Dementie Overeind. Transmurale zorg voor dementie in regio Eindhoven

Transcriptie

1 Dementie Overeind Transmurale zorg voor dementie in regio Eindhoven

2 Anneke Dalinghaus, huisarts Els Lambooij, internist ouderengeneeskunde Rob Gons, neuroloog Mary Timmermans, specialist ouderengeneeskunde

3 Meer mensen met dementie thuis o Dubbele Vergrijzing o Aantal mensen met dementie stijgt o Niet houdbaar en wenselijk i.m. door hoge kosten en onvoldoende personeel o Mensen willen zelf langer thuis blijven wonen o Dementie is een sluipend proces

4

5 DIAGNOSTIEK Huisarts: model KOMPLEET Internist ouderengeneeskunde/klinisch Geriater Neuroloog Specialist Ouderengeneeskunde GGzE/psychiater

6

7 Cave pseudocognitieve stoornissen

8 KOMPLEET Start 2011 voor kwetsbare ouderen Georganiseerd vanuit zorggroepen, POZOB, DOH en SGE Hele regio Zuid Oost Brabant Eén dossier, één agenda, één werkwijze Huisarts wordt ondersteund door Praktijkondersteuner (POH)

9 Werkwijze KOMPLEET Casefinding, geen screening Regieverlies Case - en carecomplexity Dementie valt onder kwetsbaarheid Opstellen van individueel zorgplan MDO (multidisciplinair overleg)

10 Case- en carecomplexity Dementie 30% Diabetes 26% COPD 12% CVRM 74%

11 Ketenpartners in MDO Huisarts met POH WVP wijkverpleegkundige S1 Sociale wijkteams ZTB zorgtrajectbegeleider Casemanager dementie Specialist Ouderengeneeskunde

12

13

14 klinisch beeld diagnose classificatie cognitieve klachten maar geen geobjectiveerde stoornis geobjectiveerde lichte cognitieve stoornis zonder belangrijke interferentie in het dagelijks leven geobjectiveerde stoornis met belangrijke interferentie in het dagelijks leven, met afname tav vroegere functioneren (geen delier/depressie) geen lichte cognitieve stoornis, geen dementie dementie klachten, geen stoornis mild cognitive impairment vascular cognitive impairment dementie zoals omschreven in McKahnn 2011

15 Neuropsychologisch onderzoek 1 e en 2 e lijn Het NPO heeft een sensitiviteit van >80%) en specificiteit van >90% voor het vaststellen van dementie in vergelijking tot gemiddelde cognitieve achteruitgang die bij veroudering wordt gevonden ook in het meest lichte stadium. Cognitieve screeningsinstrumenten zoals de MMSE zijn valide bij het vaststellen van meer gevorderde dementie t.o.v. achteruitgang passend bij de leeftijd (sensitiviteit en specificiteit rond de 80%), maar niet geschikt voor het vaststellen van lichte cognitieve stoornissen of lichte dementie.

16 Neuropsychologisch onderzoek 1 e en 2 e lijn Huisartsenpraktijk MMSE PPV 53.6% NPV 95.7% Geheugenpolikliniek MMSE PPV 86.3% NPV 73% Meta-analyse A.J. Mitchell (2009/2010)

17 gemengde type dementie dementiesyndroom met gemengde pathologie in de hersenen gemengde type dementie komt steeds vaker voor met het stijgen van de leeftijd met het stijgen van de leeftijd steeds minder de klassieke klinische ziektebeelden worden gezien en overlap van symptomatologie veelvuldig voorkomt

18

19 DEFINITIE Interferentie van de symptomen met beroepsmatig en/of dagelijks functioneren Achteruitgang t.o.v. uitgangsnivo Niet t.g.v. delier of psychiatrische aandoening O.b.v. (hetero-)anamnese en objectieve testen Betrokkenheid van minimaal 2 domeinen: Geheugen Executieve functies Visuospatiële functies Taal Gedrag McKhann et al., 2011

