Samenvatting Economie Module 2; Een kwestie van ondernemen

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Module 2; Een kwestie van ondernemen Samenvatting door een scholier 2148 woorden 9 december ,1 25 keer beoordeeld Vak Economie Economie module 2. Een kwestie van ondernemen. Hst 1. Paragraaf 1. Ondernemen is een trend. Zo n 40 v/d 1000 mensen in Nederland zijn ondernemer. Ondernemen = het stellen van de juiste doelen, het organiseren, en vervolgens realiseren van die doelen. Ondernemen is ook: het combineren van de productiefactoren: arbeid, natuur en kapitaal. Met als doel: winst. Organisatie = een geordende groep mensen, die samenwerkt om bepaalde doelen te bereiken. Organisaties die naar winst streven zijn ondernemingen. Participanten: deelnemers van een organisatie/onderneming die daarvoor betaald krijgen. Winst moet gezien worden als de beloning voor de ondernemersactiviteiten, omdat een goede ondernemer: - Weet aan welke producten de mensen behoefte hebben. - De alternatief aanwendbare productiefactoren zo combineert dat de minst-schaarse middelen worden gebruikt. - Ondernemersrisico s inschat en ze niet uit de weg gaat. - Op basis van de voorgaande 3 punten een positief verschil tussen opbrengsten en kosten realiseert. Paragraaf 2. Als ondernemer heb je ook een maatschappelijke functie: je voorziet in maatschappelijke behoeften door goederen of diensten voort te brengen en deze te verkopen. Ondernemingen zorgen voor werkgelegenheid. Een betaalde baan biedt de werknemers inkomen. Werk geeft de mensen ook de kans om zichzelf te ontplooien, en zichzelf verder te ontwikkelen. Werk bied je ook de mogelijkheid om je nuttig te voelen en sociale contacten op te doen. bij het produceren maakt de onderneming gebruik van arbeid, kapitaal en natuur en ondernemerschap. Als beloning hiervoor ontvangen de eigenaren hun inkomen. Het maken van winst is een teken dat ze met hun productie op de goede weg zitten. Het kan ook gebeuren dat je totaal geen winst maakt, en het product dus niet aanslaat bij de mensen. Winst en verlies bepalen de manier waarop productiefactoren worden verdeeld over de productiemogelijkheden. Anders gezegd: winst en verlies sturen de toedeling of allocatie v/d Pagina 1 van 6

2 productiefactoren. Ondernemingen hebben een belangrijke verantwoordelijkheid voor het milieu. Ondernemingen doen steeds meer aan hun ethiek en politiek. Dit wil zeggen dat je politiek maatschappelijk moeten functioneren. De overheid oefent druk uit op de ondernemingen als het gaat om de emancipatie van tot nu toe achtergestelden. (denk aan beleid ten behoeve van het te werk stellen van minder geschikten of mindervaliden) Er is sprake van vermaatschappelijking van het ondernemerschap. Paragraaf 3. Je kunt de ondernemingsgrootte op een aantal manieren meten: - naar aantal werknemers - naar beurswaarde - naar omzet - naar toegevoegde waarde - naar bedrijfstakken Beurswaarde = aantal uitstaande aandelen keer (*) de beurskoers. Toegevoegde waarde = waarde die het bedrijf zelf toevoegt bij het maken van het product. Diensten van derden = zijn diensten geleverd door andere bedrijven, bijv. transport, verzekering. Bedrijfstak = een groep ondernemingen die sterk verwante producten maakt. Paragraaf 4. Een balans is een vermogensoverzicht op een bepaald moment. Het is een overzicht van bezittingen, schulden en het eigen vermogen. Eigen vermogen = bezittingen schuld. Begroting = Een overzicht van de verwachte opbrengsten, kosten en winst. Daarmee kan je berekenen of het financieel nog haalbaar is en voldoende winstgevend is. Resultatenrekening = een overzicht van kosten, opbrengsten en winst over een afgelopen periode. (in tegenstelling dus tot een begroting, die over de toekomstige periode gaat) Het nut van de administratie is: je hebt de gegevens van je eigen bedrijf. Het is nodig voor de belastingaangifte. Hoofdstuk 2. Paragraaf 1. Kosten = zijn alle noodzakelijke offers wil een ondernemer goederen kunnen produceren. Constante kosten = kosten die niet veranderen bij een verandering van productieomvang. Variabele kosten = kosten die wel veranderen bij een verandering van productieomvang. Proportioneel variabele kosten = kosten veranderen rechtevenredig met de productieomvang. Dus als de productieomvang met 25 % stijgt, stijgen de variabele kosten ook met 25 %. Constante en variabele kosten vormen samen de totale kosten. Zijn de totale kosten precies gelijk aan de omzet, dan heeft de onderneming het BEP bereikt. Het BEP geeft de productieomvang (=afzet) weer waarbij geen winst wordt gemaakt, of verlies geleden. Totale kosten = TK Totale opbrengsten = TO Pagina 2 van 6

3 Winst = TW Paragraaf 2. Als een onderneming nieuw personeel wil aannemen. Moeten ze aan de volgende dingen denken - Wat zijn de verwachte extra opbrengsten door een extra arbeidskracht? - Wat zijn de verwachte extra kosten door een extra arbeidskracht? Zijn de verwachte extra opbrengsten groter dan de extra kosten, dan zal hij de extra werknemer aannemen, want door deze beslissing stijgt de winst. Een werkgever moet met zijn werknemer goede afspraken maken. Er wordt een arbeidsovereenkomst gesloten. Hierin staan de arbeidsvoorwaarden: afspraken tussen werkgever en werknemer over de wederzijdse rechten en plichten bij het werk. De primaire arbeidsvoorwaarden gaan over de geldelijke beloning (hoogte van het loon, vakantiegeld, reiskosten, onkostenvergoedingen.) En de wijze van betaling, bijv. 1 keer per maand. In de secundaire arbeidsvoorwaarden staan de niet-geldelijke afspraken, zoals de werktijden, pauzes, werkomstandigheden, aard van het werk, scholing. Soms onderscheidt men nog apart de tertiaire arbeidsvoorwaarden. Het gaat dan om inspraak en medezeggenschap van de werknemers. Als je werkt voor een werkgever, is er altijd sprake van een individuele arbeidsovereenkomst. Hierin kunnen aanvullende afspraken in worden gezet. Collectieve arbeidsovereenkomst = voor alle werknemers in een bedrijfstak. De lonen worden regelmatig verhoogd. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt in: - Prijscompensatie. = loonsverhoging met hetzelfde percentage als de prijsstijging van consumptiegoederen, waardoor voor de werknemers de koopkracht op hetzelfde peil blijft. - Incidentele loonsverhoging = loonsverhoging voor een individuele werknemer, bijv. na het volgen van een cursus of vanwege een hogere functie. - Initiële loonstijging = (reële loonstijging). Loonsverhoging boven op de prijscompensatie, waardoor de koopkracht van de werknemers toeneemt. Met hun nieuwe loon kunnen zij meer goederen kopen dan voorheen. Paragraaf 3. Arbeidsproductiviteit stijgt voortdurend door innovaties. Dit zijn toegepaste vernieuwingen van producten of productieprocessen. Investeren = het aanschaffen van nieuwe kapitaalgoederen. Daarin maken we het volgende onderscheid: - Bij breedte-investeringen blijft de verhouding tussen arbeid en kapitaal gelijk. - Bij diepte-investeringen verandert de verhouding tussen arbeid en kapitaal ten gunste van het kapitaal. Er is dan een stijging van de kapitaalintensiteit: de verhouding kapitaal ten opzichte van arbeid stijgt. Vaak staat een ondernemer voor de moeilijke keus wel of niet een aantal nieuwe kapitaalgoederen aan te schaffen. Zo n aanschaf leidt tot hogere (constante) kosten. Het BEP komt dan hoger te liggen: de onderneming moet meer omzet maken om de kosten terug te verdienen. Dat is in de bestaande situatie vaak niet mogelijk. Doordat ook andere ondernemers dit probleem hebben, zien we steeds meer vaker schaalvergroting optreden, ofwel vergroting van de productiecapaciteit. Een ondernemer kan zijn schaal vergroten door te investeren in nieuwe machines. Hij kan de grotere schaal ook bereiken door met een Pagina 3 van 6

