Samenvatting Economie Hoofdstuk 2

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 1534 woorden 1 februari keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Economie samenvatting hoofdstuk 2 Bedrijven kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld: Naar rechtsvorm Naar omvang Naar economische activiteit Naar rechtsvorm Elk bedrijf moet een bepaalde status hebben voor de staat. Zodat ze kunnen zien wie er verantwoordelijk is en voor de schulden opdraait. De wet kent verschillende juridische mogelijkheden waaruit bedrijven kunnen kiezen. Zo n mogelijkheid heet een rechtsvorm. Onder een rechtsvorm of ondernemingsvorm verstaan we de juridische vorm die aan een onderneming wordt gegeven. De rechtsvormen kunnen in twee worden verdeeld: 1. Hierbij is de eigenaar met hun gehele privé-vermogen aansprakelijk voor de schulden. (Boer). Deze soort heeft geen rechtspersoonlijkheid, dus geen scheiding tussen de bezittingen en schulden van de onderneming en van de eigenaar. 2. Deze heeft wel rechtspersoonlijkheid. Bij naamloze en besloten vennootschappen zijn de aandeelhouders de eigenaren. Gaat het bedrijf failliet, dan zijn de aandeelhouders niet aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Er is een duidelijke scheiding tussen de eigenaren en het eigenlijke bedrijf. Beperkt risico voor aandeelhouders. De eenmanszaak Het eigendom bij een persoon. (kan wel werknemers hebben) Het ondernemers risico ligt geheel bij de eigenaar. Sterk afhankelijk van de eigenaar. Bij overlijden of langdurige ziekte eigenaar is er wel risico voor het bedrijf. Ontbreken van een juridische scheiding tussen bedrijfs- en privé-vermogen kan problemen opleveren. De eigenaar en zijn/haar gezin kom in financiële problemen bij faillissement. Pagina 1 van 5

2 De vennootschap onder firma (VOF) Eigendom van een firma wordt gedeeld door twee of meer personen. (firmanten of vennoten) Geen scheiding tussen bedrijfs- en privé-vermogen, zodat de firmanten persoonlijk risico lopen, maar het risico is verdeeld over meerdere personen. Leiding is in handen van twee of meer personen, zodat er overleg gepleegd kan worden. De naamloze vennootschap (NV) Eigendom is van de aandeelhouders Aandeelhouders kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van het bedrijf, hoeveel aandelen ze ook hebben. Strikte scheiding tussen het vermogen van de eigenaren en het bedrijfsvermogen. De leiding van de onderneming berust niet bij de eigenaren maar bij professionals. Aandeelhouders kunnen hun stem laten horen, maar het eigendom is over zoveel aandeelhouders verspreid dat het weinig invloed heeft. De aandelen zijn makkelijk te kopen en verkopen omdat er een scheiding is tussen bedrijfs- en privévermogen. Hierdoor kunnen de bedrijven ook makkelijk aan vermogen kopen. De besloten vennootschap (BV) Heeft veel overeenkomsten met de NV. Scheiding tussen privé en zakelijk vermogen. Aandelen zijn bij een NV vrij verhandelbaar op de effectenbeurs die van een BV niet. Een beperkt aantal aandeelhouders, meestal vormen deze een groep. Namen van de aandeelhouders zijn opgetekend in een aandelenregister en overdracht van aandelen kan doorgaans alleen aan een beperkte groep plaatsvinden. Naar omvang Er zijn verschillende manieren om bedrijven in omvang te sorteren. Het aantal werknemers Grootte van de omzet Gezamenlijke beurswaarde van de uitstaande aandelen In de marktsector zijn de bedrijven die op winst gericht zijn. Het doel van de quartaire sector is de maatschappelijke dienstverlening tot stand brengen zonder winstoogmerk. (Overheid en nauw aan de overheid verbonden activiteiten, onderwijs en gezondheidszorg). De primaire sector bestaat uit landbouw, visserij en delfstofwinning. De secundaire sector uit de industrie, de openbare nutsbedrijven (energiebedrijven, waterleidingbedrijven) en de bouwnijverheid. De tertiaire sector bestaat uit de commerciële dienstverlening (banken, horeca en transportbedrijven). Een bedrijfskolom is de opeenvolging van economische activiteiten die nodig zijn om een bepaald product te maken. Het productieproces begint bij de oerproducent. Daarna loopt het product een aantal fasen van bewerking door om uiteindelijk bij de consument terecht te komen. Een bedrijfstak bestaat uit alle bedrijven die zich in dezelfde fase in de bedrijfskolom bevinden. Pagina 2 van 5

