzichte van andere ondernemingen of andere beleggingen. De prestaties van de onderneming moeten jaar na jaar opgevolgd en geëvalueerd worden. Op die manier krijgen de werknemers informatie, die ze kunnen gebruiken bij bijvoorbeeld loononderhandelingen. De activiteiten van de onderneming worden systematisch geregistreerd op rekeningen. Zo onderscheiden we actief, passief, kosten en opbrengstenrekeningen, die elk eigen boekingsregels hebben. Omdat actief en passiefrekeningen in de balans opgenomen worden, noemen we ze ook balansrekeningen. Van In 1

2 Boeken doen we best via een refertestempel of beredeneringsschema. Daarnaast kunnen we de boekingen ook registreren op grootboekrekeningen of T rekeningen. Zo kunnen we bijvoorbeeld makkelijk de btw verrekenen. De boekingen op de rekeningen laten de ondernemer toe op geregelde tijdstippen een balans en een resultatenrekening op te stellen. Daartoe moet hij eerst het resultaat integreren in de balans. Wanneer dat gebeurd is, kunnen de rekeningen gesaldeerd worden en kan daaruit de eindbalans opgesteld worden. Met de bedragen die in de balans voorkomen, worden nieuwe actief en passiefrekeningen geopend. Daarmee kan een nieuwe boekingsperiode van start gaan. Van In 2

3 Onderzoeksvraag 1 Waar haalt de onderneming haar geld vandaan? 1 Intro Op de website van Vlajo ( vind je één mogelijke oplossing. Welk? De leerlingen kunnen 100 euro lenen van Vlajo. Op het einde van het project moeten ze 105 euro terugbetalen. Kun je nog andere oplossingen bedenken? Probeer drie voorbeelden te bedenken. Ze zouden zelf geld in het project kunnen steken. Een andere mogelijkheid is om ouders en leraren te overtuigen om te investeren in het project. 2 Probleemstelling Welke financieringsbehoeften heeft een startende onderneming? Is de financieringsbehoefte anders voor een overnemer dan voor een startende ondernemer? Wijzigt de financieringsbehoefte tijdens het bestaan van een onderneming? Financier je het best met eigen vermogen of met vreemd vermogen? 3 Leerplandoelstellingen De leerlingen kunnen: de belangrijkste financieringsbronnen definiëren en tegenover elkaar afwegen(set 7). 4 VOETen LEREN LEREN De leerlingen: (informatieverwerving) 3 kunnen uit gegeven informatiebronnen en kanalen kritisch kiezen en deze raadplegen met het oog op te bereiken doelen; (informatieverwerking) 4 kunnen zinvol inoefenen en herhalen; 5 kunnen gegeven informatie onder begeleiding kritisch analyseren en samenvatten; (regulering van het leerproces) 8 kunnen onder begeleiding hun leerproces sturen, beoordelen op doelgerichtheid en zo nodig aanpassen. STAM De leerlingen: (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven; Van In 3

4 (kritisch denken) 13 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; (zelfredzaamheid) 24 maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken; (zorgvuldigheid) 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen; (zorgzaamheid) 26 gaan om met verscheidenheid; 27 dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de anderen. CONTEXTEN De leerlingen: (socio economische samenleving) 9 lichten de rol toe van ondernemingen, werkgevers en werknemersorganisaties in een nationale en internationale context. 5 Opdrachten Opdracht 1 Hoe financier je de start van een onderneming? A Lesstrategie Deze opdracht voeren de leerlingen bij voorkeur uit in duo s zodat ze kunnen overleggen. Daarna zou er een klassikale nabespreking moeten volgen. B Oplossingen Aan welke investeringen denken jullie bij de opening van een Italiaans restaurant? Hoe kunnen Iris en Peter dit financieren? Investeringen? Financiering? Eigen antwoord leerlingen Opdracht 2 Hebben overnemers een grotere financieringsbehoefte? A Lesstrategie Deze opdracht voeren de leerlingen bij voorkeur individueel uit. Daarna zou er een klassikale nabespreking moeten volgen. Van In 4

5 B Oplossingen 1 Verklaar met je eigen woorden: Door de vergrijzing en individualisering van de maatschappij zal het aantal bedrijfsoverdrachten toenemen. Het aantal kinderen per gezin neemt af zodat het vaak kan voorkomen dat een ondernemer geen opvolging heeft binnen het gezin. Bovendien is het tegenwoordig niet vanzelfsprekend dat de kinderen de zaak van de ouders overnemen. 2 Geef twee redenen waarom een startende overnemer meer startkapitaal nodig heeft dan een startende ondernemer. Wanneer men een bedrijf overneemt, moet men vaak ook betalen voor de klanten en de goede naam (goodwill). Een bestaand bedrijf heeft vaak al flink geïnvesteerd en dat moet vergoed worden. Wanneer men een eigen bedrijf start, bepaalt men zelf het investeringstempo. Opdracht 3 Wijzigt de financieringsbehoefte tijdens het bestaan van de onderneming? A Lesstrategie Deze opdracht voeren de leerlingen bij voorkeur individueel uit. Daarna zou er een klassikale nabespreking moeten volgen. B Oplossingen 1 Lees het artikel grondig en vul dan de tabel verder in. Fase Soort investering Toelichting Financieringsbron Startinvestering Uitbreidingsinvestering Vervangingsinvestering Financiële instellingen Start x x x Eventuele familieleden Aanzet tot groei x?? x Groei x x x x Volwassenheid x x x x Eigen inbreng Anderen Van In 5

