Diabetische voet 3/11/2011. Wat doe ik als ik deze voeten zie? 1. Diagnose. Guideline, Pedis en TimeD checklist

Transcriptie

1 Diabetische voet Wat doe ik als ik deze voeten zie? Diégo Backaert, diabeteseducator, verpleegkundig wondzorgepert 8 november 2011 Diabetessymposium ICC Classificatie is nodig om te komen tot een economisch verantwoorde wondzorg 1. Diagnose Controle op afwijkingen Monofilament / Stemvork Voorgeschiedenis/ anamnese, wondje Orthopedische afwijkingen, nagelingroei Koude voeten Oedeem Pijn Minder beharing Glycemieregeling, HbA1c controle Algemene en intensivistische behandeling Guideline, Pedis en TimeD checklist 1. Diagnose 2. Offloading (drukopheffing) 3. Infectie management 4. Wound Bed Preparation 5. Gebruik van verbanden 6. Chirurgie (op 2 bij art ulcus) 7. Gebruik van adjuverende agentia 8. Preventie Gezonde voeding en vitaminen Temperatuur/ geen koorts, geen afkoeling wonde Maceratie/ Bescherming omliggende huid Perfussie door ABI en palpatie: Gr 1: ok Gr 2: vaatlijden: chirurg Gr 3: Kritische ischemie: chirurg: wel of niet ok? 1

2 A.Dorsalis pedis Palpatie van de voetarteriën A.Tibialis posterior Infection Management: Cultuur (polymicrobieel) Gr 1: ok, reinig en ontsmet/ aangepast verband Gr 2: subcutis: aangepast verband/ AB Gr 3: erytheem >2cm, abcedatie, bot, fasciitis, subcutis: AB IV en aangepast verband Gr 4: systemische infectie Voethygiëne, debrideren (mechanisch, autolytisch, enzymatisch, osmotisch, chirurgisch en biologisch), reinigen, cultuurafname, ontsmetten, en antibacterieel verband Huid voelen en palperen Haren, nagels, slijmvliezen Gekleurde huid = anders en moeilijker! Zien Voelen, palperen Ruiken Kleur, tint Temperatuur en vochtigheid Vaattekening Dikte Turgor / perfusie Consistentie Tetuur pijnlijk of onaangenaam? Sensation Gr 1: ok Gr 2: geen beschermingsgevoel meer: ook geen pijn meer, wel beschadiging van vaten en zenuwen Moisture: Balans tussen vochtig en droog: door infectie of oedeem, wondranden beschermen Beeldvorming in functie van de indicatie, de informatie en de toestand van de patiënt. Een botscan kan soms noodzakelijk zijn om osteomyelitis uit te sluiten. Chronische wonden geven uitputting van wbc Etent: debridement is noodzakelijk Necrose geeft een vals beeld (ecl mummificatie) Randen, fasen van inflammatie, granulatie, maturatie en littekenvorming Depth/ Tissue Loss: Pijlen is noodzakelijk (cfr ook Wagner schaal) Gr 1: in dermis Gr 2: tot subcutis, fascia, pees Gr 3: incl. botstructuur: IV AB + eventuele wegname bot Diabetes veroorzaakt: (50% gemengd) Limited Joint Mobility (podoloog voor offloading) Angiopathie (10%) met hoge mortaliteit Neuropathie (90%) Sensorische: paresthesie, dysesthesie, allodynie en hyperalgesie Motorische: klauwtenen, callus, peesrefleen Autonome: droge huid, kloven, onderzoek zenuwgeleiding Kunnen leiden tot een ulcus of charcot (A/C) Kan geïnfecteerd raken Kan leiden tot amputatie of. 2

3 Door neuropathie minder symptomen van claudicatio en ischemische pijn AB therapie Tissue Management: Necrose, biofilm, fibrine verwijderen bij goede circulatie De mentale status, etnische achtergrond, familiale toestand, voedingstoestand, sociale achtergrond, roken, alcohol, toestand van de wonden, spelen allemaal mee in de behandeling Oppervlakkig en recent: amoyclavulaanzuur PO/IV Diep/ernstig/langbestaand: ciproine en clindamycine PO/IV Sepsis : ciproine en clindamycine IV tazocine of piperacilline IV Antibiotica worden aangepast aan antibiogram 2. Offloading 4. Wound bed preparation = Hedendaags internationaal wondbehandelingsconcept, waarbij voorwaarden worden gecreëerd waardoor de therapeutische maatregelen op een efficiëntere wijze op de wonde kunnen inwerken 3. Infection management Infectie is een urgentie omwille van snelle evolutie met amputatie tot gevolg, agressieve behandeling is nodig Infectie gaat dieper dan men denkt Systemische tekenen zijn vaak afwezig Infecties van diepe wonden zijn meestal polymicrobieel Preventie Ja Is er heling? 4. woundbedpreparation Begin bij de patiënt WBP Wond Etiologie Staalname correct? Behandel de wonde en evalueer TIME TIMEDHconcept Toepassen 3