20 OORZAKEN VAN DEMENTIE > 65 jr

21 OORZAKEN VAN DEMENTIE < 65 jr

22 CBO 2014

23 ANAMNESE / NO Beloop Bijkomende neurologische verschijnselen Interne verschijnselen Medicatie Intoxicaties Familieanamnese

24 DIAGNOSTIEK (hetero)anamnese! Lichamelijk onderzoek Bloedonderzoek Neuropsychologisch onderzoek Beeldvormend onderzoek (CT / MRI) Overig (liquor, EEG, PET, genetica, hersenbiopt)

25

26 SCREENENDE COGNITIEVE TESTEN MMSE CAMCOG MoCa Sensitiviteit / specificiteit gevorderde dementie ~ 80%

27 Visuoconstructieve stoornis

28 BEELDVORMING Mesotemporale atrofie

29 1 1 Alzheimer Frontotemporale dementie

30 Wittestofafwijkingen / lacunaire infarcten (SVD) Vasculaire dementie (VaD)

31 Normal pressure hydrocephalus (NPH)

32 Frontaal meningeoom

33 SNELLE PROGRESSIE Zeer brede DD Creutzfeldt-Jakob (CJD) Sporadische type (91%) Zelden (1%) variant CJD (BSE geïnfecteerd rundvlees) Neurodegeneratief AD, DLB, PSP, CBD, Huntington, vasculair

34 Niet neurodegeneratief SNELLE PROGRESSIE Antistofgemedieerde encephalopathieën Limbische encephalitis (para- en nonparaneoplatisch) Associatie maligniteiten (Anti-Hu, Anti MA1/2, anti CV2, antiamphiphisine) Anti-neuroanale antistoffen (anti-vkgc, anti-nmdar,.) Hashimoto encephalopathie / SREAT Anti-thyroperoxidase (TPO) en anti-thyroglobuline

35 Subduraal hematoom

36

37 EEG Metabool NCSE

38 LIQUOR Infectie / inflammatie Amyloïd β, totaal tau en gefosforyleerd tau eiwit Anti-neuronale antilichamen

39 LIQUORONDERZOEK Alzheimer vs controles amyloid control ±90% correcte classificatie Alzheimer tau Mulder, Clin Chem 2010

40 PET ONDERZOEK Positron Emission Tomography FDG PET: metabolisme Sinds 2004 nieuwe tracers: PIB Flutemetamol Florbetapir Bindt aan amyloïd In beeld brengen Alzheimer-schade in vivo!

41 AMYLOID PET ONDERZOEK Tolboom, J Nucl Med 2009, Ossenkoppele Alz&Dementia 2012

42 BIOMARKERS BIJ DEMENTIE Ter onderbouwing van onderliggende pathologie: nieuwe criteria Met name bij jonge patiënten minder leeftijdsgerelateerde amyloïdpathologie MRI vaak normaal Bij twijfel tussen dementie en psychiatrie

43 DEMENTIE EN RIJGESCHIKTHEID Groep 1: Groep 2: Specialistisch rapport Clinical Dementia Rating (CDR) CDR 0,5-1,0 => privé gebruik Rijtest Termijn 1 jaar ongeschikt

44

45

46 Indicatie cholinesterase remmers Symptomatische behandeling lichte tot matige AD Rivastigmine voor dementie bij PDD/LBD (symptomen en neuropsychiatrische aandoeningen)

47 acetylcholinesterase remmers geringe tot matig ernstige AD; er een gunstig effect van alle drie de acetylcholinesterase remmers (donepezil, galantamine en rivastigmine) op de cognitie, functionele en globale uitkomst. Het is aannemelijk dat het gebruik van rivastigmine of donepezil enig effect heeft bij patiënten met PDD op globaal functioneren, cognitie van, gedragsproblemen en de ADL. De effecten op DLB zijn minder duidelijk. Bij patiënten met Lewy body dementie is er bewijs van matige kwaliteit dat rivastigmine gunstig effect heeft op neuropsychiatrische symptomen.

