Leukemie op de kinderleeftijd. Eveline de Bont, hoofd kinderoncologie/hematologie, Beatrix Kinderziekenhuis, UMCG, Groningen

Transcriptie

1 Leukemie op de kinderleeftijd Eveline de Bont, hoofd kinderoncologie/hematologie, Beatrix Kinderziekenhuis, UMCG, Groningen André Mulder, arts klinisch chemicus, Laboratoriumgeneeskunde, UMCG, Groningen Beatrix Kinderziekenhuis UMCG

2 In Nederland krijgen per jaar ongeveer kinderen (0-18 jaar) kanker

3 Leukemie tijdens de kinderleeftijd (0-18 jr) Beatrix Kinderkliniek UMCG

4 Voorkomen van Leukemie (leeftijd)

5 Overall survival of pediatric cancer

6 Bijwerkingen op lange termijn 5 jaars overlevers hebben een redelijk normaal leven 75% heeft geen ernstige gevolgen van behandeling 87% heeft geen tweede maligniteit gekregen

7 JCO, 2015

8 Basic approach to leukemia therapy in childhood Brief remission-induction phase intensification (consolidation) phase Prolonged continuation therapy (in ALL not in AML) treatment of subclinical leukemia of the central nervous system early and of various lenghts of time. Beatrix Kinderkliniek UMCG

9 ALL and AML are MRD based treatments Van Dongen et al Beatrix Kinderkliniek UMCG

10 MRD-metingen: ALL: PCR van leukemie-specifieke TCR of IgH herrangschikkingen (nationaal of internationaal). AML: 8 kleuren flow, soms aangevuld met specifieke gevoelige PCRs voor breukpunten zoals t(15;17), inv (16) en t(8;21) (nationaal of internationaal). CML: BCR-ABL (nationaal)

11 Acute lymfatische leukemie: WHO-2008 indeling B-ALL/LBL = Precursor B lymfoblastaire leukemie/lymfoom T-ALL/LBL = Precursor T lymfoblastaire leukemie/lymfoom

12 Acute lymfatische leukemie: WHO-2008 indeling B-ALL/LBL = Precursor B lymfoblastaire leukemie/lymfoom 1. met recurrente mutaties: t(9;22) = BCR-ABL1: slechte prognose t(v;11q23): t(4,11) = MLL-AF4: slechte prognose t(12;21) = ETV6-RUNX1: goede prognose t(5;14) = IL3-IGH:? t(1;19) = E2A-PBX1: (slechte prognose) Hyperdiploid (> 66 chromosomen): goede prognose Hypodiploid (< 44 chromosomen): slechte prognose 2. niet nader gespecificeerd: goede prognose

13 T-ALL/LBL soms meer als tumor dan als leukemie

14 B-ALL/LBL

15 T-ALL/LBL Convoluted cells

16 Peroxidase/Sudan Black: 3% positief

17 Immunologische typering B-lineage: CD19, CD79, TdT, CyIgM, CD10, kappa, lambda T-lineage: CyCD3, CD3, CD7, CD5, CD2, TdT, CD4, CD8 Myeloid: MPO, CD13, CD33, CD117, CD34, CD64, CD15, CD11b

18

19 Rijp of onrijp? AML

20 Onrijp?

21

22 Onrijp?

23

24 Onrijp?

25

26 Onrijp?

27

28 Onrijp?

29

30 WHO 2008 CLASSIFICATION OF B CELL NEOPLASMS Precursor B cell lymphoblastic leukemia / lymphoma B CLL / small lymphocytic lymphoma B cell prolymphocytic leukemia (PLL) Lymphoplasmacytic lymphoma (Immunocytoom, Waldenström) Splenic marginal zone B cell lymphoma (SLVL) Hairy cell leukemia (HCL) Plasma cell myeloma & solitary plasmaytoma & MGUS Nodal marginal zone lymphoma Follicular lymphoma Mantle cell lymphoma Diffuse large B cell lymphoma Extranodal marginal zone (MALT) lymphoma Mediastinal large B cell lymphoma Intravascular large B cell lymphoma Primary effusion lymphoma Burkitt s lymphoma Lymphomatoid granulomatosis Post transplant lymphoproliferative disorders

31 Burkitt s lymphoma/leukemia

32

33 WHO-2008 Myeloproliferatieve aandoeningen Myeloproliferatieve neoplasieën Chronische myeloide leukemie, BCR-ABL1 positief Polycytemia vera Essentiële trombocytemie Primaire myelofibrose: Chronische neutrofiele leukemie Chronische eosinofiele leukemie, NOS (niet nader gespecificeerd) Mastocytose Myeloproliferatieve neoplasieën, niet nader geclassificeerd Myelodysplastische/myeloproliferatieve neoplasieën Atypische CML, BCR-ABL1 negatief (acml) Chronische myelomonocytaire leukemie (CMML) Juveniele myelomonocytaire leukemie (JMML) Myelodysplastische/myeloproliferatieve neoplasieën, niet nader geclassificeerd Myeloide en lymfatische neoplasieën met eosinofilie en afwijkende PDGFRA, PDGFRB of FGFR1