4 5. Gebruik van verbanden Beoordeel de voorgeschiedenis van pt en wonde Bactericide werking of niet Invloed op ph Maceratie controle Niet inkleven Pijnloos Niet irriterend Bloedflow Graad van onderdruk invloed op granulatieweefsel contact met bodem van de wonde Management van esudaat en daaraan gerelateerde problemen Beoordeel wondomgeving, maceratie, irritatie,roodheid,verlies van kleur en huidoppervlakte Beoordeel de wondbasis en de rand: omvang, heling, infectie,fistels,... Beoordeel de wondregio en locale aandoeningen Beoordeel het huidig verband en bij verwijderen Beoordeel wondvocht: kleur, consistentie, geur Bekijk het verwijderde verband Doorlatend niet adherent Toevoeging van vocht Lichte vochtopname Gemiddelde vochtopname Hoge vochtopname Helder: sereus of staphylococcus aureus? Urine? lymphatische fistel? Troebel, melkachtig, lichtbruine kleur: fibrineus esudaat? purulent esudaat? Roze of rood: aanwezigheid RBC, beschadiging van cappilaire? beschadiging van granulatieweefsel? Groen: meestal een indicatie van bacteriële (pseudomonas) infectie Geel of bruin: wonddebris? Gastrointestinale fistel? Grijs of blauw: kan gevolg zijn van zilververbanden Katoen/non woven Semipermeabele films Hydrogels Schuimverbanden Hydrocolloïden Alginaten Hydrofibers Superabsorbers Alginogel NPTW Wat zegt de hoeveelheid ons? Veel esudaat (vb. veneus ulcus): wond inflammatie of infectie, lange tijd verkeerde positie been, niet meewerken met compressietherapie,... Lokaal: infectie, inflammatie, trauma, vreemd voorwerp, oedeem,... Systemisch: hartfalen met perifeer oedeem, eiwittekort, medicatie Weinig esudaat: einde van de heling, ischemie, dehydratatie, droge korst, Chirurgie Op 2 bij arterieel ulcus is een apart hoofdstuk, afhankelijk van doorbloeding, toestand van de patiënt, kan soms heel vlug overgegaan worden tot amputatie (levensreddend) 4

5 7. Adjuverende agentia Zorgen voor oygenatie: Caisson Werken met groeifactoren Lichttherapie. Praktijk cases Samenvatting 8. preventie Aangepaste educatie Preventie van recidieven Degelijke voetzorg en hygiëne 1. Beoordeel de voorgeschiedenis van patiënt en wonde 2. Beoordeel de wondregio en locale aandoeningen 3. Beoordeel het huidige verband ter plaatse en bij verwijderen 4. Beoordeel wondvocht, kleur, consistentie, geur, 5. Beoordeel wondbasis en rand: omvang, helling, infectie, fistels, 6. Beoordeel wondomgeving: maceratie, irritatie, roodheid, verlies van kleur en huidoppervlakte 7. Management van esudaat en daaraan gerelateerde problemen 8. Zorg voor een holistische en mulitdisciplinaire kijk op de wonde. 9. Met 2 weet je meer dan alleen 10.Wees logisch in je denken en doen, met een economische knipoog 11. Gebruik een check list eerste lijns zorg + multidisciplinaire diabetisch voetkliniek.vragen communicatie!!! Controle status tetanus, eventueel globulines en booster Vragen? 0475/