48 Relatieve contra-indicaties Cholinesteraseremmers Epilepsie Maag-/darmulcera Ernstige astma of obstructieve longziekten Urinewegobstructie, bijvoorbeeld vanwege prostaathypertrofie Wegrakingen, mogelijk door bardycardie. Aanwijzingen voor ondervoeding NB eerste dagen niet autorijden!

49 Stop criteria Ernstige of hinderlijke bijwerkingen Minimale effectieve dosis niet bereikt Sterke verslechtering binnen enkele maanden van cognitie en/of ADL Onvoldoende therapietrouw Slechte klinische conditie

50

51 Rol Specialist Ouderen geneeskunde Coach en vraagbaak voor de POH Adviserende rol bij opstellen zorgbehandelplan Voert op verzoek huisarts consulten uit ook bij probleemgedrag Neemt deel aan MDO Kan in thuissituatie dementie diagnostiek uitvoeren Ook te consulteren bij probleemgedrag

52 Ggz-psychiater Diagnostiek in thuissituatie bij beelden gecombineerd met psychiatrie en ernstig probleemgedrag Inzet bij crisisinterventie in thuissituatie

53 Behandeling/begeleiding ZTB psycholoog Dagverzorging/dagbehandeling Domotica Ergotherapie Medicatie

54 Dementie thuis; welke maatregelen Vroegtijdige screening en diagnose om tijdig te kunnen ondersteunen en behandelen Aanpassingen huis, ondersteunende woonomgeving

55 Dementie thuis; welke maatregelen oondersteuning mantelzorger ovoldoende respijtzorg ologeermogelijkheden

56 Maatregelen dementerenden thuis Voorzieningen in de wijk Veiligheid Herkenbaarheid

57 Huisaanpassingen o Inrichting: o.a. stevige en stabiele stoelen/tafels, scherpe kanten, losse vloerkleden, toegankelijkheid etc. o Verlichting, lucht, geluid en warmte: o.a. verlichting voor dag/nacht patroon, een bedieningsknop, veilige sloten etc. o Apparatuur: o.a. telefoon met grote knoppen en nummerherkenning, zo min mogelijk knoppen, rookmelder, denk aan snoeren!

58 Domotica in de inrichting o Knoppen voor: Gordijnen open en dicht, een knop voor het uitdoen van licht, gas, verwarming, signaal voor openstaande deuren o Automatische afstelling van de kookplaat o Verlichting die automatisch aan en uitgaat en de routing wijst naar bv het toilet en de slaapkamer, de traptreden verlicht o Traplift

59 Domotica hulpmiddelen o.a. o GPS systemen o Zorgtelefoon o Medicijnboxen o Verlichting aangepast aan het levenspatroon o Sensoren o Camera s o Uitluisterapparatuur o Beeld/ geluid o Personen alarmering o Welzijnsmelding/goede morgenservice o Sloten o Wearables o Valdetectoren o Beeldhorloge o Beweegbaar bed en stoel o Bed sensoren o Epilepsie matje o Smart tv o Robotica

60 Filmpjes over domotica

61 Transferzorg Nog in ontwikkeling) Zorg rondom patient bij verplaatsing naar het ziekenhuis Overdracht van gegevens van huis naar ziekenhuis en vice versa Casemanagement gedurende het hele proces Na thuiskomst goede opvolging

62 Vragen?

63 Kwetsbare ouderen worden eerder onder behandeld dan over behandeld

64 ALLE MENSEN MET DEMENTIE MOGEN NIET MEER AUTORIJDEN

65 HET GELD VAN CHOLINE-ESTERASEREMMERS ZOU BETER AAN DE ZORG VAN DEMENTERENDE KUNNEN WORDEN BESTEED

66 Bij insturen van een kwetsbare oudere moet de huisarts zijn mobiele telefoonnummer meegeven