KOFFIE PAUZE LUNCH KOFFIE PAUZE

Transcriptie

1 Ochtend voorzitter Prof. Dr. R. van Marum 09:15 Opening Dr. P. Dautzenberg 09:20 Wil de echte Alzheimer opstaan? Dr. N. Prins 10:05 PET diagnostiek bij dementie Dr. C. De Pont 10:50 KOFFIE PAUZE 11:10 Dementie en delier Dr. P. Dautzenberg 11:55 LUNCH 13:00 Vervolg Middag voorzitter Dr. P. Dautzenberg 13:05 Alzheimer behandeling over 5 jaar? Prof. Dr. R. van Marum 13:45 Licht aan om cognitief te presenteren Dr. L. Snaphaan 14:15 Dementie of psychiatrie? Dr. L. Breuning 14:45 KOFFIE PAUZE 15:00 Workshop Plaats groepsbegeleiding? Mw. A. Joosen Dr. P. Dautzenberg 15:45 Afsluiting - borrel Programma

2 DE PRAKTIJK Welke rol kan (FDG) PET spelen bij dementie diagnostiek? C. de Pont Nucleair geneeskundige

3 Disclosure belangen spreker C. de Pont (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen Geen

4 Inhoud 1. Inleiding 2. FDG PET Waanneer grootste klinische meerwaarde? Prognostische waarde positieve scan en negatieve scan Specifieke patronen 3. Amyloid PET 4. TAU PET Gebruik van PET nu en straks?

5 Inleiding diagnosestelling dementie Dementie is een klinisch syndroom Klinische criteria Progressieve achteruitgang cognitieve fx Interferentie dagelijks leven Uitsluiten reversibele oorzaken Possible & probable diagnoses Histologie niet beschikbaar Oorzaken van dementie Alzheimer s dementie (AD) meest vaak voorkomend, 60-70% Lewy body dementie (DLB), >20% Vasculaire dementie Frontotemporale dementie (FTD) Parkinsons dementie (PD) Corticobasale degeneratie (CBD) Progressieve supranuclear palsy (PSP) Infectieus, auto-immuun, toxisch

6 Inleiding (2) PET in klinische criteria Weten of er een dementie is (diagnostische zekerheid) Weten welke onderliggende oorzaak van dementie er is Huidige praktijk: biomarkers opgenomen in klinische criteria Voor waarschijnlijke FTD is specifieke atrofie, of afwijkingen op FDG PET nodig Waarschijnlijkheid diagnose AD kan verhoogd worden met FDG PET of amyloid PET PET heeft meerwaarde bij: Onzekere dementie PET heeft meerwaarde bij: Onzekere diagnose

7 FDG PET (18F-)Fluoro-deoxyglucose Positron Emissie Tomografie cerebraal metabolisme neuronale- en synapsfunctie Heeft geen plaats in routine diagnostiek van dementie Feiten en voordelen: - FDG PET weerspiegelt neuronale dysfunctie vóórdat celverlies optreedt - FDG PET is (veel) eerder afwijkend dan structurele beeldvorming Zélfs in preklinische / prodromale stadia VROEG EN SENSITIEF - Specifieke patronen voor verschillende dementieën - Patronen specifiek voor verschillende fenotypen van verschillende dementiën, typische en atypische varianten

8 Casus 1

9 3D Surface Projection image - mooie weergave Statistical Parametric Mapping - vergelijking met een normaal database - mooi weergegeven

10 10

11 Casus 1 Normale FDG PET scan

12 Casus 1 is een dementie uitgesloten?? Meta analyse ( ) Sens 96%, Spec 93% FDG PET om AD/dementie van normaal te onderscheiden 80 MCI (!) ptn AD, FTD, non-ad/ftd, negative scan FU tot progressie of 2 jaar stabiel of verbetering FDG PET vs Aβ42, total Tau, phtau, Erlangerscore

13

14 FDG PET FDG PET outperforms other biomarkers FDG PET NORMAAL maakt aanwezigheid dementieel syndroom zéér onwaarschijnlijk, nagenoeg uitgesloten komende jaren Prognostische waarde: stabiel of herstel, géén progressie t.g.v. neurodegeneratieve dementie FDG PET ABNORMAAL detecteert dementie, voorspelt conversie van MCI naar AD of FTD, o.a. Prognostische waarde: progressie klachten+

