Lijst van redacteuren en auteurs 1. Woord vooraf 5

Transcriptie

1 Inhoud Lijst van redacteuren en auteurs 1 Woord vooraf 5 1 De ouderengeneeskunde 7 A.W. Wind, M.G.M. Olde Rikkert 1.1 Ouderengeneeskunde Complexe gezondheidsproblemen Functionele geriatrie Proactieve zorg De rol van huisartsen: regie door een generalist Professionals in de ouderengeneeskunde/ het geriatrisch team Vergrijzing en voorzieningen 1 3 Leesadvies 1 3 deel i algemeen 15 2 Visie op ouderen vanuit de maatschappij: ontwikkelingen en knelpunten 1 7 M.J. Schuurmans, N.J. de Wit 2.1 Kenmerken van de oudere populatie Ontwikkelingen 2 2 Leesadvies Handvatten voor ouderengeneeskunde 2 9 F.I. Guldemond, Y.D. van Leeuwen 3.1 Inleiding De praktijk Functionele geriatrie 30

2 VI Ouderengeneeskunde 3.4 Breed kijken en proactief zijn Handvatten Aan de slag Regie Epiloog 3 7 Leesadvies De oudere patiënt en zijn rechten 4 1 L.E. Kalkman-Bogerd 4.1 Patiëntenrechten Opname in een verzorgingshuis of (psychogeriatrisch) verpleeghuis Financiering van de zorg Beslissingen rond het levenseinde bij de oudere patiënt Terug naar de casus 6 2 Leesadvies Vroegsignalering, preventie en screening van valincidenten bij ouderen 6 5 A.M. van Marle 5.1 Valongevallen De ernst van het probleem Waardoor wordt een val veroorzaakt? Een val is te voorkomen 6 7 Leesadvies 7 1 deel ii klachten 73 6 Mobiliteitsstoornis en valrisico 7 5 P. Stalenhoef, Y. Schoon 6.1 Inleiding Begripsbepaling van loopstoornis en vallen Anamnese van loopstoornissen en valincidenten Onderzoek Behandeling en preventie Verwijzing naar de tweede lijn en paramedici Complicaties en gevolgen Beloop en chroniciteit 8 8 Leesadvies 88

3 Inhoud VII 7 Sarcopenie en andere vormen van functieverlies 9 1 W.M.W.H. Sipers 7.1 Inleiding Achtergrondinformatie bij functieverlies Anamnese en onderzoek Therapie 105 Leesadvies Duizeligheid, wegrakingen en syncope 109 J. Sijbesma, Y. Schoon 8.1 Inleiding Klachten (en begripsverklaring) van duizeligheid Hypothesen (de differentiële diagnose Anamnese Onderzoek Behandeling/therapie bij duizeligheid Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit 120 Leesadvies Voedingsproblemen en gewichtsverlies 121 J.J. van Binsbergen 9.1 Inleiding Fysiologische veranderingen Voeding op leeftijd Specifieke voedinggerelateerde klachten Tot slot 133 Leesadvies Verminderde visus en slechthorendheid 135 Y.D. van Leeuwen, M. van den Maegdenbergh, L.J.C. Anteunis 10.1 Visusstoornissen Slechthorendheid 144 Leesadvies Polyfarmacie bij de oudere patiënt 153 R.J. van Marum 11.1 Het probleem Veranderde farmacokinetiek bij ouder worden De medicatiebeoordeling 157

4 VIII Ouderengeneeskunde 11.4 Communicatie met andere voorschrijvers Ten slotte 172 Leesadvies Geriatrische incontinentie 175 P. van Houten, E. Pijpers 12.1 Inleiding Vroegsignalering van incontinentie Typen incontinentie Diagnostiek Aanvullend onderzoek De analyse De behandeling van incontinentie Zorg bij incontinentie 190 Leesadvies Fragiliteit en palliatieve zorg bij ouderen 193 R. Starmans, A. Linders, P. Falke 13.1 Algemene beschouwing Specifieke aspecten palliatieve zorg in relatie tot ouderen Terugkoppeling casus I Wensen van patiënten voor hun stervensproces 202 Leesadvies Chronische pijn signaleren en behandelen 209 W.P. Achterberg, K. Dijkers, E. Scherder 14.1 Inleiding Klachten bij chronische pijn Anamnese Onderzoek Behandeling/therapie bij chronische pijn Verwijzing Complicaties, beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 225 Leesadvies Acute verwardheid, ofwel delier 229 G.J. Izaks 15.1 Inleiding Klachten bij een delier Diagnose en differentiële diagnose van een delier Anamnese 231