4 andere onderneming te fuseren. Fusie is het samengaan van voorheen zelfstandige ondernemingen. De bedrijven zijn dan ongeveer even groot. Is 1 van beide bedrijven veel groter, dan spreken we van een overname. Voordelen van schaalvergroting zijn: - Door het uitgeven van nieuwe aandelen of het aangaan van een lening heeft de grote onderneming de mogelijkheid een groot vermogen aan te trekken, waardoor uitbreiding gefinancierd kan worden. - Meer interne specialisatie, hierdoor stijgt de productiviteit. - De kosten van nieuw aangeschafte grote of geavanceerde machines zijn relatief laag, doordat zij bij deze bedrijfsgrootte beter worden benut. - Er worden grotere hoeveelheden grondstoffen en dergelijke ingekocht, waardoor kortingen bedongen kunnen worden. Ook kan de onderneming de grondstoffen en halffabrikaten zelf gaan produceren. - Beter gebruik van grote afzetmarkten. Nadelen van schaalvergroting zijn: - Grote afstand tussen eigenaren, leiding en uitvoerend personeel, die ieder hun eigen belangen zullen nastreven. - Grotere bedrijven zijn genoodzaakt een groter administratief apparaat op te zetten, en hebben meer verplichtingen op het gebied van arbeidsrecht en milieu. Dit alles brengt extra kosten mee. Om de nadelen niet tegen te komen als je op grotere schaal gaat, moet je zorgen dat de organisatie platter gaat. Op de organisatie kan worden opgesplitst in zelfstandige divisies. Ondernemingen specialiseren zich bijv. op een bepaald artikel of onderdeel in de productieketen. Hoofdstuk 3. Paragraaf 1. Letterlijk betekent marketing: market getting, het verkrijgen van de markt. In het vak economie bedoelen we met marketing: het maken en uitvoeren van plannen voor het vergroten of behouden van de afzet. Een marktsegment bestaat uit een aantal afnemers van een bepaald product die min of meer gelijke wensen en behoeften hebben. Doelgroep = is een groep van een bepaalde leeftijd, waar de producent inspeelt op hun wensen. Bij de marktbenadering spelen 4 factoren een belangrijke rol. Samen vormen ze de marketing mix. De marketing mix bestaat uit de zogenoemde 4 P s. Dit zijn de volgende. - product - prijs - plaats - promotie De extra P die soms ook gebruikt wordt is de P van het personeel. Productdifferentiatie = een duidelijk verschil in kwaliteit aanbrengen. Homogeen product = hetzelfde, geen verschil. Heterogeen product = wel verschil, niet hetzelfde. De prijs is het bedrag dat de consument moet betalen. Bij het maken van keuzes en het nemen van koopbeslissingen letten de consumenten vooral op de kwaliteit-prijs-verhouding. Een 2e kenmerk van de consumenten is dat ze bij een lagere prijs van een Pagina 4 van 6

5 product, meestal een grotere hoeveelheid kopen. Bij veel concurrentie geldt: de markt maakt de prijs, iedere producent ziet zich genoodzaakt deze prijs voor zijn product te vragen. Soms legt de overheid een bepaalde prijs op. Zij heeft het recht minimumprijzen of maximumprijzen voor te schrijven. De producent is verplicht zich hieraan te houden. De kostprijs: de kosten om 1 product te produceren en te verkopen, varieert: we noemen dit prijsdifferentiatie. Prijsdiscriminatie = het toepassen van verschillende prijzen voor hetzelfde product op basis van verschillen tussen de afnemers. Onder plaatsbeleid verstaan we het vaststellen van de optimale vestigingsplaats en van de plaats in de bedrijfskolom. (Waar kan ik mijn product het beste aanbieden.?) Bij een keuze van een vestigingsplaats in een stad, kun je ook nog denken aan een andere P. die van parkeren. Is er genoeg parkeergelegenheid? Een bedrijfskolom is de weg van oerproducent naar de consument. De bedrijfskolom geeft een overzicht van alle geledingen die een product doorloopt, van grondstof tot en met eindproduct. Arbeidsverdeling is een belangrijk middel, om de productiviteit te verhogen. Een geleding bestaat uit bedrijven die zich met hetzelfde onderdeel van het productieproces bezighouden. Bedrijven uit dezelfde geleding