Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders

Transcriptie

1 Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders Peter VERSCHELDEN Accountant Moore Stephens Verschelden, Accountants en Belastingconsulenten Bedrijfsrevisor Moore Stephens Verschelden, Bedrijfsrevisoren Peter MEEUWSSEN Joke LAURIJSSEN Moore Stephens Verschelden, Accountants en Belastingconsulenten Sociale Praktijkstudies nr Stof bijgehouden tot oktober 2010.

2 Verantwoordelijke uitgever : Hans Suijkerbuijk 2011 Wolters Kluwer Belgium NV Ragheno Business Park Motstraat 30 B-2800 Mechelen Tel. (0200) fax (0800) info@kluwer.be Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN D/2011/2664/546 BP/SPS-BI11003

3 Inhoudstafel Hoofdstuk 1 Algemene beginselen van de aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders 1 1. Hoofdregel 1 2. Uitzondering: persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurders en zaakvoerder 2 3. Uitzondering: commanditaire vennootschap op aandelen 3 4. Burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid 3 5. Individuele aansprakelijkheid, aansprakelijkheid in solidum en hoofdelijke aansprakelijkheid 5 6. Contractuele en extracontractuele aansprakelijkheid 5 Hoofdstuk 2 Burgerlijke aansprakelijkheid van de bestuurder of zaakvoerder 7 1. Gronden van aansprakelijkheid 7 I. Overzicht 7 II. Fouten of tekortkomingen in het bestuur 8 III. Overtreding van de statuten of van het Wetboek van Vennootschappen 10 IV. Onrechtmatige daad 13 V. Kennelijk grove fout bij faillissement 16 VI. Specifieke vormen van aansprakelijkheid bij overtreding van bepaalde artikels uit het vennootschapsrecht 19 A. Inleiding 19 B. Quasi-inbreng 19 C. Kapitaalverhoging 20 D. Belangenconflicten 21 E. Neerlegging van de jaarrekening 21 F. Ondernemingen in moeilijkheden 21 G. Omzetting van de vennootschap 22 H. Fusie en splitsing 23 I. Ontbinding van de vennootschap 23 Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders V

4 AANSPRAKELIJKHEID VAN BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS VII. Oprichtersaansprakelijkheid 23 A. Oprichtersaansprakelijkheid wegens kennelijk ontoereikend kapitaal 23 B. Andere vormen van oprichtersaansprakelijkheid Instellen van de aansprakelijkheidsvordering 26 I. Wie kan de aansprakelijkheidsvordering instellen? 26 II. Tegen wie kan de aansprakelijkheidsvordering worden ingesteld? 26 III. Gewone vennootschapsvordering 27 IV. Vennootschapsvordering van de minderheidsaandeelhouders 27 A. Achtergrond 27 B. Voorwaarden voor het instellen van de minderheidsvordering 28 C. Grondslagen van aansprakelijkheid 30 D. Procedure 30 V. Individuele aansprakelijkheidsvordering van een aandeelhouder 31 VI. Aansprakelijkheidsvordering door de schuldeiser 31 VII. Aansprakelijkheidsvordering door de curator Einde van de aansprakelijkheid 32 I. Kwijting of decharge 32 II. Dading 34 III. Verjaring 34 IV. Ontslag Verzekering van de aansprakelijkheid Afwentelen van aansprakelijkheid 36 I. Exoneratieclausule 36 II. Vrijwaringsovereenkomst 36 Hoofdstuk 3 Strafrechtelijke aansprakelijkheid van de bestuurder of zaakvoerder Algemene principes 39 VI Kluwer

5 INHOUDSTAFEL 2. Inbreuken van gemeen recht 40 I. Oplichting en misdrijven gelijkgesteld met oplichting 40 II. Valsheid in geschrifte, valse jaarrekening, gebruik van valse stukken Inbreuken op het Wetboek van Vennootschappen Overtredingen van andere wetten 43 I. Algemeen 43 II. Milieurecht 44 III. Sociaal strafrecht 45 IV. Boekhoudrecht 45 V. Fiscaal strafrecht 46 VI. Financieel strafrecht 46 VII. Faillissementswetgeving 47 VIII. Misbruik van vennootschapsgoederen 48 A. Juridische basis 48 B. Grondslag 49 C. Voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid en vzw's 49 D. Bestanddelen van het misdrijf Hoedanigheid van de dader Gebruik van de goederen of van het krediet van de rechtspersoon De dader(s) wisten dat zulks op betekenisvolle wijze in het nadeel was van de rechtspersoon én van die van zijn schuldeisers of vennoten Gebruik voor persoonlijke rechtstreekse of indirecte doeleinden Bedrieglijk opzet 51 E. Bestraffing 51 F. Procedure 51 G. Voorbeelden 52 IX. Anti-corruptiewet Burgerlijke sancties bij strafrechtelijke veroordelingen Strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen 54 I. Algemeen 54 Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders VII

6 AANSPRAKELIJKHEID VAN BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS II. Voorwaarden voor aansprakelijkheid 54 A. Materiële toerekening 54 B. Morele toerekening 55 III. Toepassingsgebied 56 A. Vennootschappen én verenigingen 56 B. Vallen buiten het toepassingsgebied 56 C. Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid 57 IV. Invloed op de aansprakelijkheid van de fysieke persoon 57 V. Sancties 58 VI. Burgerrechtelijke gevolgen 59 VII. Voorlopige maatregelen ten aanzien van rechtspersonen 60 VIII. Verval van de strafvordering 60 Hoofdstuk 4 Verbod tot uitoefening van het bestuursmandaat Algemeen Beroepsverbod volgt niet meer automatisch op veroordeling Toepassingsgebied 63 Hoofdstuk 5 Rechtspraak Gewone bestuursfouten Overtredingen van het Wetboek van Vennootschappen of van de statuten Kennelijk grove fout bij faillissement Oprichtersaansprakelijkheid Instellen van de vordering Kwijting 72 Bijlage Juridische basis 73 I. Burgerlijk wetboek 73 II. Strafwetboek 73 III. Wetboek van vennootschappen 76 A. NV (Naamloze Vennootschap) 76 VIII Kluwer

7 INHOUDSTAFEL B. Comm. VA (Commendataire Vennootschap op Aandelen) 82 C. BVBA (Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid) 82 D. CVBA (Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid) 85 Reeds verschenen Sociale Praktijkstudies 87 Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders IX