Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie

Transcriptie

1

2 Thema: Leukemie Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie Prof.dr. Hanneke C. Kluin-Nelemans Afdeling Hematologie

3 Samenstelling van onstolbaar gemaakt bloed Bloedcellen 45% plasma 55% witte bloedcellen, bloedplaatjes rode bloedcellen Figuur komt deels van

4 De bloedcellen Rode bloedcellen (erytrocyten) functie Zuurstoftransport Te weinig bloedarmoede (anemie) Witte bloedcellen (leukocyten) Afweer tegen infecties Ernstige infecties Bloedplaatjes (trombocyten) bloedstolling bloedingen

5 Normaal bloed, uitgestreken op een glaasje en gekleurd, 1000 x vergroot Rode bloedcellen Bloedplaatjes Witte bloedcellen

6 Een fout in de bloed-stamcel kan leukemie veroorzaken Stamcel witte bloedcellen Bloedplaatjes rode bloed cellen

7 Soorten van leukemieën Acute leukemie acute myeloïde leukemie (AML) acute lymfatische leukemie (ALL) Chronische leukemie chronische lymfatische leukemie (CLL) chronische myeloïde leukemie (CML) hairy cel leukemie (HCL) een aantal andere zeldzame vormen dagen tot weken maanden tot jaren

8 Bij acute leukemie gaan de stamcellen door een fout ongecontroleerd delen, en rijpen ze niet meer uit tot gewone bloedcellen Stamcel wordt leukemie-blast

9 Een fout in de stamcel kan leukemie veroorzaken Acute myeloide leukemie (AML) Stamcel witte bloedcellen Bloedplaatjes rode bloed cellen

10 In extreme gevallen wordt het bloed wit! Leukemie = wit bloed umcg Afdeling Hematologie

11 Normaal beenmerg: gekleurd preparaat Voorlopercellen rode cellen Voorlopercellen witte cellen Voorloper trombocyten (bloedplaatjes)

12 Acute leukemie Alle normale beenmergelementen zijn vervangen door leukemiecellen

13 Gevolgen van acute leukemie 1. Sterke toename van de leukemie-cellen 2. Vervolgens vrijwel verdwijnen van de normale bloedcel-vorming: Rode cellen bloedarmoede Witte cellen infecties Trombocyten bloedingsneiging umcg Afdeling Hematologie

14 Diagnose acute leukemie Bloed en beenmergonderzoek Extra kleuringen op de leukemiecellen Chromosomen/Cytogenetisch onderzoek Onderzoek of de patient de behandeling aan zal kunnen umcg Afdeling Hematologie

15 Behandeling acute leukemie Celdodende medicijnen die leukemie zo radicaal mogelijk uitschakelen Bijwerking: tijdelijke uitschakeling van de normale bloedaanmaak Wekenlang zonder afweer tot normale bloedaanmaak is hersteld; vereist bewaking op specialistische afdeling umcg Afdeling Hematologie

16 Acute myeloïde leukemie Voorbereiden voor intensieve therapie: 2-3 opnames van elk 5-6 weken binnen 1 dag consulten, bezoeken, overleg met: afd. kaakchirurgie mondhygiëniste KNO arts, evt longarts radiologie med. microbiologie apotheek bloedbank 9 versch. laboratoria/secties evt. IC arts/nefroloog maatsch werk, psycholoog inbrengen centrale infuuslijn, controle foto s uitvoerig voorlichtingsgesprek met patiënt, partner en/of familie umcg Afdeling Hematologie

17 Intensieve chemotherapie voor remissie inductie bij AML Transfusie rode cellen en bloedplaatjes Chemo therapie weken Beschermende antibiotica Omgekeerde isolatie Voeding via bloedbaan Fysiotherapie, activatie, hometrainer etc.

18

19

20 Therapie acute myeloïde leukemie (patiënten jonger dan jaar) 1-2 inductie kuren geen aantoonbare leukemie meer 1-2 consolidatie kuren stamceltransplantatie umcg Afdeling Hematologie

21 Acute leukemie en prognose Geen behandeling: levensverwachting 3 maanden Met intensieve chemotherapie: langdurige overleving: 20-30% Groot deel kan getransplanteerd worden met stamcellen van broer/zus of onverwante donor langdurige overleving: 60% Afd Hematologie;

22 Samenvatting mevrouw M-vH, 45 jaar 2005 april: acute myeloide leukemie Opname kuur 1: 7 april tot 25 mei Complete remissie (verdwijnen) van leukemie Opname kuur 2: 31 mei tot 15 juli Stamceltransplantatie: 26 aug tot 3 sept umcg Afdeling Hematologie

23 Samenvatting mevrouw M-vH, 45 jaar Nu (november 2009): geen tekenen van leukemie Afstotingsverschijnselen in mond en long Veel infecties (neusbijholtes) Moet veel medicatie innemen Werkt 2 dagdelen per week umcg Afdeling Hematologie

24 Soorten van leukemieën Acute leukemie acute myeloïde leukemie (AML) acute lymfatische leukemie (ALL) Chronische leukemie chronische lymfatische leukemie (CLL) chronische myeloïde leukemie (CML) hairy cel leukemie (HCL) een aantal andere zeldzame vormen dagen tot weken maanden tot jaren umcg Afdeling Hematologie

25 Chronisch myeloïde leukemie symptomen Soms geen; vaak toevalsbevinding Moe, malaise, botpijn Buikpijn door sterk vergrote milt Zelden: bloedingsneiging Zelden: infecties umcg Afdeling Hematologie

26 Chronische myeloïde leukemie t(9;22) Stamcel witte bloedcellen umcg Afdeling Hematologie Bloedplaatjes rode bloed cellen

27 CML behandeling vorige eeuw Chemotherapie Interferon-alfa (+ chemotherapie) Als <65 jaar: stamceltransplantatie umcg Afdeling Hematologie

28 Overleving CML vroeger met twee verschillende behandelingen (1994) De helft van de patiënten is na 5-6 jaar nog in leven

29 Nieuw eiwit ( kinase ) dat celgroei bevordert Chronisch myeloïde leukemie

30 Imatinib (Glivec) Van achter de keukentafel gemaakt selectieve BLOKKER van deze CML-kinase Blijkt spectaculair te werken bij CML patienten Bijwerkingen acceptabel

31 Overleving na gebruik Imatinib Roy, L. et al. Blood 2006;108: % Overleving IFN Maanden na start therapie Copyright 2006 American Society of Hematology. Copyright restrictions may apply.

32 Aantal stamceltransplantaties CML Europa 1999 CML 1 e presentatie Imatinib data Gratwohl et al, Leukemia 2003;17:941-59

33 Leukemie Conclusie Leukemie is verzamelnaam voor veel verschillende ziekten Ontsporing van voorlopercel (stamcel) bij normale bloedaanmaak Acute en chronische vormen Veel soorten zijn (goed) te behandelen umcg Afdeling Hematologie

34 Meer weten? Wat zijn bloed en beenmerg? Hoe gaat een beenmergonderzoek? Wat is leukemie? Wat is chemotherapie? Wat is stamceltransplantatie? Zie umcg Afdeling Hematologie

35