vormen samen een bedrijfstak. Bij de keuze van het communicatiemiddel stelt de producent zich de vragen: - Wat is mijn doelgroep? - Welke boodschap heb ik voor mijn doelgroep? - Met welk medium kan ik de boodschap het beste naar mijn doelgroep verzenden? - Wat zijn de kosten en (indirecte) opbrengsten? Massacommunicatie = via de tv, kranten en tijdschriften. Persoonlijke communicatie = een boodschap voor een individuele koper. Gratis reclame = free publicity. Reclame beïnvloedt de mening van de personen. Paragraaf 2. Een onderneming heeft een bepaalde rechtsvorm: de ondernemingsvorm. Rechtspersoon zijn wil zeggen dat de onderneming zelf drager is van rechten en plichten. Eenmanszaak = onderneming waarin 1 persoon, de eigenaar, de leiding heeft en hoofdelijk aansprakelijk is voor de schulden van de onderneming. Dit laatste wil zeggen dat hij bij een faillissement resterende schulden uit zijn privé vermogen moet betalen. Grote kans dat hij dan zelf ook failliet gaat. Een vennootschap onder firma = een onderneming waarin 2 of meer personen een bedrijf voeren onder 1 gemeenschappelijke naam. De vennoten van de VOF zijn samen eigenaar van 1 onderneming. De vennoten zijn ieder zowel met hun zakelijk vermogen als met hun privé vermogen aansprakelijk voor alle schulden van de VOF. Als 1 persoon het niet zou kunnen betalen, dan is de ander daar ook verantwoordelijk voor, die moet het dan betalen. Een naamloze vennootschap (NV) is een onderneming met een in aandelen verdeeld eigen vermogen. De NV laat aandeelbewijzen drukken. Wie mede-eigenaar van de NV wil worden, doet dat door aandelen te kopen. Op deze manier verwerft de NV het benodigde eigen vermogen. Een NV heeft een publicatieplicht van de jaarrekening (bestaande uit balans, de resultatenrekening en een toelichting. De aandeelhouders van de NV zijn de eigenaren van de onderneming dit heeft gevolgen: - voor de zeggenschap Pagina 5 van 6

6 - Voor de winstuitkering. De zeggenschap: De aandeelhouders hebben de officiële zeggenschap over de onderneming. De dagelijkse beslissingen worden genomen door de directie. Minimaal 1 x per jaar komen de aandeelhouders bij elkaar. Hier worden dan belangrijke besluiten genomen, en wordt de directie benoemd. De winstuitkering: De winst (na aftrek van de vennootschapbelasting) van de NV kan als dividend aan de aandeelhouders worden uitgekeerd. Meestal wordt de winst maar gedeeltelijk aan de aandeelhouders uitgekeerd. De winst die niet wordt uitgekeerd, staat in 1 of meer aparte posten als reservering op de balans. Het vermogen wordt dan gereserveerd voor bijv. een toekomstige investering. De besloten vennootschap (BV) komt op veel punten overeen met de NV. Overeenkomsten zijn onder andere: - Het vermogen is in aandelen verdeeld. - Er is officieel een scheiding tussen eigendom en dagelijkse leiding. - De structuur van de balans is hetzelfde: het eigen vermogen bestaat uit de posten Aandelenvermogen en de Reserveringen. Er zijn ook verschillen. Deze worden veroorzaakt door het besloten karakter van de BV. (in vergelijking met het open karakter van de NV, waarvan iedereen aandelen kan kopen.) Verschillen zijn: - BV geeft geen aandelenbewijzen uit. - De aandelen staan op naam en zijn niet vrij verhandeld. - De publicatieplicht van de BV is zeer beperkt. Paragraaf 3. Sociaal jaarverslag = een rapport waarin wordt gerapporteerd over de mensen en hun belangen in de onderneming. (Personeelsstatuut, ondernemingsraden, arbeidsvoorwaardenoverleg). Ondernemingen met meer dan 35 werknemers, moet een ondernemingsraad hebben. De OR heeft als bevoegdheden, onder andere bespreking van de gang van zaken in de onderneming, uitbrengen van advies, medebeslissingsrecht over arbeidsvoorwaarden enz. Milieuverslag = hierin probeert men te becijferen welke positieve en negatieve invloeden de onderneming gedurende het verslagjaar heeft gehad op het milieu. Pagina 6 van 6