RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK RKBS 'DE WEGWIJZER'

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK RKBS 'DE WEGWIJZER' School : rkbs 'De Wegwijzer' Plaats : Soest BRIN-nummer : 20IT Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 30 augustus 2005 Datum vaststelling : 28 november 2005

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 30 augustus 2005 bezocht de Inspectie van het Onderwijs rkbs 'De Wegwijzer' in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

6 Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de jaarlijkse vragenlijst en de aanvullende vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek zijn bij de analyse betrokken. Van uw school is bij de voorbereiding onder meer betrokken: de evaluatie van het schoolplan van eind schooljaar 2004/2005; de signaleringskalender; de jaarplanning voor 2005/2006 en het dienstverleningingsplan schooljaar 2004/2005. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 3, 4, 6, 7 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van rkbs 'De Wegwijzer' Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

8 Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

9 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

10

11 3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Inleiding De RK Basisschool De Wegwijzer ligt in de wijk Overhees in Soest. De school beschikt over een goed geoutilleerd gebouw. De locatie is uniek, vlak naast de bibliotheek, de kinderboerderij en de gymzaal. De leerlingenpopulatie van de school is stabiel, het leerlingenaantal ligt rond de 220. De laatste jaren is de instroom van de leerlingen gewijzigd, er komen op dit moment minder leerlingen met een leerlingengewicht de school binnen dan een aantal jaren geleden. De school kent een wachtlijst. De schoolleiding bestaat uit een directeur en een adjunct directeur. In de afgelopen periode is de directietaak deels waargenomen door de adjunct directeur. Alhoewel de directeur weer volledig werkt, worden veel directietaken nog door de adjunct gedaan. De directie geeft aan dat het team van de school te kenschetsen is als enthousiast. Veel leerkrachten zijn al langere tijd aan De Wegwijzer verbonden. De school wordt bestuurd vanuit de Stichting Katholiek Onderwijs Soest- Soesterberg. De directie geeft aan dat de relatie tussen school en bestuur lijkt te verbeteren, maar geeft tegelijkertijd aan ongelukkig te zijn met een aantal recente besluiten van het bestuur. Algemeen De basisschool De Wegwijzer is een goed georganiseerde school waarin iedereen weet wat van hem of haar wordt verwacht. De school heeft een hoog ambitieniveau en streeft naar goede resultaten binnen een prettige werksfeer. Er is opvallend veel eenheid binnen de school ontstaan. De leerkrachten hanteren dezelfde regels en leerlingen worden geconfronteerd met overeenkomstige werkvormen met een opklimmende moeilijkheidsgraad. Leerlingen hebben al veel eigen verantwoordelijkheid bijvoorbeeld bij het hoekenwerk, maar ook bij de vervolgopdrachten die volgen uit het onvoldoende maken van een toets. Die verantwoordelijkheid en betrokkenheid van de leerlingen wordt in het project coöperatief leren, dat de school is gestart, nog verder vorm gegeven. De Wegwijzer heeft een uitgekiend systeem om de vorderingen van de leerlingen bij te houden en zij zet al in het vroeg stadium specifieke hulp in om uitval van leerlingen te voorkomen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

