Auteurs 1. Voorwoord 3

Transcriptie

1 Auteurs 1 Voorwoord 3 D E E L 1 A LG E M E N E A S P E C T E N 5 1 Ziekteconcept en classificatie 7 F.R.J. Verhey, C. Jonker, J.P.J. Slaets 1.1 Geschiedenis Huidige gezichtspunten Syndromale versus nosologische benadering Toekomstige ontwikkelingen 10 Literatuur 11 2 Epidemiologie 13 M.M.B. Breteler, E.M.C. Schrijvers 2.1 Inleiding Subtypen van dementie Incidentie Risicofactoren Dementie in instellingen Verwachte groei Kosten 20 Literatuur 21 D E E L 2 DIAG NOSTI EK 23 3 Klinische diagnostiek 25 F.R.J. Verhey, Y.A.L Pijnenburg 3.1 Inleiding Anamnese Verschillende stadia van ernst Differentiële diagnose van het dementiesyndroom Klinisch onderzoek van het dementiesyndroom 29 Literatuur 32 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

2 VI Handboek dementie 4 Neuropsychologisch onderzoek 33 I. de Koning, B. Schmand 4.1 Inleiding Principes van het NPO Overzicht van de cognitieve functies Betekenis van het NPO voor de differentiële diagnostiek van de verschillende vormen van dementie Indicaties voor het NPO 40 Literatuur 41 5 Beeldvormend onderzoek 43 M.P. Wattjes, F. Barkhof 5.1 Inleiding Modaliteiten voor structurele en functionele beeldvorming Beeldvormend onderzoek bij verschillende oorzaken van dementie Leidraad voor beeldvormend onderzoek in het kader van dementie diagnostiek 50 Literatuur 50 6 Elektro-encefalogram (EEG) 53 M. Liedorp, C.J. Stam 6.1 Inleiding Indicaties voor EEG-onderzoek Dementiële ziektebeelden Niet-dementiële oorzaken van geheugenproblemen Differentiële diagnostiek Andere neurofysiologische technieken 57 Literatuur 58 7 Diagnostische instrumenten 59 J.F.M. de Jonghe 7.1 Inleiding Gedragsneurologisch en neuropsychiatrisch onderzoek Cognitieve (screenings)tests Beoordelingsschalen Tot slot 66 Literatuur 66 Bijlagen 69 D E E L 3 BEHANDELI NG EN BELEI D Ketenzorg 105 J. De Lepeleire, F.R.J. Verhey, J. Slaets, C. Jonker 8.1 Inleiding Belang van de eerste lijn Disease- en casemanagement Fragmentatie en integratie Wat kan de rol van de huisarts zijn? Slotbeschouwing 111 Literatuur 111 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

3 VII 9 Geheugenpoliklinieken 113 F.R.J. Verhey, I. Ramakers 9.1 Inleiding Ontwikkeling van Nederlandse geheugenpoliklinieken sinds Procedure in een geheugenpolikliniek Verwachtingen/toekomst 117 Literatuur Verpleeghuiszorg 119 J.M.G.A. Schols 10.1 Inleiding Verpleeghuiszorg; ontwikkelingen vanuit de historie De dementiepatiënt in het verpleeghuis Relevante zorgproblemen van dementiepatiënten in het verpleeghuis De verpleeghuiszorg transformeert 124 Literatuur Behandeling en preventie van cognitieve stoornissen 129 J. Slaets, F.R.J. Verhey 11.1 Inleiding Experimentele behandelingen In de praktijk beschikbare behandelingen Aanbevelingen voor gebruik in de praktijk Preventie 133 Literatuur Psychosociale interventies 137 M.E. de Vugt, M. Vernooij-Dassen 12.1 Inleiding Dementie in context Kiezen van een interventie Psychosociale interventies voor de persoon met dementie Psychosociale interventies voor de mantelzorger Psychosociale interventies voor de dyade patiënt en mantelzorger Conclusie 141 Literatuur Farmacologische behandeling van gedragsproblemen 143 W. van Zelst, F. Verhey 13.1 Inleiding Voorkomen en beloop probleemgedrag Behandeling meest voorkomende vormen van probleemgedrag Slotbeschouwing 149 Literatuur 149 Bijlage 151 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

