31/03/2011. Evolutie van de wondzorg. Evolutie van de wondzorg. RoGeZw/ Grote stroom aan informatie en research

Transcriptie

1 NVKVV congres Oostende 2011 Walter De Vleeschhouwer -Erwin Van der Heggen -Marnix Tack Evelien Heyde Hoofdverpleegkundige, verpleegkundig wondzorgspecialist AZ Alma campus sijsele campus eeklo 2016 I de eerste golf: veel goede bedoelingen, maar te weinig onderbouw II de tweede golf: RoGeZw/ Grote stroom aan informatie en research de derde golf: holistische benadering van de wondproblematiek en opkomst van de wetenschappelijke guidelines IV. Toekomst implementatie van kennis in de praktijk meer samenwerken nieuwe technologieën 1

2 I veel goede bedoelingen, maar te weinig onderbouw I veel goede bedoelingen, maar te weinig onderbouw A. Hoe kijkt men naar wonden? Meestal had de zorgverstrekker met de meeste dienstjaren ook de grootste impact op de wondzorg op de afdeling. Weinig of geen wetenschappelijke ondersteuning. Droge wondzorg werd met mondjesmaat verlaten, ondanks publicaties pro vochtige wondheling sinds 1960 (dr Winter). Veel decubituswonden. Zwarte decubitus werd droog gehouden ter mummificatie. Gebruik van rubberen windringen, schapevachten, watermatrassen! I veel goede bedoelingen, maar te weinig onderbouw A. Hoe kijkt men naar wonden? Weinig interesse bij de zorgverstrekkers en zeker niet bij de artsen. Men aanvaardde gewoon dat een wonde chronisch was. Wel aandacht voor stomazorg, brandwonden en acute wonden. De verpleegkunde lanceert het SVH: maar (nog) niet voor wondzorg. 2

3 I B. Informatiebronnen Informatie hoofdzakelijk door firma s (risico voor gekleurde info ). Weinig aanbod van congressen of symposia met goed opleidingsniveau. Meeste informatie via universiteitsbibliotheken. I Steriele kompressen en wieken uit de grote steriele trommels! IJs fricties als eigen visie. Eosine! Eigen magistrale brouwsels! Papjes. Evolutie van de wondtherapieën Betere eindresultaten PASSIEF TRADITIONELE Gaasverbanden Sponzen Symptoombenadering OMGEVING VOCHTIGE WONDZORG Hydropolymeren Hydrocolloiden Collageen verbanden Gels Fysiologische vochtige kompressen INTERACTIEVE ACTIEVE HELING Groeifactoren Interactive Biopolymeren Devices (NPT, larven, ) Pharmaceutische producten Tissue Engineering Causaal Holistisch 70 + jaren - Eerste golf 15+ jaren - Tweede golf Derde golf 3

4 I Zalven. Beperkt aantal schuimverbanden. Hydrocolloïden o 1972; Varihesive als eerste hydrocolloïd (dubbelzijdig klevend) maar nog niet de naam van Hydrocolloïd. I D. Maatschappelijke situering: Geen duidelijke richtlijnen van de overheid. II de tweede golf: WCS en RoGeZw model/ Grote stroom aan informatie en research 4

5 II A. Hoe kijkt men naar wonden? Verpleegkundigen werden aanvankelijk alleen gelaten met het wondprobleem. Wondbehandeling op basis van trial & error. De algemene interesse omtrent wondzorg groeit stilaan. Enig lichtpunt: het rood-geel-zwart model van WCS. II A. Hoe kijkt men naar wonden? Opkomst van de wondzorgspecialisatie, specifiek voor verpleegkundigen. Eerste Hightech verbanden: hydrocolloïden. Opkomst van devicesvoor Negative PressureTherapy. Een belangrijke stap in de actieve aanpak van chronische wonden. Naast WCS (1984 Nl en 1990 B) komt ook CNC (1995) op als wondzorgorganisatie. II B. Informatiebronnen Veel onderzoek naar de invloed van groeifactoren. De werking van MMP sis nog niet duidelijk. Wel is er veel research. Hoop wordt uitgesproken dat men in de toekomst de moleculaire aspecten beter zal kennen. Gentherapie? Ook grote vraag naar klinische studies en case reports, naast het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek (dikwijls ver weg van de praktijk). Belang van het gezamenlijk (multidisciplinariteit) zoeken naar een consensus voor het behandelen van wonden. 5