6 Interessante lectuur Threecolour concept (Loughry, 1992) &«RYB ColourCode» (Cuzzell, 1988) in: Lait, M.E., Smith, L.N. Wound management: a literaturereview. Journal of ClinicalNursing, 1998; 7: Ayello, E.A. Whatdoes the wound say? Whydeterming etiologyisessential for appropriate wound care. Advancesin skin & wound care, 2005, vol.18, no.2, Baranoski, S. Wound dressings: ChallengingDecisions. Home HealthcareNurse, 1999, 17:1, Falanga, V. Classifications for woundbed preparationand stimulation of chronic wounds. Woundrepair and regeneration, 2000, 8(3), Keast, D.H., Bowering, K., Evans, A.W., Mackean, G.L., Burrows, C., D Souza, L. MEASURE: A proposed assessmentframework for developingbest practice recommendations for wound assessment. Woundrepairand regeneration, 2004, 12, S1-17. Cullen, B., MeyersSchim, S. Wound Care atend of life. Nursing clinicsof North America, 2005, 40, Cursus Referentieverpleegkunde Wondzorg (2008), SEZ Zottegem Anne Mie Menten Pijn in Wondzorg PostgraduaatsopleidingWond- Weefselherstel en stomazorg. ( ) KATHO Roeselare Specifieke wondzorg (2008) W. De Vleeschhouwer, E. Van der Heggen Be ontime (2008) NVKVV week Oostende M. Tack, W. De Vleeschhouwer Ontsmetten of niet? (2008) J. Van de Putte Holistische benadering van Wondzorg D. Backaert; Amenthu Thuiszorg SEZ Zottegem F. Meuleneire A review of the evidence for the use of topical antimicrobial agents in wound care World Wide Wounds Biofilms EWMA - E. Woods MalignantWounds EWMA U. Wollina Wondzorgverpleegkundige ASZ Aalst G. De Meyst TIME-D; TIME-H -Wondforum SEZ Zottegem Reducing pain during wound dressing changes Wound Essentials SQ Abbas2004 Wondzorg en Wetgeving; NVKVV (2008) J. Vande Moortel Wound Debridement EWMA F. Gottrup Verschillende methoden om te debrideren M. Vos Verbandfiatie, niet voor onervaren handen E. De Cock EWMA Congres 2008 Lissabon EPUAP Congres 2008 Brugge Handboek Medische Bacteriologie, Johan Van Eldere; Acco, 2008 Chronic Wound Care: A clinical source book for healthcare professionals; 4th Edition; Krasner D., RodeheaverG., SibbaldG. Woundcare: A collaborative practice manual for health professionals, 3th Edition; Wolters-Kluwer 2007; SussmanC., Bates- Jensen B. Dermatology; Blackwell Publishing, 9th Edition; Graham-Brown R., Burns T. Wondzorg in de urgentiepraktijk; 2005 De Cocker; Bastin C., Lheureu P. et al. Wondzorg in de praktijk; 1998; Wolters-Kluwer; Jan Vandeputte Handboek wondzorg; WGK Vlaanderen; Elseviergezondheidszorg; (opleidingen info links - ) (guidelines) Dermatology; R Graham-Brown, T. Burns; 9th edition; Blackwell Publishing, 2007; p 82 ev. International consensus on the diabetic foot & practical guidelines on the management and prevention of the diabetic foot; The international working group on the diabetic foot; oa Dr Kristien Van Acker, 2007 Het diabetisch voetulcus, preventie en behandeling; P. Van Waeyenberghe; 2004 Het diabetisch voetulcus; Obreno en De Vos; 2005 De Diabetischevoet; Medi-sfeer, dec 2000, nr126; De Geest, Nouwen, Van Acker et al. Een verrassende manier van wondreiniging, Prof De haan, Van Acker; patient care, jan 2000 nr1 Pedis, a consensus diabetic foot ulcurclassification system Fotomateriaal: Evelien De Cock - Groep Backaert DrVan Acker mogen niet gekopieerd worden Diabetes voet, management in gespecialiseerde centra, K Van Acker, B Vandeleene, F Vermassen, T Leemrijse, 2008 Evaluation of diabetic wound classifications and a new wound score, Clinical orthopaedicsand related research, nr 439, 2005 International consensus on the diabetic foot & practical guidelines on the management and prevention of the diabetic foot; The international working group on the diabetic foot; oa Dr Kristien Van Acker, 2007 Consensus Statement on negative pressure wound therapy for the management of diabetic foutwounds, KCI 2006 IKED, Initiatief voor kwaliteitsbevordering en epidemiologie bij diabetes, rapport ; DrDebacker, Nobels et al. Het diabetisch voetulcus, preventie en behandeling; P. Van Waeyenberghe; 2004 Het diabetisch voetulcus; Obreno en De Vos; 2005 De Diabetischevoet; Medi-sfeer, dec 2000, nr126; De Geest, Nouwen, Van Acker et al. Een verrassende manier van wondreiniging, Prof De haan, Van Acker; patient care, jan 2000 nr1 Pedis, a diabetic foot ulcer classification system for research purposes; 6