4 VIII Handboek dementie 14 Mantelzorger 155 A.M. Pot 14.1 Inleiding Noodzaak begeleiding mantelzorgers Doel begeleiding mantelzorgers Vroegtijdige ondersteuning mantelzorgers Voorlichting en psycho-educatie Psychotherapie of counseling Respijtzorg Gecombineerde interventies Opname in een zorginstelling 159 Literatuur Ethische vragen 161 C.M.P.M. Hertogh 15.1 Inleiding Respect voor autonomie Wilsbekwaamheid Schriftelijke wilsverklaringen en de rol van de vertegenwoordiger Levensbeëindigend handelen bij dementie Palliatieve zorg Tot besluit 172 Literatuur Juridische aspecten 175 K. Blankman 16.1 Inleiding Wilsonbekwaamheid: wie stelt die vast en wat zijn de gevolgen? Vertegenwoordiging van wilsonbekwamen Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet bopz) 182 Literatuur 183 D E E L 4 Z I E K T E B E E L D E N Mild cognitive impairment 187 P.J. Visser 17.1 Inleiding Definities, ziekteverloop en prevalentie van MCI Kliniek Aanvullend onderzoek Oorzaken van MCI Genetische aspecten Markers voor de ziekte van Alzheimer bij MCI Differentieeldiagnostische overwegingen Preventie en levensstijl Behandeling Beschouwing en toekomstperspectieven 195 Literatuur 195 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

5 IX 18 Ziekte van Alzheimer 197 Ph. Scheltens, W.M. van der Flier, A.M. Rozemuller, Y.A.L. Pijnenburg 18.1 Inleiding Kliniek De meest voorkomende symptomen bij de ziekte van Alzheimer Aanvullend onderzoek Neuropathologische veranderingen bij de ziekte van Alzheimer Klinisch-neuropathologische correlatie Pathogenese van de ziekte van Alzheimer Genetische aspecten Preventie en levensstijl Medicamenteuze behandeling 208 Literatuur Frontotemporale dementie (FTD) 211 H. Seelaar, Y.A.L. Pijnenburg, J.C. van Swieten 19.1 Inleiding Kliniek De meest voorkomende symptomen bij FTD FTD-varianten Aanvullend onderzoek Neuropathologische veranderingen bij FTD Genetische aspecten Farmacotherapie Preventie en levensstijl 217 Literatuur Vasculaire dementie 219 R. Vandenberghe 20.1 Epidemiologie Verschillende vormen van vasculaire dementie Klinisch diagnostische criteria en differentiële diagnose Aanvullend onderzoek Neuropathologische veranderingen bij vasculaire dementie Genetische aspecten Farmacotherapie Preventie en levensstijl 228 Literatuur Parkinson en Lewy-body-dementie (DLB) 231 K.L. Leenders 21.1 Inleiding Kliniek PDD De meest voorkomende symptomen bij PDD Aanvullend onderzoek PDD Kliniek DLB De meest voorkomende symptomen van DLB Aanvullend onderzoek Neuropathologische veranderingen bij PDD en DLB Genetische aspecten Behandeling 240 Literatuur 241 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

6 X Handboek dementie 22 Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen 243 P. Jue, T. Schilt 22.1 Inleiding Kliniek De effecten van chronisch alcoholgebruik Aanvullend onderzoek Differentiële diagnose Neuropathologie bij alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen Genetische aspecten Behandeling Preventie en levensstijl 250 Literatuur Ziekte van Huntington 253 H.P.H. Kremer 23.1 Inleiding Kliniek De meest voorkomende symptomen bij de ziekte van Huntington Moleculaire en klinische genetica Diagnostiek en de differentiële diagnose Neurobiologie en neuropathologie Farmacotherapie Preventie en lifestyle 258 Literatuur Ziekte van Creutzfeldt-Jakob 261 W.A. van Gool 24.1 Inleiding Kliniek De meest voorkomende symptomen bij de ziekte van Creutzfeldt-Jakob Varianten van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob Aanvullend onderzoek Neurobiologie/neuropathologie Genetische aspecten Farmacotherapie Preventie 267 Literatuur Progressieve supranucleaire verlamming 269 W.Z. Chiu, A.J.W. Boon, J.C. van Swieten 25.1 Inleiding Kliniek Diagnostiek en differentiële diagnose Aanvullend onderzoek Neuropathologische veranderingen bij PSP Genetische aspecten Prognose en beleid 274 Literatuur 275 BSL - ACA_BK_2KZM r7_

7 XI 26 Corticobasale degeneratie 277 J.J. de Vries, K.L. Leenders 26.1 Inleiding Kliniek Diagnostiek en differentiële diagnose Aanvullend onderzoek Neuropathologie bij CBD Behandeling Prognose 283 Literatuur 283 Register 285 BSL - ACA_BK_2KZM r7_