Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten

Transcriptie

1 Radboud University Medical Centre Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten Bert van der Reijden, PhD Laboratorium voor Hematologie Afd Laboratoriumgeneeskunde Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen, Nederland SKML Congres De juiste score Ede, 11 juni 2013 Radboud University Medical Centre

2 Overzicht presentatie moleculaire diagnostiek Relevantie moleculaire diagnostiek Typen bepalingen per ziektebeeld EQAs moleculaire diagnostiek - MODHEM Overgang EQAs naar SKML MUSE Toekomst genetische diagnostiek

3 Van chromosoomafwijking naar fusiegen bij leukemie Blood 1993: Blood 1995:

4 Impact mutaties op overleving acute myeloide leukemie 525 patienten met AML, leeftijd jr 10% CBFB-MYH11 Chemotherapie 10% hoog EVI1 Chemo + allo transplantatie TRM 25%

5 Moleculaire diagnostiek bij acute myeloide leukemie M 0% 100% 10% 1% 0.1% 0.01% 0.001% % P1 P1 P2 P2 Fusiegendetectie met PCR Puntmutaties: PCR sequentie-analyse Verstoorde genexpressie: real time PCR

6 Chronische myeloide leukemie: van mutatie naar doelgerichte therapie 22 t(9;22) BCR ABL >98%: Philadelphia chromosoom BCR-ABL fusiegen BCR-ABL ATP Tyrosine kinase BCR-ABL Constitutief actief Proliferatie - overleving signaal Celdeling Apoptose Anti-apoptose Imatinib 5-jaars overleving van 60% naar 95% met Imatinib

7 Minimale restziektedetectie bij chronische myeloide leukemie BCR-ABL Kwantificeren over 5 log, gevoeligheid 1 op

8 JAK2 V617F mutatie bij myeloproliferatieve aandoeningen: snellere diagnose Perifeer bloed Beenmerg Polycythemia vera Toename hematocriet Hypercellulair beenmerg Incidentie 95% Essentiële trombocytose Toename trombo s perifeer bloed Toename megakaryocyten in BM Primaire myelofibrose Botvorming, collageen fibers in BM Leuko-erythroblastisch bloedbeeld 55% 55% Identieke puntmutatie: JAK2 c.1848g>t, V617F Detectie met PCR Stellen definitieve diagnose lastig, tijdrovend

9 1996: MODHEM Moleculaire Diagnostiek Hematologische Maligniteiten Richtlijnen en randvoorwaarden Implementatie moleculaire diagnostiek 5 kwaliteitsrondzendingen per jaar alle relevante assays

10 >40 deelnemende centra (Nederland, Belgie, Zwitserland)

11 Webbased MODHEM EQAs Resultatenbestanden downloaden Data én controles invullen Bestanden uploaden Onafhankelijke review + vergadering Methode, Resultaten, Interpretatie Rapporten terug naar deelnemers 2x jaar algemene vergaderingen

12 MODHEM scoresysteem Punten voor methode, resultaat, interpretatie A: geen puntenaftrek, 10 punten B: -1 C: -3 D: -5 A : geen opmerkingen B : op lange termijn negatief effect op kwaliteit van resultaten C : negatief effect op de kwaliteit van resultaten D : substantieel negatief effect op kwaliteit van resultaten, onmiddelijk ingrijpen nodig

13 MODHEM scoresysteem 47 foutscores B: Naam controlegen ontbreekt Matige labeling agarosegel C: Extrapoleren D: Vals positief/negatief resultaat Geen positieve/negatieve controle Geen verdunningsreeks

14 Valkuilen moleculaire leukemiediagnostiek Monsterverwisseling Kwalititeit RNA/DNA Besmettingen Input onvoldoende Calibrator Verdunningsreeks

15 Minder foutscores: juiste methodes, interpretatie Erg tijdrovend Wel intensieve scholing Verbetering in scores Nauwelijks foutenscores voor Verdunningsreeksen Calibratoren Inputcontrole Berekeningen Interpretatie Wel score voor Vals positieve/negatieve resultaten

16 Veranderingen beoordeling EQA leukemie: SKML/IMCD Uitvoerige review niet meer nodig BCR-ABL, AML pakket, JAK2, APL Het resultaat telt Uitzondering Hoge EVI1 expressie bij AML 1 bepaling bij diagnose: transplantatie Calibrator is SKOV3 cellijn Qbase: resultaat telt Statistiek: score tov rest longitudinaal

17 Implementatie MUSE bij moleculaire leukemiediagnostiek EVI1 CBFB-MYH11 Correct = 2 Vals positief/negatief = -2 Correct = 2 Foutieve kwantiteit = 0 Vals positief/negatief = -2 JAK2 V617F Correct = 2 Vals positief/negatief = -2

18 Next generation sequencing Mei 2013*: 200 genen betrokken bij acute myeloide leukemie Aantonen met next-generation sequencing Snel (1 week), relatief goedkooop Nut: Aantonen klonale ziekte Nieuwe prognostische factoren Continue verbeteringen technieken: EQA moeten ontwikkeld worden New Engl J Med