5 Inhoud IX 15.5 Onderzoek Behandeling van een delier Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 239 Leesadvies Depressie 243 B.P.B.H. Bouten 16.1 Klachten bij een depressie Hypothesen en differentiële diagnose Anamnese Onderzoek Behandeling/therapie bij een depressie Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 255 Leesadvies Vergeetachtigheid 257 M. Perry 17.1 Klachten Diagnose Anamnese en onderzoek Meedelen van diagnose dementie Behandeling/therapie Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting 268 Leesadvies Persoonlijkheidsstoornissen 271 S.P.J. van Alphen, F.I. Guldemond 18.1 Definitie van persoonlijkheidsstoornissen Etiologie Kenmerken van persoonlijkheidsstoornissen Differentiële diagnose Presentatie 274

6 X Ouderengeneeskunde 18.6 Onderzoek bij persoonlijkheidsstoornissen Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen Verwijzing Complicaties Psycho-educatie bij persoonlijkheidsstoornissen 280 Leesadviezen Verlies van zelfzorg in de huisartspraktijk: wilsonbekwaamheid, autonomie, waarden en drang 285 G.A.M. Widdershoven, H.E. van der Horst, A. Ruissen 19.1 Inleiding Wilsonbekwaamheid Autonomie: zelfbeschikking of zelfontplooiing? In gesprek over waarden Onderhandelen over waarden Besluit 296 Leesadviezen Levensfaseproblematiek 299 M. Keirse 20.1 Inleiding Eenzaamheid Ongeneeslijke ziekte Vroegtijdige zorgplanning Verlies en rouw Besluit 319 Leesadvies Slaapstoornissen 323 T.R.W. Declercq, M. De Meyere 21.1 Klachten bij slaapstoornissen Anamnese Lichamelijk onderzoek Behandeling van slaapstoornissen Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 336 Leesadvies 337

7 Inhoud XI deel iii ziektebeelden Osteoporose 341 H.J.J. Verhaar 22.1 Inleiding Kenmerken van osteoporose bij ouderen Wie komt in aanmerking voor behandeling? Medicamenteuze opties bij osteoporose Conclusies 354 Leesadvies Polymyalgia rheumatica 357 L. Hakvoort 23.1 Definitie van polymyalgia rheumatica Epidemiologie en pathofysiologie Klachten Diagnostiek Behandeling van polymyalgia rheumatica Verwijzing Informatie en advies aan de patiënt 363 Leesadvies Ziekte van Parkinson 365 J. Roffelsen 24.1 Inleiding Definitie Epidemiologie Klachten en diagnostiek Behandeling en therapie Organisatie van de zorg bij de ziekte van Parkinson Ten slotte 388 Leesadvies Hartfalen en andere cardiovasculaire aandoeningen 391 R.W.M.M. Jansen, J.H. Cornel 25.1 Inleiding Definitie hartfalen Epidemiologie Klachten bij hartfalen Diagnostiek Comorbiditeit bij hartfalen Behandeling van hartfalen 401

8 XII Ouderengeneeskunde 25.8 Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 408 Leesadvies Chronisch obstructief longlijden en comorbiditeit 411 D.J.A. Janssen, F.M.E. Franssen 26.1 Definitie en comorbiditeit Epidemiologie Klachten Comorbiditeit Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 418 Leesadviezen Nierfunctiestoornissen en nierfalen 421 M.M.E. Krekels 27.1 Definitie Epidemiologie van nierfunctiestoornissen Klachten Diagnostiek Behandeling Verwijzing Complicaties Beloop en chroniciteit Voorlichting en preventie 432 Leesadvies 434 Register 435