6 II B. Informatiebronnen het pre digitale tijdperk Alle vakliteratuur via tijdschriften: WCS, J of WC (1992), WRR (1993),. Richtlijnen worden opgemaakt: o The Wound Programme(1992) holistische benadering van de patiënt met zijn wonde. o Einde de jaren 90 worden reeds Guidelines opgemaakt: Guidelines for the Outpatient Treatment of Chronic Wounds. o WCS-wondenboek o Decubitus richtlijnen van EPUAP in 1998 II PU-films Hydrocolloïden als eerste Hightech - verband. Schuimverbanden Alginaten Hydrogels Het arsenaal Hightech-verbanden neemt toe. Evolutie van de wondtherapieën Betere eindresultaten PASSIEF TRADITIONELE Gaasverbanden Sponzen Symptoombenadering OMGEVING VOCHTIGE WONDZORG Hydropolymeren Hydrocolloiden Collageen verbanden Gels Fysiologische vochtige kompressen INTERACTIEVE ACTIEVE HELING Groeifactoren Interactive Biopolymeren Devices (NPT, larven, ) Pharmaceutische producten Tissue Engineering Causaal Holistisch 70 + jaren - Eerste golf 15+ jaren - Tweede golf Derde golf 6

7 II Meest frequent aangewend waren de hydrocolloïden, ook omwille van de terugbetaling (begin 90). Keuze van verband werd soms bepaald door die terugbetaling en niet voor het indicatiegebied waarvoor het verband bedoeld was. II Naast alle klassieke verbanden, de opkomst van de NPT-toestellen als zeer innoverende therapie om wonden in een vacuüm te brengen. o Manueel pompje (Vacuseal) o Elektrische pomp (V.A.C.) II C. Maatschappelijke situering Geen vinger aan de pols bij de overheid. Beperkte terugbetaling van de twee hydrocolloïden. KB van 18 juni Lijst van technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen. B1 prestatie: Geen medisch voorschrift nodig. Voorbereiding, uitvoering van en toezicht op wondverzorging, wonden met wieken en drains van de verpleegkundige wordt verondersteld dat zij deze zorgen integraal kan toepassen, inclusief het gebruik van de verschillende producten. 7

8 holistische benadering van de wondproblematiek - wetenschappelijke guidelines- multidisciplinariteit A. Hoe kijkt men naar wonden? Opkomst van het concept: WoundBed Preparation(2003) en TIME (2005) Care Cycle(2006) dat een zeer holistische benadering van de patiënt met zijn wonde nastreeft. Meer en meer het uitschrijven van evidence based guidelines. Anno 2011 wordt er nog steeds te veel de enge redenering gemaakt: Welk verband leg ik op deze wonde? Blijven de vraag stellen: wat is mijn therapeutische doelstelling! A. Hoe kijkt men naar wonden? Het rood-geel-zwart model, gebaseerd op kleur, vochtproductie en diepte was ontoereikend om chronische wonden adequater te behandelen. Wonden kunnen meer dan drie soorten kleuren vertonen. Opkomst van het concept: WoundBed Preparation(2003) en TIME (2005) Care Cycle(2006) dat een zeer holistische benadering van de patiënt met zijn wonde nastreeft. Meer en meer het uitschrijven van evidence based guidelines. 8

9 Begin bij uw patiënt Preventie ja Is er heling? WBP Wond ethiologie Care Cycle Behandel en evalueer TIME TIME concept toepassen WONDDIAGNOSE is fundamenteel voor je start met een therapie T I M E (D)iagnose Publicatie van Guidelines voor: - Chronische wonden - De preventie - Acute wonden 9