6 2 Verklaar deze stellingen. a b c d Het ontbreken van constante inkomensstromen en de hoge uitgaven kunnen in de startfase leiden tot een uitholling van het startkapitaal. In de startfase laten de verkopen soms op zich wachten waardoor de eigenaar vooral het kapitaal moet aanspreken dat hij in de zaak heeft gestopt. In de startfase beschikt de onderneming over weinig zekerheden. Er zijn nog weinig activa, waardoor de banken bij terugbetalingsproblemen weinig waarborgen hebben. Door winstinhouding stijgt het eigen vermogen. De eigenaar heeft in principe recht op de winst die ingehouden wordt, waardoor die ingehouden winst tot het eigen vermogen behoort. De leencapaciteit kan verbeteren door het versterken van het eigen vermogen. Wanneer het eigen vermogen in verhouding tot het totale vermogen groter wordt, hebben de banken meer zekerheid dat zij bij betalingsproblemen/faillissement kunnen worden terugbetaald. Opdracht 4 Financier je het best met eigen of vreemd vermogen? A Lesstrategie Deze opdracht voeren de leerlingen bij voorkeur individueel uit. Daarna zou er een klassikale nabespreking moeten volgen. B Oplossingen 1 Noem drie andere verstrekkers van vreemd vermogen. Leveranciers die betalingsuitstel toestaan. De overheid aan wie de onderneming nog schulden heeft. Vrienden of familieleden van wie men geld leent. 2 Ga na of de volgende aspecten een voor of een nadeel zijn bij het financieren met eigen vermogen of vreemd vermogen. Motiveer je antwoord. a Dividenduitkering is fiscaal niet aftrekbaar. Dat is een nadeel van het financieren met eigen vermogen: als je dividenduitkering niet als kosten beschouwt, gaat de winst stijgen en moet je meer belastingen betalen. b Vreemd vermogen geeft geen recht op inspraak. Dat is een voordeel van het financieren met vreemd vermogen: in tegenstelling tot de aandeelhouders zullen banken en leveranciers (theoretisch) niet mee mogen beslissen. Van In 6

7 c Eigen vermogen moet enkel terugbetaald worden bij de stopzetting van de zaak. Dat is een voordeel van het financieren met eigen vermogen: vreemd vermogen moet je binnen een bepaalde termijn terugbetalen, eigen vermogen niet. d Rente op vreemd vermogen is fiscaal aftrekbaar. Dat is een voordeel van het financieren met vreemd vermogen: als je kosten stijgen, zal je winst dalen. Je moet dan minder belastingen betalen. e f Vreemd vermogen moet op de overeengekomen tijdstippen afgelost worden. Dat is een nadeel van het financieren met vreemd vermogen: een onderneming moet ervoor zorgen dat ze op het moment van de aflossing financiële middelen ter beschikking heeft. De vergoeding voor het eigen vermogen is afhankelijk van de winst. Dat is een voordeel van het financieren met eigen vermogen: de vergoeding van een lening moet je betalen, ongeacht of het goed of slecht gaat met het bedrijf. Dividenden (vergoeding EV) moet enkel betaald worden als er winst is. 6 To the point De financieringsbehoeften van een onderneming zijn afhankelijk van de aard van de onderneming en de fasen in het bestaan ervan. Het bedrag dat de eigenaar in de onderneming inbrengt, is het kapitaal van de onderneming. Als de onderneming later winst maakt, kan de ondernemer die winst geheel of gedeeltelijk in de onderneming laten. Kapitaal en overgedragen winst zijn bronnen van eigen vermogen. Ondernemingen hebben vaak zulke grote vermogensbehoeften/financieringsbehoeften dat de inbreng van één enkele eigenaar niet langer volstaat. In dat geval zal de onderneming haar toevlucht nemen tot een aandelenuitgifte. Elke aandeelhouder is mede eigenaar van de onderneming. Als er winst is, krijgt de aandeelhouder een dividend uitbetaald. Dat is zeker een voordeel in de startperiode, wanneer het resultaat een tijdje op zich laat wachten. Een nadeel van financieren met eigen vermogen is het feit dat de dividenduitkering niet fiscaal aftrekbaar is. Banken zullen maar bereid zijn geld aan de onderneming uit te lenen als het eigen vermogen voldoende groot is en er voldoende zekerheden zijn. Leningen moeten immers op de vervaldag terugbetaald worden. Bovendien moet er altijd interest op betaald worden, ook wanneer de beginjaren afgesloten worden met verlies. Een voordeel van financieren met vreemd vermogen is dat de kosten van het krediet fiscaal aftrekbaar zijn. Het eigen vermogen vormt de buffer voor de terugbetaling van het vreemd vermogen. Verstrekkers van vreemd vermogen zijn niet enkel kredietinstellingen, waarbij de onderneming een lening opneemt, maar ook al de andere schuldeisers, die de onderneming betalingsuitstel toestaan, zoals leveranciers en de overheid. Van In 7