12 Kwaliteitszorg De Wegwijzer heeft haar beleidsvoornemens voor de komende jaren vastgelegd in het Schoolplan De school heeft goed inzicht in haar leerlingenpopulatie. Een voorbeeld van deze kennis is de constatering van de school dat de leerlingenpopulatie in de onderbouw hen meer zorgen baart dan op basis van de intakegesprekken en overdrachtsformulieren van de speelzalen werd verwacht. De intern begeleider van de school zal, ook in haar functie als coördinator van het samenwerkingsverband, contact opnemen met de speelzalen over deze ontwikkeling. Een van de sterke punten van De Wegwijzer is de wijze waarop de school de ontwikkeling van de leerlingen volgt, zowel cognitief als sociaal-emotioneel. Die resultaten spelen behalve bij de systematisch leerlingbegeleiding ook een rol bij de kwaliteitszorg van de school. Een van de speerpunten van de school, coöperatief leren, is een direct gevolg van de geconstateerde achteruitgang in woordenschat. Vanuit de wens om interactiever te gaan werken, heeft de school voor het coöperatieve leren gekozen. Zo zijn er meer voorbeelden van ingrijpen van de school op basis van de geconstateerde resultaten, zoals de vervanging van de methode voor begrijpend lezen. De school hecht sterk aan de resultaten en heeft hoge doelstellingen geformuleerd. Dat het beleid van stellen van hoge doelen werkt, blijkt ook uit de gestaag stijgende resultaten van de school. De school werkt gericht aan verbeteringen. De belangrijkste ontwikkeling is, naast de continue verbetering van het aanbod, de ontwikkeling rond coöperatief leren. Het team is enthousiast over dit gezamenlijk gekozen verbeteronderwerp. In het afgelopen schooljaar heeft het team in een aantal scholingsmomenten gewerkt aan deze ontwikkeling. Er zijn schoolbreed afspraken gemaakt over de inzet van elementen van coöperatief leren, zowel op het gebied van klassenmanagement als op dat van de inzet van interactieve werkvormen. Een sterk punt van de school is dat schoolbrede afspraken goed worden nagekomen en dat regelmatige agendering zorgt voor een goede borging. De evaluatie van de schoolontwikkeling vindt jaarlijks plaats aan het einde van het schooljaar. Het team trekt conclusies uit het afgelopen schooljaar en op basis daarvan wordt het jaarplan voor het komende schooljaar bijgesteld. Om inzicht te krijgen in haar eigen kwaliteit maakt De Wegwijzer nog geen gebruik van een systematisch instrument voor kwaliteitszorg. Ook is er nog slechts in geringe mate gebruik gemaakt van instrumenten waarmee ouders of leerlingen de school beoordelen. Wel komen regelmatig onderwerpen als schoolklimaat (normen en waarden, pestprotocol) en de zorg en begeleiding aan de orde op de diverse overlegmomenten in de school. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

13 Aanbod Een van de kritiekpunten uit het vorige inspectierapport betrof het aanbod. De Wegwijzer heeft voortvarend haar methodes en materiaal verbeterd, zodanig dat de methodes zowel voldoen aan de kerndoelen als geschikt zijn voor differentiatie. Daarnaast heeft de school het aanbod in de onderbouw aangescherpt en gekoppeld aan tussendoelen voor aanvankelijk rekenen en beginnende geletterdheid. Het was de school een doorn in het oog dat die verbetering in het aanbod niet tussentijds op de kwaliteitskaart van de inspectie kon worden geactualiseerd. De verbeterde taalaanpak, de nieuwe rekenmethode (inclusief de software) en de verbeterde methode voor begrijpend lezen hebben een stijging van de resultaten van de leerlingen van De Wegwijzer laten zien. Tijd Door efficiënt klassenmanagement slagen de leerkrachten van De Wegwijzer erin om geen tijd te vermorsen. De school kent van oudsher een flink aantal momenten om rekening te houden met de verschillen tussen leerlingen. Bijvoorbeeld tijdens het 'hoekenwerk' waarbij leerkrachten met extra instructie aandacht besteden aan leerzwakke leerlingen. Leersterke leerlingen krijgen de gelegenheid om tijdens de instructie alvast aan de slag te gaan. Heel leersterke leerlingen maken aan het begin van een nieuw onderwerp alvast de toets om te kijken of zij onderdelen van de stof al zelfstandig beheersen. Pedagogisch handelen Leerkrachten zorgen voor een goede sfeer in de groep, zij gaan respectvol met de leerlingen om en zijn betrokken bij hun wel en wee. Samenwerkingsvormen zijn, gevoed door het project coöperatief leren, aan de orde van de dag. De school heeft een pestprotocol vastgesteld en zij stelt regelmatig de schoolregels aan de orde. Ook zet de school sociaal-emotionele Remedial Teaching in. Didactisch handelen Leerkrachten leggen goed uit, zij zorgen voor een taakgerichte sfeer en betrekken de leerlingen actief bij het onderwijsleerproces. Leerlingen krijgen voldoende ruimte om hun denkprocessen te verwoorden. Bijvoorbeeld door het voorbereiden van een antwoord in het eigen groepje of door het inlassen van denktijd krijgen alle kinderen de gelegenheid om na te denken of mee te praten over het onderwerp dat aan de orde is. Door het inzetten van verschillende werkvormen krijgen leerlingen de gelegenheid om op elkaar te reflecteren. Onderwijsleerproces en omgaan met verschillen Uit de klassenmappen blijkt duidelijk dat leerkrachten goed inzicht hebben in de vorderingen van de leerlingen. In de hogere groepen zorgt een efficiënt systeem ervoor dat leerlingen deels zelf hun leerproces administreren en deels zelf op basis van hun resultaten vervolgacties plannen of in aanmerking komen voor verdere instructie. Tijdens het efficient georganiseerde hoekenwerk, dat op een aantal uren binnen de schoolweek is gepland, zijn leerkrachten in de gelegenheid om extra instructie via de methode of extra instructie op basis van een handelingsplan uit te voeren. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