10 B. Informatiebronnen ZIJN IMMENS! Er is al heel wat kennis omtrent de moleculaire samenstelling van wonden en de werking van GF. Maar men ziet ook dat hoe meer men te weten komt, hoe minder het helingsproces soms te verstaan is. Voorbeeld: Bij dieronderzoek stelt men vast dat er een vertraagde WH is bij een [MMP]. Dus hypothetisch gezien TIMMP toevoegen. Maar dit geeft nog grotere destructie van het weefsel tot gevolg! Meer onderzoek naar het genetisch proces en mogelijke toepassingen in WZ. Voorbeeld: Hoe DNA in een wonde brengen zo dat cellen het opnemen én het tot uiting brengen. B. Informatiebronnen Biofilms. Veel onderzoek ivm NPT. Belang van wonddebridement. Belang van de thuiszorg in de wondzorg. Uitbreiding van het onderzoeksgebied op: o Littekens, proteasen, effecten van hyperbare zuurstof, belang van stikstof, larven, honing, hyaluron, zilver, lichttherapie, shockwave, NPT, diabetische voet, compressietherapie,. Stamceltherapie: veel dieronderzoek en het potentieel er van voor de herstellende heling. Ook met ethische bedenkingen. B. Informatiebronnen Onderzoek op de kosteneffectiviteit van het gebruik van verbanden. In 2010 de nieuwe guidelines van EPUAP ivmdecubitus (preventie en behandeling). Samen met WCS, EPUAP en CNC worden deze richtlijnen in het Nederlands vertaald. Dit is toch enigszins historisch! Samenwerking met NVKVV sinds meerdere jaren. Algemene tendens tegen de versplintering van verenigingen. Digitalisering van informatie: sites, mails, e-nieuwsbrieven,. 10

11 B. Informatiebronnen In 2010 in WRR: Whyis itsohard to do the right thingin woundcare? Studies tonen aan dat er drie factoren zijn die aan de grondslag liggen van het onvoldoende of niet in de praktijk omzetten van de evidence based guidelines : 1. De (té?) grote inspanning die men moet leveren om de behandelingen te leren en te onthouden. 2. De complexiteit van het implementeren van de richtlijnen. 3. Het compensatie systeem (de terugbetaling van de overheid). B. Informatiebronnen In 2011 in JWC: Good management is the key to succes. PU-film, hydrocolloïden, schuimverbanden, silicoonverbanden, hydrofibers, alginaten, SAP, koolstofverbanden, zilververbanden, pijnreducerende verbanden, groeifactoren, MMP verband, hyaluronzuur, collageenverbanden, vacuümtherapie, hyperbare zuurstoftherapie, zuurstof inbrengende zalf, lichttherapie, bio electrische stimulatie shock wave enzymatische agentia, madentherapie, bloedzuigers, greffen, wondbeschermers, verbanden die veel natuurlijke elementen bevatten, antiseptica 11

12 Evolutie van de wondtherapieën Betere eindresultaten PASSIEF TRADITIONELE Gaasverbanden Sponzen Symptoombenadering OMGEVING VOCHTIGE WONDZORG Hydropolymeren Hydrocolloiden Collageen verbanden Gels Fysiologische vochtige kompressen INTERACTIEVE ACTIEVE HELING Groeifactoren Interactive Biopolymeren Devices (NPT, licht, larven, ) Natuurlijke producten (honing, ) Tissue Engineering Causaal Holistisch 70 + jaren - Eerste golf 15+ jaren - Tweede golf Derde golf Verbanden zijn zeer sterk gericht op het interactieve met het wondbed. Producten in de verbanden die stoffen bevatten die inspelen op moleculair niveau: hyaluron, PHMB, ozon, MMP s, enzymen, groeifactoren,. Terug van weggeweest: honing, larven, zilver,. Goed te linken met het TIME-concept en zo mogelijk terzelfdertijd aanpak van meerdere hinderpalen. Dus in één verband meerdere doelstellingen (anti-infectieus, vocht opname en epitheel beschermend). Wound-Devices : breiden zich uit! Veel huid beschermende producten. Het eerste Hightech verband bewijst nog steeds zijn dienst! 12

13 31/03/2011 doorheen het bos de bomen blijven zien New York - Guggenheim III heden D. Maatschappelijke situering Wondzorg (verpleegkundige) wordt nog stiefmoederlijk behandeld. Met CNC en Afiscep (Waalse stoma en wz org) een overkoepelende samenwerking BeFeWo - Belgian Federation of Wound Care associations. Terugbetaling van sommige verbanden: o in voege sinds 1 juli 2007 o procedure: arts schrijft een verband voor uit de positieve lijst van het RIZIV. pt krijgt gedurende 3 m, 20 /m en dit kan 3x herhaald worden. o IV. Toekomst Stamceltherapie Biomarkers: stoffen die objectief meetbaar en evalueerbaar zijn in de wonde en de wondhelingsstatus bepalen. Doorgezette samenwerking Eén nationale wondzorgorganisatie??? 13