8 7 Mindmap Van In 8

9 8 Oefeningen Oefening Kan ik als starter ook ergens financiële steun krijgen? A Lesstrategie Deze oefening voeren de leerlingen bij voorkeur individueel uit. Daarna volgt een klassikale nabespreking. B Oplossingen 1 Verklaar de volgende uitspraak met je eigen woorden: Als winkel speel je toch maar mooi voor bank. De leveranciers moeten in de beginperiode contant betaald worden en het vinden van klanten kan een tijdje op zich laten wachten. Een winkel moet in die periode zelf instaan voor de financiering van de zaak. 2 Ga op de website van Unizo op zoek naar de nodige informatie in verband met Starteo en vul de tabel verder aan. Voor wie is Starteo bedoeld? Voor welk soort investering? Wat is het minimum en maximumbedrag? Wat is de looptijd? Starteo richt zich tot de ondernemer die sinds minder dan vier jaar in hoofdberoep actief is en helpt de start van zijn onderneming te financieren, ongeacht in welke sector hij (is) (ge)start. De ondernemer kan de lening gebruiken voor de financiering van materiële, immateriële en financiële investeringen of voor de financiering van bedrijfskapitaal. Starteo wordt dus gebruikt in combinatie met een banklening. De aanvraag voor Starteo gebeurt immers ook via een financiële instelling. De ondernemer kan de lening ook gebruiken voor de financiering die met de overdracht van een onderneming gepaard gaat. De lening bedraagt voor starters maximaal en is bovendien beperkt tot: het bedrag van de lening die de bank zelf verstrekt; vier keer de eigen inbreng. Het minimumbedrag voor de lening is vastgelegd op Als de ondernemer de lening gebruikt voor een overname bedraagt de lening maximaal en is die beperkt tot: het bedrag van zijn bankkrediet; vier keer zijn eigen inbreng of 35 % van de beroepsinvestering (als het bedrag van de investering overschrijdt). De looptijd van de lening bedraagt 5, 7 of 10 jaar, afhankelijk van de aard van de investering. Van In 9

10 Wat zijn de voordelen? Rentevoet = de rentevoet van het begeleidende bankkrediet min 1,25 % Verminderde rentevoet van 3 % gedurende de eerste twee jaar Looptijd van 5, 7 of 10 jaar, afhankelijk van de aard van het project Mogelijkheid tot vrijstelling van terugbetaling van het kapitaal, volgens de aard van het project Een minimum aan waarborgen 3 Wat is het maximumbedrag dat Griet en Jo konden lenen? Maximum en beperkt tot: het bedrag van hun bankkrediet; vier keer hun eigen inbreng of 35 % van de beroepsinvestering (als het bedrag van de investering overschrijdt). 9 Check up Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra s die je maakte. Doelstelling Opdracht Oefening Extra Waarvan is de financieringsbehoefte afhankelijk? Waaruit bestaat het eigen vermogen van een onderneming? Waaruit bestaat het vreemd vermogen van een onderneming? Welke voor en nadelen heeft het financieren met eigen vermogen? Welke voor en nadelen heeft het financieren met vreemd vermogen? Direct De krantenartikels worden regelmatig geactualiseerd zodat het niet mogelijk is om een modeloplossing op te nemen. Lees het krantenartikel op en beantwoord dan deze vragen. 1 Welke evolutie stel je vast in verband met het kredietvolume? 2 Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het voor ondernemingen om financiële middelen te vinden? Van In 10

11 11 Persoonlijk woordenboek De leerlingen kunnen hier een lijst maken van begrippen die niet in de woordenlijst achteraan zijn opgenomen. 12 Action! Analyse van de financiering van een onderneming Aangezien steeds de meest recente jaarrekening op de methodesite staat, is het niet mogelijk om een modeloplossing te geven. Op vind je de jaarrekening van Lotus Bakeries. Bestudeer ze grondig. Beantwoord nadien de vragen. 1 Welke financieringsbronnen heeft Lotus Bakeries gebruikt? 2 Hoeveel aandelen werden er uitgegeven? 3 Hoeveel bedraagt het vreemd vermogen op lange termijn/korte termijn? 4 Wat is de resterende looptijd van de kredieten? 5 Hoeveel schulden worden gewaarborgd door zakelijke zekerheden? Evaluatiecriteria Analyse van de financiering van een onderneming Naam: Max. Score Opmerkingen Soorten financieringsbronnen Aantal aandelen Bedrag vreemd vermogen op lange termijn Bedrag vreemd vermogen op korte termijn Resterende looptijd kredieten Krediet met zakelijke zekerheden TOTAAL Interessante link in verband met steunmaatregelen: Van In 11