14 Leerlingen die tijdens de instructie al de stof willen verwerken krijgen daarvoor de gelegenheid en leersterke leerlingen worden al voor de instructie getoetst op het te behandelen onderwerp om te kijken of zij zonder instructie verder kunnen. Zorg en begeleiding De Wegwijzer beschikt over een intern begeleiders die ook remedial teacherstaken uitvoert. In de onderbouw wordt de RT uitgevoerd met behulp van een klassenassistente. De school beschikt over een volledige signaleringssystematiek. Opvallend is dat de vroegtijdige signalering leidt tot een gerichte aanpak van leerlingen met een risicoprofiel. Zo krijgen enkele leerlingen uit groep 3 direct vanaf het begin van het leerjaar al preteaching. De interne zorgstructuur van basisschool De Wegwijzer is uitvoerig vastgelegd. De verschillende overlegvormen binnen de school zorgen voor betrokkenheid bij de zorg en begeleiding van zowel de groepsleerkrachten en de intern begeleider als van de bouwcoördinatoren. Van alle betrokkenen is vastgelegd wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn. De zorg wordt vastgelegd in een aantal formulieren, zoals de kindregistratielijst, het plan van aanpak, het RT-plan en het handelingsplan. Tijdens het schoolbezoek heeft de inspectie kunnen vaststellen dat de zorg op een goede systematische manier wordt geregistreerd. Ook de plaats van de zorg is duidelijk vastgelegd. Binnen de groep op basis van reteaching via de methode of op basis van een handelingsplan, buiten de groep met behulp van RT of met hulp van externen. De Wegwijzer heeft al flink wat ervaring met rugzakleerlingen, op basis van die ervaring is in het zorgplan ook de zorgstructuur voor leerlingen met leerlinggebonden financiering vastgelegd. Op dit moment ontbreekt nog een systematische evaluatie van de zorg. De school heeft goede ervaringen met de inzet van de zorg, maar een sytematische evaluatie van de effecten van de inzet is nog niet beschikbaar. Opbrengsten De Wegwijzer bepaalt haar cognitieve eindopbrengsten met behulp van de Cito-eindtoets basisonderwijs. De afgelopen drie jaar waren de opbrengsten van de school voldoende in vergelijking met scholen met eenzelfde leerlingenpopulatie. Over de afgelopen jaren vertonen de opbrengsten een stijgende lijn. De tussentijdse opbrengsten beoordeelt de inspectie op basis van de resultaten van methodeonafhankelijke toetsen op vijf cruciale momenten in de schoolloopbaan. Het gaat hier om de resultaten voor rekenen en wiskunde in groep 4 en 6, voor technisch lezen in de groepen 3 en 4 en voor begrijpend lezen in groep 6. Alle resultaten op de tussenmomenten waren voldoende. De school kent maar weinig leerlingen die doubleren en ook het aantal verwijzingen naar het speciaal onderwijs ligt onder het landelijk gemiddelde. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek rkbs 'De Wegwijzer'