15 Casus 2 de jonge patiënte (50jr)

16 Casus 2 Zijn we meer zeker van diagnose?? EBM: veel data FDG PET tov jarenlang FU en histologie van autopsie (!) Posteriori likelihood of disease na FDG PET (review 3 studies, 2 tov postmortem diagnose), Pos likelihood ratio toename kans op ziekte, Neg likelihood ratio afname kans op ziekte (<0.1 neg LR sluit diagnose nagenoeg uit) Pos LH AD (andere dementie): 3,2 3,5 (4,2) Neg LH AD (andere dementie): 0,08 (0.075)

17 Casus 3 Differentiaal diagnose, 61jr

18

19 19

20 Posterior cingulate, precuneus (pariëtotemporaal) = think AD! Frontotemporaal = think FTD! Occipitaal = think DLB! (DD PCA) Zeer asymmetrisch + sensorimotor, basale ganglia = think CBD/CBS!

21

22

23

24 Casus 3 DLB of PCA

25 cingulate island sign

26 Casus 3 kunnen we differentiëren?? AD vs DLB: sens 90%, spec 80% t.o.v. histologie autopsie (2001) AD vs FTD: sens 97%,spec 86% (acc 93%) MAAR... Heeft het impact?? Atypical/unclear dementia FDG PET leidde tot verandering van beleid in 59,5% ptn.

27 Amyloid PET In vivo aantonen van amyloid plaque depositie 3x FDA approved tracers Flutemetamol, Florbetaben, Florbetapir Verschil: inwerktijd, gevalideerde beoordeling dichotoom (+/-) of met lokaties deposities

28 Amyloid PET Sensitiviteit Amyloid PET voor AD (histologisch) ~90%. Specificiteit ~70% = healthy normals met amy+ Amyloid-positiviteit leeftijd (& APOE4-status) Early onset: meerwaarde bij positieve amyloid PET Late onset: meerwaarde bij negatieve amyloid PET Grootste impact op diagnose en beleid Amyloid first of FDG first?

29 Voorbeeld amyloid de jonge patiënte

30 TAU PET Correleert met histopathologie Aantonen Tauopathieën (AD, DLB, PD, PSP, CBS, DS) Geen geregistreerde radiofarmaca Geen klinische vraag Onderzoek rol & progressie syndromen Anti-TAU tangle therapieën Evaluatie van efficacy middelen dmv TAU PET

31 Samenvatting 31 FDG PET: gevoelige & vroege biomarker voor neurodegeneratie prognostische waarde van negatieve vs positieve scan kan verschillende dementieën detecteren en discrimineren Amyloid PET: Beschikbaar voor kliniek! sensitief voor amyloidpathologie, NEG scan sluit dit uit. differentiaal diagnose tussen AD en FTD. TAU PET: in trialverband. neurofibrillary tangles in vivo, leren over beloop, drug-ontikkeling en evaluatie effect PET kan leiden tot verandering van diagnose en beleid Expertise/training en klinische correlatie = noodzaak

32

33

34 FDG PET 34 Structural MRI en AD: Correlatie met neuropathologie Correlatie met ernst v ziekte en cognitieve perf. Correlatie met progressie Lage specificiteit voor AD In latere stadium pas anatomische veranderingen Expertise (neuro)radioloog. AD: AD-patroon op FDG aangetoond tot 3 jaar vóór kliniek (whitwall e.a. Brain, 2007) FDG: Specifieker voor AD, AD-patroon Vroeg duidelijk afwijkend, reeds bij MCI Conversie predictie / prognose (leeftijd en uitgebreidheid) Correleert met cognitieve perf.**

35 **NPO afwijkend op domeinen geheugen (inprenten, opdiepen en herkennen), aandacht (gericht en verdeeld), visuo-constructie, taal (benoemen, nazeggen en schrijven) en cognitief tempo. Tevens stemmingsproblemen.

36 Uitwerking / beoordeling 36 1) Kijk naar ruwe beelden PET - andere FDG-avide pathologie in scangebied? - beoordeling van hypometabolisme zonder hulpmiddelen voor gevorderden! - uitsluiten beweging/ artefacten enz. 2) Kijk naar ldct (relevante grove pathologie?) 3) Inladen in SyngoVia, MI neurology Fusion to CT Fusion to normal database Analysis (afwijkende regio s t.o.v. normaal database) Anatomical review en Surface Projections

37 37

38 38

39 39