Aansprakelijkheid, risico en onderneming: Europese en Zuid- Afrikaanse perspectieven

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Aansprakelijkheid, risico en onderneming: Europese en Zuid- Afrikaanse perspectieven"

Joanna de Groot
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Redactie: Michael Faure Johann Neethling Aansprakelijkheid, risico en onderneming: Europese en Zuid- Afrikaanse perspectieven INTERSENTIA METRO

2 XV INHOUDSOPGAVE Michael Faure & Johann Neethling INLEIDING V 1. Recente ontwikkelingen als aanleiding voor dit boek V 2. Ius Commune perspectief VII 3. Structuur VII 4. Korte voorstelling van de auteurs en hun bijdragen VIII 5. Wetenschappelijk kader XI 6. Dankwoord XII INHOUDSOPGAVE XV LlJST VAN AFKORTINGEN XXI LlJST VAN AUTEURS XXIII Deel I. Inleiding J. Spier APOCALYPTISCHE SCENARIO'S. DE PRIJS VAN DE ONZEKERHEID NA DE AANSLAGEN IN DE VERENIGDE STATEN OP 11 SEPTEMBER 2001 EN DE DAAROP VOLGENDE ECONOMISCHE ELLENDE 3 1. Anticiperen op de verschrikkingen van een nieuwe eeuw? 3 2. Het dogma van de volledige schadevergoeding 3 3. De molensteen der terugwerkende kracht 6 4. Oplossingen voor het probleem der terugwerkende kracht 9 5. De brug van verleden naar heden 9 6. Spelen met vuur: de hypotheek der onwetenheid 13

Spier APOCALYPTISCHE SCENARIO'S. DE PRIJS VAN DE ONZEKERHEID NA DE AANSLAGEN IN DE VERENIGDE STATEN OP 11 SEPTEMBER 2001 EN DE DAAROP VOLGENDE ECONOMISCHE ELLENDE 3 1.

3 Inhoudsopgave 7. Een rol voor de overheid? De grenzen der aansprakelijkheid en de noodzaak van een fundamentele herbezinning Spreidingsmechanismen en andere hulpmiddelen De tijd dringt Niet alleen het aansprakelijkheidsrecht telt 19 Frits Strain k ONRECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD EN SCHADEVERGOEDING Overheidsaansprakelijkheid Intermezzo I: de verhouding burgerlijke rechter- bestuursrechter Intermezzo II: de ontwikkeling van de onrechtmatige overheidsdaad De positie van de vergunninghouder Aansprakelijkheid van de overheid naast die van de vergunninghouder? Samenvatting 34 Deel II. Aansprakelijkheid van nieuwe risico's Michael Faure & Ton Hartlief AANSPRAKEUJKHEID EN VERZEKERING VOOR NIEUWE RISICO'S Inleiding Uitgangspunten Gebruik aansprakelijkheidsrecht optimaliseren Focussen op de hoofdlijnen Uitdijend aansprakelijkheidsrecht problemarisch? Maar: specifieke problemen Samenvattend: waar mogelijk, optimaliseren Optimaliseren regulering Bevorderen verzekerbaarheid door optimaliseren aansprakelijkheids recht Uitgangspunt: de facto verzekerbaarheid Gebrekkige risico-inschatting? Retro-actieve aansprakelijkheid: onverzekerbaar Afwenteling van causaliteitsonzekerheid Verzekerbare aansprakelijkheid vanuit perspectief van verzekeraars Risicodifferentiatie: absolute noodzaak Verplichte verzekering gewenst? Aanpassing: dekkingssystematiek Alternatieven voor aansprakelijkheidsverzekering Afkalving sociale zekerheid en toenemende claimcultuur 55

Intermezzo I: de verhouding burgerlijke rechter- bestuursrechter 25 3. Intermezzo II: de ontwikkeling van de onrechtmatige overheidsdaad 26 4. De positie van de vergunninghouder 29 5.

4 XVII Inhoudsopgave 7.2. Terugkeer naar sociale zekerheid? Interventie vanuit collectieve middelen? Schadefonds Directe verzekering als wenkend alternatief? Randvoorwaarden Verplichte directe verzekering of first party verzekering? Concurrentiebeleid noodzakelijk! Informatiepolitiek Resultaat: een combinatie van juridische instrumenten Aanbevelingen 67 Johann Neethling AANSPREEKLIKHEID VIR 'NUWE' RISIKO'S: MOONTLIKHEDE EN BEPERKINGE VAN DIE SUID- AFRIKAANSE DEUKTEREG Inleiding Suid-Afrikaanse reg: moontlikhede en beperkinge Inleidende opmerkings Skuldgrondslag Skuldlose grondslag Besondere gevalle Vervaardigersaanspreeklikheid Persoonlike dataprosessering Toekomsblik Inleiding Howe Wetgewer Inleiding Algemene beginsel Slotsom 91 Dimitri Droshout DE RELATIE TUSSEN VERSCHILLENDE VERGOEDINGSREGEUNGEN INZAKE PERSOONSSCHADE. OVER HET INTRIGERENDE SAMENSPEL TUSSEN ONRECHTMATIGE DAAD, HETBIJZONDER REG/ME TER VERGOEDING VAN ZWAKKE WEGCEBRUIKERS EN SOCIALE ZEKERHEIDSPRESTAT1ES 93 Inleiding Historisch Diverse vergoedingsregelingen Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht Vergoeding van zwakke weggebruikers Sociale zekerheid 107

Resultaat: een combinatie van juridische instrumenten 65 10. Aanbevelingen 67 Johann Neethling AANSPREEKLIKHEID VIR 'NUWE' RISIKO'S: MOONTLIKHEDE EN BEPERKINGE VAN DIE SUID- AFRIKAANSE DEUKTEREG 71 1.