3 Veranderingen in de productiestructuur Binnen de structuur van bedrijfskolommen en bedrijfstakken hoeven bedrijven niet op hun plaats te blijven zitten: Verticale bewegingen; Dit zijn bewegingen binnen één bedrijfskolom. We onderscheiden hier integratie en differentiatie. Horizontale bewegingen; Dit zijn bewegingen van de ene bedrijfskolom naar de andere. We onderscheiden hier parallellisatie en specialisatie. Integratie is het samenvoegen van twee of meer opeenvolgende fasen van de bedrijfskolom in één bedrijf. Binnen een bedrijfskolom verticale beweging De bedrijfskolom wordt korter Verminderen van de onzekerheid Differentiatie is het afstoten van een bepaalde activiteit naar een voorgaande of een volgende fase in de bedrijfskolom. Tegenovergestelde van integratie verticale beweging De bedrijfskolom wordt langer Parallellisatie betekent dat een bedrijf producten uit andere bedrijfskolommen, die zich in hetzelfde stadium van bewerking bevinden, in zijn assortiment opneemt. Afzet is niet meer afhankelijk van een of enkele producenten Van de ene naar de andere bedrijfstak - horizontale beweging Branchevervaging (als de parallellisatie erg ver gaat) Specialisatie betekend dat een bedrijf zich gaat toeleggen op de productie van één of enkele producten binnen een bedrijfstak. Tegenovergestelde van parallellisatie horizontale beweging Meer vakkennis en groter assortiment Concentratie is het verschijnsel dat beslissingen over de productie van goederen en diensten door een steeds kleiner aantal bedrijven worden genomen. Concentratie betekend dat de economische macht bij steeds minder bedrijven terecht komt. Op welke manieren: Grotere bedrijven worden nog groter en kleinere bedrijven geven de strijd op. Grotere bedrijven hebben meer mogelijkheden om in te investeren, om onderzoek te doen en dergelijke. Kleinere bedrijven hebben die mogelijkheden in mindere mate. Zelfstandige bedrijven gaan in op nieuwe, grotere, onderneming. Dat kan door middel van fusies en/of overnames. Zelfstandige bedrijven gaan met elkaar samenwerken zonder hun zelfstandigheid te verliezen. Een van de meest gebruikte samenwerkingsvorm is het kartel. Fusie en overname Fusie: Als twee min of meer gelijkwaardige partners besluiten op te gaan in een nieuwe rechtspersoon. Overname: Een onderneming krijgt de meerderheid van de aandelen van een ander bedrijf. Dit kan met instemming maar ook gedwongen plaatsvinden. Door fusies en overnames kan een concern ontstaan - een bundeling van bedrijven die binnen een grotere eenheid als dochter of kleindochter hun plaats hebben. Pagina 3 van 5

4 Schaalvergroting Motieven voor schaalvergroting na fusie of overname: Kostenvoordeel Risicospreiding; doordat er meerdere bedrijven met verschillende producten in het bedrijf zitten zijn ze minder afhankelijk van de grillen van de markt. Afzet beter gegarandeerd Toegang tot de vermogensmarkt - dit is voor grote bedrijven makkelijker dan voor kleine. De grote bedrijven kunnen de kredietkraan dichtdraaien Research is makkelijker te financieren door grote bedrijven. Zonder voortdurende verbeteringen van de producten en het ontwikkelen van nieuwe kan het bedrijf zijn marktdeel niet handhaven. Als bedrijven voor de thuismarkt te groot worden kunnen ze naar het buitenland gaan. In het algemeen is een onderneming een multinational als zij in verscheidene landen vestigingen heeft. De motieven voor een bedrijf om in het buitenland te gaan opereren zijn, zijn gedeeltelijk dezelfde als die voor schaalvergroting in het algemeen Voor de multinational kunnen er nog motieven bij komen: Het profiteren van de lage lonen in het land van vestiging Het profiteren van de lage belastingen in het land van vestiging Het profiteren van lage transportkosten door dicht bij de afzetmarkt en de grondstoffen te gaan zitten Het omzeilen van beschermende maatregelen door de regering van een bepaald land. Een kartel is een samenwerkingsvorm tussen juridische zelfstandige ondernemingen met het doel de concurrentie te beperken. Concurrentie is niet altijd in het voordeel van bedrijven, het is moeilijk om aan de wensen van het publiek te voldoen en tegelijkertijd met een lage prijs te blijven komen. Daarom maken bedrijven soms afspraken waardoor er minder concurrentiedruk is voor de bedrijven. Dit is negatief voor de consument omdat die er gebaat bij is om lage prijzen te houden. Er zijn verschillende soorten kartels: Prijskartel; de bekendste. Ondernemers maken hierbij afspraken over de prijs. Boekhandels; een boek kost overal hetzelfde. Productiekartel; Ondernemers spreken af niet meer dan een bepaalde hoeveelheid te produceren. Het doel is de prijs hoog te houden door een beperkt aanbod. Rayonkartel; verdeelt de afzet geografisch om ervoor te zorgen dat men elkaar niet voor de voeten loopt. Voorwaardenkartel maakt afspraken voer kortingen, garantie en betalingsvoorwaarden. Bedrijven moeten eens per jaar een jaarverslag publiceren zodat zij aan de consumenten en banken etc. kunnen laten zien hoe ze het hebben aangepakt. Hier moeten deze drie dingen sowieso in voor komen: 1. de balans 2. de resultatenrekening 3. een toelichting op beide Een balans is een overzicht van bezittingen, schulden en eigen vermogen van een bedrijf op een bepaald tijdstip. Vaste activa; langer dan een jaar in gebruik. Gebouwen en machines. Vlottende activa; worden doorgaans in een jaar naar geld omgezet. Eigen vermogen; van NV s en BV s bestaat vooral uit het aandelenvermogen. Pagina 4 van 5

5 Langlopende schulden; hypotheken, leningen. Schulden die niet binnen een jaar terugbetaald hoeven te worden. Kortlopende schulden; binnen een jaar terugbetalen. Belastingschuld Een balans is altijd gelijk: de bedragen aan de activazijde (links) en aan de passivazijde (rechts) aan elkaar gelijk zijn. Dat komt door het eigen vermogen. Eigen vermogen = de bezittingen de schulden De solvabiliteit is de verhouding tussen het eigen vermogen en het totale vermogen. De liquiditeit is de verhouding tussen de vlottende activa en de kortlopende schulden. Deze twee dingen zijn allebei af te lezen uit een balans. Een resultatenrekening is een overzicht van opbrengsten en kosten en de daaruit voortvloeiende winst (of verlies) over een bepaalde periode. Toegevoegde waarde = omzet onderlinge leveringen Pagina 5 van 5