34 WHO-2008 criteria voor JMML 1 PB monocytosis: > 1 x 10E9/L 2 Blasten + promonocyten < 20% (bloed en/of beenmerg) 3 Geen Ph chromosoom of BCR-ABL1 4 Minimaal 2 resterende kenmerken: Verhoogd HbF Linksverschoven granulopoiese in bloed WBC > 10 x 10 E 9/L Clonale chromosomale afwijking (-7) GM-CSF hypersensitiviteit (in vitro)

35 Monoblast/promonocyt/monocyt

36 Onrijp?

37 Onrijp?

38 Onrijp?

39

40 Monocytaire uitrijping: blauw CD64+ Monocyten: CD300e (IREM1) + Onrijp: CD300e CD56: aberrant Soms verlies of verzwakte: CD36 HLA-DR CD11c

41 AML: WHO-2008 indeling 1. AML met recurrente mutaties 2. AML met dysplasie 3. Therapie-gerelateerde AML 4. restgroep AML, indeling op basis van morfologie 5. Myeloid sarcoom/chloroom 6. Down Syndroom-gerelateerde myeloide proliferaties 7. Blastair plasmacytoid dendritische AML

42 WHO-indeling AML: GROEP 1 AML met gebalanceerde chromosoomafwijking t(8;21)(q22;q22) BM-eosinofilie [RUNX1/RUNX1T1] inv(16)(p13;q22) M4Eo [CBFβ/MYH] t(16;16)(p13;q22) t(15;17)(q22;q12) APL, M3 [PML/RARα] t(9;11)(p22;q23) [MLLT3-MLL] (vaak monocytoid) t(6;9)(p23;q34) [DEK-NUP214] inv(3)(q21;q26) [RPN1-EVI1] t(3;3)(q21;q26) t(1;22)(p13;q13) [RBM15-MKL1]

43 AML: WHO-2008 indeling 1. AML met recurrente mutaties 2. AML met dysplasie 3. Therapie-gerelateerde AML 4. restgroep AML, indeling op basis van morfologie 5. Myeloid sarcoom/chloroom 6. Down Syndroom-gerelateerde myeloide proliferaties: 1. Transient myeloproliferative disorder (TMD) 2. AMLmeg 7. Blastair plasmacytoid dendritische AML

44 Trombopoiese hematopoiese

45 Acute megakaryocytaire leukemie (zeer zeldzaam!)

46 Bloed, DS, 5 dagen postpartum, L 19, blast 38% Bloed, DS, 2 dagen postpartum, L 66, blast 29%.

47 Blasten: CD45+ CD33+ CD15- CD36+ CD64- CD34+ CD14- CD61+ CD41+ CD42+

48 Aberrant: CD 56 en CD7

49 TMD: CD11b: 2/9 CD13: 2/9 HLA-DR: 7/9 AML: CD11b: 8/9 CD13: 8/9 HLA-DR: 3/9

50 Down syndroom, TMD en AMKL TMD: in 10% van DS kinderen. Opvallend: veel blasten in PB, immuno passend bij AMKL. Beloop: spontaan herstel in circa 3 maanden. Risico: 20-30% ontwikkelt Myeloid Leukemia of DS. Myeloid leukemia of DS: 50-voudig verhoogd risico ivm normale populatie kinderen. Karakteristiek: leeftijd 1-4 jaar, vaak ook extramedullaire ziekte. Immuno passend bij AMKL. Mutatieanalyse specifiek GATA1. Beatrix Kinderkliniek UMCG

51 Down syndrome, TMD en AMKL

52 Myeloid leukemia of DS: goede uitkomst van behandeling!

53 Samenwerken voor het beste resultaat. Beatrix Kinderkliniek UMCG

54 Beatrix Kinderkliniek UMCG

55 Bekende mutaties bij AML

56 Chronisch myeloide leukemie (CML) Cytogenetica: t(9;22) Philadelphia chromosoom (Ph+) Moleculaire biologie: BCR-ABL1 fusiegen qpcr (kwantificeren)

57 WHO2008 Myeloproliferatieve aandoeningen Myeloproliferatieve neoplasieën Chronische myeloide leukemie, BCR-ABL1 positief Polycytemia vera Essentiële trombocytemie Primaire myelofibrose: Chronische neutrofiele leukemie Chronische eosinofiele leukemie, NOS (niet nader gespecificeerd) Mastocytose Myeloproliferatieve neoplasieën, niet nader geclassificeerd Myelodysplastische/myeloproliferatieve neoplasieën Atypische CML, BCR-ABL1 negatief (acml) Chronische myelomonocytaire leukemie (CMML) Juveniele myelomonocytaire leukemie (JMML) Myelodysplastische/myeloproliferatieve neoplasieën, niet nader geclassificeerd Myeloide en lymfatische neoplasieën met eosinifilie en afwijkende PDGFRA (4q), PDGFRB (5q) of FGFR1 (8p)

58 NEJM 2004, Pui et al Beatrix Kinderkliniek UMCG

59 Overleving van AML in de tijd BFM Creutzig, Reinhardt

60 Burkitt Lymfoom/Leukemie: Is dus geen acute leukemie (meer) maar een zeer aggressief NHL!

61 Maligne of benigne/reactief?

62

63

64