5 YVITI Inhoudsopgave Ziekteverzekering Geneeskundige verzorging Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen Arbeidsongevallen en beroepsziekten Samenloop tussen de verschillende vergoedingsregelingen Volledige vergoeding van dezelfde schade als bovengrens Samenloop met prestaties in het kader van de sector ziekteverzekering (medische zorgen en arbeidsongeschiktheid) Samenloop met prestaties in het kader van de sector arbeidsongevallen en beroepsziekten Samenloop met vergoedingen op basis van het bijzondere regime ter bescherming van de zwakke weggebruiker Slotbeschouwing 125 Peter Havenga NUWE RISIKO'S IN SUID-AFRIKA: VERSEKERING EN ALTERNATIEWE VERGOEDINGSMEGANISMESASANTWOORDDAAROP Inleiding Versekering Alternatiewe vergoedingsmeganismes Wet op Herversekering van Skade en Verliese 56 van Padongelukfondswet 56 van 19% Omgewingsbewaringwetgewing Kernenergie Gevolgtrekking 143 Deel III. Mogelijkheden en beperkingen van het strafrecht en andere instrumenten tot voorkoming van nieuwe risico's Gerard Mols VOEDSELVEIUGHEID EN STRAFRECHT EEN BESCHOUWING OVER VOEDSELVEIUGHEID EN STRAFRECHT MEDE AAN DE HAND VAN HET ONTWERP KADERWET DlERVOEDERS Inleiding Voedselveiligheid: wat wordt eronder verstaan? De rol van de overheid Uitgangspunten van beleid Het voorzorgsbeginsel Implementatie in de Nederlandse wetgeving De rol van het strafrecht Totbesluit 160

Samenloop met prestaties in het kader van de sector ziekteverzekering (medische zorgen en arbeidsongeschiktheid) 118 3.

6 XIX Inhoudsnp^avc Gerhard Kemp TOEREKENING, SANKSIONERING EN STRAFREGTEUKE AANSPREEKLIKHEID VAN REGSPERSONE IN SUID-AFRIKAANSE PERSPEKTIEF Probleemstelling Strafregtelike aanspreeklikheid van regspersone Korporatiewe misdaad: Hoehanteer die strafreg dit? Inleiding Die owerheid se tradisionele reaksie op korporatiewe misdaad in Suid-Afrika Afwykings van die konvensionele strafregtelike benadering in Suid-Afrika Die dekriminalisering van die Wet op Beslote Korporasies Multidissiplinere benadering ter bekamping van korporatiewe misdaad Slotopmerkings 171 Gerrit van Maanert NIEUWE EN OUDE RISICO'S VAN HET GEBRUIK VAN STRAFVORDERLIJKE MAATREGELEN. SCHADEVERGOEDING BIJ RECHTMATIGE DAAD? Schadevergoeding bij achteraf ongegronde verdenkingen Inleiding Schadevergoeding op basis van rechtmarige overheidsdaad Achteraf ongegronde verdenkingen bij politieoptreden Strengere criteria bij schadevergoeding wegens ten onrechte ondergane voorlopige hechtenis Wettelijke regeling van achteraf ongegronde vrijheidsbeneming Een voorbeeld: De Begaclaim van Joep van den Nieuwenhuyzen Evaluatie van de rechtspraak Wat rechtmatig tot stand is gekomen kan niet achteraf onrechtmatig worden Schadevergoeding voor voorlopige hechtenis in Frankrijk Schadevergoeding bij preventieve hechtenis in Duitsland Recht op schadevergoeding bij achteraf ongefundeerde hechtenis en andere strafvorderlijke maatregelen Schadevergoeding voor niet-verdachten Niet-verdachten die in hun belang worden getroffen Toevallig in de weg lopende burgers Evaluatie van de rechtspraak ten aanzien van niet-verdachten Egalite-situaties moeten anders behandeld worden dan strafvorderlijke gevallen Verschil tussen strafvorderlijke situaties en egalite-situaties 196

Die owerheid se tradisionele reaksie op korporatiewe misdaad in Suid-Afrika 168 4. Afwykings van die konvensionele strafregtelike benadering in Suid-Afrika 168 4.1. Die dekriminalisering van die Wet op Beslote Korporasies 168 4.

7 Inhoudsopgave 3.2. Uitzonderlijke risico's; responsabilite pour risque Conclusies Drie categoriesn van rechtmatig overheidsoptreden waar compensatie gebodenis Voorstellen tot verandering Nieuwe en oude risico's 201 Gerhard Erasmus PRIVAAT REMEDIES EN RUIMTE: PUBLIEKREGTELIKE EN VOLKEREGTELIKE TENDENSE EN INVLOEDE Inleiding Die aard van die publiekreg: watter verskille? Watter soort staat? Watter soort burgerskap? Die internasionale samelewing as 'n regsorde Konklusie 216 Stefan Ubachs MlLIEUHEFFINGEN VERSUS ANDEREINSTRUMENTEN TER VOORKOMING VAN MIUEURISICO'S? Inleiding Keuze van instrumenten Regelgeving Verhandelbare vergunningen Belastingen Maatregelen in de sfeer van directe belastingen Indirecte belastingen: milieuheffingen Karakter van de Nederlandse milieuheffingen Effectiviteit van milieubelastingen Ecologische effecten van het nieuwe Nederlandse systeem Conclusie 229

Die aard van die publiekreg: watter verskille? 205 3. Watter soort staat? 208 4. Watter soort burgerskap? 212 5. Die internasionale samelewing as 'n regsorde 214 6.

Vergelijkbare documenten

3 Onrechtmatige overheidsdaad

Monografieen Privaatrecht 3 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange Vierde druk Deventer - 2005 Inhoud VERKORT AANGEHAALDE